NOS Nieuws - Algemeen

De groep jonge asielzoekers uit het Friese Sint Annaparochie gaat toch wel op een uitje tijdens de dorpskermis. Eerder uitte asielminister Faber haar ongenoegen over het voornemen om met de jongeren naar de Efteling te gaan. Ondanks de ophef gaat het uitstapje toch door, in een andere vorm, zeggen het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en de burgemeester tegen Omrop Fryslân.

Vorige week kwam naar buiten dat het COA een uitje naar het pretpark had georganiseerd om onrust te voorkomen op de drukste dag van het jaarlijkse dorpsfeest. Vorig jaar ontstonden in Sint Annaparochie opstootjes tussen jongeren uit de omgeving en jonge asielzoekers.

Om opstootjes dit jaar te voorkomen was het jaarlijkse uitje van de asielzoekers gepland naar de Efteling en zou er op andere dagen extra begeleiding zijn voor de jongeren. "Met de planning van dit bezoek aan een pretpark kwam het COA tegemoet aan de wens om bij te dragen aan het behouden van de rust in de gemeenschap", schreef de instantie eerder.

Asielminister Faber uitte op X haar ongenoegen over het voornemen en zei dat er met een trip naar het Brabantse pretpark sprake was van een "snoepreisje" op kosten van de belastingbetaler. Nadat ze had aangekondigd dat ze met het COA wilde gaan praten, werd besloten om het uitje naar de Efteling af te blazen en om "een andere invulling te geven" aan de excursie.

Ergens anders naartoe

Gisteren liet het COA aan Omrop Fryslân weten dat er iets anders op de planning staat. "De jongeren krijgen die dag een ander uitje, waarvan ze vanwege de rust en veiligheid buiten het zicht van alle aandacht kunnen genieten", zegt een woordvoerder. "Recreatieve activiteiten zijn onderdeel van onze begeleiding, zodat ze even hun zorgen kunnen vergeten en weer kind kunnen zijn." Wat ze precies gaan doen en waar, is niet bekend.

Burgemeester André van de Nadort van de gemeente Waadhoeke, waar Sint Annaparochie onder valt, vindt het "schandalig" dat minister Faber zich heeft bemoeid met het uitstapje. "Het is een beetje een affaire geworden die nergens naar leidt", zegt hij. "Een minister die haar eigen beleid onderuit schoffelt. Het is gewoon beleid waar zij verantwoordelijk voor is, wat gewoon in de wet staat: dat er naast opvang ook ruimte is voor ontspanning van de jonge asielzoekers."

Van de Nadort is dan ook niet te spreken over de actie van Faber. "Als zij via X haar eigen medewerkers voor de bus gooit, die gewoon haar beleid uitvoeren, dan is dat schandalig. Het geld is geen probleem. Het is de minister die er dwars doorheen fietst."

'Dorpsbewoners stonden achter uitstapje'

Volgens de burgemeester waren de inwoners van Sint Annaparochie in tegenstelling tot de minister juist heel tevreden met het plan van het COA om de asielzoekers op een van de dagen van de kermis naar de Efteling te laten gaan. "Het is mooi dat het COA erover nadenkt om dit jaar geen nare incidenten plaats te laten vinden. De druk is dan van de ketel."

De burgemeester zegt dat de asielzoekers nu iets anders gaan doen. "Ik heb begrepen dat ze nog wel ergens heen gaan", zegt hij. "Exact weet ik het niet en dat hoef ik ook niet te weten."

De KB in Den Haag roept de hulp in van het publiek bij de opsporing van kostbare Russische boeken die in 2023 uit de collectie zijn gestolen. Het gaat om zes uitgaven uit de eerste helft van de 19de eeuw van de Russische schrijver en dichter Aleksandr Poesjkin.

Nu het politieonderzoek is vastgelopen, hopen de KB en de politie dat "internetspeurders" een doorbraak kunnen bieden. Daarom heeft de KB allerlei informatie over de verdwenen werken gepubliceerd.

Een vermoeden over wie er achter de diefstal zitten is er wel. Europese opsporingsdiensten hebben vorig jaar in Estland, Letland, Georgië en Frankrijk zeker vier Georgische verdachten opgepakt. Zij zouden lid zijn van een bende die zich specialiseerde in de diefstal van zeldzame en kostbare boeken.

Onschatbare waarde

Volgens Europol was deze bende in 2022 en 2023 verantwoordelijk voor de diefstal van boeken uit nationale en historische bibliotheken in Tsjechië, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Letland, Litouwen, Polen en Zwitserland.

In totaal zouden ze 170 boeken hebben buitgemaakt met een gezamenlijke waarde van 2,5 miljoen euro, maar van onschatbare waarde als cultureel erfgoed. Sommige van deze boeken zijn op veilingen in Moskou en Sint-Petersburg verkocht, waardoor ze als verloren moeten worden beschouwd, aldus Europol.

KB-directeur Wilma van Wezenbeek acht het waarschijnlijk dat deze bende ook voor de diefstal van haar boeken verantwoordelijk was. "We weten niet met 100 procent zeker", zegt ze. "Maar de kans is er dat zij het zijn geweest, omdat zij geïnteresseerd waren in die patriottische literatuur. Met de waarde van dergelijke literatuur waren ze bekend."

Van Wezenbeek pleit voor meer openheid over incidenten rondom cultureel erfgoed. "Uit angst voor het openbaren van gevoelige informatie en reputatieschade delen erfgoedinstellingen onvoldoende informatie. Juist die geslotenheid vergroot de kwetsbaarheid."

Het gaat haar niet alleen om fysieke dreigingen, zoals inbraken en brand en waterschade, maar ook om bedreigingen van digitale collecties door bijvoorbeeld hackers.

"Wij hebben als bibliotheken 2 miljard digitale bestanden. We hebben natuurlijk ook persoonsgegevens. Wat bendes doen, is dreigen met het publiek maken van data die ze hebben ontvreemd, omdat ze daar geld voor willen hebben."

De geplande renovatie van de Van Brienenoordbrug in Rotterdam gaat veel meer kosten dan aanvankelijk was begroot. In 2022 ging Rijkswaterstaat uit van een kostenplaatje van 680 miljoen euro, maar inmiddels wordt rekening gehouden met 1,5 tot 2 miljard euro, zegt Rijkswaterstaat tegen De Telegraaf.

De Van Brienenoordbrug over de Nieuwe Maas, waar de A16 overheen loopt, is met ruim 230.000 voertuigen per dag de drukste brug van Nederland. De witte boogbrug bestaat uit twee delen. De westelijke boog werd in 1990 opgeleverd, maar de oostelijke boog stamt uit 1965 en is aan een grondige opknapbeurt toe.

Het renovatieproject werd een hoofdpijndossier voor Rijkswaterstaat. Al eerder werd de klus meerdere keren uitgesteld en gingen de verwachte kosten omhoog. Een aanbesteding in 2022 mislukte omdat maar één partij interesse had in het project en die vroeg volgens toenmalig minister Harbers een "excessief" bedrag. Ook werden de partijen het niet eens over wie het financiële risico op tegenvallers zou moeten dragen.

Omdat volgens Rijkswaterstaat steeds minder aannemers dit soort complexe projecten willen aannemen is de renovatie nu in vier onderdelen geknipt en komt er deze zomer een nieuwe aanbesteding. In 2026 volgt de eerste gunning.

"Alles is duurder geworden"

Dat Rijkswaterstaat (en daarmee het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) diep in de buidel zal moeten tasten is onvermijdelijk, zegt omgevingsmanager Jörgen van der Meer van Rijkswaterstaat tegen De Telegraaf. "Dat is gewoon wat het werk kost tegen de huidige prijzen. Alles is gewoon veel duurder geworden."

Ook weigert de bouwbranche alle financiële risico's te dragen. De Telegraaf verwijst naar aannemer BAM, die bijna failliet ging toen een project aan de Afsluitdijk veel meer kostte dan gedacht. "De markt heeft de luxe om te zoeken naar de projecten die ze het liefst willen doen", zegt Van der Meer tegen de krant.

Veel verkeershinder

Wanneer de renovatie van start gaat zullen automobilisten daar veel hinder van ondervinden. Als de bogen worden vervangen rekent Rijkswaterstaat erop dat de brug twee keer twaalf weken deels dicht moet. Bij de vervanging van de beweegbare delen gaat het zelfs om een gedeeltelijke sluiting van twintig weken.

Het goede nieuws is dat er daarna volgens Van der Meer wel een brug ligt die nog honderd jaar mee kan.

In april daalde de Chinese export van goederen naar de VS met ruim 20 procent ten opzichte van het jaar daarvoor, de scherpste daling in bijna twee jaar. De terugval is een direct gevolg van de Amerikaanse importtarieven voor Chinese goederen, die vorige maand stegen tot 145 procent.

Opvallender is de stijging van de totale Chinese export van ruim 8 procent, aldus officiële Chinese cijfers. Dit heeft er waarschijnlijk mee te maken dat veel Chinese bedrijven hun producten versneld naar derde landen hebben gestuurd om zo importtarieven van de VS te omzeilen.

De stijging in de totale export lijkt daarmee minder een teken van herstel, en meer een strategische zet om de impact van de Amerikaanse tarieven te beperken. Maar een langetermijnoplossing voor het handelsconflict dat de VS en China hebben is dit niet. En dus moet er voor beide partijen snel een oplossing komen.

Hoop op een snelle overeenkomst

Dit weekend gaan onderhandelaars van de VS en China voor het eerst met elkaar rond de tafel om te praten over het de-escaleren van de handelsoorlog. In Genève neemt de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent plaats tegenover He Lifeng, China's belangrijkste economische beleidsmaker en een vertrouweling van president Xi.

Henry Wang, oprichter van de Chinese denktank Center for Globalization China, is niet verbaasd over de ontmoeting. "De afgelopen weken hebben Chinese beleidsmakers verschillende ontmoetingen gehad met Amerikaanse bedrijven en ambtenaren." De situatie is onhoudbaar geworden voor beide landen.

Volgens Wang moet de VS als eerste een concessie doen en het meest logische zou zijn als de VS de 20 procent importheffing voor China's vermeende rol in de fentanylhandel terugdraait.

Meer op het spel

"China heeft de afgelopen jaren, in samenwerking met de VS, veel gedaan om de illegale invoer van fentanyl tegen te gaan, met als gevolg een daling van 30 procent van sterfgevallen gerelateerd aan fentanylgebruik". Volgens Wang heeft Trump het Amerikaanse fentanylprobleem als excuus gebruikt om de handelsoorlog te starten.

"Als de VS bereid is om het 20 procent fentanyltarief te verwijderen, dan zijn de importheffingen weer gelijk aan elkaar, 125 tegenover 125", aldus Wang. "Als beide landen daar 100 procent vanaf halen, dan is het importtarief voor China gelijk aan dat van bijvoorbeeld de Europese Unie". Dan kunnen de landen serieus gaan onderhandelen.

Tijdens de eerste regeerperiode van Trump zat er ruim anderhalf jaar tussen de start van de handelsoorlog en het bereiken van een handelsdeal. Dat zal nu veel korter zijn, verwacht Wang. "De vorige keer duurde het lang, omdat Trump en zijn team onervaren waren. Dat is nu anders." Volgens hem heeft Trump nu veel meer controle en staat er meer op het spel.

Tarieven wederzijds afgezwakt

Verschillende media hebben de afgelopen week gemeld dat China Amerikaanse importproducten zoals farmaceutica en industriële chemicaliën vrijgesteld heeft van importheffingen. Bedrijven zouden individuele afspraken gemaakt hebben met Chinese autoriteiten daarover. Een officiële Chinese reactie is tot nu toe uitgebleven.

Ook de president van de Europese Kamer van Koophandel, Jens Eskelund, kan deze berichten niet bevestigen. Hij voegde daaraan toe dat het hem niet onwaarschijnlijk lijkt. "Waar rook is, is vaak vuur. De Chinese importtarieven zijn zeer schadelijk voor de eigen economie en dat weet China."

Ook de VS heeft inmiddels al een aanzienlijke hoeveelheid Chinese producten vrijgesteld van importheffingen. In totaal gaat dat om importen met een totale waarde van 90 miljard euro, zo'n 22 procent van de totale Amerikaanse import uit China.

Onzekerheid slaat over op Europese bedrijven in China

Ondanks de versoepelingen heeft het ondernemersvertrouwen onder Europese bedrijven in China flinke schade opgelopen. Bijna 60 procent van de ondervraagde Europese bedrijven in China zegt dat het moeilijker is geworden om zaken te doen in vergelijking met het begin van dit jaar. Dat geldt ook voor bedrijven die niet direct zakendoen met de VS.

Het toekomstbeeld is nog minder rooskleurig. Slechts 23 procent van de bedrijven is optimistisch over de groeikansen van het bedrijf in de aankomende twee jaar. Maar slechts 7 procent denkt dat de winst zal toenemen. Er zal dus meer gemaakt worden, maar minder verdiend worden. Meer dan driekwart van de bedrijven vindt dat de druk vooral door de VS opgevoerd wordt.

Blokken, stampen en vele uren boven de boeken hangen: vandaag beginnen de centrale eindexamens voor middelbare scholieren. Voor havo-leerlingen staat natuurkunde op het programma, vwo'ers starten met Nederlands en vmbo'ers gl/tl hebben hun Engels examen.

Enkele tienduizenden vmbo-leerlingen zijn vorige maand al van start gegaan: scholen konden digitale eindexamens voor leerlingen van het vmbo basis- en kaderonderwijs al vanaf 1 april afnemen.

Ook leerlingen die schriftelijk staatsexamen doen, bijvoorbeeld leerlingen uit het speciaal onderwijs, zijn al begonnen.

Hele dagen blokken achter je bureau. Hoe zorg je dat je gefocust blijft en hoe voorkom je studieontwijkend gedrag? In Haarlem kunnen eindexamenleerlingen terecht in de kelder van het voormalige V&D-gebouw in het centrum. Hier is een rustige studieruimte geopend.

"Niet iedereen heeft thuis de ruimte of rust om zich goed te kunnen concentreren", legt woordvoerder Yagmur Demir van de gemeente Haarlem uit. "De bibliotheek was vaak vol, vandaar dat we nu dit aanbieden."

Een havo-leerling die druk aantekeningen maakt met zijn examenbundel Nederlands op tafel doet even zijn oordopjes uit. "Met noise-cancelling," legt hij uit, "want anders hoor ik steeds de reclames van de winkel hierboven." Toch zit hij liever hier te leren voor zijn examens dan thuis: "Op mijn kamer ga ik toch eerder op bed liggen dan aan mijn bureau zitten en hier is dat geen optie."

Zijn buurvrouw, een bureau verderop sluit zich daarbij aan. "Mensen hier om me heen motiveren me om te leren voor de examens", legt ze uit. En er is geen afleiding: "De telefoon leidt af, de omgeving ook, overal is afleiding, maar hier is dat niet."

Of bijna niet. Want Mila, de lerares ademhalingsoefeningen, vraagt even om aandacht. De tweede sessie deze week, die door de gemeente wordt aangeboden, staat op het punt van beginnen.

Blijf gefocust

Stefan van der Stigchel is hoogleraar Cognitieve Psychologie aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in focus. Hij raadt iedereen aan om in een prikkelvrije omgeving te gaan zitten, zoals een studiehal of een ander rustig plekje.

En leg die telefoon zo ver mogelijk weg. Je brein moet zo min mogelijk prikkels hebben. Elk berichtje of piepje haalt je uit je concentratie en het is daarna veel moeilijker om die focus weer te vinden.

Hij vergelijkt het met diëten met een pak koekjes naast je: "Ook dat werkt niet." Dus leg die smartphone of laptop in een andere kamer.

Goedemorgen! Vandaag wordt in Moskou de Dag van de Overwinning gevierd. Ook gaat het eerste tijdvak van de centrale eindexamens voor de middelbare school van start en leidt de nieuwe paus Leo XIV zijn eerste grote mis.

Eerst het weer: het wordt een vrij warme en droge dag. Er ontstaan stapelwolken die vooral in de middag aanwezig zijn en het iets minder zonnig maken. De temperatuur stijgt naar 18 tot 21 graden. Alleen op de Waddeneilanden is het frisser.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Amerikaanse ministerie van Defensie begint met het ontslaan van zo'n duizend militairen die openlijk transgender zijn. Mensen die in stilte transgender zijn, krijgen dertig dagen de tijd om zichzelf te melden.

Het besluit van minister Hegseth werd al verwacht, nadat het Hooggerechtshof dinsdag groen licht had gegeven voor een verbod. Lagere rechters hadden dat verbod in maart nog tegengehouden. President Trump had de ontslagronde bevolen per decreet.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Om 18.06 uur was het zover: er kwam witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, het teken dat er een nieuwe paus was gekozen. Het is de 69-jarige Amerikaan Robert Prevost. Hij zal paus Leo XIV zijn.

Prevost is de eerste Amerikaan die gekozen is als het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij werd geboren in de Amerikaanse stad Chicago. Een groot deel van zijn leven bracht hij door in Peru waar hij dertien jaar woonde en werkte, en ook de Peruaanse nationaliteit aannam.

Kijk hier de gebeurtenissen van gisteravond terug:

Fijne dag!

Waar je ook kijkt in Moskou wapperen kleurige vlaggen en herinneren affiches en reclameborden aan de overwinning van het Sovjetleger op nazi-Duitsland in 1945. De Dag van de Overwinning is voor veel Russen al jaren veruit de belangrijkste feestdag. Maar het karakter ervan is door de jaren heen danig veranderd. Dat is deze dagen goed te merken.

Na 1945 was 9 mei jarenlang geen feestdag, maar vooral een dag om te herdenken. De Sovjet-Unie verloor 27 miljoen mensen in de oorlog, meer dan alle andere deelnemende landen samen. Er is vrijwel geen familie in Rusland en de andere voormalige Sovjetrepublieken die niet is getroffen door de Tweede Wereldoorlog, die hier de Grote Vaderlandse Oorlog wordt genoemd.

Militaire macht

Veteranen van toen, die op deze dag jarenlang elkaars gezelschap zochten, zijn er nauwelijks meer. Onder Vladimir Poetin kwam het accent vooral te liggen op het vertoon van militaire macht in de jaarlijkse parade op het Rode Plein. Sinds 2008 wordt jaarlijks een grote hoeveelheid militair materieel getoond, tot en met intercontinentale raketten aan toe. In voorgaande decennia was dat wapentuig slechts sporadisch te zien.

En sinds 2022, maar in feite al veel eerder, doet het Kremlin er alles aan om aan te tonen dat er een rechtstreeks verband is tussen de strijd tegen nazi-Duitsland en die tegen het huidige Oekraïne. Al sinds 2014 duiden de Russische staatsmedia en officiële woordvoerders de Oekraïense leiders dag in dag uit aan als neonazi's.

In het centrum van Moskou zijn straattentoonstellingen ingericht onder het motto 'Van de Grote Vaderlandse Oorlog tot de Speciale Militaire Operatie'. Met dat laatste wordt in Rusland het Russische optreden tegen Oekraïne aangeduid.

Voor Poetin heeft deze Overwinningsdag een bijzondere betekenis vanwege de aanwezigheid - voor het eerst in vele jaren - van tientallen staatshoofden en regeringsleiders. Zijn belangrijkste gast is de Chinese president Xi, met wie Poetin inmiddels meer dan drie uur heeft gesproken. De twee hebben een akkoord over verdere strategische samenwerking getekend, om de toch al innige banden nog verder aan te halen. China is voor Rusland een cruciale bondgenoot en veruit de belangrijkste handelspartner.

Chinese militairen doen dit jaar mee aan de parade op het Rode Plein, en voor zijn er ook soldaten uit Noord-Korea op de tribune. Zowel Rusland als Noord-Korea hebben eerder bevestigd dat er Noord-Koreaanse troepen zijn ingezet tegen het Oekraïense leger in de Russische grensprovincie Koersk.

Onder de aanwezigen op het Rode Plein zijn ook de Braziliaanse president Lula, de Venezolaanse president Maduro - met wie Poetin ook een strategisch partnerschapsverdrag heeft getekend - en de Servische president Vucic.

'Verre van geïsoleerd'

De Slowaakse premier Fico is de enige vertegenwoordiger van een EU-land. Hij arriveerde donderdagavond via een grote omweg in Moskou, nadat de Baltische staten eerder hun luchtruim hadden gesloten voor zijn vliegtuig. Met de aanwezigheid van bijna dertig buitenlandse leiders in Moskou wil het Kremlin demonstreren dat Rusland verre van geïsoleerd is, alle westerse inspanningen daartoe ten spijt.

In de dagen voorafgaand aan 9 mei is de spanning in Moskou opgelopen, met het oog op mogelijke Oekraïense acties. Poetin had eerder een eenzijdig staakt-het-vuren van drie dagen afgekondigd, maar Kyiv weigerde zich daarbij aan te sluiten.

Afgelopen week vond bovendien de grootste Oekraïense drone-aanval op Rusland tot nu toe plaats. Volgens het Russische ministerie van Defensie zijn meer dan vijfhonderd drones neergehaald, maar om wat voor aantal het werkelijk gaat, blijft onduidelijk. Zeker een drone heeft ook de Russische hoofdstad bereikt.

Bijzondere veiligheidsmaatregelen

Als gevolg van de droneaanvallen werden meerdere vliegvelden gesloten en raakte het vliegverkeer in grote delen van Rusland ernstig ontregeld. Buitenlandse luchtvaartmaatschappijen staakten tijdelijk hun vluchten naar Russische bestemmingen. Duizenden passagiers liepen vertragingen op of moesten uitwijken naar andere bestemmingen. Donderdagavond meldden de Russische autoriteiten dat de situatie was genormaliseerd.

In en om Moskou zijn in verband met de aanvallen en de aanwezigheid van de vele hoge gasten bijzondere veiligheidsmaatregelen genomen. In de dagen voorafgaand aan de parade is het mobiele internet in Moskou en enkele andere steden meermalen platgelegd, ook navigatiesystemen functioneerden slecht.

De maatregelen leidden tijdelijk tot grote problemen in het betalingsverkeer, bij taxi's en bezorgingsdiensten. Vandaag is cafés, restaurants en winkels langs de route van de parade gesommeerd de deuren gesloten te houden.

Bij een rechtszaak in de Verenigde Staten is een zogenoemde AI-avatar ingezet om het verhaal van een slachtoffer te vertellen. Voor zover bekend is dat nooit eerder gebeurd.

In Phoenix in de staat Arizona stond Gabriel Paul Horcasitas terecht voor het doodschieten van Christopher Pelkey bij een verkeersruzie. Familie en vrienden van het slachtoffer dienden tientallen brieven in bij de rechtbank. Ze beschreven zijn humor, zijn persoonlijkheid en het feit dat hij gediend heeft in het leger.

Ook Pelkeys zus, Stacey Wales, wilde een verklaring opstellen, maar het lukte haar naar eigen zeggen niet om de juiste woorden te vinden. Daarop dacht ze: degene die het verhaal van mijn broer het beste kan vertellen, is hijzelf. Ze schreef een script en liet haar man een AI-versie van haar broer maken, die in de rechtszaal werd getoond. In Arizona is dat toegestaan.

'Waarschijnlijk vrienden geweest'

Het door kunstmatige intelligentie gecreëerde videopersonage wendde zich tot de schutter, Horcasitas. "Het is zonde dat we elkaar op die dag in 2021 onder die omstandigheden hebben ontmoet", sprak de AI-versie van Pelkey. "In een ander leven zouden we waarschijnlijk vrienden zijn geweest." Hij zei vergevingsgezind te zijn. "Dat ben ik altijd geweest en zal ik ook altijd zijn."

Zijn zus plaatste de video op YouTube:

De rechter in de zaak, Todd Lang, was onder de indruk van wat hij zag. Hij noemde het aannemelijk dat de 37-jarige Pelkey inderdaad gereageerd zou hebben zoals zijn AI-versie had gedaan.

De 54-jarige dader is veroordeeld voor doodslag en heeft een celstraf van 10,5 jaar gekregen. De advocaat van Horcasitas gaat in hoger beroep omdat hij vindt dat de rechter bij het vonnis te afhankelijk is geweest van de AI-getuigenis.

Tot nu werd AI binnen de rechtspraak in de VS vooral gebruikt voor administratieve taken, research en het voorbereiden van zaken. Een lid van het Hooggerechtshof in Arizona erkent dat de populariteit van AI binnen de rechtspraak is gegroeid. Daarom is er een commissie in het leven geroepen die erop moet toezien dat alles volgens de regels verloopt.

De politie heeft de afgelopen tijd alles op alles gezet om de uit het Drents Museum gestolen kunstschatten uit Roemenië terug te vinden, maar nog altijd zonder resultaat. Vandaag staan voor het eerst twee verdachten terecht voor de geruchtmakende kunstroof in Assen.

Het tweetal hoort bij een groepje uit Heerhugowaard en omgeving dat achter de diefstal zou zitten van de kostbare helm van Cotofenesti. Ook zijn drie gouden armbanden gestolen. Het zijn archeologische topstukken, die voor een speciale tentoonstelling waren geleend van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest.

Om de kunstschatten terug te krijgen, zou een van de verdachten vorige week nog een deal aangeboden hebben gekregen. Volgens De Telegraaf luidde het voorstel zijn straf te halveren, als hij zou vertellen waar het goud is gebleven. Hij ging er niet op in.

Voor die tijd waren ook al undercoveragenten ingezet, meldde de krant. Politiemensen deden zich voor als criminelen en benaderden een andere verdachte. Zij boden hem 400.000 euro voor het goud. Ook hij ging er niet op in.

Wel zou deze verdachte hebben aangegeven dat de helm en armbanden nog ergens verstopt liggen; het tweetal dat vandaag moet voorkomen zou weten waar. Douglas W. (36) en Bernhard Z. (35) behoren volgens het Openbaar Ministerie tot de mannen die met grof geweld bij het Drents Museum hebben ingebroken.

Vuurwerkbom

Op beelden is te zien hoe drie mannen met capuchons op zaterdagnacht 25 januari met een vuurwerkbom een verwoestende explosie veroorzaken bij het museum. De klap was zo hard, dat in de omgeving ruiten sneuvelden.

Eenmaal binnen sloegen ze vitrines kapot. Daarna gingen ze ervandoor met enkele van de vele tientallen tentoongestelde kunstschatten uit Roemenië. Waaronder dus de befaamde gouden helm.

De schok over de kunstroof was enorm. In Roemenië werd het vergeleken met de diefstal van de Nachtwacht.

Miljoenenclaim

De bijna zuiver gouden helm van Cotofenesti is in Roemenië een nationaal symbool. De helm dateert uit de vijfde eeuw voor Christus en komt uit het oude rijk Dacië, waar nu Roemenië en Bulgarije liggen.

De verontwaardiging over de diefstal was zo groot dat de Roemeense premier dreigde met een miljoenenclaim als de helm en armbanden niet zouden terugkomen. De onthutste directeur van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest werd op staande voet ontslagen.

Diplomatiek overleg was nodig om de gemoederen weer enigszins tot bedaren te brengen. Nederland beloofde dat alles op alles zou worden gezet om de buit terug te vinden. "Laten we hopen dat de stukken gevonden worden voordat ze worden omgesmolten", zei de Roemeense ereconsul Andrea Teunissen eerder tegen de NOS.

Arrestaties

Al een paar dagen na de roof verrichtte de politie de eerste arrestaties. Een weggegooide tas met kleding zette de politie op het (DNA-)spoor van Douglas W. en Bernhard Z. Zij waren al eerder veroordeeld; een van hen voor een gewelddadige woningoverval.

Toen bleek dat zij niet wilden zeggen waar de buit was, nam het Openbaar Ministerie een ongebruikelijke stap. Het OM zette hun foto en volledige naam online in de hoop op tips van mensen die de verdachten nog hadden gezien na de roof.

Hun advocaten vonden de maatregel buiten alle proporties, maar volgens justitieminister Van Weel hadden de verdachten zelf de keuze: praten of hun foto online zien. Daarnaast loofde het OM een beloning van 100.000 euro uit voor de gouden tip.

Zijdelingse rol

Behalve de twee verdachten die vandaag terechtstaan, pakte de politie nog vijf mensen op. Van hen zit alleen een 20-jarige man uit Heerhugowaard nog vast. Hij moet later voorkomen.

De rest van de groep zou zijdelings een rol hebben gespeeld bij de kunstroof. Zo zou een van hen een vluchtauto hebben klaargezet zonder te weten waarom. Een andere verdachte, de vriendin van Douglas W., zegt ook dat ze van niets wist.

Ook de hoofdverdachten ontkennen dat ze bij de roof betrokken waren. Zij houden dus ook vol dat ze niet weten waar de archeologische schatten zijn gebleven.

Optimistisch

Als de helm en armbanden niet worden teruggevonden, kan dat Nederland miljoenen euro's kosten. De regering staat garant voor eventuele schade aan geleende kunststukken.

Functionarissen bleven de afgelopen tijd optimistisch over het terugvinden van de armbanden en de helm van Cotofenesti. Onder hen de hoogste baas van het Openbaar Ministerie van Noord-Nederland en de Roemeense minister van Cultuur.

En als er iemand is die vurig hoopt dat de helm en armbanden uiteindelijk weer opduiken, is het de ontslagen Roemeense museumdirecteur wel. Een paar uur voor hij werd weggestuurd, zei hij tegen de NOS: "Voor mij zijn die stukken als mijn kinderen."

De nieuwe paus Leo XIV leidt vanochtend op zijn eerste volledige dag als kerkelijk leider zijn eerste mis. Dat doet hij om 11.00 uur in de Sixtijnse Kapel, in aanwezigheid van de kardinalen.

Zondag verschijnt hij weer op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek, waar hij voorgaat in het middaggebed Regina Caeli, voor het wachtende publiek op het Sint-Pietersplein. Maandagochtend staat hij voor het eerst de pers te woord, meldt de persdienst van het Vaticaan.

Op het Sint-Pietersplein klonk gisteravond om 18.06 uur gejuich, toen de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel witte rook uitsloeg. Ruim een uur later stapte de 69-jarige Amerikaans-Peruaanse Robert Prevost het balkon van de Sint-Pietersbasiliek op, om de mensenmassa te begroeten als de 267e leider van de Rooms-Katholieke Kerk.

Kijk hier dat moment terug:

Op een persconferentie bevestigde de directeur van de persdienst dat de nieuwe paus met zijn naam, Leo XIV, "duidelijk en opzettelijk" verwijst naar paus Leo XIII. Die was van 1878 tot 1903 paus en stelde in die tijd een belangrijk pauselijk geschrift op, Rerum Novarum, waarmee hij de kerk in sociaal opzicht moderniseerde.

"Toen stond de wereld ook ontzettend op zijn kop, door de industriële revolutie, schrijnende armoede en de sociale onrust. Hij zag dat de katholieke gemeenschap daar antwoord op wilde", zegt Anton de Wit, hoofdredacteur van Katholiek Nieuwsblad. Met de naam Leo XIV verwijst Prevost naar de soortgelijke sociale vraagstukken die er nu in de wereld zijn. "En daar moet een sociaal antwoord op geformuleerd worden, een gelovig antwoord met oog voor medemenselijkheid."

Hoewel Leo XIV zijn pontificaat op zijn eigen manier vorm zal geven, verwacht de Nederlandse kardinaal Wim Eijk geen grote veranderingen ten opzichte van zijn voorganger Franciscus. "Ik denk dat hij de lijn van de paus zoals die tot nu toe gevolgd is gewoon zal voortzetten. Ik verwacht niet ineens een revolutie of grote veranderingen. Daar is het geen type voor", zegt Eijk.

In Peru zijn mensen in elk geval uitzinnig na de uitverkiezing van Prevost tot paus. Zijn Peruaanse identiteitskaart gaat rond op sociale media, met de hashtag #papaperuana: de paus is een Peruaan. Op andere foto's staat Leo XIV tussen een berg aardappels: 'papa' is het Spaanse woord voor paus en voor aardappel, de nationale aardvrucht van Peru.

Ook in zijn geboorteland VS wordt verheugd gereageerd op de eerste paus uit Noord-Amerika. In New York werd het Empire State Building ter ere van de Amerikaan verlicht in pauselijk goud en wit.

Prevosts oudere broer John werd totaal verrast toen hij met zijn nicht de bekendmaking van de nieuwe paus op tv volgde. "Ze begon ineens te schreeuwen omdat haar oom was. Ik kon het totaal niet geloven, omdat het zo ver buiten de verwachting lag."

President Trump noemde het een grote eer en zei ernaar uit te kijken Leo XIV te ontmoeten. Het is de grote vraag hoe die zal omgaan met het beleid van de president: in het verleden uitte Prevost als bisschop wel eens kritiek op diens beleid. Zo retweette hij stukken die kritisch waren over Trumps harde immigratiebeleid.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie begint met het ontslaan van zo'n duizend militairen die openlijk transgender zijn. Mensen die in stilte transgender zijn, krijgen dertig dagen de tijd om zichzelf te melden.

Het besluit van minister Hegseth werd al verwacht, nadat het Hooggerechtshof dinsdag groen licht had gegeven voor het verbod op transgender militairen. Federale rechters hadden dat verbod in maart nog tegengehouden, maar die vonnissen zijn deze week dus tenietgedaan. President Trump had de ontslagronde bevolen per decreet.

Het ministerie van Defensie gaat de medische dossiers van zijn militairen onder de loep nemen, om te kijken wie tekenen van bijvoorbeeld genderdysforie vertoont, signalen dat iemand zich anders voelt of uit dan het geslacht waarmee ze geboren zijn. Voor wie dat geldt, wordt ook ontslagen.

Aantallen onduidelijk

Hoeveel transgender militairen er precies in dienst zijn, is niet bekend. Schattingen lopen uiteen van enkele duizenden tot 15.000 mensen, op een krijgsmacht van 2,1 miljoen militairen.

President Trump keerde zich in zijn eerste ambtsperiode ook al tegen transgender personen in het leger. Hij stelde een verbod in, maar mensen die al militair waren, mochten blijven. Zijn opvolger, Biden, trok het verbod kort na zijn inauguratie weer in.

In maart ontstond er onder Nederlandse transgender militairen onrust vanwege het decreet van Trump. Commandant der strijdkrachten Eichelsheim en staatssecretaris Tuinman van Defensie lieten daarop weten dat transgender militairen in Nederland niets te vrezen hebben. "In een steeds onveiliger wereld heeft Defensie het beste van iedereen nodig om Nederland en bondgenoten te kunnen blijven beschermen. We blijven ons daarom inzetten voor een diverse krijgsmacht", schreven ze in een reactie aan de NOS.

Bij een overval op de Action in Roosendaal is vanavond een man aangehouden door omstanders. Hij is overgedragen aan de politie.

Rond 20.30 uur kwamen bij de politie meldingen binnen van de gewapende overval in de winkel aan de Boulevard. Agenten kwamen met meerdere eenheden ter plaatse. De situatie daar was "erg hectisch", meldt een woordvoerder. "Want er waren nog klanten in de winkel."

Het is nog onduidelijk wat er precies is gebeurd, maar omstanders hebben een verdachte weten aan te houden. Hij zit vast en zal later gehoord worden. Over zijn identiteit is nog niets bekend.

Slachtofferhulp

De omgeving is afgezet. Agenten hebben in de winkel verklaringen opgenomen van mensen die de overval hebben meegemaakt, schrijft Omroep Brabant. Ook wordt er sporenonderzoek gedaan. "Het onderzoek zal nog geruime tijd in beslag nemen", aldus de politie.

Getuigen van de overval krijgen slachtofferhulp aangeboden.

Waarnemend directeur van de Amerikaanse rampenbestrijdingsdienst FEMA Cameron Hamilton is plotseling ontslagen. Minister Kristi Noem van Binnenlandse Veiligheid nam dat besluit nadat Hamilton zich gisteren uitsprak tegen de ontmanteling van de instantie.

President Trump en Noem zeggen al maanden dat ze van plan zijn de instantie grotendeels of in zijn geheel op te heffen. Ze noemen de rampenbestrijdingsdienst partijdig, inefficiënt en onnodig. De Federal Emergency Management Agency zou geld bedoeld voor rampenbestrijding inzetten om illegale migranten te huisvesten; een bewering die ontkracht is door Amerikaanse media.

Hamilton en Noem verschenen gisteren voor het Congres in een hoorzitting over FEMA. Noem herhaalde dat de rampenbestrijdingsdienst "moet worden afgeschaft, zodat staten voortaan zelf op rampen kunnen reageren". "President Trump heeft vanaf het begin kenbaar gemaakt dat hij vindt dat FEMA de Amerikaanse bevolking heel vaak in de steek heeft gelaten", zei ze.

Hamilton prees de medewerkers van FEMA juist. "Ik geloof niet dat het in het belang van het Amerikaanse volk is om het Federal Emergency Management Agency op te heffen", zei hij. Hij voegde eraan toe dat het niet aan hem is om die beslissing te nemen.

'Langzaam en zorgvuldig'

Hamilton werd in januari door Trump aangesteld om de hervormingen binnen FEMA te leiden. Maar waar veel Amerikaanse topfunctionarissen willen dat de instantie binnen enkele maanden wordt ontmanteld, vindt Hamilton dat de hervormingen langzaam en zorgvuldig moeten worden doorgevoerd.

Hij is ervan overtuigd dat de Verenigde Staten FEMA nodig hebben, zeker nu het orkaanseizoen voor de deur staat. Dat loopt van 1 juni tot en met 30 november.

Hamilton wordt vervangen door David Richardson, een hoge functionaris van het Department of Homeland Security (DHS). Richardson is een voormalig marinier en gevechtsveteraan. Bij DHS leidde hij de afdeling "Countering Weapons of Mass Destruction".

Premier Schoof denkt dat Rusland binnen twee à drie jaar een troepenmacht aan de Noord-Europese grens kan opbouwen om "een andere" oorlog te beginnen. In de Noorse hoofdstad Oslo reageert de Nederlandse premier op berichten over de toenemende Russische militaire activiteiten in de buurt van de Finse grens, zoals de aanleg van nieuwe spoorwegen.

"In een aantal jaren heeft Rusland voldoende capaciteit ontwikkeld om eventueel een andere oorlog te beginnen, en dat kan zomaar op het Europese continent zijn", aldus Schoof. Hij benadrukt dat hij mensen niet bang wil maken. "Het is niet gezegd dat er een Russische aanval komt. Ik wil niemand angst aanpraten." Maar er moet, samen met andere Europese landen, wel hard gewerkt worden "om dat te voorkomen".

Schoof is in Oslo voor de jaarlijkse top van de Joint Expeditionary Force (JEF), een militair samenwerkingsverband tussen Noord-Europese landen. Het gaat om de drie Scandinavische, Finland en de drie Baltische staten die samen met IJsland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland de NAVO willen ondersteunen met de bescherming van het 'Hoge Noorden' van Europa.

Nieuw hoofdkwartier

Rusland heeft de afgelopen tijd zijn militaire activiteit in dat gebied fors uitgebreid. Bij de Noorse grens is een nieuw militair hoofdkwartier gebouwd, zo schrijft The Wallstreet Journal op basis van Europese inlichtingendiensten en satellietfoto's. Ook worden nieuwe spoorlijnen parallel aan de Finse grens aangelegd, bestaande trein- en wegverbindingen worden opgeknapt en er wordt in hoog tempo gewerkt aan een grotere troepenmacht. De Finse grens met Rusland is zo'n 1300 kilometer lang.

Schoof heeft met de Finse president Alexander Stubb de aanleg van de spoorlijnen besproken en merkt dat de Finnen vertrouwen hebben in hun opgebouwde defensiemacht. "Dus aan de ene kant is er geen reden tot zorgen", aldus Schoof.

Maar er is wel sprake van "een belangrijke verandering" aan de grens, die voor Finland reden is om de defensiecapaciteit te verhogen. Volgens Schoof is de spoorlijn duidelijk bedoeld voor troepenverplaatsing, de aanvoer van troepen en de opbouw van militaire steun.

Schoof zegt dat er ook telefonisch is gesproken met de Amerikaanse president Trump en de Oekraïense president Zelensky over onder meer een staakt-het-vuren in Oekraïne:

Nederland moet extra alert zijn op Russische sabotage omdat het aan de Noordzee ligt. In die zee liggen veel kabels voor internet- en dataverkeer. "Die kabels zijn gemakkelijk kapot te maken of er kan apparatuur op geplaatst worden", aldus de premier.

Hij wil nog niet vooruitlopen op de vraag hoeveel extra geld het Nederlandse kabinet zal uittrekken voor Defensie. Dat wordt de komende tijd besproken, eerst in het kabinet en daarna met de coalitiepartijen. Het is ook een belangrijk onderwerp op de NAVO-top in Den Haag in juni.

Volgens de Haagse burgemeester Jan van Zanen waren er vooraf geen signalen dat men zou gaan rellen in Scheveningen. Dat zei hij vandaag in een debat met de gemeenteraad in Den Haag over die ongeregeldheden.

Honderden jongeren raakten vorige week donderdag in gevecht rond het Kurhaus. Ze hadden via sociale media in Scheveningen afgesproken, liet de politie eerder weten. Toen de politie ingreep, keerde het geweld zich tegen agenten. Ze werden bekogeld met onder meer stenen, fietsen en glaswerk. De mobiele eenheid werd ingezet.

Oproep

De gemeenteraad wilde vandaag opheldering. Verschillende partijen vroegen zich af hoe lang de oproepen al rondgingen op sociale media, en hoe het kon dat de politie er niets van wist.

Van Zanen spreekt tegen dat er signalen waren dat men ging rellen. "Ik heb ook de snapchats gezien, met de oproep om gezellig naar Den Haag te komen, maar daarin is niets gezegd over rellen", citeert Omroep West. Ook ondernemers in Scheveningen hebben volgens hem niets doorgegeven over dreigende onrust.

Pas rond 20.30 uur kreeg de gemeente een signaal dat het onrustig begon te worden in de buurt van het strand. Een kwartier later begon de politie mensen van het plein te dringen. "Dat ging beheerst. Daarna ging het mis", zei Van Zanen.

'Vreselijke verstoring'

"Het is waardeloos", vindt hij. "Maar wel wat er is gebeurd." De burgemeester noemt de rellen een "vreselijke verstoring van de openbare orde". "Ik baal ervan voor de bewoners, voor de ondernemers, voor de bezoekers."

Hij vindt het kwalijk dat ouders van de "kinderen" die meededen aan de rellen, zich niet hebben gemeld. "Tegen die ouders zeg ik: schaam je. Het is onze stad, van iedereen."

Verdachten

Vandaag hield de politie twee verdachten aan. Het zijn een 17-jarige jongen uit Rotterdam en een 16-jarige jongen uit Den Haag. De 17-jarige wordt verdacht van het vernielen van een politieauto en -busje, de 16-jarige van openlijke geweldpleging tegen de politie.

De politie zegt nog meer verdachten in beeld te hebben en gaat ervan uit dat er meer arrestaties volgen.

Hindoes in Nederland ervaren al langere tijd een zorgwekkende toename aan discriminatie vanwege hun geloof. Het gaat vooral om vijandige opmerkingen op sociale media, maar er zijn ook serieuze geweldsbedreigingen. De Hindoeraad Nederland heeft daarom een discriminatiemeldpunt opgezet. Binnen een dag zijn er al vijftig meldingen binnengekomen.

Van de vijftig melders zijn er minimaal acht voornemens aangifte te doen bij de politie, zegt voorzitter Shivan Bhoendie van de Hindoeraad. Zo zou er zijn gedreigd om met een groep naar mandirs - hindoegebedshuizen - te gaan om daar alle beelden van de goden kapot te slaan.

De hindoes zouden volgens aanvallen op sociale media "nog meer in koeienurine moeten baden" of "zichzelf moeten ophangen aan de slurf van die olifant", een verwijzing naar de hindoegod Ganesh, die een olifantenhoofd heeft.

De raad was al langer in gesprek met de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) over het in kaart brengen van discriminatie van hindoes. In Nederland worden nog geen cijfers bijgehouden van hindoediscriminatie. Het besluit werd genomen na een bijeenkomst met leden uit de hindoegemeenschap en de NCDR afgelopen december.

De recente toename van hindoediscriminatie lijkt verband te houden met de escalatie in het conflict tussen India en Pakistan. Daarom kwam het opzetten van het punt in een stroomversnelling, zegt Bhoendie. "Veel mensen schrikken van de bedreigingen en weten niet wat ze moeten doen."

Kashmir

Vorige maand openden terroristen het vuur op Indiase toeristen in Kashmir. Er vielen 26 doden. De schutters zouden de slachtoffers hebben gevraagd of ze hindoe waren en hen vervolgens hebben doodgeschoten.

India gaf buurland Pakistan de schuld. Dat land ontkent betrokkenheid. In reactie op de aanslag voerde India luchtaanvallen uit, waarbij tientallen doden en gewonden zijn gevallen.

Dat conflict lijkt ook een uitwerking te hebben in Nederland, "maar niet tussen Pakistaanse Nederlanders tegen Indiase Nederlanders", zegt de voorzitter. Volgens hem wordt er in Nederland een religieus conflict van gemaakt. "Het is een conflict tussen twee landen. Toch worden Nederlandse hindoes bedreigd omdat ze hindoe zijn."

De dreigementen zijn zo ernstig dat er al zeker één aangifte bij de politie ligt. Deze gaat over een filmpje dat op sociale media rondging waarin een vrouw verkondigt dat de 'kutk*lies' - een scheldwoord voor hindoestanen - niet te vertrouwen zijn. Ook zouden hindoestanen "zomaar Pakistan aanvallen".

Bhoendie benadrukt dat het overgrote deel van de hindoes in Nederland vanuit de hindoestaanse gemeenschap uit Suriname is gekomen. Hindoestanen zijn nazaten van contractarbeiders die onder valse voorwendselen vanuit India naar voormalige Nederlandse koloniën zijn gehaald. Hindoestanen kunnen zowel hindoe als moslim zijn. Zij moesten op de plantages werken na de afschaffing van de slavernij in 1863.

'Zionist'

De discriminatie uit zich niet alleen online. Een hindoeman van 70 uit Den Haag zou recent plots door zijn moslimbuurman zijn uitgemaakt voor 'zionist'. "Het lijkt erop dat mensen denken dat omdat India en Israël bondgenoten zijn, het conflict in Gaza gerelateerd is aan het conflict in Kashmir. En dat dit zich vertaalt naar de Nederlandse hindoes", aldus Bhoendie. "Maar dat heeft helemaal niets met ons te maken. Dat is een grote denkfout."

De raad heeft een goede relatie met het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), dat hindoes veel sterkte wenst in deze gespannen tijd. "Er is in Nederland nooit een conflict op deze schaal geweest tussen hindoes en moslims", zegt Bhoendie. Hij vindt deze toename dus ook erg zorgelijk. "Het zijn enkelingen die zeer haatdragende taal uiten", aldus de voorzitter.

Voorzitter Muhsin Köktaş van het CMO zegt geen meldingen te hebben gehad vanuit de moslimgemeenschap over een oplaaiend conflict in Nederland. Hij staat in goed contact met de Hindoeraad.

De twee organisaties zouden jaren geleden al afspraken hebben gemaakt om religieuze conflicten uit het buitenland niet naar Nederland te halen. Köktaş zegt dat het CMO "vanzelfsprekend tegen elke vorm van discriminatie en geweld is". "Geen enkele religie kan voorstander zijn van geweld, wij zijn tegen onrecht."

Het meldpunt hindoediscriminatie zal open blijven en de meldingen verzamelen. Ze zullen meldingen die niet over religieuze discriminatie scheiden van de stapel. Uiteindelijk zullen ze de bevindingen delen met de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, die deze mogelijk zal overhandigen aan de regering.

"We hebben alles achtergelaten en zijn gewoon weggerend", zegt Ghulam Mohammad. Hij woont in de regio Poonch in Indiaas Kashmir, een van de gebieden die nu het hardst worden getroffen door de beschietingen tussen India en Pakistan.

Sinds de terroristische aanslag in Pahalgam waarbij 26 Indiase toeristen om het leven kwamen, wordt vrijwel elke dag geschoten aan de bestandslijn tussen het Indiase en het Pakistaanse deel van Kashmir.

Terwijl de rest van de wereld ziet hoe India en Pakistan elkaar voor de tweede dag op rij bestoken met drones en raketten, weet de bevolking in dit gebied heel goed dat het conflict al bijna tachtig jaar lang gaande is. Aan één stuk door - ook als de wereld niet toekijkt.

"Mensen die hier wonen, leven al op het randje van de afgrond", zegt Muhammad Yasir Khan. "Als een soldaat op enig moment de controle verliest, moeten wij de gevolgen dragen." Hij woont in Ghameer, vlak bij de bestandslijn, aan de Pakistaanse zijde. In het Pakistaanse deel van Kashmir sloegen al meer dan 2000 mensen op de vlucht.

Ook in het Indiase deel zeggen mensen weg te willen. Ze vrezen dat het conflict verder escaleert. De winkels blijven dicht en de straten blijven leeg.

Line of Control

De bestandslijn is geen officiële grens, maar een lijn waar beide zwaarbewapende legers al tegenover elkaar staan sinds de eerste oorlog die gevoerd werd over Kashmir. Toen de Britten in 1947 hun kolonie Brits-Indië verlieten, viel die uiteen in India en Pakistan. Vrijwel direct ontstond het conflict om Kashmir. Moest het bij het islamitische Pakistan horen, of werd het seculier en Indiaas?

Staten waar ongeveer even veel hindoes als moslims woonden, zoals Punjab en Bengalen, waren toen al haastig verdeeld door een Britse advocaat die nog nooit in India was geweest. Bij vorstendommen als Kashmir - waar de bevolking overwegend moslim was, maar een hindoe-'maharadja' (vorst) de leiding had - mocht die maharadja kiezen.

Maar de maharadja van Kashmir wachtte te lang met zijn keuze; Pakistan viel zijn gebied binnen en het Indiase leger steunde de maharadja. Zo begon de eerste van drie oorlogen die gevoerd werden over Kashmir. Na bemiddeling van de VN werd er in 1949 een staakt-het-vuren getekend. De lijn die de legers op dat moment scheidde, werd de bestandslijn die tegenwoordig bekendstaat als de 'Line of Control'.

Escalatie

Vaker dan in de rest van Pakistan of India gemerkt wordt, zijn er confrontaties aan die bestandslijn. Daar is de lokale bevolking wel aan gewend. "Terwijl in de rest van Pakistan en India cricket wordt gespeeld, leven we hier in oorlog", zegt Khan. Sinds India in de nacht van dinsdag op woensdag raketaanvallen uitvoerde, is er veel paniek.

"Het was angstaanjagend omdat we niet goed begrepen wat er aan de hand was", vertelt Sehar. Ze geeft les aan de universiteit van Kotli, dat in Pakistaans Kashmir ligt. Haar huis ligt aan een drukke weg in het centrum van de stad. "Er zijn hier geen terroristische kampen zoals India beweert. Er werd een moskee geraakt waar mensen dagelijks komen om te bidden."

Ook aan Indiase kant zijn er slachtoffers gevallen, toen het Pakistaanse leger reageerde op de aanvallen van India. In Salam Abad zijn veel huizen vernietigd door de raketten. "De overheid heeft ons geen onderdak aangeboden", vertelt Talib Hussain terwijl hij naast het uitgebrande huis van zijn buurman staat.

In Pampore in Indiaas Kashmir, waar volgens Pakistan een vliegtuig werd neergehaald, vertelt Raja over een "vuurbal" die op de school naast haar huis terechtkwam. "Gelukkig gebeurde het 's nachts, anders waren er honderden kinderen gedood."

Toch hoop

Niet iedereen gaat weg en onder een kleine groep klinkt nog hoop.

"India en Pakistan lijken allebei te willen dat we onze huizen verlaten en ergens anders vernederd en ontheemd leven, maar we zullen ons land niet verlaten. We willen vrede, geen oorlog", zegt Khan vanuit Pakistaan Kashmir.

Dat gevoel wordt gedeeld door Narendar Singh, een inwoner van het zwaar getroffen Poonch aan de andere kant van de bestandslijn. "Wij zijn positief. Dat is wat iedereen in deze tijd zou moeten zijn."

Robert Prevost is de eerste Amerikaan die gekozen is als het hoofd van de Rooms-Katholieke kerk. Hij heeft de naam Leo XIV gekozen. Zijn eerste woorden als nieuwe paus op het balkon van de Sint Pieter waren "vrede zij met u allen".

De 69-jarige Leo XIV werd geboren in de Amerikaanse stad Chicago. Een groot deel van zijn leven bracht hij door in Peru waar hij dertien jaar woonde en werkte, en ook de Peruaanse nationaliteit aannam. Hij is dus net zo goed een Latijns-Amerikaanse paus, net als zijn voorganger Franciscus.

Hij studeerde wiskunde en theologie en is afgestudeerd in het kerkelijk recht. Hij wordt gezien als een kundig en rustig bestuurder. Ook wordt hij zachtmoedig genoemd.

Eind jaren 90 keerde hij terug naar de Verenigde Staten en werd hij de hoogste leider van de orde der Augustijnen. Sinds 2023 is hij kardinaal. Hij spreekt drie talen vloeiend: Engels, Spaans en Italiaans.

Peruaanse nationaliteit

Dat de Amerikaan gekozen is als de nieuwe paus heeft ook te maken met zijn Peruaanse nationaliteit en met het feit dat hij in Peru vele jaren als missionaris en daarna als bisschop heeft gediend.

De vorige paus lijkt in Leo XIV zijn opvolger te hebben gezien. In 2023 haalde Franciscus hem naar het Vaticaan om hem het hoofd te maken van de afdeling die bisschoppen benoemt. Daardoor had Prevost een machtige positie binnen het kardinalencollege.

Alle pausen kiezen zelf hun naam. Dat de nieuwe paus gekozen heeft om zichzelf Leo XIV te noemen komt doordat hij een historisch bewustzijn heeft, zegt Anton de Wit, hoofdredacteur van Katholiek Nieuwsblad.

"De vorige paus Leo XIII was in 1878 gekozen. Toen stond de wereld ook ontzettend op zijn kop, door de industriële revolutie, schrijnende armoede en de sociale onrust. Hij zag dat de katholieke gemeenschap daar antwoord op wilde", zegt De Wit.

"Paus Leo XIII heeft toen een heel belangrijk pauselijk geschrift gemaakt: Rerum Novarum uit 1891. Daarin stonden belangrijke katholieke antwoorden op dringende actuele vraagstukken."

Het ging met name om wat toen de sociale kwestie werd genoemd, het probleem van de armoede en ongelijkheid die onder het kapitalisme waren ontstaan. De paus wilde een alternatief bieden voor het socialisme, dat het kapitalisme omver wilde werpen, en bepleitte samenwerking tussen werkgevers en werknemers.

Signaal naar Trump

Met zijn naam verwijst paus Leo XIV er volgens De Wit naar dat er ook nu grote ideologieën zijn die heil op aarde beloven. "En daar moet een sociaal antwoord op geformuleerd worden, een gelovig antwoord met oog voor medemenselijkheid."

Met de naam wil de nieuwe paus ook een duidelijk signaal aan de Amerikaanse president Trump geven, zegt De Wit. "Dat het paus Leo XIV erom te doen is om het sociale gezicht van de kerk te zijn. De katholieke kerk in de Verenigde Staten is van oudsher een van de belangrijkste hulpverleners van migranten. Trump heeft de financiering van de vluchtelingendienst die zich inzet voor migranten in de VS stopgezet."

De Amerikaanse en Britse regering sluiten een handelsdeal, is op een persconferentie in Washington bekendgemaakt. Het is de eerste handelsovereenkomst sinds president Donald Trump in april grootschalige importheffingen aankondigde. Amerika is de grootste economie ter wereld, de Britse economie staat op de zesde plaats.

Volgens Trump is het een "volledige en allesomvattende handelsdeal", terwijl de Britse regering zich wat voorzichtiger uitdrukt. Beide regeringen gebruiken de term "historisch" - maar in de kern lijkt de handelsdeal er vooral op gericht om Trumps importheffingen te versoepelen.

Het Verenigd Koninkrijk kreeg in april een basistarief van 10 procent opgelegd op alle producten, en viel bovendien onder de 25 procent heffingen op staal, aluminium en auto's. De 10 procent blijft in principe bestaan, maar er zijn vrijstellingen gegeven voor specifieke markten. Zo zijn de importheffingen op staal en aluminium geschrapt en kan het VK 100.000 auto's naar Amerika exporteren tegen een lagere heffing. Ook voor Rolls-Royce motoren en vliegtuigonderdelen worden vrijstellingen gegeven.

Daar staat tegenover dat de Britten hun markt openstellen voor Amerikaanse producten als rundvlees, andere landbouwproducten, ethanol en machines. Daarnaast wordt er gehint op verdere gesprekken tussen de twee landen en zeggen ze dat er "meer details zullen volgen".

De Verenigde Staten zijn, na de EU, de op één na grootste exportmarkt voor het Verenigd Koninkrijk. Vorig jaar exporteerden de Britten voor 10 miljard dollar aan auto's naar de VS en voor zo'n 9 miljard dollar aan farmaceutische producten. Een voordeel voor het VK is dat er volgens Trump, anders dan met de EU, geen sprake is van een echt handelstekort. De handelsbalans - die Trump bij veel landen "oneerlijk" noemt - is tussen het VK en de VS redelijk in evenwicht.

'De speciale vriendschap'

Op diplomatiek niveau wordt de overeenkomst aan beide kanten van de Atlantische Oceaan als een succes gevierd. Voor de Britse premier Keir Starmer bewijst het dat zijn diplomatieke aanpak om Trump te paaien vruchten heeft afgeworpen.

De Britten sloegen niet terug met heffingen, Starmer onderhield warme banden met Trump en benadrukte steeds de historische "speciale vriendschap" die sinds de Tweede Wereldoorlog tussen de twee landen bestaat. Voor de Britse premier is dit bovendien bewijs dat het VK na de Brexit en los van het Europese handelsblok, wel degelijk zelfstandig handelsdeals kan sluiten.

Voor Trump is de deal een troef om erop te wijzen dat zijn importheffingen effect hebben. De Amerikaanse president heeft herhaaldelijk benadrukt dat meer dan tachtig landen nu dankzij zijn heffingen in de rij staan om handelsakkoorden te sluiten. Volgens Trump toont dat aan dat zijn handelsoorlog uiteindelijk goed zal zijn voor de Amerikaanse economie.

Economische boost

Positief economisch nieuws is zeer welkom in de kwakkelende Britse economie. Maar hoeveel verschil deze handelsdeal daadwerkelijk zal maken, valt nog te bezien. De Britse premier werd na de persconferentie gevraagd of het land nu beter af is dan voordat Trump president werd. Waarop de Britse premier antwoordde: "de vraag die je moet stellen is, zijn we beter af dan gisteren?"

Critici omschrijven de deal vooral als een fotomoment met beperkte economische waarde: de overeenkomst gaat alleen over goederen (en niet over diensten) en richt zich vooral op zichtbare producten zoals auto's en staal, waar Trump flinke heffingen op legde.

Handelsovereenkomst EU

Ondertussen werkt de Britse regering ook aan handelsovereenkomsten met de Europese Unie. Die gesprekken met de Europese Unie zijn economisch gezien mogelijk belangrijker voor de Britten: de EU blijft immers de grotere afzetmarkt voor het VK.

Brussel en Londen staan op het punt om op 19 mei een post-Brexit 'reset-top' te houden in Londen, waarbij de Britse Labour-regering nadrukkelijk toenadering zoekt. Ook aan Europese kant bestaat daar, mede vanwege de noodzaak tot militaire samenwerking, bereidheid toe.

Vanuit de Britse regering wordt benadrukt dat het land niet hoeft te kiezen, maar met beide economische blokken goede handelsrelaties kan onderhouden die elkaar niet hoeven te bijten.

De zwaardvis die vorige week op het wad bij de Eemshaven in Groningen werd gevonden, is vermoedelijk gestikt in de modder. Dat zegt conservator Pierre Bonnet van Ecomare tegen RTV Noord.

De kieuwen van het dier zaten vol met slib. Een dag voor het aanspoelen werd het dier al gezien in ondiep water met modder. "Het raakte waarschijnlijk in paniek", zegt Bonnet. "De bodem is hartstikke drabbig, je zakt er voor zeker dertig centimeter in weg."

Zeldzame vondst

Het dode dier werd vorige week woensdag ontdekt door hobbyfotograaf Martin Knol uit Winsum. "Ik nam een foto toen ik iets voorbij zag drijven", zegt hij. "Het zag er vreemd uit. Toen ik de foto had uitvergroot, zag ik de punt van het zwaard van de vis. Heel bijzonder."

Dat is het zeker, want zwaardvissen worden zelden gevonden aan de Nederlandse kust. De afgelopen eeuw gebeurde dat voorzover bekend drie keer. De laatste keer dat een Xiphias gladius werd aangetroffen in ons land is bijna veertig jaar geleden.

Vriescel

De dode vis ligt in de vriescel bij Ecomare. Ze willen er een plastic replica van maken. "We willen hem graag afgieten en preparen", zegt Bonnet. "Dat betekent dat er een siliconen mal gemaakt kan worden en dan krijg je een plastic, levensecht model van het dier."

Als die mal klaar is, gaat de vis voor onderzoek naar de universiteit van Wageningen. Daar wordt de maaginhoud van het dier bekeken.

Bonnet verwacht niet dat er nog een officiële doodsoorzaak zal worden vastgesteld. Als een zeezoogdier aanspoelt, moet worden onderzocht waaraan het is overleden, vertelt hij. Maar voor vissen bestaat die regel niet.