NOS Nieuws - Algemeen

De Spaanse Pedro Sánchez blijft aan als premier van het land ondanks de verdenkingen van corruptie aan het adres van zijn vrouw. Dat zei hij in een tv-toespraak. Justitie kondigde vorige week een onderzoek aan naar zijn vrouw, nadat een extreemrechtse actiegroep aangifte had gedaan.

Spanje keek het hele weekend met spanning uit naar het besluit van de premier. Kort na de bekendmaking van het justitiële onderzoek afgelopen woensdag legde Sánchez al zijn taken neer om zich te bezinnen op de toekomst. Hij zegt zelf dat zijn vrouw onschuldig is.

De aangifte werd gedaan door actiegroep Manos Limpias (vrij vertaald: schone handen). De groep beschuldigt zijn vrouw ervan een rol te hebben gespeeld bij het regelen van 475 miljoen euro aan overheidssteun voor Air Europe, in ruil voor sponsoring. De rechter gaat die zaak nu onderzoeken.

In de toespraak riep Sánchez op tot het "opruimen van giftige praktijken in het openbare leven". Ook riep hij Spanjaarden op een voorbeeld voor de wereld en een inspiratiebron te worden.

Als reactie op de aangifte zei Sánchez in een verklaring op X dat hij zich wilde bezinnen op de vraag of hij de regering nog wilde leiden. Hij sprak van een "ongekende aanval" door "een coalitie van "rechtse en extreemrechtse belangen".

"Vaak vergeten we dat er achter politici mensen zitten", vervolgde hij. In datzelfde X-bericht meldde hij ook dat hij het besluit over zijn toekomst deze maandag zou nemen. Dat zou in eerste instantie aan het begin van de middag zijn, maar de bekendmaking werd met een uur vervroegd. Waarom is niet bekend.

Protesten

Sánchez is sinds 2018 premier van het land. De toenmalige premier Rajoy van de Partido Popular verloor destijds een vertrouwensstemming in het parlement vanwege een corruptieschandaal binnen zijn partij. Afgelopen zomer raakte Sánchez' PSOE de meerderheid kwijt in het parlement, maar hij kon aanblijven door gedoogsteun van andere partijen.

Afgelopen weekend gingen duizenden voorstanders van Sánchez in Madrid de straat op met de roep om aan te blijven als premier. De ruim 12.500 partijleden en aanhangers van de Spaanse Socialistische Partij waren met bussen naar de hoofdstad gekomen en vroegen hem aan te blijven als premier.

Ook tegenstanders van Sánchez gingen de straat op, om zijn aftreden te eisen. Het aanhouden van zijn premierschap is goed nieuws voor Sánchez' partij; in mei zijn er verkiezingen in Catalonië en in juni staan de Europese verkiezingen op de planning.

Het is een foto die direct aanspreekt: vijf kinderen op een rij, in fleurige bonte kleding, gemaakt in 1945 voor de bevrijdingsfeesten in de Amsterdamse Pijp. Op de foto zijn Janny Schaperkotter-Leegwater en haar zusje, neef en nichtjes te zien, in hun speciale handgemaakte bevrijdingsjurkjes. Bijna tachtig jaar later hangen die bijzondere jurkjes nu in het Verzetsmuseum.

"Er moeten in die tijd honderden feestjurkjes gemaakt zijn in de stad, maar de meesten zijn direct weer vermaakt", vertelt Filip Bloem, collectiebeheerder van het Verzetsmuseum, tegen stadszender AT5. "Dat ze bewaard zijn gebleven is dus al bijzonder, maar ook dat ze uit één familie komen.

Janny Schaperkotter-Leegwater was zelf bij de onthulling aanwezig:

In de hoofdstad was voor de bevrijdingsfeesten een wedstrijd georganiseerd voor de allermooiste feestjurk. Schaperkotter-Leegwater zegt dat haar nichtje Dieuwertje eigenlijk had moeten winnen, maar de Koude Oorlog wierp zijn schaduw vooruit. "Op de achterkant van haar jurkje had mijn tante een Sovjetvlag genaaid, daardoor werd het jurkje afgekeurd."

Zo ging de toen 9-jarige Janny er met de hoofdprijs vandoor. Op haar jurk was de Zweedse vlag te zien en een tekst met een bedankje aan het Zweedse Rode Kruis, dat voedselhulp voor Nederland had geregeld.

Het jurkje met de Sovjetvlag:

Wie naar de foto van Janny met haar familieleden tijdens de bevrijdingsfeesten kijkt, ziet een vrolijke foto. "Op het eerste gezicht kijk je naar blije kinderen op een foto en is dit een heel vrolijk verhaal, "zegt Bloem, "maar als je kijkt naar de geschiedenis van de familie zit er echt een pittig oorlogsverhaal achter."

Janny's vader Cor en haar (Joodse) moeder Beb waren communistische verzetsmensen. In mei 1944 werden ze opgepakt bij een inval thuis in Amsterdam-Zuid. Ze kwamen pas na de oorlog weer terug. "We vonden het allang fijn dat het feest was, pas later realiseer je alle nare dingen van de oorlog weer", zei Janny Schaperkotter-Leegwater bij de opening van de tentoonstelling.

Janny's nichtje Jessy Meijer-Costa bewaarde de jurkjes en gaf ze aan haar nicht toen zij 80 jaar werd, schrijft de regionale zender NH. Alleen het distributiebonnenpakje van Wim, de enige jongen, ging verloren. Samen schonken ze de jurkjes eerder dit jaar aan het Verzetsmuseum.

De vier feestjurkjes zijn tot eind mei te zien in het Verzetsmuseum.

Joost Klein is onderweg naar het Zweedse Malmö voor het Eurovisie Songfestival. Vanochtend stond de Europapa-zanger de toegestroomde pers te woord voordat hij in het vliegtuig stapte naar Zweden. "Ik heb er zeker zin in", antwoorde Klein nuchter. "Heb vooral zin in mezelf."

