NOS Nieuws - Algemeen

Rusland zet structureel chemische wapens in op het slagveld in Oekraïne, zeggen de Verenigde Staten. Het Russische leger zou onder meer het giftige chloorpicrine gebruiken tegen Oekraïense militairen. Het Kremlin heeft nog niet gereageerd op de beschuldiging.

Washington stelt dat Moskou het internationale Verdrag chemische wapens CWC heeft geschonden. De Amerikanen stellen een reeks sancties in tegen Russische personen en bedrijven die volgens de VS een rol spelen bij de productie of inzet van deze middelen.

Branderige ogen

De Russen zouden ook zogeheten riot control agents inzetten, dat zijn middelen zoals traangas en pepperspray. De politie mag die gebruiken bij bijvoorbeeld rellen, maar in een oorlog zijn ze verboden. Het inademen van chloorpicrine leidt tot allerlei symptomen: van branderige ogen tot misselijkheid en ademhalingsproblemen. Het is niet zoals zenuwgas, waarbij blootstelling aan een kleine hoeveelheid op korte termijn dodelijk is.

"Het is geen losstaand incident", zegt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring. Volgens de Amerikanen zet Rusland de chemische wapens vermoedelijk in voor tactische overwinningen op het slagveld. Het Russische leger verovert de afgelopen maanden gestaag terrein in Oekraïne.

'Via granaten en drones'

Oekraïne beschuldigt Rusland al weken al van de inzet van chloorpicrine. Volgens het Oekraïne leger zijn al enkele honderden keren granaten met daarin het giftige gas afgevuurd door Rusland. Ook via drones zou dit zijn gebeurd.

Volgens de VS is de inzet inmiddels volledig aangetoond, maar er is geen bewijsmateriaal vrijgegeven. Rusland heeft eerdere aantijgingen over de inzet van chemische wapens in Oekraïne steeds verworpen. Het Kremlin stelt andersom dat juist het Oekraïense leger zulke middelen heeft gebruikt, maar levert ook geen bewijs.

De VS zegt dat Rusland de afgelopen jaren vaker chemische wapens heeft ingezet. De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft vastgesteld dat de Russische oppositieleider Navalny in 2020 is vergiftigd met zenuwgas novitsjok. Dit in de Sovjet-Unie ontwikkelde gifgas werd ook aangetroffen bij de Russische ex-spion Skripal, die samen met zijn dochter werd vergiftigd in het Verenigd Koninkrijk. Moskou zegt dat het niets te maken heeft gehad met deze vergiftigingen.

Het staatsparlement van Arizona heeft ingestemd met het terugdraaien van een strenge anti-abortuswet. Volgens deze wet uit 1864, die onlangs werd hersteld door de hoogste rechtbank van de Amerikaanse staat, zijn bijna alle abortussen verboden.

De staatssenaat ging nipt akkoord met de terugdraaiing. Dankzij de steun van twee Republikeinen behaalden de Democraten een meerderheid van 16 tegen 14. De Democratische gouverneur moet het besluit nog goedkeuren, maar dat is slechts een formaliteit.

In een verklaring noemt gouverneur Katie Hobbs de oude wet verwoestend. "Vrouwen in Arizona zouden niet moeten hoeven leven in een staat waar politici keuzes maken die vrouwen met artsen moeten nemen." Ze kijkt ernaar uit om de terugdraaiing te bekrachtigen, drie weken na het omstreden gerechtelijke besluit.

Volgens de 160 jaar oude wet zijn abortussen enkel toegestaan als daarmee het leven van de vrouw kan worden gered. Op een abortus om andere redenen staat een gevangenisstraf oplopend tot vijf jaar. Er is ook geen uitzondering voor bijvoorbeeld verkrachting of incest.

Wet kan nog in werking treden

Volgens Amerikaanse media is het mogelijk dat de oude wet eind juni alsnog tijdelijk in werking treedt. Dit is afhankelijk van wanneer de parlementaire zitting in de staat ten einde komt. Pas negentig dagen daarna treedt een aangenomen wetswijziging in werking.

Voordat de hoogste rechtbank van Arizona enkele weken geleden de wet herinvoerde, waren abortussen na de vijftiende week van de zwangerschap verboden. Dat wordt opnieuw het geval zodra het politieke proces rondom de terugdraaiing is voltooid.

Swing state

Abortus is een belangrijke thema bij de presidentsverkiezingen in november en Arizona is een swing state. Daarmee kan de politieke strijd om de oude abortuswet grote invloed hebben op wie in 2025 in het Witte Huis terechtkomt. Deze strijd gaat vrijwel zeker tussen oud-president Trump en de huidige president Biden.

Sinds het Hooggerechtshof het landelijke recht op abortus in de Verenigde Staten bijna twee jaar geleden terugdraaide, mogen staten zelf beslissen of ze abortus willen verbieden of niet. Arizona was de vijftiende staat die de medische ingreep (deels) verboden had gemaakt.

De Republikeinse achterban bestaat voor een omvangrijk deel uit streng conservatieve christenen. Binnen deze groep is er felle weerstand tegen abortus, dat als moord wordt beschouwd. Terwijl de Democratische achterban abortus als een recht ziet en faliekant tegen een verbod is.

Het parlement van Georgië heeft voor de tweede keer ingestemd met een omstreden wetsvoorstel over 'buitenlandse agenten'. Om te worden aangenomen moet het voorstel nog één keer behandeld worden. Tienduizenden betogers gingen vandaag de straat op om tegen de wet te demonstreren.

Voor de ingang van het parlementsgebouw in Tbilisi kwam het 's avonds tot een confrontatie tussen betogers en agenten. De politie heeft traangas, waterkanonnen en flitsgranaten ingezet om de demonstranten uit elkaar te drijven. De wet leidt al weken tot protesten in de Georgische hoofdstad.

Vandaag verzamelden zich naar schatting 40.000 betogers voor het parlement:

Volgens het wetsvoorstel moeten organisaties die meer dan 20 procent van hun financiering uit het buitenland ontvangen zich registreren als 'buitenlands agent'. Veel projecten in Georgië zijn afhankelijk van steun uit het buitenland. De regering wil zo meer controle hebben over buitenlandse invloeden.

EU teleurgesteld

De Georgische wet doet denken aan een wet die jaren geleden in Rusland is ingevoerd. Die wordt sindsdien gebruikt om kritische media en organisaties monddood te maken.

De oppositie en demonstranten zien de wet als een voorbeeld van Russische inmenging in Georgië. Ook zijn ze bang dat het voorstel het toetredingsproces van Georgië tot de Europese Unie bedreigt. Het land kreeg in december vorig jaar de status van kandidaat-lid van de EU.

De EU waarschuwde vorige week dat het aannemen van deze wet inderdaad gevolgen zal hebben voor de toetreding van Georgië en spreekt over een "zeer zorgwekkende ontwikkeling". De wet komt niet overeen met de normen en waarden van de EU, staat in de verklaring.

Vorig jaar werd het plan ook al ingediend, maar na twee dagen van fel protest weer ingetrokken. De partij hield toen al wel de deur op een kier om het wetsvoorstel opnieuw in te kunnen dienen als de onrust was afgenomen.

Rubberkogels

Gisteren werden protesten tegen de wet ook al met geweld beëindigd. De duizenden betogers werden uiteengedreven met traangas, waterkanonnen, rubberkogels en flitsgranaten. Volgens de politie was de demonstratie niet langer vreedzaam en moest de openbare orde worden hersteld. De oppositie en lokale journalisten spreken dit tegen.

Georgische media melden dat er gewonden zijn gevallen en het ministerie van Binnenlandse Zaken spreekt van zes gewonde agenten. 63 mensen werden gearresteerd.

Ook gisteren werd het protest tegen de omstreden wet met geweld beëindigd:

EU-buitenlandchef Josep Borrell heeft het geweld tegen demonstranten veroordeeld. "Het gebruik van geweld om mensen te onderdrukken is onaanvaardbaar", schreef Borrell op X.

Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, roept de Georgische regering op om de wet niet aan te nemen. "De Georgische burgers tonen hun sterke gehechtheid aan de democratie. De Georgische regering moet gehoor geven aan deze duidelijke boodschap", schrijft ze in een verklaring.

Openbaar aanklagers in New York starten een nieuw proces tegen Harvey Weinstein. Vorige week schrapte een gerechtshof in de staat het vonnis in de verkrachtingszaak tegen de oud-filmproducent, omdat een meerderheid van de rechters ervan overtuigd is dat Weinstein geen eerlijk proces heeft gehad.

Het nieuwe proces zal naar verwachting in september van start gaan. De zaak overdoen betekent voor slachtoffers het opnieuw delen van hun nare ervaringen. Een van de vrouwen die getuigden in de zaak, Miriam Haley, denkt erover na om opnieuw mee te doen met het proces, maar vreest "het herbeleven van trauma's. Daar wil ik niet nog een keer doorheen."

De 72-jarige Weinstein werd in 2020 veroordeeld tot 23 jaar cel wegens verkrachting en aanranding van twee actrices. Twee jaar later, in een andere verkrachtingszaak tegen hem die zich in Californië afspeelde, kreeg Weinstein nog eens 16 jaar cel. In totaal kwamen tachtig vrouwen naar voren met soortgelijke beschuldigingen tegen de producent van onder meer kaskrakers als Pulp Fiction en Scream.

Oneerlijk proces

De zaak was een belangrijke stap voor de #MeToo-beweging, omdat na de aantijgingen meer vrouwen in Hollywood bekend maakten slachtoffer te zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar het vonnis van 2020 werd vorige week dus geschrapt, omdat er ook vrouwen getuigden die niet direct met de zaak te maken hadden.

De aanklagers hadden meerdere getuigen opgevoerd om een patroon van grensoverschrijdend gedrag van Weinstein te illustreren. Zijn verdediging klaagde destijds al van karaktermoord, omdat hem specifiek daarover verder niets ten laste werd gelegd.

Weinstein blijft zijn gevangenisstraf in New York uitzitten tot het proces opnieuw begint. Zijn vonnis in Californië wordt ook opnieuw bekeken. Weinsteins advocaat claimt namelijk dat hij ook daar een oneerlijk proces zou hebben gehad.

In Moskou hebben duizenden mensen, velen met kinderen, hun vrije Dag van de Arbeid gebruikt om zich te vergapen aan Russische oorlogstrofeeën. Die zijn buitgemaakt op het slagveld in Oekraïne en nu in Moskou opgesteld. Tientallen westerse tanks, pantservoertuigen en ander wapentuig zijn een maand lang te zien in het Overwinningspark, een groot tentoonstellingscomplex dat gewijd is aan de Tweede Wereldoorlog.

Veel van het materieel is al eerder elders tentoongesteld, onder meer in Patriot Park, een tentoonstellingscomplex van het Russische leger buiten Moskou. De getoonde oorlogstrofeeën zijn sinds 2022 bijeengebracht met als doel ze aan een breder thuispubliek te tonen.

Deze nieuwe tentoonstelling sluit naadloos aan op wat de Russen al jaren dag in dag uit te zien krijgen op televisie. Het Russische nieuws bevat geen enkele wanklank, maar toont uitsluitend hoe de Russische troepen in hun 'speciale militaire operatie' in Oekraïne stelselmatig terrein winnen op hun tegenstander, die steevast wordt aangeduid als 'Oekraïense nationalisten'.

We gingen zelf ook kijken én spraken met Russen over wat zij vinden van de tentoonstelling:

Officiële verliescijfers zijn al heel lang niet meer verstrekt. Evenmin wordt vermeld dat, op basis van verifieerbare bronnen, ook de materiële verliezen aan Russische zijde aanzienlijk zijn.

Signaal aan Westen

Het getoonde materieel is zeker ook bedoeld als signaal aan westerse landen die Oekraïne militaire steun verlenen of van zins zijn dat te doen. Niet voor niets is een Duitse Leopard-tank - naast een Amerikaanse Abrams - een van de pronkstukken van de expositie in Moskou.

Speciaal voor de gelegenheid is de avond ervoor de loop van de tank met behulp van een zwaar gewicht aan een hijskraan naar beneden gedrukt, om de machine een minder 'triomfantelijk' voorkomen te geven. Dat moet laten zien dat zelfs de duurste en beste westerse machines niet onschendbaar zijn en Rusland niet kunnen weerhouden van de overwinning.

Er is ook wapentuig te zien dat aan Oekraïne is geleverd door andere NAVO-lidstaten, zoals Turkije, Groot-Brittannië, Frankrijk, Zweden en Nederland.

Een Amerikaans M113-pantservoertuig, dat in januari van dit jaar werd buitgemaakt in de omgeving van Bachmoet, maakt deel uit van een partij gemodificeerde M113's die vorig jaar door Nederland, België en Luxemburg zijn geschonken aan de Oekraïense strijdkrachten.

'De geschiedenis herhaalt zich', lijkt het motto van deze tentoonstelling. De tekst prijkt op een afdak waaronder een Duits pantservoertuig uit 1942 staat. De link met het heden is snel gelegd, blijkt al snel uit gesprekken met bezoekers van de tentoonstelling. Net als toen staan er weer Duitse tanks in Moskou.

In 1945 werden vaandels en wapentuig van de op de knieën gedwongen Duitse Wehrmacht naar Moskou gebracht, na een uitputtende oorlog waarin naar schatting 27 miljoen Sovjetburgers het leven verloren. De impact van die oorlog is tot op de dag van vandaag voelbaar in Rusland en andere voormalige Sovjetrepublieken, waaronder Oekraïne. Er zijn vrijwel geen families die in die oorlog geen grootvaders, overgrootvaders of andere familieleden hebben verloren.

