NOS Nieuws - Algemeen

De Schotse premier Humza Yousaf stapt op. Zijn positie wankelde al nadat zijn partij Schotse Nationale Partij (SNP) vorige week de samenwerking met coalitiepartij De Groenen had opgezegd.

Aanvankelijk wilde Yousaf door als minderheidsregering, maar hij kreeg geen steun vanuit de oppositie. Omdat er later deze week gestemd zou worden over een motie van wantrouwen, besloot Yousaf de eer aan zichzelf te houden.

"Ik ben tot de conclusie gekomen dat het herstellen van onze relatie over de politieke kloof heen alleen kan worden gedaan als iemand anders aan het roer staat", zei Yousaf op een persconferentie in Edinburgh. Hij blijft aan als premier tot een opvolger is gevonden.

De 39-jarige Yousaf trad ruim een jaar geleden aan als premier van Schotland. Hij nam het stokje over van Nicola Sturgeon. Zij stapte na acht jaar op als premier van Schotland. Sturgeons echtgenoot wordt verdacht van gesjoemel met partijgeld.

Flitsbezorger Getir stopt met het supersnel bezorgen van boodschappen in Nederland. Ook zet het Turkse bedrijf een punt achter de activiteiten in Groot-Brittannië, Duitsland en de Verenigde Staten.

In een persbericht schrijft Getir dat het bedrijf zich alleen nog richt op de flitsbezorgingen in thuisland Turkije. Alle medewerkers worden volgens Getir vandaag geïnformeerd over het vertrek uit ons land.

Via de app zijn vooralsnog gewoon boodschappen te bestellen. Getir laat desgevraagd weten dat klanten "de komende weken nog bestellingen kunnen plaatsen". Zodra dit niet meer kan, zien klanten dat in de app.

De bezorgingen uit Europa en de VS zijn volgens Getir goed voor slechts 7 procent van de omzet. Met het vertrek van Getir verdwijnt ook Gorillas uit Europa, de concurrent die Getir vorig jaar had overgenomen. Die overname heeft kennelijk niet geleid tot genoeg groei.

Voor het vertrek heeft Getir wel geld moeten ophalen bij investeerders. Om hoeveel dit gaat vermeldt het bedrijf niet. Het Duitse Flink is nu in Nederland nog de laatst overgebleven flitsbezorger.

Energieleverancier Hollandse Energie Maatschappij (HEM) verlaagt met terugwerkende kracht de tarieven van alle klanten die vorig en dit jaar een vast contract hebben afgesloten. Na gesprekken met waakhond Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft het bedrijf ook toegezegd te stoppen met het telefonisch werven van klanten.

Die toezegging volgt na een ACM-boete van ruim 1 miljoen euro voor agressieve handelspraktijken bij telefonische verkoop. De toezichthouder had ook verdere maatregelen aangekondigd, omdat er sinds begin dit jaar alweer ruim duizend klachten zijn binnengekomen over de energieleverancier.

"We hebben geconcludeerd dat telefonische acquisitie, ondanks alle inspanningen om het goed te doen, geen geschikt middel is gebleken om klanten te werven", zegt HEM-directeur Tarik Azaaj. "Om die reden zijn we daarmee gestopt."

Opzegvergoeding

Klanten die in 2023 of tot en met vandaag een vast contract hebben afgesloten bij HEM, komen in aanmerking voor de tariefverlaging met terugwerkende kracht. Zij hebben ook de keuze om over te stappen naar een andere leverancier zonder dat zij daarvoor een opzegvergoeding moeten betalen. Oud-klanten die vorig of dit jaar zijn overgestapt en een opzegvergoeding hebben betaald, kunnen hun geld terugkrijgen.

"Wij zijn akkoord gegaan met die toezegging van HEM, omdat het de snelste manier is voor klanten om hun contract op te zeggen of in te gaan op het aanbod met verlaagde tarieven", zegt een woordvoerder van de ACM.

Naast deze toezeggingen heeft HEM ook afgesproken met de ACM het klantenbestand niet te verkopen aan een andere leverancier. Ook gaat het bedrijf op zoek naar een andere bestuurder. Het is nog niet bekend wanneer het nieuwe bestuur aantreedt, maar tot die tijd blijft het huidige bestuur aan op een manier die past bij de toezeggingen die HEM aan de toezichthouder heeft gedaan.

Het bedrijf ligt al langer onder vuur onder meer voor de hoge tarieven die ze klanten hebben berekend. En eind vorig jaar werd ook bekend dat klanten die recht hadden op een teruggave naar aanleiding van de eind- of jaarrekening, lang moesten wachten op hun geld.

Toezichthouder

AMC laat weten streng in de gaten te houden of het bedrijf zich aan de afspraken houdt. "We hebben een monitoring trustee benoemd, een onafhankelijke toezichthouder die rechtstreeks aan de ACM rapporteert."

Als HEM zich niet aan de afspraken houdt, zijn nog meer boetes niet uitgesloten en kan het gevolgen hebben voor de vergunning van het bedrijf.

In een uitgebrande schuur in Berkel en Rodenrijs is vanochtend een lichaam in een auto gevonden. Gisteren woedde daar een grote brand.

Volgens de politie waren er al snel vermoedens van brandstichting. In de buurt van de schuur werden gisteren twee verdachten aangehouden. Het gaat om een 28-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats en een 21-jarige Rotterdammer. De politie doet onderzoek naar hun betrokkenheid.

Volgens de regionale omroep Rijnmond werd het lichaam vanochtend gevonden door de 13-jarige zoon van de eigenaar van de schuur.

De verhuurder vertelt dat ze vanmorgen het lichaam in de schuur vonden:

De brand brak gisteren rond 15.30 uur uit. De vlammen sloegen ook over naar een huis met een rieten dak dat aan de schuur vastzit. De brandweer was de hele avond bezig met blussen. Even voor 01.00 uur 's nachts was de brand onder controle.