De 26-jarige Fries heeft de afgelopen weken veel geoefend en zoals hij zelf zegt "veel gemediteerd en geairfryd". Of de airfryer ook in een van de twintig koffers meereist naar Zweden is de vraag. Wel plaatste hij op Instagram een foto van een koffer vol rode uien en knoflook met daarbij de tekst 'Ready for Malmö'.

Hoe het optreden van Klein er precies uit gaat zien, weet nog niemand behalve de makers zelf. Tot aan de generale repetitie op 8 mei wordt er achter gesloten deuren gerepeteerd. Wel maakte de artiest onlangs bekend dat hij op het podium wordt bijgestaan door influencers Appie Mussa en Stuntkabouter.

Volgende week donderdag op 9 mei komt de Nederlander uit in de tweede halve finale van het songfestival met zijn nummer Europapa. In korte tijd is het nummer uitgegroeid tot in een hit. Volgens de bookmakers zou Nederland weleens op plek drie kunnen eindigen.

Voor zijn vertrek naar Zweden stond Klein de pers te woord:

Vorig jaar haalde Nederland met Mia Nicolai en Dion Cooper niet de finale van het songfestival. Dat was voor het eerst sinds 2015, toen eindigde Trijntje Oosterhuis met haar nummer Walk along in de halve finale op de 14e plek.

De kans dat Joost Klein wel een plek in de finale op zaterdag 11 mei kan bemachtigen, is aanzienlijk. Klein en zijn compagnons sluiten de tweede halve finale af. Volgens kenners is de laatste plek een gunstige loting.

Acts die later aan de beurt zijn, maken veel kans om door te gaan naar de finale omdat deze nog vers in het geheugen van het publiek zit. Voor de halve finales tellen alleen de publieksstemmen.

Het Openbaar Ministerie wil niet dat gemeenten ruimere bevoegdheid krijgen voor het plaatsen van flitspalen. Dat meldt hoofdofficier van het OM-Verkeersparket Liesbeth Schuijer in het NOS Radio 1 Journaal, na berichtgeving in het AD. "Het verkeer wordt niet veiliger door Nederland vol te hangen met flitskasten."

Vorige maand deed de G4 (Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag) een oproep voor ruimere bevoegdheden rondom de uitbreiding van verkeersregels. Hoewel het aantal flitspalen de komende jaren wordt uitgebreid, wil de G4 effectiever op kunnen treden tegen bijvoorbeeld snelheidsovertredingen. Dat kan alleen als ze zelf locaties van flitspalen kunnen bepalen, stellen de vier grote steden.

Handhaving van verkeersregels waaronder flitspalen, wordt nu landelijk geregeld door het OM. Organisaties van het Rijk, zoals de politie, voeren het beleid uit en zijn verantwoordelijk. Het OM wil dat zo houden.

Maar het OM vindt ook dat het verkeer niet per se veiliger wordt als er meer flitspalen komen. Handhaven met flitspalen is wat Schuijer betreft de laatste maatregel die genomen moet worden om het verkeer veiliger te maken. Campagnes om het gedrag van bestuurders te veranderen en het aanpassen van wegen zijn veel effectiever, stelt de hoofdofficier.

"Als automobilisten op een tweebaansweg 30 kilometer per uur moeten rijden, dan maak je het voor bestuurders wel erg moeilijk om zich aan die snelheid te houden. Dan moet je eerst de weg aanpassen voordat je geloofwaardig kunt gaan handhaven", aldus Schuijer in het AD.

Het plaatsen van een flitspaal is volgens de hoofdofficier ook best complex. "Er zitten allerlei technische eisen waaraan voldaan moet worden. Er moeten goede zichtlijnen zijn, zodat je goede foto's krijgt. En we kijken ook naar weginrichting en hoe risicovol zo'n plek is, om in overleg met de gemeente met een goede plek te komen."

Goed overleg

Schuijer erkent het punt van de gemeentes dat ze zelf het beste weten waar de gevaarlijke plekken zijn. "Daar hebben ze wel een punt", zegt ze. "Daarom vindt er altijd overleg plaats over de locatie van de palen. En er vindt ook altijd een analyse plaats van de risicofactoren op zo'n locatie en daarin zijn de gemeenten vaak een belangrijke bron van informatie voor ons."

De gemeente Tilburg, die niet onder de G4 valt maar ook kampt met verkeersslachtoffers, heeft naar eigen zeggen al zes keer een aanvraag ingediend voor een nieuwe flitspaal, maar die zijn tot nu toe altijd afgewezen. Volgens Schuijer komt dat mogelijk in de uitbreiding wel goed.

"Ons aanbod is vrij behoorlijk en we zijn ook aan het inventariseren zodat we in 2026 op een dubbel aantal plekken kunnen handhaven dan we nu doen. En een groot deel van die plek zal ook terechtkomen in de gemeenten die daarom vragen."

Een familie uit Rosmalen (Noord-Brabant) zoekt al ruim anderhalve week naar een geparkeerde auto in of rond Utrecht. De 70-jarige bestuurder kan zich niet herinneren waar hij de auto op 18 april heeft geparkeerd.

De eigenaar van de witte Nissan heeft de auto die donderdagochtend geparkeerd en is vervolgens met de fiets naar een afspraak in het centrum van de stad gegaan om parkeerkosten te besparen. Na de afspraak wist hij niet meer waar de auto stond.

"Het kortetermijngeheugen van mijn vader gaat achteruit", legt zoon Evan Mertens uit bij RTV Utrecht. "Maar het is de eerste keer dat hij de auto niet kan terugvinden."

Zeven kilometer gefietst

De familie vermoedt dat de man na het parkeren zeven kilometer heeft gefietst naar het centrum van Utrecht. Dat was af te lezen van de kilometerteller van zijn fiets. De auto staat vermoedelijk geparkeerd ten zuiden van Utrecht of in het noorden van Nieuwegein.

De familie heeft een kaart gemaakt en alle gebieden ingekleurd waar al gezocht is. Inmiddels heeft de zoon zelf gezocht in Kanaleneiland, Westraven en delen van Hoograven. Mertens heeft naar eigen zeggen de gemeente en politie ingelicht, maar die geven aan niks te kunnen doen.

"Als we 'm toevallig zien staan, geven we het uiteraard door. Het is sneu voor de mensen die 'm missen, we hopen dat ze hem terugvinden, maar wij zijn er niet mee bezig", aldus een woordvoerder van de politie tegen de regionale omroep.

Ze hopen de auto met kenteken S367VK alsnog terug te vinden. "Je denkt wel: het is maar een auto. Maar mijn ouders zijn hier flink gestrest van. En hoe meer stress, hoe slechter het geheugen wordt. Dus dit helpt niet", aldus Mertens.

Vanochtend kwamen er bij de familie al tientallen tips binnen over de auto, maar die hebben nog nergens toe geleid. Ook bieden verschillende mensen hulp aan.

Philips heeft in de Verenigde Staten een schikking getroffen voor 1,1 miljard dollar vanwege problemen met slaapapneu-apparaten. Dat meldt het bedrijf bij het bekendmaken van de resultaten van het eerste kwartaal.

Het gaat om patiënten die vergoeding voor letselschade hadden geëist in de Verenigde Staten. Die patiënten zeggen ziek te zijn geworden van het gebruik van de slaapapneu-apparaten. Daarnaast gaat het over patiënten die geld eisen voor medische controle voor eventuele toekomstige gezondheidsklachten.

'Geen schuld'

Philips benadrukt dat het hiermee geen schuld erkent. Het bedrijf geeft niet toe dat de medische problemen een gevolg zijn van het gebruik van de slaapapneu-apparaten. Uit onderzoek van Philips tot nu toe zou blijken dat gebruik van de machines niet zou leiden tot noemenswaardige gezondheidsrisico's. Het bedrijf zegt wel de eventuele zorgen van patiënten hierover te betreuren.

Bestuursvoorzitter Roy Jakobs noemt de schikking een significante mijlpaal. Philips koos voor deze schikking om een eind te maken aan alle onduidelijkheid rondom de gevolgen van lopende juridische zaken in de Verenigde Staten.

Beleggers reageren positief op het nieuws: het aandeel stijgt maandagochtend met 33 procent op de beurs.

Verlies

De schikking betekent voor de financiën van het bedrijf dat ze dit kwartaal 982 miljoen euro opzij moesten zetten. Philips maakt dit kwartaal daardoor onderaan de streep een verlies van 998 miljoen euro. De daadwerkelijke betaling van de schikking volgt in 2025.

Het bedrijf maakt ook een overeenkomst met verzekeraars bekend. Die keren 540 miljoen euro uit aan Philips voor aansprakelijkheidsclaims.

In juni 2021 riep Philips slaapapneu-apparaten terug vanwege mogelijke gezondheidsrisico's. Schuimdeeltjes in de apparaten konden loskomen waardoor patiënten die konden inademen.

Vorig jaar trof Philips al een schikking in de Verenigde Staten, maar die ging over economische schade die klanten claimden omdat het apparaat dat ze hadden gekocht niet voldeed aan hun eisen. Daarvoor zette het bedrijf toen 575 miljoen euro opzij.

Nederland

Ook in Nederland zijn gebruikers naar de rechter gestapt. Het gaat hier om zo'n 1000 patiënten, waaronder mensen die denken ziek te zijn geworden door de machines en mensen die niet ziek zijn maar wel de lange termijnrisico's willen weten.

"Deze schikking laat wel zien dat Philips in de Verenigde Staten ziet dat er iets moet worden rechtgezet en verantwoordelijkheid neemt", zegt hun advocaat Mark de Hek.

In Nederland lopen nog geen concrete gesprekken over een schikking. "Wat precies de risico's zijn van de apparaten is nog niet duidelijk", zegt De Hek. "Wij willen dat de onderzoeken van Philips worden afgerond en gecontroleerd door een onafhankelijke partij. Pas als we duidelijkheid hebben over de gezondheidsrisico's kunnen we gaan praten over een schikking."

Eerder ging de NOS langs bij Hans, die met een apneu-apparaat van Philips slaapt:

Een Amerikaanse gouverneur die in haar autobiografie beschrijft hoe ze 20 jaar geleden haar hond doodschoot, blijft achter die beslissing staan, ondanks de ophef die de bekentenis dit weekend veroorzaakte. Kristi Noem van de staat South Dakota, genoemd als potentieel vicepresidentskandidaat voor Donald Trump, zegt dat ze haar verantwoordelijkheid niet wilde afschuiven.

Noem vertelde het verhaal in haar autobiografie No going back. Die verschijnt komende maand, maar de Britse krant The Guardian kreeg al een exemplaar in handen en schrijft over de gebeurtenis.

Cricket, een Duitse staande van 14 maanden oud, had volgens Noem een "agressieve persoonlijkheid". Ze probeerde dat te temperen door haar met ervaren honden mee op jacht te nemen, maar daar werd het dier alleen maar wilder van. "Ze werd dolenthousiast, ging achter alle vogels aan en had de tijd van haar leven".

De druppel

Op de weg terug naar haar boerderij ontsnapte Cricket aan Noems aandacht en ging achter de kippen van de buren aan. "Ze greep de ene na de andere, beet ze met één hap dood en ging dan naar de volgende." Toen Noem de hond probeerde te vangen, werd ze zelf gebeten.

Dat was voor Noem de druppel. Ze concludeerde dat Cricket waardeloos was als jachthond, niet te trainen en gevaarlijk voor haar omgeving. "Ik haatte die hond", schrijft Noem. "Ik realiseerde me dat ze afgemaakt moest worden."

Noem nam Cricket mee en schoot haar dood. "En toen het klaar was, bedacht ik me dat er nog een onaangename klus wachtte", vervolgt Noem, om daarna te beschrijven hoe ze een obstinate geit ook meteen doodschoot, omdat die stonk, "smerig en gemeen" was en Noems kinderen omduwde.

'Walgelijk'

"Het was geen prettig werk", verklaart Noem haar handelingen, maar volgens haar bewijst het dat ze bereid is haar handen vuil te maken als iets moet gebeuren, in de politiek net als op de boerderij. "Ook als dat moeilijk, smerig of onplezierig is".

Lang niet iedereen kan die redenering volgen. Critici vragen zich af of er geen humanere oplossing was geweest voor Cricket. "Iedereen die een jachthond heeft gehad weet hoe walgelijk, lui en kwaadaardig dit is", reageert bijvoorbeeld Democratisch politicus Ryan Busse.

In een reactie op de ophef zegt Noem dat ze nog steeds achter haar keuze staat. Ze wijst erop dat honden die vee aanvallen afgemaakt mogen worden. "Ik volgde de wet en nam mijn verantwoordelijkheid als ouder, baasje en buur."

Een Nederlandse trans vrouw heeft maandenlang niet kunnen voetballen na haar coming-out als transgender bij een Schotse voetbalclub. Ook daarvoor stond de Nederlandse Lauren enige tijd aan de kant, door bedreigingen aan het adres van haar club.

Lauren (volledige naam bekend bij de redactie) doet haar verhaal in een nieuwe aflevering van de NOS-podcast De Schaduwspits, die vanaf vandaag te beluisteren is. Daarin gaat het over de ervaringen van voetballers met een lhbti-achtergrond.

Keepster Lauren speelde vanaf 2020 bij United Glasgow, een club die toen actief was op het derde niveau in Schotland. Aanvankelijk liet ze haar geslachtsverandering daar onbesproken om geen andere behandeling te krijgen. "Dat sloeg om toen de club van een groep anti-transactivisten online bedreigingen binnenkreeg", vertelt de speelster. Die betichtte de club onder meer van vals spel.

Hoewel geen namen werden genoemd, was bij de clubleiding duidelijk dat werd gedoeld op Lauren. Online werd ook gedreigd met geweld. "Toen heeft de club tegen mij gezegd: 'Kom niet naar de wedstrijd, speel niet, want we kunnen jouw veiligheid niet garanderen.' Voor mij voelde dat alsof je toegeeft aan de bedreigers."

Testosteron weer onderzocht

Ook toen ze eenmaal haar coming-out had gehad, in de maanden na de bedreigingen, stond de speelster langere tijd aan de kant. Ze moest toen worden 'goedgekeurd' voor de vrouwencompetitie, hoewel ze via de transgenderpoli van het VUmc in Amsterdam een geslachtsoperatie had ondergaan en met een certificaat kon aantonen dat ze geen testosteron meer aanmaakt.

Testosteron is een mannelijk geslachtshormoon dat onder meer de spieropbouw bevordert; te hoge testosteronwaarden bij vrouwen worden daarom in de sport gezien als mogelijke competitievervalsing.

Bij Lauren was daarvan dus geen sprake, maar met het certificaat kwam ze bij de Schotse bond niet verder. "Omdat de bond de expertise niet had, kwam eruit: 'doe toch maar een test'." Die bevestigde dat ze helemaal geen testosteron in haar lichaam had. "Dus dat duurde onnodig lang."

'Wat moet je dan nog zeggen?'

Over de bedreigingen is ze nog steeds boos, vertelt ze in de podcast. "Heel vervelend dat ik daar niets tegen kan doen. Je kunt wel zeggen: 'er is bewijs dat trans vrouwen bijna geen voordelen hebben in sport' en 'er is bewijs dat trans vrouwen geen probleem vormen in kleedkamers'. Maar op het moment dat zij daar niet naar luisteren, wat moet je dan verder nog zeggen?"

Dit seizoen heeft Lauren gespeeld bij een universiteitsteam. Bij die club speelde ze direct open kaart en heeft nooit iemand een punt gemaakt van haar achtergrond.

De Schotse vrouwenvoetbalbond heeft wel geprobeerd lering te trekken uit de gang van zaken, zegt Lauren. "Het probleem van acceptatie ligt hier meestal niet bij de spelers of teams, maar bij de bond die expertise mist." Afgelopen najaar is Lauren om advies gevraagd "om het systeem te hervormen".

Goedemorgen! Vandaag reist Joost Klein af naar Zweden, waar hij over een ruime week Nederland zal vertegenwoordigen op het Songfestival. En in Maastricht worden vandaag de verkiezingen voor het Europarlement afgetrapt met een debat en festival.

Eerst het weer: vanochtend veel zon, later ontstaan ook stapelwolken, maar het blijft op een enkel buitje na vrijwel overal droog. Bij een matige zuidenwind wordt het 16 tot lokaal 20 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de Amerikaanse staat Oklahoma zijn ten minste vier mensen om het leven gekomen door tornado's die het afgelopen etmaal huishielden in het gebied. Tientallen mensen raakten gewond en zo'n 30.000 mensen zitten zonder stroom, zei gouverneur Kevin Stitt op een persconferentie.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de Sahara stijgt de tempratuur door klimaatverandering harder dan het wereldwijde gemiddelde. Een oude bouwstijl is volgens architecten een oplossing in de steeds heter wordende stad Agadez in Niger, ziet correspondent Saskia Houttuin:

Fijne maandag!

Op 150 locaties in Nederland zijn de afgelopen jaren onbewaakte spoorwegovergangen gesloten of alsnog beveiligd. Dat blijkt uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij ProRail. De spoorbeheerder begon in 2018 met een project om de gevaarlijkste overgangen te sluiten, na een reeks dodelijke ongelukken.

Met de sluiting van twee locaties in Diepenveen vandaag, zijn er nu nog 28 onbewaakte overgangen over die volgens ProRail zo gevaarlijk zijn dat ze op korte termijn moeten sluiten. Op dertien daarvan hoopt de spoorbeheerder dat dit jaar nog te regelen, voor de andere locaties duurt dat langer.

Bewaakt vs. onbewaakt

Nederland telt bijna 2000 spoorwegovergangen: locaties waar een spoorlijn kruist met een weg of een voet- of fietspad. De meeste zijn beveiligde overgangen, te herkennen aan rood-witgestreepte slagbomen die de weg afsluiten wanneer er een trein komt en daarbij waarschuwende geluiden maken. Maar bij sommige overgangen is nooit zo'n installatie met bellen en/of slagbomen aangelegd.

Deze onbewaakte spoorwegovergangen liggen meestal in landelijk gebied op rustigere locaties, zoals wandelpaden of oversteekplaatsen tussen weilanden. Mensen die de overgang willen passeren, krijgen vooraf geen waarschuwing als er een trein aankomt. Ze moeten dus zelf bepalen wanneer ze oversteken. De treinen rijden vaak op volle snelheid, variërend tussen de 120 en 140 kilometer per uur.

In deze video legde boer Jan Roelof een paar jaar geleden uit wat het passeren van zo'n overgang zo spannend maakt:

Omdat er vaak ongelukken op dit soort overwegen gebeurden, startte ProRail zes jaar geleden een programma om de 180 gevaarlijkste te sluiten. Dat zijn niet alle overgangen: landelijk zijn er ook nog meerdere in particulier bezit, zoals overwegen van boeren tussen verschillende percelen.

"Toch is het grootste deel van deze klus nu dus geklaard", zegt ProRail-woordvoerder Mirjam de Witte. " Eind 2025 streven we ernaar om 170 van de 180 onbewaakte overgangen afgesloten te hebben."

En hoewel nog niet alle onbewaakte overgangen dicht zijn, ziet ProRail wel al positieve resultaten. "Zo is het gemiddeld aantal aanrijdingen op onbewaakte overgangen gehalveerd. En dat geldt ook voor het aantal doden", legt De Witte uit. "In 2014 vielen er jaarlijks nog gemiddeld 2,8 doden op een onbewaakte overgang, nu is dat cijfer gehalveerd."

Ongeluk Hooghalen

Tegelijk zegt het huidige cijfer ook dat het nog steeds af en toe misgaat. Zo ook in 2020, toen op het spoor bij Hooghalen in Drenthe een NS-trein botste op een trekker die een onbewaakte spoorwegovergang overstak. De bestuurder had de aankomende trein niet gezien. De treinmachinist kwam bij het ongeluk om het leven.

Uit onderzoek bleek vervolgens dat onbewaakte spoorwegovergangen nog veel gevaarlijker zijn dan werd gedacht, vooral omdat er vaak zwaar verkeer overheen rijdt. Bovendien doet dit zware verkeer er veel langer over om de overweg te passeren, wat de kans op een ongeluk vergroot.

Treinen reden vanaf dat moment langzamer over de gevaarlijkste onbewaakte spoorwegovergangen, 90 kilometer per uur. Ook kregen honderden NS-treinen andere kleuren aan de voorkant zodat ze meer opvallen en werd meer werk gemaakt om de gevaarlijkste onbewaakte overgangen snel te sluiten of aan te passen.

Op deze kaart is te zien welke overgangen nog open zijn:

"We hadden ze natuurlijk graag allemaal al gesloten", zegt De Witte. "Maar je loopt tegen van alles en nog wat aan." Bij de overgangen die nu nog over zijn, maken verschillende omstandigheden het ingewikkeld ze te sluiten of veranderen. "De laatste 28 zijn niet voor niets de laatste 28", aldus De Witte.

Daarbij kan van alles een rol spelen, bijvoorbeeld een zeldzaam beestje zoals de hazelworm dat op de plek leeft waardoor er niet gewerkt mag worden. Of soms is het lastig op de plek van de overgang het treinverkeer stil te leggen. Andere keren leiden onderhandelingen met landeigenaren tot vertraging. "We luisteren altijd naar iedereen", vertelt De Witte. "Mensen die eromheen wonen, de lokale wandelclub die de vaste wandelroute ziet verdwijnen. We proberen het echt op maat te doen."

De kosten zijn hoog. Aan het plaatsen van spoorbomen met licht en geluid hangt volgens ProRail een prijskaartje van een miljoen euro. "En een tunnel maken als alternatief is ook niet goedkoop", aldus De Witte. Maar het ministerie heeft geld uitgetrokken voor het sluiten of aanpassen van de gevaarlijke overgangen. En volgens ProRail gaat het met het budget lukken. Het streven is nu dat in 2027 alle gevaarlijke onbeveiligde overgangen weg zijn.

De gemiddelde pensioenleeftijd is vorig jaar opgelopen naar 65 jaar en 11 maanden. Dat is drie maanden hoger dan in 2022, blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS.

Vorig jaar gingen in totaal 86.000 werknemers met pensioen. Sinds 2013 houdt de gemiddelde pensioenleeftijd van werknemers ongeveer gelijke tred met de AOW-leeftijd. Als die stijgt, stijgt de pensioenleeftijd ook. Alleen in 2021 was de pensioenleeftijd iets lager dan het jaar ervoor.

Eerder met pensioen

74 procent van de werknemers was vorig jaar 65 jaar of ouder bij hun pensioen. In 2013 was dat 43 procent en in 2003 was slechts 14 procent van de werknemers 65 jaar of ouder op het moment van pensionering. Dat er toen zo veel mensen vroeger stopten met werken kwam door vroegpensioenregelingen. Sinds 2006 zijn die er vrijwel niet meer.

Het aantal gepensioneerden in Nederland bleef in 2023 ongeveer gelijk met een jaar daarvoor. Ongeveer 3,3 miljoen mensen in Nederland zijn gepensioneerd. Het aandeel gepensioneerden onder de totale bevolking nam licht af ten opzichte van een jaar eerder. 18,3 procent van de inwoners van Nederland is gepensioneerd.

Vanwege werkzaamheden rijden tot en met woensdag niet of nauwelijks treinen van en naar Zwolle. Ook treinverkeer bij Amsterdam Centraal Station ondervindt hinder vanwege werkzaamheden.

Op en rond station Zwolle worden brugdelen van een nieuwe houten loopbrug geplaatst met grote kranen. Hierdoor kunnen treinen niet rijden. De NS zet van 's morgens vroeg tot middernacht bussen in. Donderdag rijden er weer meer treinen, maar blijft er hinder. Ook dan worden bussen ingezet.

De NS meldt dat reizigers rekening moeten houden met ongeveer een half uur extra reistijd. Naar verwachting is de dienstregeling van en naar Zwolle vanaf vrijdag weer zoals gebruikelijk.

Amsterdam

Vanaf vandaag rijden er ook geen treinen op het traject tussen Amsterdam Centraal Station en station Amsterdam Bijlmer Arena vanwege werkzaamheden. Hierdoor is het tot en met 4 mei niet mogelijk om van Amsterdam Centraal Station met een intercity naar onder meer station Utrecht Centraal te reizen.

Bij de werkzaamheden vervangt ProRail onder meer de dwarsliggers onder een aantal wissels bij Amsterdam Centraal en worden delen van het perron op station Amsterdam Amstel hersteld. Ook een spoorbrug in de buurt van station Amsterdam Amstel wordt opgeknapt.

De NS raadt reizigers vanuit Utrecht met als bestemming Amsterdam Centraal aan om te reizen via station Amsterdam Zuid en daar met hun NS-vervoersbewijs over te stappen op metro 52. Vanwege de werkzaamheden zal het naar verwachting tot en met 4 mei een stuk drukker zijn in de metro's op deze lijn.

Metro's

Ook metro's in de hoofdstad worden getroffen door de werkzaamheden. Vanaf woensdag tot en met zaterdag rijden die niet tussen Amstelstation en Spaklerweg. Dat heeft invloed op drie metrolijnen. Tussen Amstelstation en Spaklerweg worden pendelbussen ingezet.

Metrolijn 52, die onder meer rijdt tussen station Amsterdam Zuid en Amsterdam Centraal, wordt niet getroffen door de werkzaamheden.

Tilburg

Gisteren begonnen ook grootscheepse werkzaamheden bij station Tilburg waardoor er ruim twee weken geen treinverkeer van en naar het station mogelijk is. Dat al deze werkzaamheden in de meivakantie plaatsvinden, is niet toevallig, meldt de NS: dan ervaren minder reizigers er overlast van.

In de Amerikaanse staat Oklahoma zijn ten minste vier mensen om het leven gekomen door tornado's die het afgelopen etmaal huishielden in het gebied. Tientallen mensen raakten gewond en zo'n 30.000 mensen zitten zonder stroom, zei gouverneur Kevin Stitt op een persconferentie.

Het dorpje Sulphur, met zo'n 5000 inwoners, werd vooral hard geraakt: daar werden tientallen huizen en bedrijven grotendeels vernield, zo is te zien op beelden vanuit de lucht. "Je kunt je de schade nauwelijks voorstellen", aldus Stitt. "Zo'n beetje elk bedrijf in het centrum is vernietigd." In het dorpje raakten ongeveer dertig mensen gewond.

De tornado begon in een park en bewoog langzaam richting het centrum van het dorpje. Ook in een aantal andere gebieden in de staat richtten tornado's schade aan. In twaalf gebieden in de staat is de noodtoestand uitgeroepen. In onder meer de staat Nebraska waren zondag eveneens tornado's.

De tornado's in Oklahoma lieten een spoor van vernieling na:

Het was zondag de derde dag dat er in delen van Texas, Louisiana, Oklahoma, Arkansas, Missouri, Kansas en Illinois een weerwaarschuwing gold.

Naast zware windstoten, zware hagel en tornado's kampt het gebied ook met zware regenval waardoor er een hoog risico op overstromingen is.

In verschillende steden in Australië is de afgelopen drie dagen geprotesteerd tegen geweld gericht tegen vrouwen. Onder meer in Sydney, Melbourne en Adelaide gingen duizenden mensen de straat op om aandacht te vragen voor nieuwe cijfers over femicide.

Uit de cijfers blijkt dat er tot nu toe in 2024 gemiddeld iedere vier dagen een vrouw is gedood in Australië. Het zijn er volgens de Australische nieuwszender ABC al 27, bijna twee keer zo veel als in dezelfde periode vorig jaar.

Onder andere in Melbourne en Canberra gingen Australiërs de straat op:

De demonstranten eisen strengere wetgeving tegen gendergerelateerd geweld. Ook willen ze dat premier Albanese de noodtoestand uitroept vanwege de geweldsgolf.

Eerder deze maand stak een man bijvoorbeeld zes mensen dood in een winkelcentrum in Sydney, onder wie vijf vrouwen. Volgens de politie zocht de man doelbewust vrouwelijke slachtoffers uit.

'Nationale crisis'

Bij een protest in de Australische hoofdstad Canberra gaf Albanese een toespraak. Daarin riep hij op tot cultuurverandering en hij benadrukte de noodzaak dat mannen hun gedrag veranderen. Eerder noemde hij het geweld tegen vrouwen al een "nationale crisis" en een "epidemie".

Maar het verzoek om de noodtoestand uit te roepen, wees hij van de hand. Volgens Albanese is de noodtoestand bedoeld om snel geld vrij te spelen bij bijvoorbeeld hevige bosbranden, terwijl het hier gaat om een langetermijnproces. "We moeten dit week na week, maand na maand en jaar na jaar aanpakken", zei hij. Woensdag komt het Australische kabinet samen voor een spoedvergadering over geweld van mannen tegen vrouwen.

Het is niet de eerste keer dat er in Australië aandacht gevraagd wordt voor geweld tegen vrouwen. In 2021 werd ook door het hele land geprotesteerd, nadat er verhalen naar buiten waren gekomen over misbruik en seksueel geweld binnen de Australische politiek.

Kunnen huizen gemaakt van modder bescherming bieden tegen klimaatverandering? In Agadez, een woestijnstad in het hart van het West-Afrikaanse land Niger, denken ze van wel. Hier wordt al eeuwenlang gebouwd met 'banco': een moddermengsel van water, klei en stro.

"Het voordeel van een huis van banco is dat wanneer het buiten warm is, het binnen koel blijft. En als het buiten fris is, blijft het binnen aangenaam", zegt Abdourahman Ibrahim. Hij is een opzichter die toeziet op de bouw van een huis in een nieuwe woonwijk even buiten de stad.

"Dit is een modern terrein", zegt hij trots tijdens een rondleiding. "Er is elektriciteit, een wateraansluiting. Ik denk dat het goed is dat we banco blijven gebruiken. Voor onze cultuur, maar ook voor het klimaat."

In de omgeving van Agadez, dat bekendstaat als de poort naar de Sahara, is het overdag al erg heet. Maar het wordt er nóg heter, en snel ook: door klimaatverandering stijgt de gemiddelde temperatuur er anderhalf keer zo hard als het wereldwijde gemiddelde. Koele nachten worden steeds zeldzamer, hete dagen duren langer.

De dikke muren, die onder meer de moskee van Agadez omringen, houden die hitte tegen. Al 500 jaar vormt dit gebedshuis een centraal punt van de karavaanstad. Mede daardoor verkreeg Agadez in 2013 een plaats op de Werelderfgoedlijst van VN-organisatie Unesco. De moskee werd halverwege de negentiende eeuw herbouwd, sindsdien staat de minaret van 27 meter hoog nog altijd overeind, hoewel het gebouw helemaal is gemaakt van banco.

Een kwestie van onderhoud, verklaart de 70-jarige Amma Attouboul. Als bouwopzichter, aangesteld door de sultan van Agadez, ziet hij erop toe dat de moskee in goede staat blijft. Dit betekent dat hij de moskee regelmatig van een nieuwe laag banco laat voorzien. Zodra de eerste scheurtjes of tekenen van instabiliteit verschijnen, gaan ze aan de slag.

"In allerlei oude steden vind je gebouwen gemaakt van modder", zegt Attouboul. "Ze behoren tot ons architectonisch erfgoed en symboliseren een traditie die al generaties lang standhoudt. Deze bijzondere bouwstijl hoort bij de geschiedenis van Agadez."

Steeds vaker beton

Toch kiezen steeds meer inwoners van de stad voor beton. Met name in de buitenwijken maakt de zandkleur van de modderhuizen steeds vaker plaats voor grijze blokken. "Alsof je in een oven woont", zegt opzichter Ibrahim hoofdschuddend. Beton houdt warmte of kou minder goed tegen dan banco.

Bovendien is het duurder. Waar banco wordt gemaakt van klei uit valleien in de omgeving, moet cement van buitenaf worden aangevoerd. "Men vindt het mooi", verklaart Issoufou Zakari, directeur van de regionale autoriteit voor stadsplanning en woningbouw.

Enkele maanden geleden is Zakari naar Agadez verhuisd om de ongebreidelde bouw in de oude binnenstad aan te pakken. Hij hoopt daarnaast ook de lokale autoriteiten en inwoners ervan te overtuigen om te blijven kiezen voor banco.

Als het aan opzichter Ibrahim ligt, zal het merendeel van de inwoners van Agadez daarvoor blijven kiezen. "Het is een bron van trots voor ons", zegt hij. "Want wij wonen er, onze voorouders hebben dat ook gedaan. En onze kinderen zullen dat ook doen. Banco zal hier altijd een toekomst hebben."

De situatie aan het front is voor Oekraïne verslechterd. Oleksandr Syrsky, de bevelhebber van het Oekraïense leger, schrijft dat in een Facebookbericht. Rusland "valt de volledige frontlijn actief aan, en boekt in sommige sectoren tactische successen."

Volgens de opperbevelhebber heeft Rusland een "aanzienlijk voordeel" op het vlak van troepen en materieel. Er werd de voorbije week hard gevochten, waarbij veroverde posities soms meerdere keren per dag van kamp wisselden, schrijft hij.

Syrsky geeft toe dat de Oekraïense troepen zich uit meerdere dorpen in de provincie Donetsk hebben teruggetrokken. Hij spreekt over meedogenloze gevechten in de omgeving van de stad Pokrovsk, een stad in Donetsk die nog in handen is van Oekraïne. Daar zou de situatie momenteel "het meest gecompliceerd" zijn.

Eerder vandaag meldde het Russische persagentschap Interfax dat het Russische leger het dorp Novobachmoetivka heeft veroverd. Syrsky bevestigt dat in het bericht op Facebook.

Tekorten aan manschappen en munitie

Het Oekraïense leger is sinds de val van de strategische stad Avdiivka in februari in het defensief gedrongen. Daarbij speelt een tekort aan manschappen, luchtafweer, wapens en munitie de Oekraïners parten.

Het wapentekort kan de komende weken voor een deel weggewerkt worden, nu het Amerikaanse parlement een nieuw steunpakket van 61 miljard dollar heeft goedgekeurd.

Volgens experts zal het echter nog weken duren voordat dit steunpakket daadwerkelijk effect heeft op het slagveld. "Het is niet zo dat de wereld er morgen heel anders uitziet", zei Mart de Kruif, voormalig-Commandant Landstrijdkrachten, daar vorige week over. Het is volgens hem een kwestie van langzaam opbouwen voor het Oekraïense leger. Tot die tijd kan Rusland nog profiteren van de tekorten aan Oekraïense zijde.

Het aantal gevallen van mazelen is afgelopen jaar wereldwijd bijna verdubbeld, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Vorig jaar werden bijna 322.000 gevallen van de besmettelijke ziekte geteld, tegenover ruim 171.000 in 2022.

Dit jaar wordt het aantal gevallen vermoedelijk nog hoger, waarschuwt de WHO. Bijna de helft wordt geregistreerd in Europa en aangrenzende landen als Kirgizië en Azerbeidzjan.

De WHO maakt zich vooral zorgen om het aantal landen dat afgelopen jaar te kampen had met een "grote of ontwrichtende uitbraak" van mazelen: dat steeg van 17 landen in 2022 tot 51 landen een jaar later. De organisatie spreekt van zo'n uitbraak als er gedurende een jaar minstens twintig gevallen van mazelen worden aangetroffen per miljoen inwoners van een land.

Covid-effect

Als voornaamste verklaring wijst de organisatie naar covid-19. In 2019 waren er ook al veel gevallen van mazelen, toen vooral in Afrika. Door de coronapandemie nam de verspreiding wereldwijd van mazelen daarna af, maar werden ook nauwelijks meer kinderen ingeënt tegen de ziekte. Nu de covid-maatregelen vrijwel overal weer opgeheven zijn, kan de ziekte wereldwijd weer vrij eenvoudig om zich heen grijpen.

Ook Nederland loopt gevaar door de wereldwijde toename van het aantal mensen met mazelen. Om de ziekte geen kans te geven is een vaccinatiegraad van tenminste 95 procent nodig, maar die ligt inmiddels onder de 90 procent.

Het RIVM meldde deze week dat het een nieuw Outbreak Management Team (OMT) heeft samengesteld om de ziekte in de gaten te houden. Tot nu toe zijn dit jaar 64 gevallen van mazelen bij het RIVM gemeld.

In Berkel en Rodenrijs heeft een grote brand in een schuur gewoed. De politie vermoedt brandstichting en heeft in de buurt van de schuur twee verdachten uit Rotterdam aangehouden. De politie doet onderzoek naar de rol van de verdachten.

De brand brak rond 15.30 uur uit. Hulpdiensten kwamen ter plaatse om het vuur onder controle te krijgen. De vlammen sloegen ook over naar een huis met een rieten dak dat aan de schuur vastzit, meldt Rijnmond. Volgens de veiligheidsregio is niemand gewond geraakt.

De brandweer was de hele avond bezig met het onder controle krijgen van de brand. Bij de brand kwam veel rook vrij. Omwonenden werd geadviseerd om binnen te blijven en ramen en deuren dicht te houden. Even voor 1.00 uur was de brand onder controle.

Meerdere brandweereenheden waren bezig om de brand te blussen:

Landen in Zuid- en Zuidoost-Azië kampen al dagen met extreme hitte. In Thailand, Myanmar en India is 45 graden gemeten en in Manilla, de hoofdstad van de Filipijnen, bereikte de gevoelstemperatuur ook die hoogte.

Het einde van de hittegolf lijkt nog niet in zicht, daarom blijven de scholen in de Filipijnen de komende twee dagen gesloten. In Thailand, waar de hitte dit jaar al dertig levens heeft geëist, waarschuwen de autoriteiten voor "ernstige omstandigheden". In het noorden van het land werd vorige week voor het eerst in de geschiedenis een temperatuur van 45 graden gemeten.

Ook in Cambodja, Myanmar en Bangladesh is het ruim boven de 40 graden. In Bangladesh waren de scholen een aantal dagen dicht vanwege de hitte, maar morgen gaan ze weer open.

Naar verwachting houdt de hitte nog enkele dagen aan. De komende maand worden weer koelere temperaturen verwacht in de regio.

Minder Indiërs naar de stembus

De hitte lijkt ook invloed te hebben gehad op de eerste stemronde van de landelijke verkiezingen in India, die afgelopen week werd gehouden. De opkomst in de grootste democratie ter wereld was opvallend laag: 4 procentpunt lager in vergelijking met de eerste verkiezingsfase in 2019. Dat gaat om bijna 8 miljoen mensen.

Volgens wetenschappers van de internationale onderzoeksgroep World Weather Attribution (WWA) worden extreme hittegolven op het Zuid-Aziatische subcontinent door klimaatverandering dertig keer meer waarschijnlijk in de toekomst.

Tien maandrecords op rij

2023 was wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten en volgens experts is de kans groot dat dat record maar één jaar in de boeken blijft. Sinds juni vorig jaar was elke maand warmer dan ooit gemeten, goed voor intussen tien maandrecords op rij.

De hoge temperaturen worden behalve door klimaatverandering ook veroorzaakt door het weerfenomeen El Niño. Daarvan is sprake als de oppervlaktetemperatuur van het water in de Stille Oceaan rond de evenaar warmer is dan gemiddeld. In de tropen kan dit leiden tot extreem weer.

Een rooms-katholiek dragersgilde uit Maastricht is in Rome beroofd van zijn uniformen. De schade loopt volgens de vereniging in de duizenden euro's.

Een dragersgilde is een katholieke vereniging die een bepaald heiligenbeeld, reliek of ander religieus voorwerp draagt en begeleidt tijdens een processie. Het gilde uit Maastricht is gewijd aan beeld van de apostel Petrus. De leden dragen tijdens de kerkelijke optochten rood-zwarte uniformen.

'Teleurstelling eerste klas'

Het gilde van de Heilige Petrus was afgelopen donderdag naar Rome afgereisd om het twintigjarig bestaan te vieren. "Ter gelegenheid van het jubileum wilden we naar het graf van Petrus", vertelt voorzitter Jos van Rooij aan L1 Nieuws. "Een soort pelgrimage."

De uniformen lagen opgeslagen in een busje waarmee de leden naar Rome waren gekomen. Onbekenden sloegen donderdag een ruit van het voertuig in. Aanvankelijk leek het dat alleen twee jassen, een slaapkussen en wat eten waren gestolen, maar vanochtend bleek de schade groter.

"Toen viel ons op dat alle kleding verdwenen was. We hadden het eerder niet gezien, omdat ze in donkere zakken zaten", zegt de voorzitter. Het gaat om 24 uniformen. "Die waren, toen we ze kochten, 650 euro per pak. Nu zal dat misschien nog iets meer zijn."

Herpakken

Het bezoek aan het graf van Petrus moesten de leden dus in eigen kleren doen. Het gilde is van plan om morgen aangifte te doen. Dat kon niet eerder: het politiebureau was de afgelopen dagen dicht vanwege een nationale feestdag.

Volgens Van Rooij bleef het niet bij de diefstal uit het busje. "In de metro zijn vier mensen van ons gilde ook bestolen. Geld en hun paspoorten zijn meegenomen. Bij mijn vrouw wilden ze de sieraden stelen", zegt hij. "Het is echt diep triest."

Het gilde weet nog niet hoe het nu verder moet na de diefstal van de kleding. Zo zijn er binnenkort twee processies in Maastricht. "We moeten ons gaan herpakken. En dan gaan we kijken hoe we dit gaan overleven en hoe we hier sterker uit kunnen komen. We zijn wel van plan om alle processies te gaan lopen."