Symbolische plek én symbolisch moment

Juist daarom valt de expositie in Moskou samen met de Dag van de Overwinning op 9 mei, veruit Ruslands belangrijkste feestdag. De suggestie is dat Ruslands huidige 'speciale militaire operatie' een vervolg is op de Grote Vaderlandse Oorlog, zoals de Tweede Wereldoorlog hier wordt genoemd. Net als toen wordt het land vanuit het westen bedreigd. Iets dat eerder, in 1812, ook al gebeurde door Napoleon. Het Overwinningspark ligt ook niet toevallig vlak bij de plek vanwaar Napoleon in dat jaar neerkeek op de Russische hoofdstad.

Deze tentoonstelling van oorlogstrofeeën en de militaire parade die Vladimir Poetin op 9 mei zal afnemen op het Rode Plein hebben beiden als doel het land en de wereld te demonstreren dat Rusland militair gezien zijn mannetje staat en de strijd in Oekraïne niet kan verliezen.

Intussen wordt aan beide zijden van het front met enige zorg uitgekeken naar die 9 mei. Waar Oekraïne vreest voor een poging van het Russische leger nog voor die datum een significant militair succes te boeken, houdt Moskou serieus rekening met Oekraïense pogingen die feestdag - of de inauguratie van Poetin twee dagen eerder - ruw te verstoren, bijvoorbeeld met een aanval op de Krimbrug.

Rusland hoopt meer terreinwinst te kunnen boeken zolang de aan Oekraïne beloofde westerse hulp nog niet aan het front is gearriveerd. Minister van Defensie Sjojgoe zei deze week bij zijn bezoek aan een commandocentrum in het zuiden van Rusland dat de Russische troepen snel meer en beter materieel moeten krijgen om het "noodzakelijke tempo" van het Russische offensief te kunnen handhaven.

Op veel plekken binnen en buiten Europa vonden vandaag grootschalige Dag van de Arbeid-manifestaties plaats. Dat gebeurde veelal geweldloos, maar op sommige plekken liep het uit op confrontaties met de politie.

Zo waren er op een aantal locaties ongeregeldheden bij het 1-mei protest in Parijs. Volgens Franse media werden auto's en vuilnisbakken in brand gestoken. Bij opstootjes werd met stenen en vuurwerk naar agenten gegooid. Twaalf agenten raakten gewond. Zeker 45 demonstranten werden opgepakt.

Minstens 18.000 mensen liepen volgens de Parijse politie mee in de protestmars door de Franse hoofdstad, al spreken de vakbonden van 50.000 demonstranten. In heel Frankrijk waren naar schatting van het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken zeker 121.000 demonstranten op de been.

1 mei-demonstraties lopen in de Franse hoofdstad vaker uit op confrontaties met de politie. Vorig jaar werden zeker 540 mensen aangehouden en raakten 406 agenten gewond.

Taksimplein

In Istanbul zijn zeker 200 demonstranten opgepakt toen zij het Taksimplein probeerden te bereiken. De politie heeft traangas en rubberen kogels ingezet.

Het Taksimplein geldt traditioneel als het middelpunt van 1 mei-demonstraties, maar daar mag van de overheid sinds 2013 niet meer geprotesteerd worden. Vorig jaar oordeelde het Constitutionele Hof van Turkije dat dit verbod ongrondwettelijk is. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International roept op tot een opheffing van het verbod. Op andere plekken in de stad waren manifestaties wel toegestaan.

Vrije dag

In Nederland is 1 mei geen feestdag, maar in veel landen zijn werknemers vrij en gaan ze soms de straat op. Ook in onder meer Duitsland, België, Griekenland, Cuba, Japan, Pakistan, Nigeria en Zuid-Afrika voerden werknemers vandaag actie voor betere arbeidsvoorwaarden. In meerdere landen voegden pro-Palestijnse betogers zich bij de 1-mei manifestaties.

Als het aan de nabestaanden van de 78-jarige vrouw die in 2022 werd doodgereden ligt, hoeft de verantwoordelijke pakketbezorger geen straf te krijgen. Het was een ongeluk, stelden zij vandaag in de rechtbank. Die conclusie trekken de familieleden na een gesprek met de verdachte.

In oktober 2022 reed de 46-jarige Samir A. uit Noordwijk met zijn bestelbus achteruit op de parkeerplaats van een flat in het Zuid-Hollandse dorp. Hij zag niet dat de vrouw achter de bus langs overstak en reed haar aan. De vrouw overleed ter plaatse.

Nabestaanden niet ingelicht

Vandaag was de zitting, voor de tweede keer, want in januari was de familie van het slachtoffer niet op de hoogte gesteld dat er een zitting was. Omdat zij gebruik wilden maken van hun spreekrecht, werd de zitting toen onderbroken.

A. verklaarde op de zitting eerder dit jaar dat hij heel voorzichtig reed. Dat deed hij naar eigen zeggen altijd, omdat de parkeersensoren aan de achterkant van zijn bus kapot waren. Bovendien had hij geen haast, aldus de verdachte. Hij bood meermaals zijn excuses aan. "Ik ben intens verdrietig", zei A.

Toch vond de officier van justitie dat hij 'aanmerkelijke schuld' had aan de aanrijding. Ze eiste in januari al een taakstraf van 200 uur voor roekeloos rijden en een voorwaardelijk rijverbod van een jaar tegen de man.

'Ik zie een mens'

Voorafgaand aan de zitting van vandaag gingen de verdachte en nabestaanden van het slachtoffer met elkaar in gesprek, schrijft Omroep West. "Ik heb kunnen zeggen wat ik wilde", zei de zoon van het slachtoffer daarover. "Het heeft geholpen bij de verwerking. Ik zie gewoon een mens, geen moordenaar."

Hij heeft A. ook een foto van zijn moeder laten zien. "Om te zorgen dat hij het beeld kwijtraakt van hoe ze eruitzag na het ongeluk."

Een straf voor A. brengt hun familielid niet terug, stellen de nabestaanden. "We vergeven hem, hij is al genoeg gestraft. Een ongeluk zit in een klein hoekje."

Ondergedoken

A. durfde het zelf niet aan om contact te zoeken met de familie. "Als je zoiets doet in Syrië, waar ik vandaan kom, dan word je vermoord door de familie van het slachtoffer. Ik heb drie weken ondergedoken gezeten, omdat ik bang was dat ze me wat zouden aandoen."

De 48-jarige man kwam in 2015 met zijn gezin naar Nederland en werkt sindsdien als pakketbezorger.

De officier van justitie houdt zich ondanks de wens van de familie aan de eis op de eerste zitting. De advocaat van A. vraagt om vrijspraak voor de verdenking van roekeloos rijden. Ze noemt het standpunt van de nabestaanden "heel knap". "Dat zien we niet vaak in verkeerszaken. U heeft oog voor de menselijke maat."

De rechter doet uitspraak op 13 mei.

Kersentelers die last hebben van een exotische fruitvlieg mogen een jaar langer gebruikmaken van twee bestrijdingsmiddelen. Het leek er eerder op dat het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit niet zou instemmen met de verlenging, maar demissionair minister Adema van Landbouw heeft nu toch toegezegd.

Adema reageert daarmee op een motie van BBB, die gesteund werd door een meerderheid van de Tweede Kamer. De partijen vreesden samen met de de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) dat er einde zou komen aan Nederlandse kersen, omdat de zogenoemde Suzuki-fruitvlieg al meer dan tien jaar een bedreiging vormt voor fruitkwekerijen. De vliegen leggen eitjes in groeiende kersen, die vervolgens gaan rotten.

De twee bestrijdingsmiddelen, Tracer en Exirel, kunnen schadelijk zijn voor de omgeving als ze in het oppervlaktewater terechtkomen. Eerder stelde het ministerie dat de risico's voor de omgeving te groot waren geworden omdat telers zich niet hielden aan de voorschriften voor de veilige toepassing van bestrijdingsmiddelen. Maar volgens Adema is het aantal telers dat zich niet aan de regels houdt "serieus afgenomen".

In tien jaar tijd is het aantal gevallen van kinkhoest niet zo hoog geweest. Volgens het RIVM zijn er dit jaar, tot begin deze week, 7187 gevallen gemeld. Zeker sinds begin april gaat het hard: er zijn vanaf dat moment zo'n 3600 meldingen bij gekomen. Maar wat is de ziekte precies en wat kun je ertegen doen? Vijf vragen en antwoorden over kinkhoest.

Wat is kinkhoest en hoe is het te herkennen?

Kinkhoest is een zeer besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie die een gifstof aanmaakt: de Bordetella pertussis. Mensen kunnen elkaar ziek maken door hoesten en niezen. Daardoor komen kleine druppels met de bacterie in de lucht die andere mensen inademen.

Wanneer mensen net ziek zijn is kinkhoest het besmettelijkst. Vaak weet een patiënt op dat moment niet dat hij de ziekte heeft. Na ongeveer drie weken na het begin van de klachten neemt de besmettelijkheid af.

Kinkhoest is notoir vanwege de hoestbuien die soms maandenlang aanhouden. De ziekte begint vaak met verkoudheidsklachten. Na een week of twee begint het hoesten en dat wordt steeds erger, vooral 's nachts. Het kenmerkt zich als een blaffende hoest, waarbij taai slijm wordt opgehoest. Na een paar weken trekt de hoest in de meeste gevallen weg.

Is de stijging zorgelijk?

Verschillende gezondheidsdiensten, waaronder het RIVM, waarschuwen voor de gevolgen van kinkhoest. Het instituut maakt zich vooral zorgen om jonge ongevaccineerde kinderen.

"Daarom is altijd het advies dat als je verkoudheidsklachten hebt of moet hoesten je niet in contact met jonge kinderen of hoogzwangere vrouwen moet komen", benadrukt Tjalling Leenstra, hoofd van de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding van het RIVM.

Of het aantal meldingen blijft stijgen, kan het RIVM moeilijk inschatten. "We zitten nu flink hoog," zegt Leenstra. "We zien in de afgelopen maand elke twee weken ongeveer 1800 meldingen. Daarmee is het stabiel. Op termijn zal het afnemen, maar wanneer precies weten we niet."

Wie loopt het meeste risico om ernstig ziek te worden?

Met name pasgeboren kinderen zijn kwetsbaar, zegt Leenstra. Door het hoesten raken baby's uitgeput en daardoor drinken ze niet meer. Daarnaast kan het hoesten tot zuurstofgebrek leiden, wat hersenbeschadiging tot gevolg kan hebben.

Volgens het RIVM wordt meer dan de helft van de baby's met kinkhoest opgenomen in het ziekenhuis. Het kan voorkomen dat een baby overlijdt aan de ziekte, maar volgens het RIVM gebeurt dat zelden, gemiddeld één tot twee keer per jaar.

Dit jaar zijn al vier baby's in Nederland overleden aan kinkhoest. In 1963 overleden er voor het laatst meer dan vier baby's, toen waren het er zes.

Hoe vaak komt kinkhoest voor in Nederland?

Voor 1957, het jaar waarin het kinkhoestvaccin onderdeel werd van het Rijksvaccinatieprogramma, stierven er jaarlijks zo'n 200 kinderen aan de ziekte. Kinkhoest komt sinds 1996 weer vaker voor, ook onder volwassenen. Volgens het RIVM komt dat doordat de structuur van de besmettelijke bacterie is veranderd. Daardoor kunnen mensen makkelijker ziek worden, ook als ze al zijn ingeënt.

Het RIVM ziet elke twee tot vier jaar een piek in het aantal kinkhoestmeldingen. In 2012 was ook een grote piek te zien, met 13.828 meldingen. Daarna was er in 2014 een piek met 9206 meldingen. Tussen 2020 en 2023 nam het aantal meldingen sterk af. Het RIVM denkt dat de geldende coronamaatregelen, zoals handen wassen, afstand houden en het dragen van een mondkapje, waarschijnlijk ook tegen de verspreiding van de kinkhoestbacterie werkten.

Door die maatregelen bouwden weinig mensen immuniteit op tegen kinkhoest. Het kan een verklaring zijn voor waarom er nu een piek is in het aantal meldingen. Sinds 1975 geldt er een meldingsplicht en sindsdien zijn de meldingen goed bijgehouden door het RIVM.

Wat kun je tegen de ziekte doen?

Als onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma wordt het kinkhoestvaccin samen met de vaccins tegen difterie, tetanus en polio gegeven: de DKTP-prik. Het inenten is niet verplicht, maar wordt wel aangeraden om groepsimmuniteit te waarborgen.

Ruwweg drie groepen komen in aanmerking voor het vaccin: baby's, zwangere vrouwen en andere volwassenen. Na 2 maanden krijgen baby's de eerste prik. Het is een herhaalprik die in het eerste levensjaar in totaal drie maal wordt toegediend. Tegen de tijd dat een kind vier jaar is, neemt de werking af en kan een nieuwe prik worden toegediend, om de bescherming op peil te houden.

Omdat een baby de eerste twee maanden niet beschermd is, en dus risico loopt op een besmetting, kan een zwangere vrouw na 22 weken zwangerschap een prik krijgen. Zo kan zij de afweer doorgeven aan haar kind, zegt Leenstra.

En ook andere volwassenen kunnen een inenting krijgen. Vaak zijn dat gezinsleden van een baby of andere mensen die in nauw contact staan met het kind.

NOS op 3 maakte eerder deze explainer over besmettelijke ziektes en vaccinatie:

De politie heeft gisteravond 282 demonstranten aangehouden bij de ontruiming van een bezet gebouw van Columbia University. Dat heeft de politiecommissaris van de stad New York laten weten in een persconferentie. Pro-Palestijnse demonstranten hadden de Hamilton Hall, waar het bestuur van de universiteit zetelt, gebarricadeerd in het kader van een pro-Palestijns protest.

Door een raam te breken wisten de studenten het gebouw binnen te dringen, waarna zij de ramen en deuren barricadeerden. Tientallen andere studenten bleven buiten staan om de bezetting in stand te houden.

Na enkele uren beëindigde de oproerpolitie het protest. Het universiteitsbestuur zei geen andere keuze te hebben dan de politie in te schakelen. "We hebben duidelijk gemaakt dat het leven op de campus niet oneindig ontwricht kan worden door betogers die regels en wetten overtreden." Het bestuur heeft aangegeven dat er in ieder geval tot 17 mei politie aanwezig blijft op de campus.

Los Angeles

Op universiteiten in heel de Verenigde Staten vinden momenteel pro-Palestijnse protesten plaats. Op de Universiteit van Californië in Los Angeles (UCLA) braken gisteren gevechten uit, nadat pro-Israëlische tegendemonstranten probeerden de barricaden omver te trekken die de pro-Palestijnse studenten hadden opgericht.

Op beelden is te zien hoe tegendemonstranten met stokken insloegen op de barricade. Er braken gevechten uit waarbij actievoerders met pepperspray spoten en met vuurwerk gooiden. Veiligheidspersoneel van de universiteit greep niet in. Het universiteitsbestuur heeft uiteindelijk de oproerpolitie ingeschakeld om de rust te laten terugkeren.

Vanwege het geweld van gisteravond heeft de universiteit besloten alle colleges vandaag niet door te laten gaan.

Banden verbreken

Al geruime tijd zijn er op universiteiten in de Verenigde Staten pro-Palestijnse protesten. Vorige maand zetten studenten een tentenkamp op op de campus van de Columbia University in New York. Dat initiatief kreeg navolging bij universiteiten in de rest van het land.

De studenten eisen een staakt-het-vuren in Gaza en hebben felle kritiek op de regering-Biden. Ook willen ze dat de universiteiten hun banden verbreken met bedrijven die connecties hebben met Israël, waaronder wapenleveranciers. Biden liet weten dat het bezetten van een academisch gebouw "absoluut de verkeerde aanpak is" en "geen voorbeeld is van een vreedzaam protest".

Volgens de studenten gooit de politie met zijn harde optreden juist olie op het vuur.

Meldingen van antisemitisme

Hoewel de protesten over het algemeen vreedzaam verlopen, merken universiteitsbesturen en Joodse studenten dat het antisemitisme op universiteiten sinds 7 oktober toeneemt. Bij verschillende universiteiten kwamen meldingen binnen over intimiderende leuzen en antisemitisme tijdens de protesten.

Eerder dit jaar vertelden negen Joodse studenten van prominente universiteiten in het Amerikaanse Congres over hun ervaringen. Zo voelen ze zich onveilig en zeggen ze regelmatig te maken te hebben met fysiek en verbaal geweld. Sommige studenten zijn gestopt met het dragen van een keppel en verstoppen hun ketting met een davidster.

Jamel L., de 57-jarige man die vorig jaar een supermarktmedewerkster in Den Haag doodstak, gaat in hoger beroep tegen zijn veroordeling. Hij kreeg twee weken geleden tien jaar cel en tbs met dwangverpleging opgelegd.

L. stak in juni vorig jaar de 36-jarige Antoneta Gjokja neer in een Albert Heijn vlak bij station Den Haag Centraal. Hij kwam rond 07.00 uur 's ochtends de winkel binnen, waar hij aan een medewerker vroeg waar de messen lagen. Vervolgens pakte hij een vleesmes en stak hij het slachtoffer neer op de broodafdeling. De twee kenden elkaar niet.

L. werd veroordeeld voor moord, omdat hij volgens de rechtbank in de minuten voorafgaand aan zijn daad daarover heeft kunnen nadenken. Daarom zou er geen sprake zijn van een opwelling, schrijft Omroep West. Naar eigen zeggen handelde L. wel in een impuls.

Psychose

Het Pieter Baan Centrum zegt dat L. tijdens zijn daad een psychose had en dat de steekpartij hem in sterk verminderde mate valt toe te rekenen. Omdat hij niet volledig ontoerekeningsvatbaar is, oordeelt de rechter dat hij de cel in moet alvorens aan de tbs-behandeling te beginnen.

Die opgelegde straf was gelijk aan de eis van het Openbaar Ministerie. De advocaat van L. betoogt juist dat haar cliënt zo snel mogelijk aan zijn tbs-behandeling moet kunnen beginnen. Zij vindt de celstraf van tien jaar niet op zijn plek.

Lang crimineel verleden

Het was bij diverse instanties bekend dat Jamel L. gevaarlijk was. Hij had een lang crimineel verleden in Nederland, Engeland en Curaçao. In 2018 kreeg hij tbs opgelegd in Curaçao, maar Nederland weigerde die maatregel over te nemen.

In Nederland werd L. sinds september 2022 ook meerdere keren opgepakt. Hij werd kort voor het doodsteken van Gjokja nog veroordeeld voor bedreiging, maar hoefde niet de cel in omdat zijn straf gelijk was aan zijn voorarrest.

Eerdere aangifte

Ook was tegen L. aangifte gedaan door een Middelburgse vrouw. Zij regelde een kamer en een baan voor hem, maar daarna sloeg het contact langzaam om en uitte L. meerdere doodsbedreigingen.

De vrouw deed meermaals aangifte, maar volgens haar is daar nooit iets mee gedaan. "Als iemand naar mijn aangifte had gekeken, dan hadden ze hem gehad en had mevrouw nog geleefd", zei ze eerder over de dood van Gjokja.

Het Amerikaanse farmacie- en cosmeticaconcern Johnson & Johnson (J&J) doet een nieuwe poging om te schikken in de zaak over talkpoeder voor baby's. Het bedrijf biedt nu in totaal 11 miljard dollar. Dat is ruim 2 miljard hoger dan het vorige bod.

Johnson & Johnson wordt al jarenlang achtervolgd door claims dat het talkpoeder van het bedrijf asbest bevat en daardoor kankerverwekkend is. Er lopen tienduizenden claims tegen J&J in verschillende Amerikaanse staten. Twee eerdere schikkingsvoorstellen werden afgewezen.

Vrouwen die jarenlang talkpoeder voor baby's en andere talkproducten van J&J gebruikten, zeggen dat ze eierstokkanker hebben gekregen van asbest in de producten. Volgens hen wist het concern al sinds de jaren 70 dat de producten asbest bevatten, maar heeft het consumenten daar nooit voor gewaarschuwd.

Persbureau Reuters schreef in 2018 op basis van interne documenten dat er tussen 1971 en 2000 inderdaad geregeld kleine hoeveelheden asbest in het poeder zijn aangetroffen. Het verband tussen asbest en eierstokkanker is nooit wetenschappelijk bewezen.

Maïszetmeel

J&J heeft altijd ontkend dat het talkpoeder asbest bevat. Twee jaar geleden besloot het bedrijf wel te stoppen met de verkoop van het poeder op basis van talk. Het verving het door poeder op basis van maïszetmeel.

In de komende drie maanden kunnen de eisers over het bod stemmen. Minimaal driekwart van hen moet akkoord gaan. Het bedrijf zegt erop te vertrouwen dat dat gebeurt. Als de partijen een akkoord bereiken, maakt dat ook toekomstige claims onmogelijk.

Een ontsnapte pauw zorgt in Spijkenisse volgens een aantal bewoners voor zoveel overlast dat zij een petitie zijn begonnen om het dier weg te krijgen. "Het beest zit iedere dag en vooral 's nachts te gillen", schrijft de initiatiefnemer van de petitie. Zij eist dat de pauw "op welke manier dan ook wordt gevangen".

"Rond zonsondergang begint hij met gillen", licht de initiatiefneemster bij regionale omroep Rijnmond toe. "In de nacht is het even stil en als de zon opkomt begint hij weer."

Nadat kinderboerderij De Trotse Pauw in 2022 alle pauwen moest laten ruimen vanwege de vogelgriep, kwamen er begin 2023 nieuwe vogels. Toen de afschermplicht medio dat jaar afliep, sprong de pauw in kwestie op het dak van de stal en vloog hij vervolgens naar een huizenblok in de buurt. Daarna vertrok hij richting Centrum-Oost, waar hij zich nu toe prima lijkt te vermaken.

Professionele vogelvanger

"We hebben veel geprobeerd om hem te vangen", zegt Joke Wartna van de kinderboerderij. Daarbij zijn ook deskundigen ingeschakeld. Zo kwam er een professionele vogelvanger uit Lelystad, die vogels voor Schiphol 'vangt'. "Hij had een schietnet, waarmee de vogel kan worden gevangen. Daarmee is het niet gelukt."

De dierenarts probeerde de vogel met een geweer te verdoven, maar zonder succes. "Dat was nogal wat, want in een wijk met kinderen ga je niet zomaar met zo'n middel aan de slag", zegt Wartna. Ook overleg met Diergaarde Blijdorp en Vogelklas Karel Schot leidde niet tot een oplossing. "En je wilt zo'n dier ook niet afschieten", zegt Wartna. "Ik ben bang dat dan andere mensen boos worden."

De initiatiefnemer van de petitie vindt ook dat afschieten te ver gaat. "Dat hoeft zeker niet. Als je 'm echt wil vangen, dan betrek je de bewoners erbij", stelt ze. "Dan jaag je 'm op tot dat beest doodmoe is. Dan zou je 'm toch moeten kunnen vangen?"

Jankende kinderen

Ze zal dan wel de hele buurt moeten overtuigen. Twee buurtbewoners iets verderop zeggen de aanwezigheid van de ontsnapte pauw juist te waarderen. "Het is een mooi beest", zegt een van hen. "Ik hoor dat beest liever dan jankende kinderen." De ander voegt daaraan toe: "'Als je hier niet tegen kan, dan moet je gaan verhuizen."

Vorig jaar zorgde een pauw iets verderop, in de Rotterdamse wijk Feijenoord, ook voor overlast. Ook toen lukte het de betrokken kinderboerderij niet om het dier te vangen, zelfs niet met een YouTubefilmpje met pauwengeluiden. Uiteindelijk keerde die pauw uit zichzelf terug naar de kinderboerderij.

Bij een ongeluk met een platte kar in het zuiden van Duitsland zijn zeker dertig mensen gewond geraakt. Tien van hen zijn zwaargewond, zegt de politie.

De wagen sloeg aan het begin van de middag om bij een wegsplitsing in Kandern, in het uiterste zuidwesten van het land. Op de kar stond een groep van tientallen vrienden. Alle betrokkenen waren 20 tot 25 jaar oud.

Vanwege het grote aantal gewonden rukten hulpdiensten massaal uit. Ook een reddingshelikopter uit Basel in Zwitserland werd opgeroepen. Die stad ligt hemelsbreed maar tien kilometer van de plaats van het ongeluk.

De politie gaat ervan uit dat een niveauverschil in de bocht heeft meegespeeld bij het kantelen van de kar. Een te hoge snelheid wordt uitgesloten. Tegen de bestuurder, die in een tractor zat, is een onderzoek gestart.

Op 1 mei, een feestdag in Duitsland, zijn er naast Dag van de Arbeid-festiviteiten in het hele land tochten met versierde platte karren vanwege lokale lentefeesten.

Een vrachtschip op de Waal is vanmiddag doormidden gebroken tijdens het laden met zand. Het schip ligt in de voorhaven van een zandwinningslocatie tussen de dorpen Deest en Winssen, even ten westen van Nijmegen. Niemand raakte gewond.

Het is niet duidelijk hoe het kon gebeuren, zegt Gaby Huisman van Nederzand Projectmanagement tegen Omroep Gelderland. Het bedrijf begeleidt de zandwinning. "Om onverklaarbare redenen is het schip doormidden geknakt of gescheurd. Het middenstuk ligt onder water."

Zie hier hoe het schip er nu bij ligt:

Het schip van 110 meter lang is afkomstig uit België en vaart sinds 1974. Twee delen ervan steken nog boven het water uit. De rest van het vaartuig, waar volgens De Gelderlander 1,9 miljoen kilo zand in werd geladen, is gezonken.

Absorberende worst

Tijdens het laden waren er drie bemanningsleden aan boord, vertelt Huisman. Een van hen belandde in het water. "Hij is gecontroleerd door een ambulance, maar hoefde niet naar het ziekenhuis."

Volgens Rijkswaterstaat lekt het schip geen olie, maar is er voor de zekerheid toch een olieboom geplaatst. Dat is een soort absorberende worst die moet voorkomen dat eventueel gelekte olie in het water belandt.

Rijkswaterstaat laat weten dat de scheepvaart geen hinder ondervindt. Verzekeraars gaan de breuk onderzoeken en het vrachtschip weghalen.

Eerdere problemen

Het binnenvaartschip had al eerder problemen. Twee jaar geleden had het vaartuig een lek nadat het tegen de oever was gebotst van het Albertkanaal in Olen, een Belgische gemeente ten oosten van Antwerpen. De machinekamer kwam onder water te staan en er viel een olievat omver, waardoor er een olievlek op het water kwam. Die werd ingedamd door de Civiele Bescherming, een Belgische hulpdienst die helpt bij rampen. De brandweer pompte het schip leeg en het lek kon na enkele uren worden gedicht door een duiker.

Ook in 2014 raakte het schip lek. Het was toen onderweg naar Gent en kwam op de Rijn bij de Duitse stad Duisburg in aanvaring met een Pools binnenvaartschip.

Ondanks dat 3-MMC jaren geleden verboden is, zijn juist meer jongeren de verslavende drug gaan gebruiken. Een derde van de jongeren tussen de 16 en 35 jaar die uitgaan zegt de drug vorig jaar te hebben gebruikt, blijkt uit Trimbos-onderzoek. Ook onder minderjarigen wordt 3-MMC steeds normaler, blijkt uit een rondgang van NOS Stories.

"Soms schrik ik er wel van hoeveel mensen op school het doen, ook mensen waarvan ik het niet verwacht", zegt een 17-jarige scholier, die niet met zijn naam genoemd wil worden. "Jongens in mijn klas roepen soms gewoon: wanneer gaan we weer snuiven?"

Zelf gebruikt hij het ook, zo'n drie tot vier keer per maand. "Maar nu ga ik even stoppen, want de examenperiode komt eraan en dan wil ik me focussen op school."

Deskundigen maken zich zorgen over de jonge gebruikers. "Ik vind het zorgelijk dat het zo genormaliseerd is", zegt Wilma Everaardt, teamleider bij verslavingszorginstelling GGZ Interventie.

In de video hieronder spreekt NOS Stories met verschillende minderjarige 3-MMC-gebruikers:

Bijna 1000 jongeren onder de 20 jaar zeggen tegen NOS Stories af en toe tot dagelijks 3-MMC te gebruiken. Daar zitten 200 minderjarigen bij. Vaak gebruiken mensen tijdens het uitgaan of op een feestje bij vrienden. Ze regelen de drugs via vrienden of bijvoorbeeld een dealer die ze appen of sms'en.

Uit het Trimbos-onderzoek van vorig jaar blijkt dat jongeren 3-MMC vooral gebruiken om meer energie te hebben en langer door te kunnen feesten, of vanuit nieuwsgierigheid.

"Het is op onze leeftijd gewoon normaal om het te doen. Je wordt niet echt raar aangekeken als je het gebruikt", vertelt een andere jongen van 17, die op zijn vijftiende voor het eerst 3-MMC probeerde. "Eigenlijk is het toen een beetje misgelopen, want nu gebruik ik het bijna elk weekend. Op vrijdag en zaterdag."

En daar zit volgens Everaardt precies het probleem. "3-MMC is enorm verslavend. Meer dan veel andere drugs. Als je maar een klein beetje verslavingsgevoelig bent, kan het snel misgaan. En ga je steeds meer gebruiken." Een derde van de jongeren die aangeven te gebruiken zegt tegen NOS Stories zich soms of regelmatig zorgen te maken om hun eigen gebruik.

Imago van 3-MMC

3-MMC was jarenlang legaal te verkrijgen en daardoor te koop in allerlei webshops. In 2021 werd 3-MMC toegevoegd aan de lijst met verboden stoffen, de Opiumwet. Dat verbod kwam er volgens toenmalig staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid omdat het aantal jonge gebruikers toenam, net als het aantal gezondheidsincidenten.

Sindsdien is het produceren, verkopen of bezitten van deze designerdrugs strafbaar. Maar dat heeft weinig uitgemaakt voor de populariteit van 3-MMC. Sterker nog: de drug werd onder uitgaanders afgelopen jaar drie keer zo vaak gebruikt als in 2020, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut.

Ook Everaardt merkt dat dat 3-MMC nog veel wordt gebruikt. "We zien eigenlijk geen afname sinds het verbod. Dat heeft ook te maken met het imago dat het had. Lange tijd hadden jongeren zoiets van: ik kan dit met één klik bestellen, dus hoe erg kan dat zijn?"

Pijn op de borst

Wat precies de risico's en bijvoorbeeld de langetermijneffecten zijn van 3-MMC, is niet duidelijk. De Monitor Drugsincidenten houdt bij hoe vaak het misgaat met drugs en zij zien dat het aantal meldingen van 3-MMC hard stijgt de afgelopen jaren. In 2022 was bij 6 procent van de ruim 6400 drugsincidenten 3-MMC gebruikt. Een jaar eerder was dat nog 3 procent.

Gebruikers krijgen bijvoorbeeld last van veel angst, pijn op de borst en een veel te snelle hartslag. Vaak ook omdat ze de drugs combineren met alcohol of andere middelen. "Ik voel me de dag erna altijd heel schuldig en giftig", zegt een 17-jarige scholier. "Maar dan een dag later denk je: ik vind het toch wel interessant om het nog een keer te doen."

Het verbod leek jaren geleden de oplossing om het gebruik van 3-MMC af te remmen. Maar nu dat niet lijkt te gebeuren, is vooral goede voorlichting belangrijk, zegt Everaardt. "Zodat mensen zich bewuster worden van wat ze gebruiken. Of als er bekend is dat er in de klas mensen zijn die gebruiken, dat er vanuit school aandacht is voor de risico's."

Flinke onweersbuien trokken vannacht over het land. Veel mensen schrokken wakker van de donder en bliksem en legden weerlichten en inslagen vast. Hieronder een selectie van weerfoto's die we binnenkregen, onder andere via NOS Ooggetuige.

Jacinda Bakker zat nog op de bank toen het onweer begon. "Ik dacht, ik ga even buiten kijken." Toen ze daar stond maakte ze deze foto in haar achtertuin in Biddinghuizen.

Jan uit Delft maakte onderstaande foto vanaf zijn balkon. Hij schrok wakker en kwam meteen in actie. "Deze bliksem ging gepaard met een gigantische knal." Of de inslag ook gevolgen had, weet hij niet.

Jelle Bakker wordt enthousiast van onweer en ging op pad om foto's te maken. Deze maakte hij aan het einde van de avond in Harderwijk. "Daar duurde het onweer ongeveer 45 minuten."

In Nederhorst den Berg in Noord-Holland sloeg de bliksem in het dak van een huis. Bewoonster Ria vertelt aan regionale omroep NH dat ze wakker werd van ongebruikelijk licht en geluid. Toen ze met haar man ging kijken, zag ze vlammen op zolder.

Snel gingen ze met hun hond en kat naar buiten. "We zijn er allemaal gezond en wel uitgekomen. We zijn ongelofelijke mazzelkonten." Het dak is deels weggeslagen door de brand.

Ook in de regio Den Haag ging het flink tekeer. Volgens Omroep West lagen veel mensen wakker van het gedonder. In een flat in de stad werden zestien appartementen ontruimd na een brand. De brandweer weet niet zeker of blikseminslag de oorzaak is, maar zegt dat het wel goed mogelijk is.

Even wennen

Volgens NOS-weervrouw Roosmarijn Knol was het onweer niet heftiger dan anders. "We moeten weer even wennen. We hebben best een lange tijd geen heel actief onweer gehad."

De stevige onweersbuien van afgelopen nacht trokken vooral over de Randstad, van noord naar zuid. "Doordat daar veel mensen wonen, waren er ook veel waarnemingen."

Op deze kaart zie je de bliksemontladingen van afgelopen avond (donker) en nacht (licht):

Volgens de weervrouw kunnen we de komende dagen meer onweer verwachten. "We komen in de tijd van het jaar waarin het warmer begint te worden. Je ziet dan dat het strijdtoneel tussen warme en koude lucht vaker onweersbuien oplevert."

Ook vanavond is er nog kans op onweer, maar minder dan afgelopen nacht en alleen in het zuidoosten van het land.

Het noodweer in Kenia en omliggende landen houdt aan. Honderden mensen zijn omgekomen bij overstromingen door hevige regenval. Grote rivieren treden buiten hun oevers en verschillende dammen zijn doorgebroken.

Alleen al in Kenia spreken de autoriteiten van minstens 169 doden en 91 vermisten. Afgelopen maandag kwamen zeker 48 mensen om na een damdoorbraak. Door het noodweer hebben zo'n 200.000 mensen hun huis moeten verlaten en er is grote schade aan wegen en andere infrastructuur.

Er valt zo veel regen dat vloedgolven in rivieren ontstaan. Een van die golven richtte grote schade aan in een sloppenwijk in de hoofdstad Nairobi. Ook de rivier de Telek is buiten z'n oevers getreden. Die rivier stroomt langs Maasai Mara, het bekendste safaripark van het land, waardoor ook toeristen strandden en uit het park gehaald moesten worden.

Op meer plaatsen is de situatie nijpend. De vrees is dat nog meer dammen het zullen begeven.

Het gevaar is voorlopig nog niet geweken. Volgens de Keniaanse meteorologische dienst blijft het de komende zeven dagen nog flink doorregenen. Ook denken meteorologen dat de regentijd, die nu zo extreem verloopt, tot in juni kan doorgaan.

De materiële schade die de damdoorbraak maandag aanrichtte is goed te zien:

In Groot-Brittannië zijn de eerste migranten opgepakt die het land over wil brengen naar Rwanda. Met dat controversiële plan hoopt premier Sunak migratie naar zijn land terug te dringen.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft beelden vrijgegeven van enkele invallen. Ze nemen verschillende personen mee die geboeid worden afgevoerd in politiebusjes.

Het ministerie maakte niet bekend hoeveel mensen zijn opgepakt. Wel is duidelijk dat de aanhoudingen de komende weken door zullen gaan.

Op X verspreidde het ministerie de volgende beelden van de arrestaties:

Het is de bedoeling hen voor de zomer naar Afrika te vliegen. Mensenrechtenorganisaties hebben al aangekondigd opnieuw procedures te starten om de vluchten naar Rwanda te voorkomen.

De wet werd twee jaar geleden al aangekondigd, maar stuitte op fel verzet. Zo oordeelde de rechter dat Rwanda niet veilig genoeg was om migranten op te vangen. Daar paste het parlement juridisch een mouw aan door het land officieel als veilig te bestempelen.

Onder de nieuwe regeling betaalt het Verenigd Koninkrijk honderden miljoenen euro's aan Rwanda om een deel van de Britse asielprocedure over te nemen. Dat moet mensen afschrikken om in gammele bootjes de oversteek van Het Kanaal te wagen. Eerder deze week kwamen nog vijf mensen om bij een overtocht, onder wie een 7-jarig meisje.

Jaarlijks arriveren er naar schatting 40.000 migranten illegaal in het Verenigd Koninkrijk. De regering hoopt dit jaar 5700 personen naar Rwanda te kunnen overbrengen.

Gisteren werd al bekend dat er voor het eerst onder een losstaand programma een uitgeprocedeerde asielzoeker naar Rwanda is overgevlogen. Wie zich aanmeldt voor dat programma krijgt van de regering een vertrekpremie van 3000 Britse pond mee.

Dat bedrag is bedoeld voor huisvesting in het land of bijvoorbeeld een opleiding. Details over de identiteit van de vertrokken persoon zijn niet bekendgemaakt.

De invoering van de coronapas was geen schending van de grondrechten, oordeelt de rechtbank in Den Haag, maar het was wel een ingrijpende maatregel.

Drie tegenstanders van het coronatoegangsbewijs (CTB) spanden eind 2022 een rechtszaak aan. Ze zagen de pas vooral als drukmiddel om mensen tot vaccinatie te dwingen en eisten een schadevergoeding, maar ze krijgen die niet.

Het coronatoegangsbewijs werd ingevoerd op 25 september 2021 en afgeschaft op 25 februari 2022. Mensen mochten in die periode alleen horeca of evenementen bezoeken met een coronapas, het bewijs dat ze waren gevaccineerd, een negatieve testuitslag hadden of een herstelbewijs.

Geen schending, wel inmenging

Het CTB was één van maatregelen waarmee het kabinet probeerde om het coronavirus te lijf te gaan. De bedoeling was om het aantal ernstig zieken te beperken en ook de overbelasting van de zorg tegengaan.

De rechtbank zegt dat de pas werd ingevoerd in een tijd waarin nieuwe varianten van het coronavirus opdoken, waarvan onduidelijk was hoe besmettelijk die waren. Ook was niet duidelijk wat de gevolgen van een coronabesmetting waren op de lange termijn.

Hoewel de rechtbank concludeert dat de grondrechten niet geschonden zijn, zegt die wel dat er sprake was van inmenging in de grondrechten. Dat is alleen toegestaan als de overheid daar goede redenen voor heeft en die ook kan bewijzen.

Afwegen van grondrechten

De Staat voerde voor de rechtbank aan dat er tijdens de coronapandemie sprake was van botsende grondrechten en dat de maatregel is ingevoerd op nadat deskundigen advies hadden gegeven. Zodra het kon, is de maatregel weer ingetrokken, zei de Staat.

De rechtbank vindt dat de Staat een afgewogen keuze heeft gemaakt. "Sommigen werden door de coronapas gehinderd in hun deelname aan de samenleving, terwijl anderen daardoor juist werden beschermd."

Al toen de pas net was ingevoerd, in oktober 2021, waren tegenstanders naar de rechter gestapt. Toen oordeelde de rechtbank dat het toegangsbewijs niet discriminerend of onwettig was.