Volgens de omroep konden hulpdiensten niet eerder de schuur binnen en was het de bedoeling dat forensische onderzoekers vanochtend als eerste naar binnen zouden binnengaan, maar was de jongen hen voor. Over de identiteit van het slachtoffer is nog niets bekendgemaakt.

Dat katten van dozen houden is algemeen bekend, maar de nieuwsgierigheid van de Amerikaanse kat Galena pakte verkeerd voor haar uit: het dier werd teruggevonden in het pakketpostmagazijn meer dan duizend kilometer verderop. De kat overleefde de dagenlange reis zonder eten en drinken.

De eigenaren van Galena gingen begin april op zoek naar de kat, omdat ze haar nergens meer konden vinden. Ze plaatsen een bericht op Facebook, maar de zoektocht bleef zonder resultaat. "We hebben een week lang overal gezocht, in iedere hoek en in de buurt. We hadden zelfs posters gemaakt. We zijn er kapot van. Ik heb veel emotionele steun aan Galena", was te lezen in het bericht van Carrie Stevens Clark.

Het was een medewerker van e-commercebedrijf Amazon in Los Angeles die de kat bijna een week later uiteindelijk aantrof in een van de retourzendingen. Galena zat verstopt in een grote retourdoos met daarin vijf schoenendozen. Het pakketcentrum ligt bijna 1050 kilometer van haar huis in Utah.

De medewerker van Amazon die haar aantrof, zegt dat Galena "ontzettend bang en gestrest was" van de lange reis. De medewerker probeerde haar bij te voeren, maar vanwege de stress dronk en at ze niks, zegt ze tegen de Amerikaanse krant USA Today. Ze belde de dierenarts, die de chip van Galena kon scannen en zo de eigenaren kon achterhalen.

"Eerst geloofde ik de dierenarts niet", vertelt Carrie Stevens Clark nadat ze het belletje had gekregen. "Maar ze moet in het pakket zijn gekropen zonder dat wij het wisten." Ondanks dat Galena ruim zes dagen zonder eten en water heeft gezeten, was ze volgens de dierenarts wel in goede conditie.

Dankzij een kier in de doos kon ze gewoon blijven ademen. Ook zorgden de wisselende temperaturen ervoor dat het niet te warm werd voor Galeno. Het koppel ging vervolgens met het vliegtuig naar Los Angeles om hun geliefde kat weer op te halen. Ze zijn samen met Galeno in een huurauto weer naar Utah gereden.

In het westen van Brabant zijn vanochtend op minstens zes plekken vaten en jerrycans gevonden. Het gaat waarschijnlijk om gedumpt drugsafval. De politie heeft een helikopter ingezet om de dumpingen in kaart te brengen.

Het afval ligt verspreid in het buitengebied van onder meer Etten-Leur, Breda, Moerdijk en Prinsenbeek. Volgens Omroep Brabant ligt het afval langs wegen en sloten. De inhoud van enkele vaten zou ook in de sloot lekken.

De politie hoopt dat mensen in de omgeving iets hebben gezien:

De politie houdt rekening met een verband tussen de verschillende dumpingen, maar het onderzoek loopt nog. Om hoeveel vaten en jerrycans het in totaal gaat, is nog niet bekend.

Zowel brandweer als politie zijn aanwezig bij de locaties van de dumpingen. De politie zoekt nog naar getuigen.

Alle Europese vrachtladingen met verse producten moeten vanaf morgen direct aan de Britse grens worden gecontroleerd op ziektes. Het gaat om melk en vlees, maar ook bloemen en planten. Nederlandse exporteurs van bloemen en planten verwachten dagenlange vertraging en denken dat de Britse consument straks een stuk duurder uit is.

Sinds Brexit moeten Nederlandse bloemen en planten hier, maar ook nog eens in het Verenigd Koninkrijk (VK) worden gecontroleerd. Tot nu toe mocht dat in de buurt van het afleveradres op duizenden plekken in het VK.

Morgen verandert dat. De vele controlepunten op de plek van bestemming worden ingeruild voor enkele centrale punten bij (lucht)havens. Voor bloemen en planten betekent het dat de inspectie nu direct gebeurt als de lading van de veerboot wordt afgereden.

Dit komt boven op een eerdere verzwaring van de inspectie. Tot drie maanden geleden hoefden namelijk alleen zogeheten hoogrisicoproducten worden geïnspecteerd, zoals bloembollen waarvan de kans op het dragen van ziektekiemen groter is. Inmiddels moet ook handelswaar worden gecontroleerd waarbij die kans kleiner is, bijvoorbeeld snijbloemen en bepaalde planten.

900 miljoen euro per jaar

Minder inspectiepunten en meer inspecties maken de Nederlandse bloemen- en plantensector nerveus. Naar geen enkel ander land buiten de EU exporteert Nederland zo veel bloemen en planten als naar het VK. Het gaat om zo'n 900 miljoen euro op een totale exportwaarde van zo'n 7 miljard. Alleen naar Duitsland exporteert Nederland meer, zo'n 1,6 miljard.

Leon Verschoor van Royal Lemkes uit Bleiswijk is al decennialang één van de grotere exporteurs naar het VK. Hij levert onder meer palmplanten, olijfboompjes, cactussen en orchideeën aan de grotere ketens van woonwarenhuizen en doe-het-zelfwinkels.

"De Britse consument is gek op planten", zegt Verschoor. Maar de handel staat al een poos onder druk. "Brexit heeft een enorme administratie opgeleverd. Dat heeft een groot kosteneffect, terwijl de veiligheid en gezondheid van de planten er niet bij winnen. Binnen 24 uur wordt twee keer exact dezelfde controle gedaan."

Het bedrijf vervoert zijn waar per boot naar Felixstowe en Immingham. Verschoor vreest voor lange rijen: "We hebben de nieuwe regels getest. We zien dat we 1,5 tot 2 uur bezig bent met een vrachtwagen uitladen. Er komen zo'n 150 vrachtwagen van de boot. Als die vrachtwagen te lang blijven staan, komen er schimmels op de planten en kun je die weggooien."

Toch naar risico kijken

De Britse inspectiedienst APHA laat schriftelijk weten dat de inspecties op de plaats van bestemming altijd al tijdelijk waren. Het gebrek aan inspectiecapaciteit in de havens wil de dienst opvangen door niet alles te controleren. Ladingen waarbij de kans op het importeren van ziektes groter is, zullen er vaker uitgepikt worden dan andere transporten. Daarmee lijkt het hoogrisicobeleid dat enkele maanden eerder nog was afgeschaft, in de praktijk weer terug te komen.

De Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijproducten (VGB) vindt dit antwoord niet bevredigend. "Enkele duizenden controles in het binnenland worden ingeruild voor slecht een aantal controlepunten bij de havens", zegt voorzitter Tim Roozendaal.

"We zijn blij dat de inspectie erkent dat er niet genoeg capaciteit is, maar het is te vaag. Word ik gecontroleerd? Hoelang moet ik dan wachten? Wat zijn de kosten? Die onzekerheid werpt een schaduw over de sector."

Roozendaal verwacht dat de Britse consument die onzekerheid zal terugzien in de prijs van bloemen en planten. Zijn branchevereniging heeft Londen een brandbrief gestuurd met daarin de zorgen over de kosten en wachttijden. Hij wil dat de EU en het VK hier snel afspraken over maken.

Ook aan Britse kant zijn er zorgen. RBF is het bedrijf dat in de haven Felixstowe verantwoordelijk is voor inklaringen, oftewel de vrachten voorzien van de juiste papieren waarmee ze verder het land in kunnen. Volgens RBF-directeur Jon Beech stroken de werktijden van de inspecteurs niet met de piekuren van inkomende vrachten, die vooral in de nacht liggen.

"Er is een totaal gebrek aan duidelijkheid over de kosten en over het volume van de inspecties", zegt Beech. Hij denkt dat het voor transporteurs een grote gok wordt wat er gaat gebeuren. "Exporteurs zullen straks hun ogen sluiten, bidden tot God en maar hopen dat het goedkomt."

Turkije heeft zijn steun uitgesproken voor demissionair premier Rutte als NAVO-chef, melden Turkse en NAVO-bronnen.

Het Turkse staatspersbureau Anadolu zegt dat Turkse functionarissen aan andere NAVO-landen hebben laten weten dat Turkije Rutte steunt. Ook persbureau Reuters heeft dit van Turkse bronnen gehoord. Eerder spraken bronnen binnen de NAVO al over de toezegging.

Rutte was vorige week in Istanbul voor een gesprek met de Turkse president Erdogan. Turkije was een van de laatste vier NAVO-landen die nog geen steun hebben uitgesproken voor Rutte.

Unanieme steun vereist

De toezegging van Turkije is een belangrijke stap in de ambitie van Rutte om secretaris-generaal van de NAVO te worden. Nu moeten alleen nog Hongarije, Slowakije en Roemenië worden overtuigd. Die steun heeft Rutte nodig, want om benoemd te worden tot secretaris-generaal is unanieme steun vereist van alle 32 lidstaten van de NAVO.

De Roemeense president Klaus Iohannis heeft zichzelf opgeworpen als alternatief voor Rutte, maar krijgt weinig bijval.

Vorige week vrijdag reisde de demissionair premier op persoonlijke titel af naar Istanbul. Hij kocht daarvoor zelf een vliegticket voor een gewone lijnvlucht. Diezelfde dag had hij nog een "heel positief gesprek" met Erdogan.

De benoeming van de nieuwe secretaris-generaal werd eigenlijk verwacht op 4 april, de dag dat de NAVO het 75-jarige jubileum vierde. Nu de unanieme steun van de 32 landen niet zo vanzelfsprekend is, wordt verwacht dat het besluit uiterlijk op de top in Washington, van 9 tot 11 juli, zal vallen.

In Stuttgart is vandaag de rechtszaak tegen negen leden van de Reichsbürger-beweging begonnen. Ze worden verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie en het voorbereiden van hoogverraad.

De Reichsbürger-beweging is een extreemrechtse groep die de Bondsrepubliek Duitsland niet als staat erkent. Ze stellen dat het Duitse Rijk (1871-1945) nog altijd bestaat - vandaar de naam van de groep.

De beweging werd internationaal bekend nadat leden waren opgepakt omdat ze plannen hadden voor een bestorming van het parlement in Berlijn en een staatsgreep. Daarna had de leider van de groep als staatshoofd moeten fungeren, Heinrich XIII Prinz Reuss. Later werd bekend dat de beweging toegang had tot wapens en ook leden had die actief waren binnen het Duitse leger.

De Reichsbürger-beweging heeft volgens schattingen van de Duitse veiligheidsdienst zo'n 23.000 aanhangers. Dat aantal neemt toe. Zo'n 10 procent van hen zou bereid zijn om geweld te gebruiken.

Meerdere processen

Vanwege de grote omvang is de zaak opgeknipt in drie processen. De negen verdachten die nu terechtstaan, zijn vooral leden van de militaire tak van de Reichsbürger. Die zouden onder meer hebben gewerkt aan het opbouwen van een paramilitaire beweging door heel Duitsland.

De leiding van de groep, onder wie Prinz Reuss, komt later in een ander proces voor de rechter.

Het proces wordt gehouden in een apart gebouw van het gerechtshof in Stuttgart, bij de Stammheim-gevangenis waar in de jaren 70 ook de processen waren tegen de West-Duitse terreurgroep RAF.

De belangstelling voor de zaak is enorm. De zitting begon vandaag later om alle toeschouwers en journalisten een plek te kunnen geven. De voorzitter van het gerechtshof in Stuttgart spreekt van het grootste proces rond de staatsveiligheid in de recente Duitse geschiedenis.

Een van de verdachten die vandaag terechtstaat, wordt ook verdacht van poging tot moord. Hij zou vorig jaar bij een huiszoeking op de politie hebben geschoten. Twee agenten raakten toen gewond.

De Spaanse Pedro Sánchez blijft aan als premier van het land ondanks de verdenkingen van corruptie aan het adres van zijn vrouw. Dat zei hij in een tv-toespraak. Justitie kondigde vorige week een onderzoek aan naar zijn vrouw, nadat een extreemrechtse actiegroep aangifte had gedaan.

Spanje keek het hele weekend met spanning uit naar het besluit van de premier. Kort na de bekendmaking van het justitiële onderzoek afgelopen woensdag legde Sánchez al zijn taken neer om zich te bezinnen op de toekomst. Hij zegt zelf dat zijn vrouw onschuldig is.

De aangifte werd gedaan door actiegroep Manos Limpias (vrij vertaald: schone handen). De groep beschuldigt zijn vrouw ervan een rol te hebben gespeeld bij het regelen van 475 miljoen euro aan overheidssteun voor Air Europe, in ruil voor sponsoring. De rechter gaat die zaak nu onderzoeken.

In de toespraak riep Sánchez op tot het "opruimen van giftige praktijken in het openbare leven". Ook riep hij Spanjaarden op een voorbeeld voor de wereld en een inspiratiebron te worden.

Als reactie op de aangifte zei Sánchez in een verklaring op X dat hij zich wilde bezinnen op de vraag of hij de regering nog wilde leiden. Hij sprak van een "ongekende aanval" door "een coalitie van "rechtse en extreemrechtse belangen".

"Vaak vergeten we dat er achter politici mensen zitten", vervolgde hij. In datzelfde X-bericht meldde hij ook dat hij het besluit over zijn toekomst deze maandag zou nemen. Dat zou in eerste instantie aan het begin van de middag zijn, maar de bekendmaking werd met een uur vervroegd. Waarom is niet bekend.

Protesten

Sánchez is sinds 2018 premier van het land. De toenmalige premier Rajoy van de Partido Popular verloor destijds een vertrouwensstemming in het parlement vanwege een corruptieschandaal binnen zijn partij. Afgelopen zomer raakte Sánchez' PSOE de meerderheid kwijt in het parlement, maar hij kon aanblijven door gedoogsteun van andere partijen.

Afgelopen weekend gingen duizenden voorstanders van Sánchez in Madrid de straat op met de roep om aan te blijven als premier. De ruim 12.500 partijleden en aanhangers van de Spaanse Socialistische Partij waren met bussen naar de hoofdstad gekomen en vroegen hem aan te blijven als premier.

Ook tegenstanders van Sánchez gingen de straat op, om zijn aftreden te eisen. Het aanhouden van zijn premierschap is goed nieuws voor Sánchez' partij; in mei zijn er verkiezingen in Catalonië en in juni staan de Europese verkiezingen op de planning.

Het is een foto die direct aanspreekt: vijf kinderen op een rij, in fleurige bonte kleding, gemaakt in 1945 voor de bevrijdingsfeesten in de Amsterdamse Pijp. Op de foto zijn Janny Schaperkotter-Leegwater en haar zusje, neef en nichtjes te zien, in hun speciale handgemaakte bevrijdingsjurkjes. Bijna tachtig jaar later hangen die bijzondere jurkjes nu in het Verzetsmuseum.

"Er moeten in die tijd honderden feestjurkjes gemaakt zijn in de stad, maar de meesten zijn direct weer vermaakt", vertelt Filip Bloem, collectiebeheerder van het Verzetsmuseum, tegen stadszender AT5. "Dat ze bewaard zijn gebleven is dus al bijzonder, maar ook dat ze uit één familie komen.

Janny Schaperkotter-Leegwater was zelf bij de onthulling aanwezig:

In de hoofdstad was voor de bevrijdingsfeesten een wedstrijd georganiseerd voor de allermooiste feestjurk. Schaperkotter-Leegwater zegt dat haar nichtje Dieuwertje eigenlijk had moeten winnen, maar de Koude Oorlog wierp zijn schaduw vooruit. "Op de achterkant van haar jurkje had mijn tante een Sovjetvlag genaaid, daardoor werd het jurkje afgekeurd."

Zo ging de toen 9-jarige Janny er met de hoofdprijs vandoor. Op haar jurk was de Zweedse vlag te zien en een tekst met een bedankje aan het Zweedse Rode Kruis, dat voedselhulp voor Nederland had geregeld.

Het jurkje met de Sovjetvlag:

Wie naar de foto van Janny met haar familieleden tijdens de bevrijdingsfeesten kijkt, ziet een vrolijke foto. "Op het eerste gezicht kijk je naar blije kinderen op een foto en is dit een heel vrolijk verhaal, "zegt Bloem, "maar als je kijkt naar de geschiedenis van de familie zit er echt een pittig oorlogsverhaal achter."

Janny's vader Cor en haar (Joodse) moeder Beb waren communistische verzetsmensen. In mei 1944 werden ze opgepakt bij een inval thuis in Amsterdam-Zuid. Ze kwamen pas na de oorlog weer terug. "We vonden het allang fijn dat het feest was, pas later realiseer je alle nare dingen van de oorlog weer", zei Janny Schaperkotter-Leegwater bij de opening van de tentoonstelling.

Janny's nichtje Jessy Meijer-Costa bewaarde de jurkjes en gaf ze aan haar nicht toen zij 80 jaar werd, schrijft de regionale zender NH. Alleen het distributiebonnenpakje van Wim, de enige jongen, ging verloren. Samen schonken ze de jurkjes eerder dit jaar aan het Verzetsmuseum.

De vier feestjurkjes zijn tot eind mei te zien in het Verzetsmuseum.

Joost Klein is onderweg naar het Zweedse Malmö voor het Eurovisie Songfestival. Vanochtend stond de Europapa-zanger de toegestroomde pers te woord voordat hij in het vliegtuig stapte naar Zweden. "Ik heb er zeker zin in", antwoorde Klein nuchter. "Heb vooral zin in mezelf."

De 26-jarige Fries heeft de afgelopen weken veel geoefend en zoals hij zelf zegt "veel gemediteerd en geairfryd". Of de airfryer ook in een van de twintig koffers meereist naar Zweden is de vraag. Wel plaatste hij op Instagram een foto van een koffer vol rode uien en knoflook met daarbij de tekst 'Ready for Malmö'.

Hoe het optreden van Klein er precies uit gaat zien, weet nog niemand behalve de makers zelf. Tot aan de generale repetitie op 8 mei wordt er achter gesloten deuren gerepeteerd. Wel maakte de artiest onlangs bekend dat hij op het podium wordt bijgestaan door influencers Appie Mussa en Stuntkabouter.

Volgende week donderdag op 9 mei komt de Nederlander uit in de tweede halve finale van het songfestival met zijn nummer Europapa. In korte tijd is het nummer uitgegroeid tot in een hit. Volgens de bookmakers zou Nederland weleens op plek drie kunnen eindigen.

Voor zijn vertrek naar Zweden stond Klein de pers te woord:

Vorig jaar haalde Nederland met Mia Nicolai en Dion Cooper niet de finale van het songfestival. Dat was voor het eerst sinds 2015, toen eindigde Trijntje Oosterhuis met haar nummer Walk along in de halve finale op de 14e plek.

De kans dat Joost Klein wel een plek in de finale op zaterdag 11 mei kan bemachtigen, is aanzienlijk. Klein en zijn compagnons sluiten de tweede halve finale af. Volgens kenners is de laatste plek een gunstige loting.

Acts die later aan de beurt zijn, maken veel kans om door te gaan naar de finale omdat deze nog vers in het geheugen van het publiek zit. Voor de halve finales tellen alleen de publieksstemmen.

Het Openbaar Ministerie wil niet dat gemeenten ruimere bevoegdheid krijgen voor het plaatsen van flitspalen. Dat meldt hoofdofficier van het OM-Verkeersparket Liesbeth Schuijer in het NOS Radio 1 Journaal, na berichtgeving in het AD. "Het verkeer wordt niet veiliger door Nederland vol te hangen met flitskasten."

Vorige maand deed de G4 (Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag) een oproep voor ruimere bevoegdheden rondom de uitbreiding van verkeersregels. Hoewel het aantal flitspalen de komende jaren wordt uitgebreid, wil de G4 effectiever op kunnen treden tegen bijvoorbeeld snelheidsovertredingen. Dat kan alleen als ze zelf locaties van flitspalen kunnen bepalen, stellen de vier grote steden.

Handhaving van verkeersregels waaronder flitspalen, wordt nu landelijk geregeld door het OM. Organisaties van het Rijk, zoals de politie, voeren het beleid uit en zijn verantwoordelijk. Het OM wil dat zo houden.

Maar het OM vindt ook dat het verkeer niet per se veiliger wordt als er meer flitspalen komen. Handhaven met flitspalen is wat Schuijer betreft de laatste maatregel die genomen moet worden om het verkeer veiliger te maken. Campagnes om het gedrag van bestuurders te veranderen en het aanpassen van wegen zijn veel effectiever, stelt de hoofdofficier.

"Als automobilisten op een tweebaansweg 30 kilometer per uur moeten rijden, dan maak je het voor bestuurders wel erg moeilijk om zich aan die snelheid te houden. Dan moet je eerst de weg aanpassen voordat je geloofwaardig kunt gaan handhaven", aldus Schuijer in het AD.

Het plaatsen van een flitspaal is volgens de hoofdofficier ook best complex. "Er zitten allerlei technische eisen waaraan voldaan moet worden. Er moeten goede zichtlijnen zijn, zodat je goede foto's krijgt. En we kijken ook naar weginrichting en hoe risicovol zo'n plek is, om in overleg met de gemeente met een goede plek te komen."

Goed overleg

Schuijer erkent het punt van de gemeentes dat ze zelf het beste weten waar de gevaarlijke plekken zijn. "Daar hebben ze wel een punt", zegt ze. "Daarom vindt er altijd overleg plaats over de locatie van de palen. En er vindt ook altijd een analyse plaats van de risicofactoren op zo'n locatie en daarin zijn de gemeenten vaak een belangrijke bron van informatie voor ons."

De gemeente Tilburg, die niet onder de G4 valt maar ook kampt met verkeersslachtoffers, heeft naar eigen zeggen al zes keer een aanvraag ingediend voor een nieuwe flitspaal, maar die zijn tot nu toe altijd afgewezen. Volgens Schuijer komt dat mogelijk in de uitbreiding wel goed.

"Ons aanbod is vrij behoorlijk en we zijn ook aan het inventariseren zodat we in 2026 op een dubbel aantal plekken kunnen handhaven dan we nu doen. En een groot deel van die plek zal ook terechtkomen in de gemeenten die daarom vragen."

Een familie uit Rosmalen (Noord-Brabant) zoekt al ruim anderhalve week naar een geparkeerde auto in of rond Utrecht. De 70-jarige bestuurder kan zich niet herinneren waar hij de auto op 18 april heeft geparkeerd.

De eigenaar van de witte Nissan heeft de auto die donderdagochtend geparkeerd en is vervolgens met de fiets naar een afspraak in het centrum van de stad gegaan om parkeerkosten te besparen. Na de afspraak wist hij niet meer waar de auto stond.

"Het kortetermijngeheugen van mijn vader gaat achteruit", legt zoon Evan Mertens uit bij RTV Utrecht. "Maar het is de eerste keer dat hij de auto niet kan terugvinden."

Zeven kilometer gefietst

De familie vermoedt dat de man na het parkeren zeven kilometer heeft gefietst naar het centrum van Utrecht. Dat was af te lezen van de kilometerteller van zijn fiets. De auto staat vermoedelijk geparkeerd ten zuiden van Utrecht of in het noorden van Nieuwegein.

De familie heeft een kaart gemaakt en alle gebieden ingekleurd waar al gezocht is. Inmiddels heeft de zoon zelf gezocht in Kanaleneiland, Westraven en delen van Hoograven. Mertens heeft naar eigen zeggen de gemeente en politie ingelicht, maar die geven aan niks te kunnen doen.

"Als we 'm toevallig zien staan, geven we het uiteraard door. Het is sneu voor de mensen die 'm missen, we hopen dat ze hem terugvinden, maar wij zijn er niet mee bezig", aldus een woordvoerder van de politie tegen de regionale omroep.

Ze hopen de auto met kenteken S367VK alsnog terug te vinden. "Je denkt wel: het is maar een auto. Maar mijn ouders zijn hier flink gestrest van. En hoe meer stress, hoe slechter het geheugen wordt. Dus dit helpt niet", aldus Mertens.

Vanochtend kwamen er bij de familie al tientallen tips binnen over de auto, maar die hebben nog nergens toe geleid. Ook bieden verschillende mensen hulp aan.

Philips heeft in de Verenigde Staten een schikking getroffen voor 1,1 miljard dollar vanwege problemen met slaapapneu-apparaten. Dat meldt het bedrijf bij het bekendmaken van de resultaten van het eerste kwartaal.

Het gaat om patiënten die vergoeding voor letselschade hadden geëist in de Verenigde Staten. Die patiënten zeggen ziek te zijn geworden van het gebruik van de slaapapneu-apparaten. Daarnaast gaat het over patiënten die geld eisen voor medische controle voor eventuele toekomstige gezondheidsklachten.

'Geen schuld'

Philips benadrukt dat het hiermee geen schuld erkent. Het bedrijf geeft niet toe dat de medische problemen een gevolg zijn van het gebruik van de slaapapneu-apparaten. Uit onderzoek van Philips tot nu toe zou blijken dat gebruik van de machines niet zou leiden tot noemenswaardige gezondheidsrisico's. Het bedrijf zegt wel de eventuele zorgen van patiënten hierover te betreuren.

Bestuursvoorzitter Roy Jakobs noemt de schikking een significante mijlpaal. Philips koos voor deze schikking om een eind te maken aan alle onduidelijkheid rondom de gevolgen van lopende juridische zaken in de Verenigde Staten.

Beleggers reageren positief op het nieuws: het aandeel stijgt maandagochtend met 33 procent op de beurs.

Verlies

De schikking betekent voor de financiën van het bedrijf dat ze dit kwartaal 982 miljoen euro opzij moesten zetten. Philips maakt dit kwartaal daardoor onderaan de streep een verlies van 998 miljoen euro. De daadwerkelijke betaling van de schikking volgt in 2025.

Het bedrijf maakt ook een overeenkomst met verzekeraars bekend. Die keren 540 miljoen euro uit aan Philips voor aansprakelijkheidsclaims.

In juni 2021 riep Philips slaapapneu-apparaten terug vanwege mogelijke gezondheidsrisico's. Schuimdeeltjes in de apparaten konden loskomen waardoor patiënten die konden inademen.

Vorig jaar trof Philips al een schikking in de Verenigde Staten, maar die ging over economische schade die klanten claimden omdat het apparaat dat ze hadden gekocht niet voldeed aan hun eisen. Daarvoor zette het bedrijf toen 575 miljoen euro opzij.

Nederland

Ook in Nederland zijn gebruikers naar de rechter gestapt. Het gaat hier om zo'n 1000 patiënten, waaronder mensen die denken ziek te zijn geworden door de machines en mensen die niet ziek zijn maar wel de lange termijnrisico's willen weten.

"Deze schikking laat wel zien dat Philips in de Verenigde Staten ziet dat er iets moet worden rechtgezet en verantwoordelijkheid neemt", zegt hun advocaat Mark de Hek.

In Nederland lopen nog geen concrete gesprekken over een schikking. "Wat precies de risico's zijn van de apparaten is nog niet duidelijk", zegt De Hek. "Wij willen dat de onderzoeken van Philips worden afgerond en gecontroleerd door een onafhankelijke partij. Pas als we duidelijkheid hebben over de gezondheidsrisico's kunnen we gaan praten over een schikking."

Eerder ging de NOS langs bij Hans, die met een apneu-apparaat van Philips slaapt:

Een Amerikaanse gouverneur die in haar autobiografie beschrijft hoe ze 20 jaar geleden haar hond doodschoot, blijft achter die beslissing staan, ondanks de ophef die de bekentenis dit weekend veroorzaakte. Kristi Noem van de staat South Dakota, genoemd als potentieel vicepresidentskandidaat voor Donald Trump, zegt dat ze haar verantwoordelijkheid niet wilde afschuiven.

Noem vertelde het verhaal in haar autobiografie No going back. Die verschijnt komende maand, maar de Britse krant The Guardian kreeg al een exemplaar in handen en schrijft over de gebeurtenis.

Cricket, een Duitse staande van 14 maanden oud, had volgens Noem een "agressieve persoonlijkheid". Ze probeerde dat te temperen door haar met ervaren honden mee op jacht te nemen, maar daar werd het dier alleen maar wilder van. "Ze werd dolenthousiast, ging achter alle vogels aan en had de tijd van haar leven".

De druppel

Op de weg terug naar haar boerderij ontsnapte Cricket aan Noems aandacht en ging achter de kippen van de buren aan. "Ze greep de ene na de andere, beet ze met één hap dood en ging dan naar de volgende." Toen Noem de hond probeerde te vangen, werd ze zelf gebeten.

Dat was voor Noem de druppel. Ze concludeerde dat Cricket waardeloos was als jachthond, niet te trainen en gevaarlijk voor haar omgeving. "Ik haatte die hond", schrijft Noem. "Ik realiseerde me dat ze afgemaakt moest worden."

Noem nam Cricket mee en schoot haar dood. "En toen het klaar was, bedacht ik me dat er nog een onaangename klus wachtte", vervolgt Noem, om daarna te beschrijven hoe ze een obstinate geit ook meteen doodschoot, omdat die stonk, "smerig en gemeen" was en Noems kinderen omduwde.

'Walgelijk'

"Het was geen prettig werk", verklaart Noem haar handelingen, maar volgens haar bewijst het dat ze bereid is haar handen vuil te maken als iets moet gebeuren, in de politiek net als op de boerderij. "Ook als dat moeilijk, smerig of onplezierig is".

Lang niet iedereen kan die redenering volgen. Critici vragen zich af of er geen humanere oplossing was geweest voor Cricket. "Iedereen die een jachthond heeft gehad weet hoe walgelijk, lui en kwaadaardig dit is", reageert bijvoorbeeld Democratisch politicus Ryan Busse.

In een reactie op de ophef zegt Noem dat ze nog steeds achter haar keuze staat. Ze wijst erop dat honden die vee aanvallen afgemaakt mogen worden. "Ik volgde de wet en nam mijn verantwoordelijkheid als ouder, baasje en buur."

Een Nederlandse trans vrouw heeft maandenlang niet kunnen voetballen na haar coming-out als transgender bij een Schotse voetbalclub. Ook daarvoor stond de Nederlandse Lauren enige tijd aan de kant, door bedreigingen aan het adres van haar club.

Lauren (volledige naam bekend bij de redactie) doet haar verhaal in een nieuwe aflevering van de NOS-podcast De Schaduwspits, die vanaf vandaag te beluisteren is. Daarin gaat het over de ervaringen van voetballers met een lhbti-achtergrond.

Keepster Lauren speelde vanaf 2020 bij United Glasgow, een club die toen actief was op het derde niveau in Schotland. Aanvankelijk liet ze haar geslachtsverandering daar onbesproken om geen andere behandeling te krijgen. "Dat sloeg om toen de club van een groep anti-transactivisten online bedreigingen binnenkreeg", vertelt de speelster. Die betichtte de club onder meer van vals spel.

Hoewel geen namen werden genoemd, was bij de clubleiding duidelijk dat werd gedoeld op Lauren. Online werd ook gedreigd met geweld. "Toen heeft de club tegen mij gezegd: 'Kom niet naar de wedstrijd, speel niet, want we kunnen jouw veiligheid niet garanderen.' Voor mij voelde dat alsof je toegeeft aan de bedreigers."

Testosteron weer onderzocht

Ook toen ze eenmaal haar coming-out had gehad, in de maanden na de bedreigingen, stond de speelster langere tijd aan de kant. Ze moest toen worden 'goedgekeurd' voor de vrouwencompetitie, hoewel ze via de transgenderpoli van het VUmc in Amsterdam een geslachtsoperatie had ondergaan en met een certificaat kon aantonen dat ze geen testosteron meer aanmaakt.

Testosteron is een mannelijk geslachtshormoon dat onder meer de spieropbouw bevordert; te hoge testosteronwaarden bij vrouwen worden daarom in de sport gezien als mogelijke competitievervalsing.

Bij Lauren was daarvan dus geen sprake, maar met het certificaat kwam ze bij de Schotse bond niet verder. "Omdat de bond de expertise niet had, kwam eruit: 'doe toch maar een test'." Die bevestigde dat ze helemaal geen testosteron in haar lichaam had. "Dus dat duurde onnodig lang."

'Wat moet je dan nog zeggen?'

Over de bedreigingen is ze nog steeds boos, vertelt ze in de podcast. "Heel vervelend dat ik daar niets tegen kan doen. Je kunt wel zeggen: 'er is bewijs dat trans vrouwen bijna geen voordelen hebben in sport' en 'er is bewijs dat trans vrouwen geen probleem vormen in kleedkamers'. Maar op het moment dat zij daar niet naar luisteren, wat moet je dan verder nog zeggen?"

Dit seizoen heeft Lauren gespeeld bij een universiteitsteam. Bij die club speelde ze direct open kaart en heeft nooit iemand een punt gemaakt van haar achtergrond.

De Schotse vrouwenvoetbalbond heeft wel geprobeerd lering te trekken uit de gang van zaken, zegt Lauren. "Het probleem van acceptatie ligt hier meestal niet bij de spelers of teams, maar bij de bond die expertise mist." Afgelopen najaar is Lauren om advies gevraagd "om het systeem te hervormen".

Goedemorgen! Vandaag reist Joost Klein af naar Zweden, waar hij over een ruime week Nederland zal vertegenwoordigen op het Songfestival. En in Maastricht worden vandaag de verkiezingen voor het Europarlement afgetrapt met een debat en festival.

Eerst het weer: vanochtend veel zon, later ontstaan ook stapelwolken, maar het blijft op een enkel buitje na vrijwel overal droog. Bij een matige zuidenwind wordt het 16 tot lokaal 20 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de Amerikaanse staat Oklahoma zijn ten minste vier mensen om het leven gekomen door tornado's die het afgelopen etmaal huishielden in het gebied. Tientallen mensen raakten gewond en zo'n 30.000 mensen zitten zonder stroom, zei gouverneur Kevin Stitt op een persconferentie.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de Sahara stijgt de tempratuur door klimaatverandering harder dan het wereldwijde gemiddelde. Een oude bouwstijl is volgens architecten een oplossing in de steeds heter wordende stad Agadez in Niger, ziet correspondent Saskia Houttuin:

Fijne maandag!

Op 150 locaties in Nederland zijn de afgelopen jaren onbewaakte spoorwegovergangen gesloten of alsnog beveiligd. Dat blijkt uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij ProRail. De spoorbeheerder begon in 2018 met een project om de gevaarlijkste overgangen te sluiten, na een reeks dodelijke ongelukken.

Met de sluiting van twee locaties in Diepenveen vandaag, zijn er nu nog 28 onbewaakte overgangen over die volgens ProRail zo gevaarlijk zijn dat ze op korte termijn moeten sluiten. Op dertien daarvan hoopt de spoorbeheerder dat dit jaar nog te regelen, voor de andere locaties duurt dat langer.

Bewaakt vs. onbewaakt

Nederland telt bijna 2000 spoorwegovergangen: locaties waar een spoorlijn kruist met een weg of een voet- of fietspad. De meeste zijn beveiligde overgangen, te herkennen aan rood-witgestreepte slagbomen die de weg afsluiten wanneer er een trein komt en daarbij waarschuwende geluiden maken. Maar bij sommige overgangen is nooit zo'n installatie met bellen en/of slagbomen aangelegd.

Deze onbewaakte spoorwegovergangen liggen meestal in landelijk gebied op rustigere locaties, zoals wandelpaden of oversteekplaatsen tussen weilanden. Mensen die de overgang willen passeren, krijgen vooraf geen waarschuwing als er een trein aankomt. Ze moeten dus zelf bepalen wanneer ze oversteken. De treinen rijden vaak op volle snelheid, variërend tussen de 120 en 140 kilometer per uur.

In deze video legde boer Jan Roelof een paar jaar geleden uit wat het passeren van zo'n overgang zo spannend maakt:

Omdat er vaak ongelukken op dit soort overwegen gebeurden, startte ProRail zes jaar geleden een programma om de 180 gevaarlijkste te sluiten. Dat zijn niet alle overgangen: landelijk zijn er ook nog meerdere in particulier bezit, zoals overwegen van boeren tussen verschillende percelen.

"Toch is het grootste deel van deze klus nu dus geklaard", zegt ProRail-woordvoerder Mirjam de Witte. " Eind 2025 streven we ernaar om 170 van de 180 onbewaakte overgangen afgesloten te hebben."

En hoewel nog niet alle onbewaakte overgangen dicht zijn, ziet ProRail wel al positieve resultaten. "Zo is het gemiddeld aantal aanrijdingen op onbewaakte overgangen gehalveerd. En dat geldt ook voor het aantal doden", legt De Witte uit. "In 2014 vielen er jaarlijks nog gemiddeld 2,8 doden op een onbewaakte overgang, nu is dat cijfer gehalveerd."

Ongeluk Hooghalen

Tegelijk zegt het huidige cijfer ook dat het nog steeds af en toe misgaat. Zo ook in 2020, toen op het spoor bij Hooghalen in Drenthe een NS-trein botste op een trekker die een onbewaakte spoorwegovergang overstak. De bestuurder had de aankomende trein niet gezien. De treinmachinist kwam bij het ongeluk om het leven.

Uit onderzoek bleek vervolgens dat onbewaakte spoorwegovergangen nog veel gevaarlijker zijn dan werd gedacht, vooral omdat er vaak zwaar verkeer overheen rijdt. Bovendien doet dit zware verkeer er veel langer over om de overweg te passeren, wat de kans op een ongeluk vergroot.

Treinen reden vanaf dat moment langzamer over de gevaarlijkste onbewaakte spoorwegovergangen, 90 kilometer per uur. Ook kregen honderden NS-treinen andere kleuren aan de voorkant zodat ze meer opvallen en werd meer werk gemaakt om de gevaarlijkste onbewaakte overgangen snel te sluiten of aan te passen.

Op deze kaart is te zien welke overgangen nog open zijn:

"We hadden ze natuurlijk graag allemaal al gesloten", zegt De Witte. "Maar je loopt tegen van alles en nog wat aan." Bij de overgangen die nu nog over zijn, maken verschillende omstandigheden het ingewikkeld ze te sluiten of veranderen. "De laatste 28 zijn niet voor niets de laatste 28", aldus De Witte.

Daarbij kan van alles een rol spelen, bijvoorbeeld een zeldzaam beestje zoals de hazelworm dat op de plek leeft waardoor er niet gewerkt mag worden. Of soms is het lastig op de plek van de overgang het treinverkeer stil te leggen. Andere keren leiden onderhandelingen met landeigenaren tot vertraging. "We luisteren altijd naar iedereen", vertelt De Witte. "Mensen die eromheen wonen, de lokale wandelclub die de vaste wandelroute ziet verdwijnen. We proberen het echt op maat te doen."

De kosten zijn hoog. Aan het plaatsen van spoorbomen met licht en geluid hangt volgens ProRail een prijskaartje van een miljoen euro. "En een tunnel maken als alternatief is ook niet goedkoop", aldus De Witte. Maar het ministerie heeft geld uitgetrokken voor het sluiten of aanpassen van de gevaarlijke overgangen. En volgens ProRail gaat het met het budget lukken. Het streven is nu dat in 2027 alle gevaarlijke onbeveiligde overgangen weg zijn.

De gemiddelde pensioenleeftijd is vorig jaar opgelopen naar 65 jaar en 11 maanden. Dat is drie maanden hoger dan in 2022, blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS.

Vorig jaar gingen in totaal 86.000 werknemers met pensioen. Sinds 2013 houdt de gemiddelde pensioenleeftijd van werknemers ongeveer gelijke tred met de AOW-leeftijd. Als die stijgt, stijgt de pensioenleeftijd ook. Alleen in 2021 was de pensioenleeftijd iets lager dan het jaar ervoor.

Eerder met pensioen

74 procent van de werknemers was vorig jaar 65 jaar of ouder bij hun pensioen. In 2013 was dat 43 procent en in 2003 was slechts 14 procent van de werknemers 65 jaar of ouder op het moment van pensionering. Dat er toen zo veel mensen vroeger stopten met werken kwam door vroegpensioenregelingen. Sinds 2006 zijn die er vrijwel niet meer.

Het aantal gepensioneerden in Nederland bleef in 2023 ongeveer gelijk met een jaar daarvoor. Ongeveer 3,3 miljoen mensen in Nederland zijn gepensioneerd. Het aandeel gepensioneerden onder de totale bevolking nam licht af ten opzichte van een jaar eerder. 18,3 procent van de inwoners van Nederland is gepensioneerd.