NOS Nieuws - Algemeen

De overlevingskans van jongvolwassenen die zijn genezen van kanker is vier jaar na de diagnose vaak hetzelfde als die van leeftijdsgenoten die geen kanker hebben gehad. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek met het Erasmus Medisch Centrum. En toch moeten ex-kankerpatiënten tot tien jaar na de diagnose hun ziekteverleden vermelden bij het aanvragen van een verzekering.

Onterecht, zegt Chantal Lammens, directeur van het Nationaal AYA Jong en Kanker Zorgnetwerk. De zogeheten schone-lei-regeling die sinds 2021 in Nederland is ingevoerd, bepaalt dat ex-patiënten die tien jaar gezond zijn, niet langer naar hun medische verleden mag worden gevraagd. "Maar als je naar deze doelgroep van jongvolwassenen kijkt, zie je dat zij na vier jaar al dezelfde overlevingskans hebben als jongvolwassenen die geen kanker hebben gehad. Die termijn van tien jaar kan dus omlaag."

Vijf keer hogere premie

De 33-jarige Femke* uit Amsterdam sloot recentelijk een hypotheek af met haar partner en daarbij kwam de mogelijkheid van een overlijdensrisicoverzekering aan de orde. "Ik werd eerst niet geaccepteerd, vervolgens werd ik doorverwezen naar een specialist die mijn behandelend arts om gegevens vroeg. Op basis daarvan kreeg ik een aangepaste verzekering aangeboden voor de helft van mijn hypotheekdeel, met een vijf keer hogere premie dan mijn partner."

Sinds 2020 is Femke - die leed aan acute lymfatische leukemie - aan het heropbouwen. De ziekte is wat haar betreft naar de achtergrond verdwenen en speelt geen rol meer in haar dagelijks leven. Dat zij bij de aanvraag van een verzekering toch weer geconfronteerd wordt met haar medische verleden, voelt voor haar oneerlijk en het raakt haar ook. "Dit soort dingen herinnert me toch weer aan dat vervelende proces terwijl ik dat zo veel mogelijk los wil laten."

Lammens benadrukt dat juist jongvolwassenen te maken krijgen met de aanvraag van verzekeringen, waarbij tot lang na de diagnose nog rekening wordt gehouden met het ziektebeeld uit het verleden. "Hoe mooi is het als juist zij, in de bloei van hun leven, als patiënt vergeten mogen worden, zodat ze daar niet telkens aan herinnerd worden."

Verzekeraars: we gaan graag in gesprek

Het Verbond van Verzekeraars laat weten graag in gesprek te gaan om te kijken of het zogeheten schone-lei-regeling aangepast moet worden. "We zijn altijd op zoek naar nieuwe inzichten waarmee de verzekerbaarheid verder kan worden verbeterd. Zo is dit beleid vorig jaar nog herzien. Voor verschillende kankersoorten geldt inmiddels een kortere termijn dan tien jaar. Daar zijn we blij mee, want dat betekent dat meer mensen zich beter kunnen verzekeren."

*achternaam bekend bij de redactie

Het parlement van de Amerikaanse staat Texas heeft ingestemd met de herindeling van de kiesdistricten in het voordeel van de Republikeinen. Met de herindeling van de kaart krijgen de Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen waarschijnlijk vijf extra zetels in het Huis van Afgevaardigden die anders naar de Democraten zouden gaan.

Door de districten opnieuw in te delen, ook wel gerrymandering genoemd, proberen de Republikeinen hun nipte meerderheid in het Huis veilig te stellen bij de tussentijdse verkiezingen volgend jaar. Als de Republikeinen de meerderheid verliezen wordt het voor president Trump moeilijker om beleid door te voeren. Trump steunde het plan om de grenzen van de kiesdistricten aan te passen.

De kaart met de nieuwe kiesdistricten ligt nu ter goedkeuring bij de Senaat van Texas. De Republikeinse gouverneur Greg Abbott moet het plan ook nog ondertekenen, de verwachting is dat hij dat zal doen.

Plannen eerder vertraagd

De stemming voor de nieuwe indeling is wekenlang vertraagd omdat tientallen Texaanse Democraten hun thuisstaat verlieten om zo het plan te blokkeren. Om een stemming in het parlement door te laten gaan moet minimaal twee derde van de 150 parlementsleden aanwezig zijn.

Een deel van de Democraten kwam deze week terug. Ze zeggen dat hun getreuzel heeft bijgedragen aan het aankaarten van de omstreden plannen om districten opnieuw in te delen.

Zo heeft gouverneur Newsom van Californië aangekondigd hetzelfde te doen, maar dan in het voordeel van de Democraten. Ook daar gaat het om vijf zetels. "We gaan vuur met vuur bestrijden", zei hij.

Dertien mensen zijn deze week gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de moorden op twee naaste medewerkers van Clara Brugada, de burgemeester van Mexico-Stad. Dat heeft Brugada zelf woensdag bekendgemaakt op een persconferentie. Drie van hen zouden direct betrokken zijn geweest bij de aanslag. Over de identiteit en achtergrond van deze verdachten is niets bekendgemaakt, alleen dat zij deel uitmaakten van een "gewapende groepering". Autoriteiten benadrukken verder dat de schutter nog niet opgepakt is.

De arrestaties zijn slechts onderdeel van het begin van het onderzoek naar de moorden, benadrukte Brugada. "Ter nagedachtenis aan Ximena en José en uit respect voor hun families, vrienden en collega's zal de regering niet rusten totdat de waarheid bekend is en gerechtigheid geschiedt. Ik herhaal tegenover de burgers onze toewijding om onvermoeibaar te blijven werken aan veiligheid en gerechtigheid in Mexico-Stad", zei ze.

Moorden op klaarlichte dag

Ximena Guzmán en José Muñoz werden in mei op klaarlichte dag vermoord langs een drukke verkeersader in Mexico-Stad. Een schutter doorzeefde het tweetal met zeker twaalf kogels voordat hij vluchtte. Vanwege het tijdstip, de plek en het politieke profiel van de moord, werd in heel Mexico geschokt gereageerd.

Hoewel Clara Brugada als burgemeester van Mexico-Stad een van de meest prominente politici van Mexico is, waren Guzmán en Muñoz allerminst bekend bij het brede publiek. Als privésecretaresse en naaste adviseur van de burgemeester waren zij slechts op de achtergrond betrokken bij de beleidsvoering in de miljoenenstad. Des te opmerkelijker dat juist zij vermoord werden, in plaats van dat de daders iemand met een bekender profiel probeerden aan te pakken.

Voor autoriteiten was door deze aanslag juist duidelijk dat de daders een signaal wilden afgeven: zelfs naaste medewerkers van de belangrijkste politici in het land kunnen slachtoffer worden van een aanslag. Uit het politieonderzoek bleek daarnaast hoe zorgvuldig de moorden gepland waren: al in de dagen voor de aanslag werd het tweetal gevolgd en gemonitord door de vermoedelijke daders.

Signaal

Niet alleen Brugada, maar ook president Claudia Sheinbaum moest naar aanleiding van de moorden opnieuw benadrukken dat Mexicaanse autoriteiten de veiligheidssituatie in het land onder controle hebben. Een signaal dat vooral naar de buitenwereld, oftewel de Verenigde Staten, gemaakt moest worden.

Sinds het aantreden van Donald Trump heeft dat land Mexico onder verregaande druk gezet om georganiseerde misdaad harder aan te pakken, op straffe van onder meer torenhoge handelstarieven en onder dreiging van een eventuele militaire interventie door de VS.

Vergelijkbare aanslag

De moorden op de medewerkers van de Mexicaanse burgemeester deden het land daarnaast terugdenken aan een vergelijkbare aanslag in 2020, toen de gepantserde auto van toenmalige politiechef van Mexico-Stad Omar García Harfuch door zo'n 25 schutters werd aangevallen, in een dure wijk in de Mexicaanse hoofdstad.

Harfuch overleefde die aanval, twee van zijn beveiligers en een voorbijganger kwamen om het leven. De aanslag toen had waarschijnlijk te maken met de aanpak van het Jaliscokartel door Harfuch. Zo had hij meerdere kopstukken van dit kartel laten opsluiten. Inmiddels is Harfuch minister van Veiligheid in Mexico en is de toenmalige burgemeester Claudia Sheinbaum president van het land.

Hoe graag aanhangers van Sheinbaum er ook op wijzen dat Mexico-Stad tijdens haar termijn veiliger is geworden, toonde de aanslag eerder dit jaar aan dat er nog een hele lange weg te gaan is voordat de Mexicaanse hoofdstad daadwerkelijk als veilig beschouwd mag worden.

Een olietanker heeft 10.000 liter olie gelekt in het Albertkanaal bij de Vlaamse plaats Olen, meldt de VRT. Een grote vlek die zich over enkele kilometers heeft verspreid drijft op het water. De vlek ligt over de volle breedte van het kanaal.

De burgemeester van Olen hoopt dat de vlek niet tot Antwerpen komt, dat zo'n 40 kilometer ten westen van Olen ligt, want de stad onttrekt drinkwater uit het kanaal. "Dan is de schade niet te overzien", zegt burgemeester Gebruers tegen de omroep. Het Albertkanaal verbindt Antwerpen met Luik.

De tanker raakte de olie kwijt aan het begin van de avond bij het sluizencomplex van Olen. Vlak nadat de tanker stroomopwaarts door de sluis was gevaren, begon er olie te lekken. Over een oorzaak is niets bekend. De scheepvaartpolitie is een onderzoek gestart en heeft daarbij de schipper ondervraagd.

Scheepvaart ligt stil

De scheepvaart ligt stil. "Er is een gespecialiseerde firma onderweg om de mazoutfilm in te dijken en eventueel op te zuigen. Het is afwachten tot de smurrie is opgeruimd. Tot die tijd ligt het verkeer op het kanaal stil", aldus de burgemeester. De sluizen van Olen en Ham blijven tot zeker 10.00 uur dicht.

Omwonenden die last hebben van de geur wordt gevraagd om ramen en deuren dicht te houden. Op verschillende plekken in de regio zijn meldingen gemaakt van geuroverlast.

Het 17-jarige meisje dat dood werd aangetroffen in Duivendrecht is door ernstig geweld om het leven gekomen, meldt de politie. Het meisje is aangevallen op de Holterbergweg en werd daar door agenten gevonden langs het water. De politie is hard op zoek naar getuigen.

Volgens de politie wilde de tiener vanaf de binnenstad van Amsterdam richting haar huis in Abcoude fietsen. Ze was met vrienden uit geweest rond het Leidseplein en is daar rond 03.30 uur in haar eentje vertrokken. Ze reed op een lichtgrijze elektrische mannenfiets van het merk Cowboy.

Rode handtas

Het meisje heeft halflang, blond haar en droeg een lichtgrijze hoodie, een lichtgrijze broek en zwarte Adidas-gympen. Ook had zij een rode handtas aan het stuur van haar fiets hangen. Door haar signalement te delen hoopt de politie dat mensen die haar hebben gezien, zich melden. De precieze route die het meisje heeft genomen, is niet bekend.

De politie gaat uit van één dader en houdt er rekening mee dat die ook op de fiets was.

Mensen die in de omgeving van de Holterbergweg iemand hebben gezien die zich verdacht gedroeg, wordt gevraagd contact op te nemen met de politie. Dat geldt ook voor omwonenden en weggebruikers die mogelijk beelden hebben van de Holterbergweg - vlak bij de Ziggo Dome en Johan Cruijff Arena - rond 04.00 uur 's nachts.

Weesperzijde

Vorige week werd op de Weesperzijde, langs de Weespertrekvaart, een vrouw slachtoffer van een ernstig zedenmisdrijf. Zij was door een onbekende man aangesproken en van haar fiets getrokken. De verdachte in die zaak heeft een donkere huidskleur, is rond de 20 jaar en ongeveer 1,70 meter lang.

De politie zegt tegen AT5 de misdrijven vooralsnog als losse incidenten te behandelen.

Het Israëlische leger stelt dat een nieuwe fase is aangebroken in de aanvallen op Gaza-Stad. Volgens een woordvoerder zijn voorbereidende operaties voor de invasie van de stad begonnen. Hij beweert dat militairen een aantal buitenwijken van Gaza-Stad hebben bezet.

Media als Al Jazeera bevestigen dat de intensiviteit van de Israëlische aanvallen op het noordelijke en zuidelijke deel van Gaza-Stad is toegenomen. Lokale medische bronnen spreken van tientallen Palestijnse doden. Een verslaggever van Al Jazeera zegt dat woningen systematisch worden opgeblazen om het gebied onleefbaar te maken.

'Harder treffen'

"We willen Hamas nog harder treffen in Gaza-Stad", zegt legerwoordvoerder Effie Defrin in een verklaring. Premier Netanyahu heeft vanavond opgedragen om de operatie sneller uit te voeren dan gepland, zo staat in een verklaring van zijn kantoor.

De bekendmaking laat zien dat Israël vooralsnog doorzet met het internationaal zeer omstreden plan om de honderdduizenden burgers in het gebied te dwingen tot vertrek. Veel inwoners in de buitenwijken van Gaza-Stad zijn volgens persbureau Reuters al gevlucht vanwege de Israëlische bombardementen.

Tienduizenden reservisten opgeroepen

Israël trekt zich niets aan van de beschuldigingen dat het genocide pleegt en beweert dat de aanval nodig is om Hamas "te verslaan". Volgens de legerwoordvoerder is Gaza-Stad een "bolwerk van politieke en militaire terreur". Experts blijven herhalen dat de militante beweging vrijwel niet volledig kan worden verslagen, omdat die een guerrillaoorlog voert.

Gisteren keurde defensieminister Katz een plan goed om 60.000 reservisten op te roepen om Gaza-Stad te kunnen bezetten. Binnen Israël zijn de meningen sterk verdeeld over het voornemen om de stad in te nemen. Ook reservisten zelf zijn kritisch. Zij geven steeds vaker geen gehoor aan oproepen om te dienen in het leger.

Verslaggever Sander van Hoorn in Israël:

"De oorlog in de buitenwijken van Gaza-Stad is al even aan de gang. De stad wordt gebombardeerd. En zolang er nog geen tanks in het centrum staan, kun je ook nog besluiten om een aanval af te blazen. Bijvoorbeeld omdat er een staakt-het-vuren is, waar op de achtergrond nog steeds over wordt onderhandeld. Israël is het voorstel nu aan het beoordelen.

De gedachte van Netanyahu zou heel goed kunnen zijn dat het juist nu zaak is om Hamas verder onder druk te zetten. Zo wordt dus deze aankondiging van het Israëlische leger geduid.

Het is de grote vraag wat die eerste fase inhoudt, want het betekent niet dat de opgeroepen reservisten morgen meteen inzetbaar zijn in Gaza. Dat duidt er toch op dat er op zijn minst een stappenplan bedacht is en dat nu misschien de eerste stap gezet, maar hoeveel gaan er nog volgen? Niemand die het weet. Dat blijkt ook uit het feit dat Israël zegt dat ze nu gaan werken aan mogelijkheden voor de mensen in Gaza-Stad om een veilig heenkomen te zoeken. Dat kan ook nog wel even duren."

De rechter in de zaak tegen Jeffrey Epstein heeft het verzoek afgewezen om getuigenissen in die zaak vrij te geven. Dat verzoek was gedaan door de regering van president Trump.

De getuigenissen tegenover de jury, over de verdenkingen van jarenlang seksueel misbruik en mensenhandel, bevatten volgens de federale rechter in New York veel minder informatie over Epstein dan het Amerikaanse ministerie van Justitie zelf in handen heeft.

"De overheid is de logische partij om het omvangrijke Epstein-dossier aan het publiek te openbaren. De focus op de jurygetuigenissen lijkt een 'afleidingsmanoeuvre' van de veelheid aan Epstein-documenten in bezit van de overheid", schrijft de rechter.

'Niet uit eerste hand'

Volgens de rechter geven de getuigenissen voor de grand jury in de zaak slechts "een klein inkijkje" in het vermoedelijke gedrag van Epstein, en komt de informatie niet uit eerste hand. Hij benadrukt dat er in de rechtszaal geen slachtoffers gehoord zijn. De enige getuige die wel gehoord werd, is een FBI-agent "zonder rechtstreekse kennis van de feiten in de zaak".

Op basis van die getuigenis en enkele andere bewijsstukken besloot de jury in juli 2019 om Epstein aan te klagen. De eerder voor seksueel misbruik veroordeelde zakenman doodde zichzelf een maand later in zijn cel, terwijl hij in afwachting was van het vervolg van de strafzaak.

Belofte

De uitspraak van de rechter in New York is een tegenvaller voor Trump. Die had gehoopt de gemoederen in de VS, en met name binnen de Make America Great Again-beweging, te bedaren met het vrijgeven van de bewuste juridische documenten.

De MAGA-achterban is woedend dat de regering-Trump het dossier over Epstein heeft gesloten, terwijl Trump in verkiezingstijd beloofd had de informatie van het ministerie van Justitie over Epstein te openbaren.

Onlangs besloot ook de rechter in de zaak tegen Epsteins ex-vriendin en handlanger Ghislaine Maxwell dat getuigenissen in die zaak niet openbaar gemaakt mogen worden. Maxwell werd veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf.

Oud-Jumbo-topman Frits van Eerd gaat in hoger beroep tegen zijn celstraf. Twee weken geleden oordeelde de rechtbank dat Van Eerd 24 maanden de cel in moet, omdat hij zich schuldig heeft gemaakt aan witwaspraktijken.

Robbert Jonk, de advocaat van Van Eerd, laat via de website van het advocatenkantoor weten dat "zijn cliënt zich op geen enkele wijze kan vinden in het vonnis". Ook zou het oordeel van de rechtbank geen recht doen aan de feiten en zijn rol daarin.

Bij huiszoekingen in 2022 vond de politie bijna een half miljoen euro aan contanten in de woning Van Eerd. Volgens de rechtbank wist de oud-supermarktdirecteur dat die grote som geld uit criminele activiteiten afkomstig was.

Inmiddels is Van Eerd weg als hoogste baas van Jumbo. Samen met zijn zussen is hij nog wel eigenaar van de supermarktketen.

Denk-fractievoorzitter Stephan van Baarle stelt zich toch beschikbaar als lijsttrekker van zijn partij bij de komende Tweede Kamerverkiezingen. De "massale steunbetuigingen uit het gehele land" hebben hem "gesterkt" in deze beslissing, zo staat in een persbericht van de partij.

Vorige week liet Van Baarle weten dat hij geen lijsttrekker meer wilde zijn. Hij voelde zich ondermijnd door het partijbestuur en vond het onmogelijk om door te gaan.

De fractie wil huidig Kamerlid Dogukan Ergin, net als bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen, op de tweede plaats hebben. Het bestuur wilde hem naar de vijfde plek laten zakken. In plaats van hem moest een vrouw hoger op de lijst komen. Om welke vrouwelijke kandidaat het gaat, is niet bekend.

Nieuwe partijvoorzitter

Na het hoogoplopende conflict stapte het partijbestuur van Denk afgelopen weekend op. Oud-partijleider Tunahan Kuzu wordt op de ledenvergadering van 30 augustus voorgedragen als de nieuwe partijvoorzitter.

De fractie en het bestuur zijn "tot een vergelijk gekomen" en er is "partijbreed duidelijke steun uitgesproken" voor het leiderschap van Van Baarle, laat de partij weten.

Denk heeft nu drie Kamerzetels. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van meerdere peilingen, staat de partij op twee tot vier zetels. Dat maakte het onzeker of Ergin, met een vijfde plek op de kieslijst, nog een keer Kamerlid zou kunnen worden.

Volgens de Poolse autoriteiten is afgelopen nacht een Russische legerdrone neergekomen in een maisveld bij het Oost-Poolse dorpje Osiny. Minister van Defensie Kosiniak-Kamysz spreekt van een provocatie richting de NAVO. Vanuit Moskou is nog niet gereageerd op de beschuldiging.

Op videobeelden van het incident, die door Poolse media zijn verspreid, is een lichtflits te zien en een knal te horen. Niemand raakte gewond. Osiny in de provincie Lublin ligt op zo'n 110 kilometer afstand van Oekraïne, dat dagelijks wordt bestookt met Russische drones. Er zijn geen foto's vrijgegeven van de brokstukken van de drone in Polen.

Cruciaal moment

"Dit is weer een schending van ons luchtruim vanuit het oosten", zegt de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Sikorski op X. Defensieminister Kosiniak-Kamysz wijst erop dat het incident komt op een cruciaal moment nu volop onderhandeld wordt om Rusland zijn oorlog in het buurland te laten stoppen. "En nu provoceert Rusland ons opnieuw."

Het Poolse leger liet vanochtend weten dat het geen verdachte objecten in het luchtruim had waargenomen. Daarbij werd benadrukt dat de luchtverdediging niet waterdicht is. Er werd een groot onderzoek gestart om te achterhalen wat er is gebeurd.

'Namaakversie van kamikazedrone'

De explosie is vermoedelijk veroorzaakt door een Russische legerdrone met een kleine hoeveelheid springstof aan boord, zei een anonieme legerbron later tegen de Poolse nieuwssite Pap. De bron gaf aan dat het zeer waarschijnlijk ging om een namaakversie van een kamikazedrone, die Rusland gebruikt om Oekraïense luchtafweersystemen af te leiden.

Onlangs kwamen twee van dit soort drones terecht in Litouwen. Het land riep de NAVO vervolgens op om de luchtafweer beter op orde te krijgen. Sinds de grootschalige Russische invasie in Oekraïne kwamen er regelmatig projectielen neer in omliggende landen.

Twee doden in Polen bij raketincident in 2022

Zo kwamen in november 2022 twee mensen om het leven in een Pools grensdorp door wat later een afgezwaaide Oekraïense onderscheppingsraket bleek te zijn. De Poolse autoriteiten zeiden aanvankelijk dat een door Rusland geproduceerde raket in het dorp terecht was gekomen.

Rusland speelt met vuur door Oekraïne ook nabij de grens met NAVO-landen te bestoken met raketten en drones. Volgens artikel 5 uit het NAVO-handvest wordt een aanval op één lidstaat beschouwd als een aanval op alle leden van het militaire bondgenootschap.

De politie heeft beelden gedeeld van de verdachte van het zedenmisdrijf in Zeist van afgelopen vrijdag. Het gaat zowel om foto's als om bewegend beeld waarop de man te herkennen is. De politie zegt uitgebreid onderzoek te doen en wil getuigen spreken.

Het signalement van de verdachte was al wel bekend. De man heeft een lichte huidskleur en is 1,80 meter lang. Hij heeft een stevig of gespierd postuur en sprak Engels met een Oost-Europees accent.

Vrijdagmiddag werd een vrouw op klaarlichte dag in een bosgebied aan de rand van Zeist, bij de Prinses Mariannelaan, slachtoffer van ernstig seksueel geweld. Vervolgens vluchtte de man het bos in. Ondanks een grote zoekactie is hij nog niet gevonden. De politie kreeg tot nu toe tientallen tips binnen.

De man wordt verdacht van twee incidenten op dezelfde dag. Hij zou zich tussendoor hebben omgekleed. Hij droeg een zwarte tanktop of een roze shirt met korte mouwen en had een korte (spijker)broek aan.

Wie hem denkt te zien, wordt gevraagd hem niet te benaderen, maar 112 te bellen.

Een oud-docent uit Tilburg moet de cel in voor seks met een 17-jarige leerling. De 45-jarige man werd eerder vrijgesproken, maar bekende tijdens het hoger beroep. De man moet zes maanden de cel in en krijgt twaalf maanden voorwaardelijke celstraf opgelegd.

Het gerechtshof oordeelt dat de seks niet tegen de wil van de leerling was. Maar omdat het meisje 17 was, is de man wel schuldig aan ontucht met een minderjarige.

In het klaslokaal

De man had in 2023 seks met de tiener in een klaslokaal, terwijl er nog een ander meisje bij aanwezig was. Hij filmde dat ook. De beelden gingen vervolgens rond op de mbo-school, schrijft Omroep Brabant. De man verklaarde dat ze ook bij hem thuis hebben afgesproken en meermaals seks hadden.

Waarom de man eerder ontkende om in hoger beroep toch te bekennen, is niet duidelijk.

Naast de celstraf mag Rens L. vijf jaar lang geen onderwijs geven aan minderjarigen. De man was al geen docent meer.

Sinds de Britse Labour-regering is aangetreden, worden er geen nieuwe boorlicenties voor olie en gas in de Noordzee meer uitgegeven. De regering wil de fossiele sector afbouwen en inzetten op duurzame alternatieven. Zoals in de Schotse stad Aberdeen, dat wel wordt gezien als de oliehoofdstad van Europa.

"Er werken duizenden mensen in de Noordzee, en er vallen nu massaal ontslagen", vertelt een boorplatformmedewerker in Aberdeen. Een ander, die al tientallen jaren op boorplatforms in de Noordzee werkt, zegt: "Niemand weet wat er gaat gebeuren".

In de regio Aberdeen werkt ongeveer een op de vier inwoners direct of indirect voor de olie- en gassector, maar contracten lopen af en het ene na het andere platform wordt ontmanteld.

De mensen die werken in de olie-industrie zijn dan ook somber over de toekomst:

Wellicht zullen sommigen een baan vinden in een van de nieuwe groene hernieuwbare energieprojecten. Schotland is rijk aan wind en zet daarom stevig in op windenergie. Voor de kust draaien al twee windmolenparken en er zijn meerdere projecten in voorbereiding.

Ook wordt veel gesproken over de potentie van Carbon Capture and Storage (CCS) in Aberdeen: de afvang en opslag van CO2, waarbij lege olie- en gasvelden nog van pas komen. Een door de regering gesteund project in Aberdeenshire maakt gebruik van bestaande olie- en gasinfrastructuur om kooldioxide onder de Noordzee naar lege gasvelden te pompen.

Banen in de groene energie

Volgens de handelskamer van Aberdeen zal de komende tien jaar naar verwachting zo'n 30 miljard pond in de regio worden geïnvesteerd in hernieuwbare energie en bijbehorende infrastructuur. Toch denken veel mensen die offshore werken dat de banen in de groene-energiesector niet de vele, lucratieve banen in olie en gas kunnen vervangen.

"Er gaan duizenden banen verloren en daar komen er misschien enkele honderden voor terug", zegt Graham Reid, die in de olie werkt. Bovendien vragen veel werknemers zich af hoeveel werk er eigenlijk nodig is aan een windturbine. Een olieplatform heeft honderden mensen nodig voor onderhoud, terwijl windparken met veel minder personeel toe kunnen. Veel onderdelen worden bovendien in het buitenland gebouwd en pas daarna op locatie geïnstalleerd.

Jake Molloy, voormalig regionaal bestuurder van de vakbond RMT, adviseert de lokale overheid en werkte mee aan een recent onderzoeksrapport dat de energietransitie en de arbeidsmarkt in kaart bracht. Hij is kritisch over het gebrek aan duidelijke plannen van de overheid voor de overgang van fossiele naar duurzame energiebronnen.

Volgens het rapport daalt in het slechtste scenario het aantal banen in de offshore olie- en gassector van 120.000 naar 60.000 tegen het einde van dit decennium. Molloy waarschuwt voor een reëel risico dat werknemers in de Noordzee hetzelfde lot tegemoet gaan als die in de kolen- en staalindustrie, toen onder Margaret Thatcher hun banen verdwenen.

'Powerhouse'

"Het is van groot belang dat we de balans goed krijgen", zegt hoogleraar Paul de Leeuw, verbonden aan de Universiteit van Aberdeen en directeur van het gespecialiseerde Energy Transition Institute. Op dit moment zijn er zo'n 150.000 banen in olie, gas, wind en andere nieuwe energiebronnen.

Ongeveer 75 procent van die mensen werkt in olie en gas, en 25 procent in nieuwe energie. Maar dat gaat helemaal veranderen: het aantal banen in olie en gas zal dalen, terwijl het aantal banen in nieuwe energie juist gaat stijgen. En omdat Aberdeen zo veel kennis en ervaring heeft in olie en gas, is de stad volgens hem uitstekend gepositioneerd om zich te ontwikkelen als een 'powerhouse' voor groene energieprojecten.

De hoogleraar is enthousiast over de kansen voor Schotland en Aberdeen in het bijzonder. "Aberdeen is uniek. Alle kennis is hier. De toeleveringsketen is hier. De universiteiten bieden talloze opleidingen op het gebied van duurzame, hernieuwbare energie. Alles is aanwezig."

Overhaast

Hij waarschuwt wel: "Het probleem is dat olie en gas nu heel snel worden afgebouwd, terwijl de nieuwe industrieën nog niet klaar zijn. Het is van groot belang dat we de overgang goed afstemmen, zodat we de kennis, het kapitaal en de mensen niet verliezen."

De risico's van een overhaaste aanpak zijn nu al zichtbaar in Aberdeen: de huizenprijzen dalen, de horeca krimpt en in de grootste winkelstraat, Union Street, staan steeds meer panden leeg. De ontdekking van olie in de Noordzee in 1970 bracht de stad rijkdom en welvaart, maar maakte Aberdeen ook afhankelijk van de sector, terwijl andere industrieën, zoals de visserij, naar de achtergrond verdwenen. Aberdeen kan een voorbeeld worden van een succesvolle energietransitie, maar is ook kwetsbaar.

Mensen met ADD of ADHD hoeven vanaf 1 april volgend jaar geen verplichte medische keuring meer te ondergaan bij het halen van hun rijbewijs. Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) heeft na onderzoek geconcludeerd dat die keuringen "disproportioneel" zijn.

Een meerderheid in de Tweede Kamer vroeg het kabinet vorig jaar om de medische keuringen voor ADD en ADHD af te schaffen, maar toenmalig minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat ging daar niet meteen in mee.

Madlener voerde aan dat mensen met ADD en ADHD vaker dan gemiddeld betrokken zouden zijn bij verkeersongelukken en -overtredingen. De minister vroeg het CBR om meer onderzoek te doen. Daaruit komt nu naar voren dat vrijwel iedereen met alleen ADD of ADHD bij de eerste beoordeling volledig geschikt wordt verklaard om achter het stuur te zitten.

'Onnodige belasting'

Madleners opvolger, minister Tieman, schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat maar één persoon volledig ongeschikt bevonden is. Hij noemt de medische keuring voor deze groep mensen daarom "een onnodige belasting voor zowel burgers als medisch specialisten".

Eerder dit jaar had het kabinet al aangekondigd te stoppen met de verplichte medische keuringen voor mensen met autisme die een rijbewijs willen halen.

Het lukt niet om de wijzigingen rondom de verplichte rijbewijskeuringen al per januari te laten ingaan. Het CBR heeft meer tijd nodig om alles voor te bereiden.

Online boodschappenbezorger Picnic vertrekt uit Nederland als het bedrijf zich toch moet houden aan de supermarkt-cao. Dat heeft topman Michiel Muller gezegd in het radioprogramma Sven op 1. Het bedrijf kreeg eerder nog vrijstelling van de regering, waardoor het is uitgezonderd van de supermarkt-cao.

Als de overheid het bedrijf in de toekomst niet opnieuw vrijstelling verleent, voelt het zich genoodzaakt om verder te gaan in het buitenland. "Voor ons ontstaat er dan een ongelijk speelveld", zegt Muller. "We hebben dan 40 procent hogere loonkosten en we kunnen dan niet meer concurreren."

Picnic ziet zichzelf als een technologie- of e-commercebedrijf, zoals Bol.com of Amazon, en valt nu onder de cao voor e-commerce. Eerder dit jaar oordeelde de rechter dat de online boodschappenbezorger in de periode 13 september 2022 tot 1 juli 2023 wel onder de supermarkt-cao viel. Picnic moet de mensen die toen voor het bedrijf hebben gewerkt met terugwerkende kracht toeslagen uitbetalen.

"Die cao had drie jaar geleden toegepast moeten worden. Dat heeft niks te maken met vandaag en heeft ook geen voorspellende werking," zegt Muller. En daarmee is een vertrek uit Nederland nog niet definitief.

Het dodental van een busongeluk gisteravond in het noordwesten van Afghanistan is opgelopen tot 79. Twee mensen raakten gewond. De bus kwam uit Iran en vervoerde uitgezette Afghanen. Onder de slachtoffers zijn 17 kinderen.

De Afghaanse migranten waren gisteravond in het donker onderweg van de Iraanse grens naar de hoofdstad Kabul en reden niet ver van de grens in de provincie Herat. De bus is volgens lokale autoriteiten in botsing gekomen met een vrachtwagen en een motorrijder en in brand gevlogen.

Het is een van de dodelijkste ongelukken in Afghanistan van de laatste jaren. Er gebeuren veel ongelukken, onder meer vanwege de slechte staat waarin de wegen verkeren en het roekeloze rijgedrag van veel chauffeurs.

Vluchtelingen teruggestuurd

De Iraanse regering heeft de afgelopen maanden al zo'n 1,8 miljoen Afghaanse vluchtelingen teruggestuurd. Begin dit jaar zouden er 6 miljoen in Iran zijn geweest. Tot maart volgend jaar moeten nog 800.000 Afghanen het land verlaten. De grote aantallen vluchtelingen leggen te veel druk op de maatschappij. Iran verkeert in een economische crisis.

Ook Pakistan heeft de afgelopen maanden tienduizenden Afghanen teruggestuurd. Daarnaast zijn zo'n 10.000 Afghaanse gevangenen gerepatrieerd. Onder de teruggestuurde migranten zijn ook mensen die in een internationaal opvangprogramma in het buurland zitten.

De Taliban, die aan de macht zijn in Afghanistan, hebben al verschillende keren kritiek geuit op Iran en Pakistan vanwege het uitzetten van vluchtelingen. Het ministerie van Vluchtelingen en Repatriëring noemt het massale terugsturen van Afghanen een "serieuze schending van internationale normen, humanitaire principes en islamitische waarden".

Vergeten crisis

Veel Afghanen ontvluchten hun land vanwege natuurrampen als droogte, overstromingen en stormen. Ook zijn veel mensen op de vlucht geslagen voor het Talibanregime.

Mensen die worden teruggestuurd, zijn vaak afhankelijk van humanitaire hulp. Ze kunnen maar weinig spullen meenemen of ze raken hun eigendommen kwijt in de chaos.

Hulporganisaties zeggen dat het land de grote stroom van de afgelopen maanden niet aankan. Veel mensen zijn uitgeput en getraumatiseerd. Iran behandelt de vluchtelingen soms slecht.

Paspoorten worden verscheurd, mensen worden gearresteerd of geslagen. De druk op de toch al kwetsbare voorzieningen is te groot. Dat kan leiden tot nieuwe migratiestromen, waarschuwen ze.

Kinderen onder de vluchtelingen hebben vaak schurft of koorts vanwege de armoedige omstandigheden aan de grens en de droogte. Ook raken veel kinderen hun ouders kwijt. Het Rode Kruis helpt dan om gezinnen weer bij elkaar te brengen.

Het is een vergeten crisis, naast alle andere crises in de wereld, stelt de hulporganisatie.

Driehonderd Nederlandse militairen gaan met luchtafweer- en anti-dronesystemen vanaf 1 december naar Polen om de levering van militair materieel voor Oekraïne te beschermen tegen Russische aanvallen. Het gaat om twee Patriotsystemen die worden ingezet door de NAVO.

"Dat doen we om de oostflank van de NAVO te beschermen, een belangrijk militair knooppunt om Oekraïne te verdedigen en de Russen af te schrikken en verder te ontmoedigen", aldus demissionair minister Brekelmans tegen de NOS.

Hiermee levert Nederland samen met partners "gelaagde luchtverdediging" tegen eventuele dreigingen van ballistische raketten, kruisvluchtwapens, straaljagers, helikopters en drones.

De luchtverdediging op die plek is er al langer en wordt door verschillende landen uitgevoerd. De Nederlandse bijdrage duurt tot zeker eind mei. Dat Nederland ook "substantieel" gaat bijdragen aan de levering van Patriots aan Oekraïne zelf had Brekelmans vorige maand al bekendgemaakt.

Geen ''boots on the ground"

De operatie staat los van de veiligheidsgaranties voor en in Oekraïne waar de afgelopen dagen over werd gesproken als onderdeel voor de onderhandelingen over vrede.

Brekelmans benadrukt dat het bij de Patriots gaat om een operatie in Polen en dat de inzet van de driehonderd militairen geen boots on the ground in Oekraïne betekent. De afweersystemen worden niet gebruikt voor het afweren van aanvallen op Oekraïens grondgebied.

Commandant Olav Spranjer laat de systemen zien:

Om Rusland af te schrikken en militair materieel dat naar Oekraïne gaat te beschermen zegde Nederland eerder al de inzet van F-35-gevechtsvliegtuigen boven Polen toe. Die bewaken tussen 1 september en 1 december samen met Noorse collega's het NAVO-luchtruim.

Als er twee patriotsystemen uit Nederland vertrekken heeft Nederland er hier nog één over. Daarmee is het land nog voldoende beschermd, zegt Brekelmans. De NAVO-activiteiten in Polen en het afschrikken van Rusland dragen ook bij aan de bescherming van Nederland, aldus de minister.

De monumentale kerk uit Noord-Zweedse Kiruna is na een verplaatsing van twee dagen aangekomen op een nieuwe locatie. De historische houten kerk van 672 ton heeft een afstand afgelegd van 5 kilometer naar het nieuwe stadshart.

De verhuizing was nodig omdat de grond onder het oude centrum van de mijnstad Kiruna verzakt, na meer dan een eeuw ijzerwinning.

Met een maximumsnelheid van 500 meter per uur is het gebedshuis naar een steviger ondergrond verhuisd.

Dit gebeurde met behulp van een trailer met 224 wielen:

De verhuizing werd mede mogelijk gemaakt door het Nederlandse logistieke bedrijf Mammoet, dat het transport organiseerde.

Veel bekijks

De 133 jaar oude kerk is populair en werd in 2001 uitgeroepen tot mooiste gebouw van het land. Het transport van het indrukwekkende bouwwerk trok veel bekijks.

Onder de toeschouwers waren de Zweedse koning Carl Gustaf en internationale media. Voor belangstellenden werden activiteiten en optredens georganiseerd. Lokale media zonden livestreams uit.

Eerder zijn tientallen andere culturele gebouwen al naar het nieuwe centrum verhuisd. Een klokkentoren die naast de kerk stond wordt volgende week verplaatst.

Een raadslid van de gemeente Almere is per direct zijn zetel kwijt. Dat is het gevolg van een uitspraak van de Raad van State. Het raadslid woonde korte tijd buiten de gemeente en had dit niet aangegeven.

De 71-jarige René Eekhuis was sinds 2010 raadslid in Almere. Eerst namens de PVV, later namens de lokale partij Respect Almere, die één zetel heeft in de gemeenteraad. Hij woonde bij zijn dochter en stond op haar adres ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie.

Toen zijn dochter op 9 april haar woning verkocht, bleef hij op het adres ingeschreven staan, terwijl hij er officieel niet meer woonde. In de tussentijd ging het raadslid ook op vakantie tot 2 mei. Het is niet bekend in welke gemeente hij in de tussentijd woonde.

Officiële waarschuwing

Toen burgemeester Van der Loo lucht kreeg van de woonsituatie van Eekhuis, volgde een gesprek tussen de twee. Op 8 mei kreeg het raadslid een officiële waarschuwing van de burgemeester omdat hij niet meer voldeed aan een van de wettelijke voorwaarden voor het raadslidmaatschap.

Volgens de Gemeentewet en de Kieswet zijn raadsleden verplicht om te wonen in de gemeente waarvan zij in de raad zitten. Doen ze dat niet, dan moeten ze dat melden bij de burgemeester.

Op 12 mei, vier dagen na de waarschuwing, vond Eekhuis een nieuwe woning in Almere. Hij woonde bij elkaar opgeteld niet meer dan tien dagen buiten de gemeente. Desondanks wilde de gemeenteraad hem op 22 mei zijn zetel afnemen omdat hij had verzuimd te melden dat hij tijdelijk niet voldeed aan de wettelijke regels.

Burgemeester niet lastigvallen

Eekhuis vocht dat aan bij de Raad van State, de hoogste bestuursrechter. Tijdens de behandeling van de zaak gaf hij aan dat hij de veranderingen in zijn woonsituatie niet had doorgegeven omdat hij de burgemeester niet wilde lastigvallen met iets dat toch wel goed zou komen. Daarnaast woonde hij ook weer in Almere toen de raad besloot hem weg te sturen.

Maar volgens de Raad van State moet hij inderdaad zijn zetel inleveren, meldt Omroep Flevoland. De Gemeentewet en de Kieswet zijn er duidelijk over, aldus de rechter. Raadsleden moeten het melden als ze niet in hun stad wonen.

Dat Eekhuis op 12 mei weer in Almere woonde, is volgens de Raad van State van ondergeschikt belang. Die noemt het tijdstip van de waarschuwing van de burgemeester op 8 mei cruciaal. Toen voldeed Eekhuis niet aan de regels.

Eekhuis is teleurgesteld over de uitspraak en wil verder niet reageren op het besluit. "De teleurstelling is voor mij te groot om verder in gesprek te gaan", laat hij in een bericht aan Omroep Flevoland weten.

Onder massale aandacht van de media en fans is een lid van de hiphopgroep Kneecap uit Belfast voor de rechter in Londen verschenen. Liam Óg Ó hAnnaidh, artiestennaam Mo Chara, is aangeklaagd voor het overtreden van de Britse anti-terrorismewetgeving.

Tijdens een optreden in november vorig jaar in Londen zou de rapper een Hezbollah-vlag hebben laten zien op het podium. In het Verenigd Koninkrijk staat de Libanese beweging op de lijst van verboden terroristische organisaties. De Britse justitie vat het tonen van de vlag op als steun aan Hezbollah en daarmee zou Óg Ó hAnnaidh de wet hebben overtreden.

Volgens Kneecap was de vlag op het podium geworpen door een fan. Liam Óg Ó hAnnaidh omschrijft de aanklacht als een "politieke vervolging". Het proces zou enkel bedoeld zijn om de band in diskrediet te brengen en de leden de mond te snoeren.

Drukte bij rechtbank

Mo Chara werd tijdens de hoorzitting vergezeld door zijn medebandleden Móglaí Bap en DJ Próvaí. Ook werd hij bijgestaan door een Ierse tolk. In de formele contacten met Britse politie en justitie weigeren de bandleden vaak Engels te praten en in de rechtszaal voeren ze het woord in Gaelic.

Zoals bij eerdere zittingen had zich buiten de rechtszaal een grote menigte van fans verzameld die met Palestijnse vlaggen wapperden. Ze scandeerden voortdurend "Free Mo Chara".

De hoorzitting draaide niet om de aanklacht zelf, maar ging over een juridisch-technische vraag. Op 21 mei informeerde de politie Mo Chara dat hij aangeklaagd zou worden voor terrorisme, maar op dat moment had de procureur-generaal nog niet zijn goedkeuring verleend aan de aanklacht. Volgens de verdediging is de rechtszaak daardoor ongegrond. De rechter zal op 26 september oordelen of het proces doorgang kan vinden of niet.

Internationale bekendheid

Kneecap is een activistische hiphopgroep uit Noord-Ierland, afkomstig uit Belfast, die afwisselend in het Engels en de Ierse taal Gaelic rapt. Hun nummers hebben vaak een politieke lading waarmee ze zich afzetten tegen de Britse overheersing in Noord-Ierland en politiegeweld.

Ze kregen internationale bekendheid na het succes van de gelijknamige film waarin de bandleden zichzelf spelen. De film, met onder anderen Hollywood-acteur Michael Fassbender, gaat over de totstandkoming van de hiphopband in de periode na de Noord-Ierse vredesakkoorden. Rode draad is de strijd voor een erkende status van de Ierse taal in Noord-Ierland. De film werd genomineerd voor meerdere internationale filmprijzen.

De afgelopen tijd kwamen ze vooral in het nieuws door hun felle pro-Palestijnse standpunt. Bij hun optredens vragen ze voortdurend aandacht voor de humanitaire crisis in Gaza en het geweld dat Israël inzet tegen de Palestijnse burgerbevolking.

In verschillende landen kwamen ze daarmee in botsing met de autoriteiten. Bij een optreden op het Amerikaanse muziekfestival Coachella projecteerde Kneecap teksten op het grote scherm achter het podium, zoals "Israël pleegt genocide tegen de Palestijnse bevolking" en "Fuck Israël. Free Palestine".

De zaakwaarnemer van Kneecap in Amerika besloot alle banden met de groep te verbreken. Volgens het Britse persagentschap zijn daarmee hun Amerikaanse visa niet meer geldig, want de steun van een zaakwaarnemer is een noodzakelijke voorwaarde voor een Amerikaans visum.

Hongarije heeft een inreisverbod van drie jaar ingesteld na een optreden van Kneecap in Boedapest. Kneecap treedt volgende maand op in Paradiso in Amsterdam. Meer dan 5000 Nederlanders hebben een petitie ondertekend waarin ze oproepen het optreden van de hiphopband te annuleren.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over de Noord-Ierse rapgroep: