NOS Nieuws - Algemeen

Voor het eerst is in Australië een verdrag gesloten tussen een deelstaatregering en de lokale inheemse bevolking. In de deelstaat Victoria, waar Melbourne ligt, werd het onder luid applaus en tranen aangenomen in het parlement.

"Dit verdrag geeft de Aboriginal-gemeenschap de macht om het beleid dat hun leven beïnvloedt mede vorm te geven", zei deelstaatpremier Jacinta Allan. "Zo bouwen we een eerlijker en sterker Victoria voor iedereen."

Het lokale verdrag komt twee jaar nadat een landelijk referendum over een stem voor de inheemse bevolking in de grondwet was mislukt. Dat ging over een grondwetswijziging om de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking te erkennen als de oorspronkelijke bewoners van het land, en een rol voor hen te verankeren in de grondwet. Bijna 60 procent van de Australische bevolking stemde tegen.

Ondanks de grote teleurstelling hierover bij de inheemse inwoners is op lokaal niveau doorgewerkt aan initiatieven om hun meer invloed te geven. "Always was, always will be Aboriginal land" is een gevleugelde uitdrukking in Australië, die benadrukt dat de inheemse bevolking nooit formeel haar soevereiniteit heeft opgegeven. Ruim tien jaar lang is er gewerkt aan de invulling van het verdrag in Victoria.

Opgejaagd, vergiftigd en vermoord

Het doel is het verkleinen van de kloof tussen de inheemse bevolking en andere Australiërs. Zo'n 3,8 procent van de Australiërs is van Aboriginal- of Straat Torres-afkomst. Deze bevolkingsgroep doet het op alle vlakken, zoals gezondheid, onderwijs, werk en inkomen, veel slechter dan de overige inwoners. Zo leven inheemse Australiërs gemiddeld negen jaar korter, zelfdoding komt ruim twee keer zo vaak voor en de groep is oververtegenwoordigd in gevangenissen.

Dat heeft grotendeels te maken met het Australische bloedige, koloniale verleden, dat nog steeds doorwerkt. In 1788 werd Australië ingelijfd als strafkolonie door de Britse kroon. De inheemse bevolking werd opgejaagd, vergiftigd en vermoord. Tot aan de jaren 70 van de vorige eeuw was een 'Wit Australië'-beleid van kracht en werden inheemse kinderen stelselmatig weggehaald bij hun ouders.

Jarenlang zijn de gruwelijkheden die de oorspronkelijke bevolking heeft meegemaakt tijdens en na de kolonisatie onder het tapijt geschoven. Ook nu nog hebben Aboriginals te maken met achterstelling en racisme.

Genocide

Onderdeel van het verdrag is het voortzetten van het werk van de Yoorrook-commissie, die de afgelopen jaren aan waarheidsvinding deed. Die commissie (Yoorrook betekent "waarheid" in de Wemba Wemba-taal) stelt onder meer dat sinds de kolonisatie van Victoria binnen twintig jaar ruim driekwart van de inheemse bevolking werd gedood. De snoeiharde conclusie: er is een genocide gepleegd op de inheemse bevolking.

Daarnaast wordt een democratisch gekozen orgaan in het leven geroepen dat opkomt voor de belangen van de inheemse bevolking. De Gellung Warl-commissie, genoemd naar de uitdrukking voor "speerpunt" in de inheemse Gunaikurnai-taal, wordt voortaan geraadpleegd over wetten en beleid die van invloed zijn op de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking. Het is nog onduidelijk wat het prijskaartje is van de uitwerking van het verdrag. Geschat wordt dat de nieuwe commissies tientallen miljoenen dollars per jaar gaan kosten.

Verzoening

Het is voor de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking van groot belang dat de waarheid over het koloniale verleden van Australië boven tafel komt. In het verdrag is ook een afspraak gemaakt over het lesmateriaal op scholen in de deelstaat. Een nieuw curriculum moet kinderen meer inzicht geven in deze zwarte geschiedenis.

Steeds meer deelstaten in Australië zijn bezig met een verzoeningsproces met de inheemse bevolking. Zo is in Zuid-Australië een speciale commissie aangesteld die de 'stem' is van de lokale inheemse bevolking. In Victoria gaat de deelstaatregering ook nog formele excuses aanbieden aan de oorspronkelijke bewoners.

Jill Gallagher, directeur van de lokale gezondheidsraad, zei tegen de publieke omroep ABC dat ze hoopt dat het een voorbeeld zal zijn voor meer verdragen in andere delen van het land. "We kunnen de rest van Australië laten zien dat dit niet iets is om bang van te zijn. Sterker nog, dit brengt ons juist dichter bij elkaar."

Het verdrag treedt in december in werking. De lokale oppositie is fel tegenstander en heeft beloofd het meteen te schrappen als zij aan de macht komt. Eind 2026 zijn er lokale deelstaatverkiezingen in Victoria.

Officiële reacties uit Brussel zijn er niet, daarvoor is de verkiezingsuitslag nog te onzeker. Maar de Europese Commissie volgt de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland met grote belangstelling.

Op het bureau van Commissievoorzitter Von der Leyen belandde gisteren een rapport met een eerste analyse van de Nederlandse verkiezingen. De Commissie volgt verkiezingen in alle lidstaten op de voet, maar die van Nederland worden met extra aandacht bestudeerd, zeggen betrokkenen.

Nederland wordt gezien als de kanarie in de kolenmijn - een teken dat er iets mis is - als het gaat om de opkomst van radicaal-rechtse partijen. PVV-leider Wilders liep in Europa voorop met zijn grote overwinning bij de verkiezingen van 2023. De regeringsdeelname van de radicaal-rechtse PVV, die een uitgesproken EU-kritische koers volgt, leidde tot een rol aan de zijlijn voor Nederland in Brussel.

Koerswijziging

In de analyse die Von der Leyen te lezen krijgt, zal ook een inschatting staan van de koers die een nieuwe Nederlandse regering de komende jaren gaat voeren. Met een motorblok van de drie pro-Europese partijen D66, VVD en CDA, zou Nederland weer een rol van betekenis kunnen opeisen. Maar veel hangt af van de vraag of GroenLinks-PvdA of JA21 zich bij dat motorblok gaat aansluiten.

JA21 is de partij die tegen gemeenschappelijke Europese leningen is, weten ze hier in Brussel. De motie-Eerdmans van maart dit jaar, droeg de regering op niet in te stemmen met het plan om met geleend geld de EU-landen te helpen met het financieren van defensie-investeringen.

Deelname van GroenLinks-PvdA aan de andere kant, zou een heel andere invloed hebben op de koers van een Nederlands kabinet. Die partij staat wel open voor gemeenschappelijke investeringen in defensie, een Europees migratiebeleid en Europese uitbreiding. Allemaal discussies waar een toekomstig kabinet in Brussel over mee zal moeten beslissen.

Betrokkenen bij de Europese Commissie geven aan dat het hoe dan ook een groot verschil zal maken als Nederland weer een stabiel kabinet krijgt dat geleid wordt door een premier met een politieke kleur, na het 'experiment' met de partijloze Dick Schoof.

EU-ambities Jetten

D66-leider Jetten "deinsde er niet voor terug om rechtstreeks met PVV-leider Geert Wilders in de clinch te gaan", schrijft de Belgische VRT. De positief ingestoken verkiezingsslogan van Jetten is opgevallen. Zowel de Britse krant The Guardian als de Amerikaanse nieuwssite Politico schrijft erover. "It is possible." Het kan wél. Vergelijkbaar met Obama's "Yes we can!", merken beide media op.

Jetten gaf de dag voor de verkiezingen een interview aan Politico waarin hij zijn Europese ambities duidelijk maakte: "Ik wil dat Nederland weer een invloedrijke rol krijgt in Europa." Nederland moet stoppen met eerst altijd 'nee' zeggen en juist positief staan tegenover het samendoen van dingen in Europa, zei Jetten.

Voor de liberalen in de EU zou de komst van premier Jetten een groot cadeau zijn. Van de regeringsleiders en staatshoofden die naar Europese toppen komen, is het overgrote deel nu christendemocraat. Slechts een paar van hen horen tot de liberale familie, de premiers van Estland en Slovenië bijvoorbeeld. En de Franse president Macron, die onder grote druk staat in zijn eigen land. Voor hen is een liberale premier erbij daarom zeer welkom.

Strategie afstemmen

Voorafgaand aan de toppen organiseren alle politieke families zogenoemde 'voortoppen'. Daarbij stemmen de verschillende leiders van EU-landen alvast hun belangrijkste ideeën op elkaar af. Zo sprak VVD'er Rutte toen hij nog premier was de strategie door met Macron.

Omdat de huidige demissionair premier Schoof geen lid is van een politieke partij kreeg hij nooit een uitnodiging voor deze bijeenkomsten - een van de oorzaken waardoor de invloed van Nederland binnen de EU de afgelopen tijd 'verschrompelde'.

Een nieuw kabinet zou een groot deel van die verloren invloed relatief makkelijk kunnen terugwinnen. Nederland is als vijfde economie van de EU altijd een speler om rekening mee te houden en ook het Nederlandse ambtenarenapparaat in Brussel wordt geroemd.

Zolang nog niet duidelijk is wat voor kabinet Nederland krijgt, is lastig in te schatten welke koers in Brussel zal worden ingezet. Maar de richting is al snel pro-Europeser dan toen het huidige demissionaire kabinet begon, met eurosceptische partijen als de PVV, NSC en de BBB.

Goedemorgen! In Nederland moet alleen de gemeente Venray nog met de verkiezingsuitslag komen. En in Heerenveen beginnen de NK Afstanden.

Eerst het weer: In het westen vandaag de meeste bewolking. Daar valt soms een beetje regen. In het oosten een waterig zonnetje voordat het ook hier bewolkt raakt.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Voor de bouw en exploitatie van een windmolenpark in de Noordzee heeft geen enkel bedrijf zich aangemeld. Dat schrijft demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei in een Kamerbrief over de inmiddels gesloten aanbesteding.

Ze wijst erop dat de markt voor windenergie op zee afgelopen tijd sterk is veranderd. Sinds 2018 werd geen subsidie vanuit de overheid meer toegekend aan bedrijven, volgens Hermans is dat wel weer nodig. Dat komt doordat de kosten voor de bouw van windmolenparken sterk zijn gestegen terwijl de industrie langzamer verduurzaamt dan verwacht. Investeerders durven daardoor het risico niet te nemen.

Hermans benadrukt in haar brief dat windenergie op zee "ondanks deze tegenvaller" noodzakelijk blijft voor Nederland. Nederland moet energieonafhankelijker worden en voldoende groene energie hebben voor verduurzaming, schrijft de demissionair minister.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Tot het laatste moment waren er bij de Tweede Kamerverkiezingen veel zwevende kiezers. In grote delen van het land is heel anders gestemd dan bij de verkiezingen twee jaar geleden.

Dat is in deze video goed te zien:

Fijne dag!

De orkaan Melissa heeft in Jamaica negentien levens geëist, melden de autoriteiten van het eiland. In Haïti vielen zeker 25 doden, vooral door overstromingen.

In Jamaica kwamen door de orkaan honderdduizenden mensen zonder stroom te zitten. Veel daken zijn van gebouwen geblazen en overal ligt puin. Het leger is ingezet om te helpen.

Melissa kwam dinsdag aan land in Jamaica, als een orkaan van de zwaarste categorie 5. Het was voor zover bekend de zwaarste orkaan in de geschiedenis die het eiland direct trof.

In Jamaica zijn meer dan 130 wegen onbegaanbaar door omgevallen bomen en puin. Het leger probeert die zo snel mogelijk weer vrij te maken voor hulpdiensten. Ook een Amerikaans reddingsteam is afgereisd naar Jamaica. De havenstad Black River, in het zuidwesten, is zwaar getroffen. Premier Andrew Holness noemde het Jamaica's "ground zero".

Haïti werd niet vol getroffen maar door de langzaam wegtrekkende orkaan regende het dagenlang hevig. In de plaats Petit-Goave trad een rivier buiten zijn oevers, wat leidde tot veel slachtoffers.

Ook het oosten van Cuba kreeg met Melissa te maken. Meer dan 700.000 mensen werden geëvacueerd. De schade is er groot, maar voor zover bekend zijn er geen doden gevallen.

Melissa, onderweg naar Bermuda, is inmiddels in kracht afgenomen. De financiële schade in het Caribisch gebied wordt geschat op zo'n vijftig miljard dollar.

Verwoestingen en doden op Haïti, Jamaica en Cuba door orkaan Melissa:

Afghanistan en Pakistan zijn na gesprekken in Turkije overeengekomen hun staakt-het-vuren te verlengen. Dat heeft het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken bekendgemaakt. De Turken bemiddelden samen met Qatar in het conflict.

Deze maand kwam het tot hevige aanvallen over en weer tussen beide landen, de zwaarste sinds de machtsovername van de Taliban in Kabul in 2021. Het begon met een Pakistaanse luchtaanval gericht tegen de Pakistaanse Taliban over de grens in Afghanistan. Uiteindelijk vielen er honderden doden, zowel militairen, militanten als burgers.

Volgens Pakistan steunt Afghanistan de Pakistaanse Taliban bij het uitvoeren van aanvallen in het land, met als doel het buurland te destabiliseren en uiteindelijk een machtswisseling te bewerkstelligen.

Het Afghaanse Taliban-bewind ontkent dat het terroristische organisaties huisvest die aanvallen uitvoeren op Pakistan, maar volgens experts en de VN is daar wel degelijk sprake van.

De afgelopen jaren ziet Pakistan een toename van het aantal aanvallen van militanten. Die worden toegeschreven aan de Taliban en Tehrik-e-Taliban Pakistan, een groep die nauwe banden heeft met zijn Afghaanse evenknie.

Eerder deze week liepen de gesprekken tussen beide landen in Istanbul nog stuk. Nu is afgesproken te werken aan een mechanisme om het staakt-het-vuren te monitoren. Ook moeten er afspraken worden gemaakt over sancties bij schendingen. Een nieuw overleg is gepland voor 6 november.

In Wolvega, Friesland, is vanwege een brand een aantal woningen ontruimd. Een tussenwoning is volledig uitgebrand, meldt de brandweer. De woningen ernaast hebben rook- en waterschade. Voor zover bekend zijn er geen gewonden.

De brandweer liet even na middernacht weten na een melding onderweg te zijn naar de brand. Er waren toen geen mensen meer binnen. Al snel werd opgeschaald naar grote brand. Dat gebeurt als er meer materieel en personeel nodig is om een brand te blussen.

Rond 02.00 uur meldde de brandweer dat het vuur onder controle was. Er moet nog wel nageblust worden. Met hulp van een drone wordt bekeken waar er nog vuur is. De brandweer zegt dat isolatiemateriaal op het dak en tussen de muren moeilijk te blussen is.

Voor de getroffen bewoners wordt een opvangplek gezocht. Vanwege de rook wordt omwonenden geadviseerd ramen en deuren gesloten te houden.

Inwoners van Haaksbergen mogen waarschijnlijk volgend jaar in een referendum meestemmen over de voorwaarden voor een nieuw asielzoekerscentrum. Zeventien van de negentien raadsleden stemden donderdagavond voor zo'n volksraadpleging, die op de agenda stond na een handtekeningenactie van actiegroep 'Belangenvereniging tegen azc Haaksbergen'.

Op een groot scherm op De Markt keken honderden inwoners toe hoe het besluit genomen werd, schrijft RTV Oost.

Het gemeentebestuur wilde aanvankelijk niets weten van een referendum. Het wees op de spreidingswet, die voorschrijft dat Haaksbergen 129 asielzoekers moet opvangen. "Deze verplichting op zichzelf is niet referendabel."

Coalitiepartijen CDA en Nieuw Haaksbergen lieten het er niet bij zitten en kwamen met een voorstel er toch een te houden. Niet over de komst van een azc zelf, maar over de voorwaarden waaronder.

PvdA tegen

Het is nog onduidelijk wat de exacte vraagstelling gaat worden bij het referendum. Ook de datum waarop inwoners kunnen stemmen, is nog niet helder.

Een apart stemmoment kan leiden tot hoge organisatiekosten, schrijft omroep Oost. Maar het houden van een referendum tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026 zou de komst van een azc verder vertragen.

Dat vindt de lokale PvdA, die als enige tegenstemde, niet acceptabel. "Er is urgentie. Straks is er weer overlast in Ter Apel en moeten mensen daar weer buiten slapen", zei Thij Looman namens de partij.

Ook in Amersfoort mogen inwoners meedenken over azc's. Het gaat over de voorwaarden voor twee locaties waar asielzoekers worden gehuisvest.

Voor de bouw en exploitatie van een windmolenpark in de Noordzee heeft geen enkel bedrijf zich aangemeld. Dat schrijft demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei in een Kamerbrief over de inmiddels gesloten aanbesteding.

Ze wijst erop dat de markt voor windenergie op zee afgelopen tijd sterk is veranderd. Sinds 2018 werd geen subsidie vanuit de overheid meer toegekend aan bedrijven, volgens Hermans is dat wel weer nodig. Dat komt doordat de kosten voor de bouw van windmolenparken sterk zijn gestegen terwijl de industrie langzamer verduurzaamt dan verwacht. Investeerders durven daardoor het risico niet te nemen.

Eerder dit jaar heeft Hermans een wijziging van het beleid voor windenergie op zee aangekondigd. Subsidies zijn vanaf volgend jaar weer mogelijk voor windenergie op zee. Ook verlengde ze een regeling die de elektriciteitsrekening van grote verbruikers drukt.

Vertraging

Het was de bedoeling dat windpark Nederwiek I-A in 2030 stroom zou leveren. De hoeveelheid stroom die het park moet genereren staat gelijk aan het verbruik van een miljoen huishoudens. Het komt zo'n honderd kilometer van de kust af te liggen, ter hoogte van Texel.

Doordat nu een nieuwe aanbesteding nodig is, is de oplevering vertraagd. Het ministerie houdt er rekening mee dat hoogspanningsnetbeheerder Tennet hierdoor extra kosten moet maken.

Hermans benadrukt in haar brief dat windenergie op zee "ondanks deze tegenvaller" noodzakelijk blijft voor Nederland. Nederland moet energieonafhankelijker worden en voldoende groene energie hebben voor verduurzaming, schrijft de demissionair minister.

In Tanzania zijn protesten uitgebroken na de presidentsverkiezingen van woensdag. De betogers zijn boos omdat de grootste oppositiepartijen in het land waren uitgesloten van verkiezingsdeelname. Op meerdere plekken heeft de politie op demonstranten geschoten en traangas ingezet.

Er geldt op dit moment een avondklok in Dar es Salaam, de grootste stad van het land. Het leger is op straat en heeft controlepunten ingericht op belangrijke wegen, bijvoorbeeld naar de internationale luchthaven. Ook werd het internet korte tijd afgesloten.

De ongeregeldheden begonnen woensdag nog tijdens de stembusgang. In Dar es Salaam gingen demonstranten de straat op en werden stembureaus en politiebureaus aangevallen. Een tankstation en een bus werden in brand gestoken. Ook in de noordelijke stad Arusha werden op verschillende plekken brandjes gesticht. In de grensplaats Namanga gebeurde dat op de snelweg richting Kenia.

De politie greep overal hard in. Volgens Amnesty International kwamen woensdag twee mensen om het leven, een demonstrant en een politieagent. De autoriteiten in Tanzania hebben nog niet bevestigd dat er doden zijn gevallen.

Uitgesloten van deelname

De belangrijkste politieke tegenstanders van president Hassan mochten niet meedoen aan de verkiezingen. Oppositieleider Tundu Lissu werd dit voorjaar opgepakt bij een bijeenkomst waar hij had opgeroepen tot hervorming van verkiezingsprocedures. Hij is aangeklaagd voor landverraad.

Zodoende konden alleen kleinere partijen het opnemen tegen de CCM, de partij die al sinds 1961 aan de macht is. Samia Suluhu Hassan werd in 2021 partijleider en president en leek aanvankelijk minder repressief op te treden dan haar voorganger. Maar de laatste tijd pakt ook zij de oppositie, activisten en journalisten in het land steeds harder aan.

In een tussentijdse telling staat president Hassan op grote voorsprong. Eerder vandaag noemden een aantal leden van het Europees Parlement de presidentsverkiezingen in Tanzania in een gezamenlijke verklaring "vrij noch eerlijk".

Amersfoort gaat opnieuw proberen om twee locaties te zoeken waar in totaal 550 asielzoekers opgevangen kunnen worden. Dit keer wordt de zoektocht samen met de bewoners gedaan.

Tot en met januari volgend jaar mogen Amersfoorters meedenken over de voorwaarden voor de nieuwe azc's en mogelijke locaties, meldt RTV Utrecht. Het besluit zelf wordt over de gemeenteraadsverkiezingen van 18 maart heen getild.

Een maand geleden ontstond onrust over de aankondiging van de gemeente dat er azc's zouden komen in de wijken Vathorst en Schothorst. Bij twee informatieavonden werd geprotesteerd, vooral door tegenstanders maar ook door voorstanders.

Vuurwerk

Bij een van de protesten greep de politie in. Zes mensen werden opgepakt, onder meer voor het gooien van vuurwerk. Na de twee informatieavonden trok het stadsbestuur de plannen in.

Nu stelt het stadsbestuur voor om eerst in gesprek te gaan met de bewoners over de criteria waaraan een opvang moet voldoen. "Dat gaat met wijk- en dorpsgesprekken, een online raadpleging en individuele gesprekken", aldus het college. "Zodat iedereen die dat wil kan meedenken."

Na de 'meedenkronde' zal de gemeenteraad op basis van alle inbreng de voorwaarden voor het locatie-onderzoek vaststellen. Volgens het college kan dan na 18 maart een weloverwogen besluit worden genomen.

Niet of maar hoe

Bianca Wagt, die eerder een protest organiseerde, noemt de nieuwe aanpak belachelijk. "Ze zeggen met bewoners in gesprek te gaan, maar het gaat niet over óf we het willen maar hoe", zegt ze. "Ik vind het een kinderachtig spelletje. Het hele beleid wordt ons gewoon door de strot geduwd."

Een andere bewoner is minder kritisch. "Ik ben blij dat het over de verkiezingen heen wordt getrokken", zegt ze. Ze hoopt op een andere gemeenteraad die er met meer nuance naar kijkt.

Vóór azc's

Een paar weken geleden diende Amersfoorter Tycho Botter Groenendijk een petitie in vóór azc's. Hij zegt nu blij te zijn dat de burgemeester de situatie serieus neemt. Toch is ook hij kritisch. "Het is geen nulmeting door alle ophef die er over is geweest."

Volgens hem zou de gemeente een voorbeeld moeten nemen aan andere steden. "Kijk naar Utrecht, waar vluchtelingen in de wijk worden opgevangen en hoe goed dat gaat."

Op 11 november beslist de gemeenteraad van Amersfoort of de zoektocht inderdaad samen met de bewoners wordt gedaan.

De Britse prins Andrew raakt de titel 'prins' kwijt en heet vanaf nu Andrew Mountbatten Windsor, zo heeft Buckingham Palace bekendgemaakt. Het was al bekend dat Andrew zijn titels moest inleveren, maar dat hij nu ook geen prins meer is, komt als een verrassing.

Andrew moet ook zijn luxueuze onderkomen Royal Lodge verlaten, zo staat in de verklaring van Buckingham Palace. Wanneer dat gebeurt, is nog niet bekend.

De BBC meldt dat hij in een buitenhuis van koning Charles gaat wonen, Sandringham Estate in Norfolk. Dat landgoed is privébezit van Charles en wordt niet door de Britse overheid gefinancierd.

Andrew woont sinds begin deze eeuw in het statige landhuis Royal Lodge, dat vlakbij Windsor Castle ligt en waarvoor hij geen huur hoeft te betalen.

Epstein

De jongere broer van koning Charles ligt onder meer door zijn vriendschap met zedendelinquent Epstein onder vuur. Deze maand werden postuum de memoires van Epstein-slachtoffer Virginia Giuffre gepubliceerd. Hierin beweert ze dat ze als minderjarige meerdere keren seksueel misbruikt is door Andrew.

In de schriftelijke verklaring van Buckingham Palace staat dat de maatregelen tegen Andrew nodig zijn "ondanks het feit dat hij de beschuldigingen tegen hem blijft weerspreken".

Correspondent Verenigd Koninkrijk Fleur Launspach:

"Nu grijpt de koning zelf hard in. Eerder kreeg Andrew nog de kans om vrijwillig afstand te doen van zijn titels, maar dit keer wordt hij ontdaan van zijn laatste restje status en privileges: zijn prinsentitel én zijn geliefde villa met dertig kamers, de Royal Lodge.

De afgelopen weken stond Andrew onder grote druk om dat onderkomen te verlaten, waarvoor hij jarenlang slechts een symbolische huur betaalde. Het leidde de afgelopen weken tot debat waarom Andrew nog zo'n geprivilegeerd leven mocht leiden terwijl hij jarenlang bevriend bleef met de veroordeelde zedendelinquent en pedofiel Jeffrey Epstein.

Het statement dat het Britse paleis vanavond uitbrengt, is veelzeggend. De laatste woorden luiden: "De koning en koningin willen heel duidelijk maken dat hun gedachten en diepste medeleven uitgaan en zullen blijven uitgaan naar de slachtoffers en overlevenden van alle vormen van misbruik."

Dat is een scherp contrast met Andrews eigen verklaringen, waarin hij altijd heeft ontkend seks te hebben gehad met een slachtoffer van Epstein, en nooit blijk heeft gegeven van enige sympathie of spijt richting de slachtoffers.

Daar is veel kritiek op. Ook al zegt hij onschuldig te zijn, hij zou veel meer kunnen doen om de slachtoffers van Epstein te helpen bijvoorbeeld door mee te werken aan onderzoeken of bewijsmateriaal te delen, en zo bij te dragen aan gerechtigheid voor de slachtoffers".

De NS verwacht dat er tot in de nacht van zaterdag op zondag geen treinen rijden tussen Geldermalsen en Den Bosch. De schade op het spoor als gevolg van een ongeluk vanochtend is volgens spoorbeheerder ProRail "ongelofelijk groot".

Er moet onder meer een kilometer aan spoor en wissels worden vernieuwd waardoor herstelwerkzaamheden lang duren, zegt ProRail.

Een intercity botste tegen een vrachtwagen vol peren op een overweg bij Meteren. Vijf mensen raakten lichtgewond: passagiers van de trein en de chauffeur van de vrachtwagen. Hoe het ongeval heeft kunnen gebeuren, is nog niet bekend.

De lading peren uit de vrachtwagen lag verspreid over het spoor:

Tot de nacht van zaterdag op zondag rijden er geen intercity's tussen Utrecht en Den Bosch, verwacht de NS. Tussen Utrecht en Geldermalsen rijden wel sprinters en tussen Geldermalsen, Zaltbommel en Den Bosch rijden stopbussen.

Wildlands Adventure Zoo in Emmen heeft zijn acht doodshoofdaapjes deze week verhuisd naar ZooParc in het Brabantse Overloon.

De dierentuin in Emmen zegt dat al langer werd nagedacht over het vertrek van de dieren. Dat proces kwam in een stroomversnelling toen bleek dat het dierenpark in Overloon juist op zoek was naar nieuwe doodshoofdaapjes. Bij een brand afgelopen winter kwamen de zes doodshoofdaapjes in ZooParc om het leven.

"Toen we hoorden dat zij plek hadden, was de beslissing snel gemaakt. Helaas is het een verdrietige aanleiding bij Overloon, maar het is mooi dat we zo kunnen samenwerken en elkaar kunnen helpen", zegt Hanneke Wijshake van Wildlands bij RTV Drenthe. "ZooParc Overloon is heel blij met de aapjes en ze krijgen daar een mooie nieuwe plek."

Doodshoofdaapjes, met hun karakteristieke gezicht in de vorm van een schedel en lange gele staart, trekken veel bezoekers. Maar in Emmen zaten ze niet op hun plek. Probleem was dat de aapjes daar in een zogenoemd doorloopgebied leefden, waar ook bezoekers konden komen.

Voedsel

Dat bleek niet ideaal. "Bezoekers waren soms net iets te dol op de aapjes", stelt Wijshake. "Ze boden wel eens moedwillig voedsel aan de aapjes aan en dat is natuurlijk niet gezond voor de dieren."

Daarom hield Wildlands de aapjes op drukke dagen wel eens binnen. "Dat kan voor even, maar niet structureel", aldus Wijshake. "Deze soort hoort buiten rond te rennen, insectjes te zoeken en van tak naar tak te springen."

Dus helpt het Emmer dierenpark de collega's in Overloon nu. Bij een korte, felle brand op maandag 3 maart 2025 kwamen de zes doodshoofdaapjes daar in hun verblijf om het leven. Nu zijn de acht nieuwe dieren meer dan welkom.

Dwergoeistiti's

In Emmen ontstaat door het vertrek van de doodshoofdaapjes ruimte voor andere apensoorten. In het vernieuwde verblijf komen dwergoeistiti's te wonen, zegt Wijshake. Het gaat om een van de kleinste apensoorten ter wereld.

De vijf kleine mannetjes zijn nu al te zien in Wildlands, maar vallen nauwelijks op. "Ze zijn echt maar zo groot als een hand", zegt Wijshake. "Bezoekers lopen er vaak aan voorbij, terwijl het zulke leuke dieren zijn. Ze verdienen beter. Ze krijgen echt een mooie nieuwe plek, waar bezoekers de apen beter kunnen zien en daarnaast is het ook echt beter voor hun welzijn."

De familie van een vrouw van 80 die per ongeluk op een Australisch eiland werd achtergelaten tijdens een cruise en overleed, heeft voor het eerst gereageerd op haar dood.

De 80-jarige Suzanne Rees maakte zaterdag met andere passagiers van het cruiseschip Coral Adventurer een georganiseerde trektocht op Lizard Island, een eiland aan het Australische Great Barrier Reef.

Lizard Island

Rond zonsondergang vertrok de cruiseboot bij het eiland, om een paar uur later terug te keren toen was gebleken dat de vrouw niet aan boord was. Na een grootschalige zoekactie van de kustwacht en de politie werd Rees zondagmorgen dood gevonden.

Dochter Katherine Rees zegt dat het volgens de politie afgelopen weekend bijzonder warm was op Lizard Island. "Moeder is onwel geworden tijdens het beklimmen van een heuvel en haar is gevraagd om alleen terug naar het schip te gaan", zegt ze.

Katherine beschuldigt de cruisemaatschappij van een gebrek aan zorgvuldigheid en gezond verstand. Ze omschrijft haar moeder als een "actieve 80-jarige die van tuinieren en wandelen hield".

De politie onderzoekt of de vrouw gered had kunnen worden als ze eerder als vermist was opgegeven door de bemanning van het cruiseschip.

Afgelegen gebieden

Rederij Coral Expeditions heeft inmiddels contact gehad met de familie en spreekt van een "tragische dood". "Hoewel het onderzoek naar het incident nog loopt, betreuren we dit ten zeerste en bieden we de familie van de vrouw onze volledige steun aan", zei directeur Mark Fifield.

In de zedenzaak tegen Marco Borsato heeft de verdediging gepleit voor vrijspraak. Volgens zijn advocaten Geert-Jan en Carry Knoops heeft de zanger zich niet schuldig gemaakt aan onzedelijke handelingen met een minderjarige. De advocaten noemden in hun pleidooi de verklaringen van het vermeende slachtoffer inconsistent en daardoor onbetrouwbaar.

De nu 58-jarige Borsato zou in 2014 en 2015 ontucht hebben gepleegd met een minderjarig meisje. Het slachtoffer was de dochter van een medewerker van hem. Ze kende de zanger vanaf haar vroegste kindertijd en zag hem als haar 'peetvader'. Borsato zou haar hebben betast op de dijbenen, borsten en vagina, zowel boven als onder haar kleding, toen ze 15 jaar was.

Het OM achtte dinsdag tijdens de eerste zittingsdag bewezen dat de betastingen hebben plaatsgevonden en dat de zanger misbruik heeft gemaakt van de intieme band met het meisje. Het OM eiste vijf maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf tegen Borsato. Hij ontkende "met klem" dat de ontucht heeft plaatsgevonden.

Dagboek

In de zedenzaak gebruikt het OM het dagboek van het meisje als bewijsmiddel. Daarin zou ze schrijven dat de zanger haar heeft betast. Dit bewijs wordt volgens het OM ondersteund door getuigenverklaringen, geluidsopnames en appgesprekken.

De verklaring van het meisje is volgens het OM "volstrekt betrouwbaar". Haar verhaal sluit aan bij de manier waarop Borsato zelf de situatie schetst, aldus het OM, ook omdat de vrouw de positieve aspecten van haar relatie met Borsato benoemt.

De advocaten Knoops betoogden dat de verklaringen van het slachtoffer niet betrouwbaar en consistent zijn. Zo zou bij iedere verklaring de duur, frequentie en ernst van het onzedelijke handelingen toenemen. "De toename kan erop wijzen dat herinnering van het verhaal in de loop van tijd is veranderd of aangedikt, of een combinatie daarvan", aldus Geert-Jan Knoops.

De advocaten uitten ook kritiek op het politieverhoor. Volgens hen werden er geen kritische maar sturende vragen gesteld aan het slachtoffer en werd zij niet geconfronteerd met de verschillende versies van haar verklaring. Daarnaast stelden zij dat de rechercheurs onvoldoende hebben doorgevraagd over waar ze precies betast werd.

Authenticiteit

Ook betwisten de advocaten de authenticiteit van het dagboek. Volgens hen kan niet worden uitgesloten dat het dagboek na 2015 is aangevuld of dat er tekst is doorgehaald. Zo zouden er volgens hen tijdseenheden zijn doorgekrast om het verhaal van de moeder en dochter kloppend te maken. Het feit dat het OM het slachtoffer gelooft, is volgens Knoops niet relevant. "Het gaat om het bewijs."

Volgens de advocaten ontbreekt objectief en juridisch bewijs voor ontucht. Zij verwijzen onder meer naar getuigen uit de vriendenkring van Borsato en de moeder. Hun verklaringen over de relatie tussen Borsato en het slachtoffer stroken volgens de verdediging niet met de vermeende ontucht. Borsato zou zich in hun bijzijn liefdevol en vaderlijk hebben gedragen tegenover het slachtoffer. "Het was altijd vriendschappelijk, er zat nooit iets seksueels aan", aldus Knoops.

Ook zijn er volgens het advocatenechtpaar aanwijzingen dat het slachtoffer niet spontaan aangifte heeft gedaan. Het meisje zou onder meer zijn gestuurd door haar moeder, nadat die in 2019 het dagboek van haar dochter had gevonden. "Dat de dochter niet eerder aangifte deed omdat ze vreesde dat haar moeder haar inkomen zou verliezen, is volkomen flauwekul", zegt Knoops. "Pas toen ze in de waan werd gebracht dat Borsato meer slachtoffers had gemaakt, werd ze overgehaald door haar moeder."

'Dit is niet wie ik ben'

Het OM weerspreekt dit en stelt dat het doen van aangifte "altijd haar eigen beslissing is geweest". Volgens het OM bevat het eigen onderzoek van de verdediging meerdere onjuistheden. Zo zou het slachtoffer in haar dagboek juist heel concreet zijn geweest over de lichaamsdelen waarop zij is betast. Dat er weinig over de verdachte in het dagboek staat, zegt volgens het OM niets. "Zelfs als ze in haar dagboek niets heeft geschreven over het misbruik, wil niet zeggen dat het niet is gebeurd."

Aan het einde van de zittingsdag mocht Borsato voor de laatste keer het woord nemen. "Er is door het OM een soort karikatuur van mij gemaakt waar ik als mens niet voor sta", zei hij. Volgens hem was er nog veel meer bewijs om zijn kant van het verhaal te vertellen. "Ik word publiekelijk gefileerd als zedendelinquent", zei hij, terwijl hij hard op de tafel sloeg. "Dit is niet wie ik ben. Ik ben niet die man die hier wordt voorgehouden."

De rechtbank doet naar verwachting 4 december uitspraak. Borsato heeft een tegenaangifte gedaan tegen de nu 26-jarige vrouw wegens smaad en laster. Volgens hem is er sprake van een wraakactie en een valse aangifte. Ook heeft hij aangifte gedaan tegen de moeder, wegens uitlokking en medeplichtigheid. Die zaken zullen pas beginnen als deze rechtszaak tegen hem is afgerond.

De twee broers uit Alkmaar die worden verdacht van betrokkenheid bij de vermissing en dood van de 25-jarige Tijn blijven nog zeker drie maanden in voorarrest. Dat heeft de rechtbank Noord-Holland besloten.

Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt de mannen van 32 en 38 jaar ervan dat ze Tijn hebben gedood en daarna zijn lichaam hebben verstopt, meldt regionale omroep NH.

Tijn woonde samen met een vriend in een jeugdinstelling, maar was ook vaak op straat te vinden. Op 13 september reageerde hij niet meer op berichtjes. "Ik had hem een dag daarvoor nog gezien en gesproken", aldus de moeder van de vriend. "Maar daarna kwamen mijn appjes niet meer aan."

Volgens de moeder van de vriend had Tijn eerder gezegd dat hij bedreigd werd.

Drones en onderwaterdrones

"We maakten ons zorgen", zei ze. De vrouw maakte melding van de vermissing bij de politie. Die organiseerde verschillende zoektochten. Op 3 oktober zocht ook het Veteranen Search Team mee met drones en onderwaterdrones. Meer dan zeventig mensen kamden een dag lang twee Alkmaarse parken uit. Zonder resultaat.

Op 24 oktober meldde het OM in een persbericht dat Tijn dood gevonden was. NH meldt nu op basis van verschillende "bronnen" dat zijn lichaam al op 16 oktober is aangetroffen, net over de grens in België, op een bosrijk perceel.

Op diezelfde dag werden ook de broers in Alkmaar opgepakt.

Eerst geïdentificeerd

Een woordvoerder van het OM bevestigt vandaag dat het lichaam eerder is gevonden, en wijst erop dat het slachtoffer eerst moest worden geïdentificeerd en dat de nabestaanden op de hoogte moesten worden gebracht.

"Ook was er vanuit het opsporingsonderzoek een tactisch belang om de dood van Tijn niet meteen te melden", aldus het OM.

Volgens de Telegraaf is het lichaam van Tijn in stukken gevonden. Hij zou zijn omgebracht na een conflict in het criminele circuit, mogelijk over een zogeheten ripdeal: een partij drugs die was gestolen.

Niet vrijgegeven

De politie wil daar niets over zeggen. Feit is dat het lichaam van de 25-jarige Alkmaarder nog niet is vrijgegeven, omdat volgens de politie nog onderzoek wordt gedaan. Het is onduidelijk hoelang dit gaat duren.

De twee verdachten zitten in beperkingen, wat inhoudt dat zij alleen contact mogen hebben met hun advocaten. Die raadslieden willen niet reageren op vragen.

Nabestaanden en vrienden organiseren volgende week vrijdag een stille tocht voor Tijn. Volgens hen is die niet alleen bedoeld als herdenking maar ook als statement tegen zinloos geweld.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) krijgt steeds vaker meldingen van webshops die zonder een recept van een arts medicijnen verkopen. Ze verkopen onder meer medicatie voor ADHD, slaappillen, pijnstillers en anabolen zonder de koper te vragen om een recept. De inspectie maakt zich zorgen en zegt dat ze tientallen webshops offline heeft laten halen.

Tegen één nepapotheek heeft de inspectie aangifte gedaan. Mensen die medicatie via dergelijke webshops kopen, lopen volgens de IGJ gezondheidsrisico's.

"De herkomst en kwaliteit van de medicijnen is onduidelijk. Deze kunnen verontreinigd zijn of te veel of te weinig werkzame stof bevatten, met alle gevolgen van dien. Ook is er vaak sprake van oplichting; mensen betalen, maar krijgen niks geleverd", aldus de inspectie.

ADHD-medicatie populair

Vanaf januari tot en met begin oktober van dit jaar kwamen er bij de IGJ 187 meldingen binnen over de nepapotheken. Vorig jaar waren dat er 114. In totaal deed de inspectie onderzoek naar 150 websites die medicijnen verkopen waar een recept van de arts voor nodig is.

De IGJ valt het aanbod ADHD-medicijnen op, die vooral door studenten worden gekocht. Zij gebruiken de medicatie niet omdat ze de stoornis hebben, maar om zich beter te kunnen concentreren. Het Trimbos instituut meldde eerder al dat ADHD-medicijnen die methylfenidaat bevatten ook worden gebruikt door jongeren om langer uit te kunnen gaan.

De inspectie waarschuwt zorgverleners om alert te zijn op het gebruik van ADHD-medicijnen die online zijn gekocht door jongeren. Ook heeft de IGJ contact opgenomen met onderwijsorganisaties om studenten te waarschuwen voor de risico's en gevaren van het gebruik van medicijnen die zonder recept zijn gekocht.

Deze verkiezingen is het aantal blanco stemmen ten opzichte van de verkiezingen van 2023 verdubbeld naar 40.000. Die stemmen vertegenwoordigen ongeveer een halve Kamerzetel. Maar die opvallende stijging valt lastig te verklaren.

Het aantal blanco stemmen bleef lange tijd ongeveer op hetzelfde niveau. Sinds 2010 worden ze apart geteld. Het gaat om kiezers die wel naar het stembureau gaan, maar het stembiljet blanco in de stembus doen. De stemmen hebben geen invloed op de uitslag, dus in die zin verschillen ze niet van niet-stemmers, maar ze hebben wel invloed op het opkomstpercentage.

Kleine groep

Bijzonder hoogleraar electorale politiek Henk van der Kolk relativeert de verdubbeling. "Het gaat om een heel kleine groep en blanco stemmen hebben bijna nooit invloed gehad op de uitslag." De verdubbeling kan hij niet verklaren. "We weten het gewoon niet. Het is onmogelijk om onderzoek te doen binnen deze groep, omdat die zo klein is, dus we kunnen alleen maar speculeren over de toename."

Er zijn meerdere redenen denkbaar waarom kiezers blanco stemmen. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat iemand zich bij geen van de 27 partijen thuis voelt. Ook kan het dat het te ingewikkeld wordt gevonden om een keuze te maken. Of de stemmer wijst het hele politieke systeem af en wil daar geen verantwoordelijkheid voor nemen.

Zoals de 67-jarige taxichauffeur Johannes de Vries. Hij heeft zijn hele leven gestemd, maar heeft geen vertrouwen meer in de politiek. "Het grote geld regeert in Nederland, er is geen democratie meer", vindt hij. Uit een soort plichtsbesef gaat hij toch naar het stembureau, om daar zijn blanco stem uit te brengen.

Nieuw stembiljet

Van der Kolk deed onderzoek naar ongeldige en blanco stemmen in relatie tot een nieuw stembiljet. Het lijkt hem daarom ook goed om te onderzoeken of de proef met het nieuwe kleine stembiljet dit jaar in vijf gemeenten invloed heeft gehad op de toename. De kiezer moet op dit nieuwe biljet twee vakjes rood maken in plaats van één. Eén voor de partij en één voor de kandidaat.

"De onwennigheid kan verwarrend zijn voor kiezers en misschien worden daardoor meer fouten gemaakt. Kiezers kunnen zich ook gewoon vergissen", zegt Van der Kolk.

Delfzijl

De enige keer dat blanco stemmen wel duidelijk invloed hadden op de uitslag, was bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 in Delfzijl. Door een bestuurlijke crisis werd over en weer opgeroepen een blanco stem uit te brengen en dat gebeurde massaal.

Maar liefst 20 procent van de stemmen was blanco of ongeldig. "Het directe gevolg was dat de partij die de meeste schuld had uiteindelijk weer won, omdat blanco stemmen niet meetellen."

Een 67-jarige man uit Aalden (Drenthe) is veroordeeld tot een boete van 10.000 euro en een voorwaardelijke celstraf van vier maanden voor het in bezit hebben en illegaal te koop aanbieden van 21.000 erectiepillen.

De rechtbank besloot tot een relatief hoge straf omdat de Drent al twee keer eerder is beboet voor hetzelfde vergrijp, meldt RTV Drenthe. Dat was in 2013 en 2018. De rechter noemde het vandaag "kwalijk" dat hij geen lering had getrokken uit de opgelegde boetes en weer door was gegaan met de handel in illegale erectiepillen.

Na een tip viel de FIOD in juni 2021 binnen bij de onderneming van de man in Emmen. Daar werden 21.115 erectiepillen aangetroffen, die volgens het Openbaar Ministerie zonder vergunning te koop werden aangeboden. Het is tijdens de rechtszaak niet duidelijk geworden waar de pillen vandaan kwamen.

Volksgezondheid in gevaar

De rechtbank wees er bij de uitspraak op dat illegale erectiepillen tot problemen kunnen leiden bij de kopers. "De verdachte heeft kennelijk geen oog gehad voor de risico's en heeft met zijn handelen de volksgezondheid ernstig in gevaar gebracht", aldus de rechter.

Gezien de voorgeschiedenis stelde de rechtbank dat een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de man passend was geweest. Maar de rechter zag daarvan af omdat er ruim vier jaar tussen de vondst van de pillen en de rechtszaak zat.

Echt veilig

Begin september waarschuwden de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen voor het toenemend online aanbod aan illegale geneesmiddelen. Van sommige medicijnen is niet bekend of ze echt veilig zijn, wat tot ernstige gezondheidsrisico's kan leiden, aldus de twee instanties.

In veel gevallen is het onbekend wat de herkomst en kwaliteit van de medicijnen zijn, stelden de instanties. De dosis werkzame stof kan daardoor te hoog zijn of juist volledig ontbreken.

Welke partij de grootste is geworden bij de verkiezingen is nog altijd niet te zeggen, maar welke het ook wordt: het zal nauwelijks van invloed zijn op deze formatie. Duidelijk lijkt dat D66 hoe dan ook een poging gaat wagen om een kabinet te vormen. En zeker is dat dat een complexe puzzel wordt.

Mocht blijken dat de PVV ondanks het verlies van 11 zetels de grootste partij is gebleven, dan krijgt partijleider Wilders het initiatief in de formatie - hoewel dat niet formeel is vastgelegd - maar veel kan hij daar niet mee.

99 zetels

Het is gewoonte dat de grootste partij een verkenner aanwijst, iemand die een eerste blik werpt op het speelveld: wie wil met wie? Die verkenner zal er snel achter komen dat ongeveer twee derde van de nieuwe Tweede Kamer geen regeringssamenwerking met de PVV wil. D66, VVD, GroenLinks-PvdA, CDA, SP, Denk, PvdD, ChristenUnie en Volt (samen 99 van de 150 zetels) hebben dat al voor de verkiezingen duidelijk gemaakt.

Dus zelfs als D66 niet de grootste wordt, komt het initiatief naar verwachting bij die partij terecht. Jetten wacht dan een monsterklus, want een voor de hand liggende coalitie is er gezien de uitslag eigenlijk niet.

Dat komt door de verschillende voorkeuren van partijen. Jetten wil graag een coalitie "door het brede midden", waar wat hem betreft VVD, GroenLinks-PvdA en CDA bij horen. Die coalitie is getalsmatig een prima optie van 86 zetels. "Ik zie een hele ruime meerderheid van partijen die weer wat willen maken van dit land", zegt de D66-leider vandaag.

Desondanks komt Jetten in het brede midden een stevige blokkade tegen, want de VVD heeft bij herhaling gezegd niet in een "links kabinet" te gaan met GroenLinks-PvdA. Vandaag zei partijleider Yesilgöz dat er aan dat startpunt "echt niks is veranderd".

Gewezen linkse leider

De VVD houdt vooralsnog dus de poot stijf, maar bij andere partijen is achter de schermen de hoop te horen dat het vertrek van Timmermans iets teweeg zou kunnen brengen. Het is geen geheim dat Yesilgöz en de gewezen linkse leider elkaar slecht lagen, dus misschien kan een nieuwe leider bij GL-PvdA nog wat veranderen, is het idee.

Tegelijk is het bezwaar van de VVD tegen GL-PvdA niet slechts van personele aard. Ook inhoudelijk zijn er grote verschillen, bijvoorbeeld op migratie en economische onderwerpen.

Kijk hier wat Wilders en Jetten vandaag hebben gezegd over de formatie:

Waar sleutelpartij VVD wel zin in heeft is een "centrumrechtse coalitie" met D66, CDA, JA21 en bijvoorbeeld BBB. Dat herhaalde Yesilgöz deze campagne keer op keer. In de exitpoll van gisteren leek het nog alsof deze combinatie zelfs zonder BBB een optie was, maar die partijen komen volgens de prognose samen op 75 zetels. Net niet genoeg dus.

"Ik zie nog wel mooie variaties", zei Yesilgöz vandaag over de kansen op 'centrumrechts' met meer dan vier partijen. "Maar wij zijn niet aan zet", voegde ze eraan toe. waarmee ze de bal weer bij Jetten legde.

Voor D66 is het wel veel gevraagd om met zoveel 'rechts' in een kabinet te stappen. Met JA21 zijn er weinig raakvlakken en met BBB zo mogelijk nog minder. Beide partijen zijn op tal van onderwerpen tegenpolen van D66, bijvoorbeeld op klimaat en stikstof.

Met kerst op het bordes

En dus moet er ergens flink worden bewogen - of zelfs een draai worden gemaakt - om tot een meerderheidscoalitie te komen. En dat is nooit een voorspeller voor een snelle formatie, waar Jetten vandaag nog op zei te hopen. "Met deze uitslag wil je vooral snel een stabiel kabinet", zei hij.

"Ik denk dat een paar partijen wat reflectie nodig hebben de komende dagen." Daarmee doelde Jetten op de VVD die het beter heeft gedaan dan verwacht en GL-PvdA waar het resultaat juist tegenviel.

"Voor kerst een nieuw kabinet op het bordes", klonk het nog weleens hoopvol voor de verkiezingen, maar dat lijkt vandaag niemand meer te denken. Bij verschillende partijen is zelfs al te horen dat er pas na de gemeenteraadsverkiezingen van half maart 'beweging' wordt verwacht.

Informeel aftasten

Wat niet helpt is dat de uitslag op zich laat wachten, vooral omdat onduidelijk is wie de grootste wordt. "We kunnen toch niet een verkenner aanstellen van een partij die niet de grootste is", aldus PVV-leider Wilders.

Dat een formatie met zijn PVV bij voorbaat kansloos lijkt, maakt hem niks uit. "De regel is dat de grootste partij begint. Niet hoe groot de kans is op een formatie." Vanmiddag werd duidelijk dat alle lijsttrekkers dinsdag bijeenkomen om een verkenner aan te wijzen, en niet morgen zoals aanvankelijk de bedoeling was.

Nog even geduld dus voor het formele vervolg op de verkiezingen. Daarmee is overigens niet gezegd dat partijen de komende dagen niet al informeel met elkaar in de weer gaan om de mogelijkheden af te tasten.

Bekijk hier de uitslagen: