NOS Nieuws - Algemeen

Het aantal mensen dat een koninklijke onderscheiding krijgt voor hun bijzondere verdiensten is licht gestegen. Vandaag, tijdens de traditionele lintjesregen, krijgen meer dan 3400 mensen een oranje lintje voor hun inzet.

Vorig jaar kregen 3372 mensen een lintje in de Orde van Oranje-Nassau, in 2023 waren dat nog 2830.

Een lintje wordt uitgereikt aan een persoon die zich langdurig heeft ingezet voor de samenleving. Die persoon wordt voorgedragen door de gemeente. Vaak gaat het om vrijwilligers die worden geëerd.

Dat er meer mensen in aanmerking komen voor een koninklijke onderscheiding, komt doordat Nederlanders zeer actief zijn op het gebied van vrijwilligerswerk, zegt het Kapittel voor de Civiele Orden, het adviesorgaan van de regering dat over de onderscheidingen gaat.

"De lintjesregen richt de schijnwerpers op wat goed gaat met Nederland," zegt voorzitter Ank Bijleveld. "We zijn actief op de sportvereniging en in het buurthuis. In kerk, synagoge en moskee. Met ouderen of met vluchtelingen. Lintjes laten zien dat we elkaars inzet waarderen en het goede in de ander zien. Het is onze manier om te zeggen: dit is de samenleving die we met z'n allen willen zijn", aldus Bijleveld.

Toch zijn er groepen in de samenleving die minder vaak worden voorgedragen. Het aantal onderscheidingen voor vrouwen en Nederlanders met een migratieachtergrond blijft achter, zegt het Kapittel. 37 procent van de gedecoreerden is een vrouw. Dat is wel 1 procentpunt meer dan vorig jaar.

"Sommige bevolkingsgroepen zijn mogelijk minder bekend met de mogelijkheden en de voordrachtprocedure," zegt Martine van Grieken van de Kanselarij der Nederlandse Orden, de ambtelijke organisatie achter de onderscheidingen. "Daar ligt een uitdaging waar alle betrokkenen zich de komende jaren graag voor inzetten."

Faber

Vorige maand ontstond er nog ophef over de lintjes. Vijf oud-vrijwilligers van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), kwamen in aanmerking voor een koninklijke onderscheiding, maar asielminister Faber weigerde haar handtekening te zetten. Hun werk stond haaks op haar beleid, zei Faber.

Normaliter is zo'n handtekening een formaliteit, maar dit leidde tot commotie in politiek Den Haag en een motie van wantrouwen. Uiteindelijk ondertekenden premier Schoof en minister Uitermark het besluit alsnog, waardoor de vijf vandaag hun lintje krijgen.

Martine van Grieken van de Kanselarij der Nederlandse Orden is blij dat de oud-vrijwilligers vandaag een lintje ontvangen. Over de ontstane ophef zegt ze: "Leuk is het niet, vooral niet voor deze mensen. Al weten ze het zelf nog niet."

Maar er is ook nog een andere kant. "Al die ophef heeft duidelijk gemaakt dat er veel draagvlak is voor de koninklijke onderscheidingen. Ik heb nauwelijks negatieve reacties gehoord. Het heeft aangetoond dat eigenlijk heel Nederland achter dit systeem staat."

Goedemorgen! Minister Hermans van Klimaat presenteert vandaag de klimaatplannen van het kabinet en honderden mensen krijgen een koninklijke onderscheiding, traditiegetrouw worden die een dag voor Koningsdag uitgereikt.

Eerst het weer: Vandaag eerst bewolkt, lokaal ook nevel of motregen. Vanmiddag meer zon en bij een matige noordenwind wordt het 14 tot 16 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth liet een onbeveiligde internetverbinding aanleggen in zijn kantoor, zodat hij de versleutelde app Signal op zijn persoonlijke computer kon gebruiken. Dat zeggen anonieme bronnen tegen persbureau AP en ABC News.

Door gebruik te maken van wat ook wel een 'dirty line' wordt genoemd - een rechtstreekse internetverbinding zonder ingebouwde cyberbeveiliging - zou Hegseth de veiligheidsprotocollen van het Pentagon naast zich hebben neergelegd. Zo'n dirty line is kwetsbaarder dan de gebruikelijke communicatiemiddelen van het Amerikaanse ministerie van Defensie, omdat die geen bescherming biedt tegen externe dreigingen zoals hacking en spionage.

Volgens een anonieme bron liep Hegseth aanvankelijk steeds naar de achterkant van zijn kantoor, waar hij verbinding kon maken met een wifinetwerk om Signal te gebruiken. Later liet hij zo'n verbinding installeren in zijn eigen kantoor, zodat hij er aan zijn bureau gebruik van kon maken.

Dat zou betekenen dat er soms drie computers op zijn bureau stonden: twee van het Pentagon die gebruikmaken van beveiligde communicatiesystemen, en zijn persoonlijke computer. Waar Hegseth Signal precies voor gebruikte wanneer hij verbonden was met het netwerk, is niet bekend.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Met het overlijden van de Zwolse sterrenchef Jonnie Boer verliest de stad en de omgeving een icoon. "Hij was een machtig ambassadeur voor het gebied", zegt Stefan Lok, met wie hij geregeld viste in Giethoorn.

Fijne dag!

Het opschorten van Amerikaanse hulpgelden voor behandelingen van hiv-patiënten zal de komende vijf jaar leiden tot ongeveer 150.000 extra doden in Sub-Sahara-Afrika. Dat blijkt uit een studie van het Erasmus MC, dat is uitgevoerd in samenwerking met universiteiten uit de VS, Europa en Afrika.

De bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het vakblad eClinicalMedicine, onderdeel van het gerenommeerde wetenschappelijke blad The Lancet.

De onderzoekers hebben betrouwbare en veelgebruikte modellen voor hiv-sterftecijfers in Afrika gebruikt om te voorspellen hoeveel te voorkomen sterfgevallen en nieuwe infecties realistisch zullen zijn als gevolg van het ontbreken van Amerikaanse hulp.

Deze modellen zijn gebaseerd op gedetailleerde publieke gezondheidsgegevens van Ethiopië, Kenia, Malawi, Zuid-Afrika, Tanzania, Zambia en Zimbabwe. Onderdeel van die gegevens is inzicht in de toegankelijkheid tot hiv-zorg, waarin patiënten medicatie krijgen zodat hun immuunsysteem blijvend beschermd wordt en ze anderen niet meer kunnen infecteren.

Kaartenhuis

Deze zorg is door de bezuiniging van president Trump als een kaartenhuis in elkaar gestort omdat die grotendeels op de VS leunt sinds president George W. Bush in 2003 het President's Emergency Plan For AIDS Relief (Pepfar) lanceerde. De VS besteedde dankzij dit initiatief 120 miljard dollar aan de bestrijding van hiv in Afrika. Het programma is een van de succesvolste gezondheidsprogramma's ooit. In twintig jaar zijn 25 miljoen levens gered.

Toch heeft Trump deze hulp al 90 dagen gestopt. "De schade voor veel patiënten is nu al onherstelbaar", zegt Jan Hontelez, onderzoeksleider van het Erasmus MC. "Hulpverleners in Afrika zijn ontslagen en daarmee is het zorgsysteem grotendeels afgebroken en krijgen mensen geen behandeling."

Ook als het programma wordt hervat zal het twee jaar duren om de zorg op het oude niveau te krijgen. Hontelez: "In die tijd kan het immuunsysteem van mensen die net begonnen waren aan hun behandeling, of op het punt stonden om te beginnen, onherstelbaar worden aangetast waardoor ze zullen overlijden. Onnodig dus."

Bekeken vanuit het scenario van een stopzetting van zorg voor 90 dagen komt het voorspellingsmodel op een toename aan sterfgevallen in de zeven onderzochte landen van 60.000 tot 74.000 mensen. Deze landen zijn goed voor de helft van Sub-Sahara-Afrika. De onderzoekers vermoeden daarom dat het aantal extra doden in dit deel van het continent kan oplopen tot 150.000.

"En dat is een conservatieve schatting", zegt Hontelez. "Het is onduidelijk of Pepfar wordt hervat. Zo niet, dan zal het aantal sterfgevallen nog veel hoger zijn."

Onderzoek waar de hele wereld baat bij heeft ondermijnd

Niet alleen behandelzorg wordt effectief afgebroken. Ook baanbrekend onderzoek wordt ondermijnd. In Zuid-Afrika lopen trials (behandelingen in het kader van onderzoek) naar vaccins en betere medicatie van hiv en tuberculose, een infectieziekte die mensen met hiv sneller krijgen en zeer dodelijk is.

Arts Ian Sanne doet bij de Aids Clinical Trials Group al twintig jaar onderzoek. Het Amerikaanse National Institutes of Health trok op bevel van Trump het onderzoeksgeld in. Dat is 40 procent van zijn budget. "Dat is niet alleen slecht voor onderzoek, maar ook niet ethisch naar de patiënten toe," zegt hij in zijn dokterskamer. "We kunnen de klinische studies waar ze aan meedoen en dus hun behandeling, niet zomaar stopzetten."

4000 patiënten deden de afgelopen decennia mee aan zijn onderzoek. Dit is geen ontwikkelingshulp, benadrukt hij. "Dit is onderzoek waar de hele wereld baat bij heeft. Infectieziektes kennen geen grenzen. In Europa zien we dat tuberculose weer toeneemt, dan wil je dat toch zo goed mogelijk kunnen behandelen? We stellen nu uit om te onderzoeken wat wel en niet werkt. Wij zijn vaak de laatste stap voordat medicatie beschikbaar komt."

Hij vreest dat jarenlange opgebouwde kennis verloren gaat. Zuid-Afrika heeft hoogstaande onderzoeksfaciliteiten en laboratoria omdat er ruim 8 miljoen hiv-geïnfecteerden in het land leven. Dat staat nu op het spel.

Kans op hiv-vaccin vervliegt

In een van die laboratoria van de Wits Universiteit staat professor en viroloog Penny Moore, een ervaren wetenschapper die al 23 jaar werkt aan een hiv-vaccin. "En we zijn nog nooit zo ver geweest in het vinden van een preventie voor hiv." Maar ook zij raakte het grootste deel van haar financiering kwijt. Ze heeft tranen in haar ogen. "Voor ons is dit persoonlijk, want het zijn familieleden en vrienden die besmet zijn, en kunnen overlijden."

Moore begrijpt niets van de besluiten. "We hebben het over wereldwijde problemen. Er zijn ook Amerikanen die besmet zijn, die kunnen profiteren van Zuid-Afrikaans onderzoek. We hebben in Zuid-Afrika dingen ontdekt die internationale impact hebben."

"De toekomst ziet er rooskleurig uit! Herschrijf de regels met het nieuwe Trump 2028 T-shirt." De officiële webshop van de Amerikaanse president verkoopt sinds enkele uren kleding met daarop 'Trump 2028', het jaar van de volgende Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Daarmee lijkt de Amerikaanse president opnieuw te spelen met de gedachte van een derde termijn. Volgens de Amerikaanse grondwet zijn maximaal twee ambtstermijnen toegestaan, maar de afgelopen maanden suggereerde hij meermaals dat hij een derde termijn wel ziet zitten.

"Veel mensen willen dat ik het doe", zei Trump vorige maand tegen de Amerikaanse nieuwszender NBC News. Toen daarover werd doorgevraagd, verduidelijkte hij dat hij "geen grapje maakte". "Maar het is nog te vroeg om daarover na te denken."

'Er zijn methoden'

Hij legde niet uit hoe hij dat voor elkaar zou willen krijgen. "Er zijn methoden waarmee je dat zou kunnen doen."

Het wijzigen van de grondwet om het maximum van twee termijnen af te schaffen zou buitengewoon moeilijk zijn. Hiervoor is in principe een tweederdemeerderheid in het Congres vereist. Vervolgens moeten 38 van de 50 staten de wetswijziging bekrachtigen. Trump beschikt bij lange na niet over zulke meerderheden.

Op X werd een foto van Eric Trump, de zoon van de Amerikaanse president, met zo'n pet gedeeld. "Zeg nooit nooit", reageerde Eric:

De Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth liet een onbeveiligde internetverbinding aanleggen in zijn kantoor, zodat hij de versleutelde app Signal op zijn persoonlijke computer kon gebruiken. Dat zeggen anonieme bronnen tegen persbureau AP en ABC News.

Door gebruik te maken van wat ook wel een 'dirty line' wordt genoemd - een rechtstreekse internetverbinding zonder ingebouwde cyberbeveiliging - zou Hegseth de veiligheidsprotocollen van het Pentagon naast zich hebben neergelegd. Zo'n dirty line is kwetsbaarder dan de gebruikelijke communicatiemiddelen van het Amerikaanse ministerie van Defensie, omdat die geen bescherming biedt tegen externe dreigingen zoals hacking en spionage.

Volgens een anonieme bron liep Hegseth aanvankelijk steeds naar de achterkant van zijn kantoor, waar hij verbinding kon maken met een wifinetwerk om Signal te gebruiken. Later liet hij zo'n verbinding installeren in zijn eigen kantoor, zodat hij er aan zijn bureau gebruik van kon maken.

Dat zou betekenen dat er soms drie computers op zijn bureau stonden: twee van het Pentagon die gebruikmaken van beveiligde communicatiesystemen, en zijn persoonlijke computer. Waar Hegseth Signal precies voor gebruikte wanneer hij verbonden was met het netwerk, is niet bekend.

Omdat elektronische apparaten kwetsbaar zijn voor spionage, mogen die doorgaans niet worden meegenomen naar het kantoor van de minister van Defensie. Belangrijke kantoren in het Pentagon hebben een kast of lade waar personeel of bezoekers de apparaten moeten achterlaten.

Signalschandaal

Onthullingen die vragen oproepen over de manier waarop Hegseth omgaat met vertrouwelijke informatie stapelen zich op. Vorige maand werd de hoofdredacteur van het tijdschrift The Atlantic onbedoeld toegevoegd aan een topgeheime chatgroep waarin Amerikaanse topfunctionarissen plannen deelden over een aanval op Houthi-rebellen. Begin deze maand kondigde de toezichthouder van het Pentagon een intern onderzoek aan naar het handelen van minister Hegseth van Defensie in het Signalschandaal.

Deze week bleek Hegseth plannen over die aanval ook met onder anderen zijn vrouw, broer en persoonlijk advocaat te hebben gedeeld. Die informatie was afkomstig uit een beveiligd militair communicatiekanaal, onthulde NBC News afgelopen dinsdag.

Het is echter de vraag of de nieuwste onthulling gevolgen zal hebben voor Hegseth. Tot nu toe bleef Trump steeds pal achter zijn defensieminister staan. "Pete doet fantastisch werk. Iedereen is blij met hem", zei Trump toen bekend werd dat Hegseth informatie met familieleden had gedeeld. "Er is geen sprake van slecht functioneren", voegde hij toe.

Nicolien van Vroonhoven wil graag de lijsttrekker van Nieuw Sociaal Contract (NSC) worden bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen. Dat zei ze in de talkshow Bar Laat.

Ze benadrukte dat de keuze uiteindelijk aan de leden van de partij is. "Maar ik denk, zoals ik hier nu zit, en zoals ik het nu proef, dat ik het balletje wel op ga gooien." Daarna was ze iets stelliger: "Ik denk dat ik gewoon ja zeg."

Toen Pieter Omtzigt vorige week bekendmaakte dat hij de politiek verlaat, werd Van Vroonhoven officieel de nieuwe fractievoorzitter van NSC. Omtzigt kampt met terugkerende burn-outklachten en trok zich al meerdere keren tijdelijk terug.

Rechterhand

Van Vroonhoven was al geruime tijd de rechterhand van Omtzigt. Samen richtten ze de partij op en voerden ze campagne. Bij de verkiezingen behaalde NSC twintig zetels en het werd daarmee in één klap de vierde partij van het land, al staat de partij in de peilingen nu op enorm verlies.

Van Vroonhoven verving Omtzigt toen hij met een burn-out thuiszat. Toen hij in november het werk weer oppikte, verdeelden ze de taken. Van Vroonhoven voerde namens NSC de onderhandelingen over de voorjaarsnota, al deed Omtzigt naar verluidt tot op het laatste moment op de achtergrond mee.

"Prachtig", "uit het hart" of "een beetje laat". De reacties op de excuses van Amsterdam voor de rol bij de Jodenvervolging zijn overwegend positief. Maar vooral het financiële gebaar van de gemeente valt goed.

Bij de holocaustherdenking bij de Hollandsche Schouwburg vertelde burgemeester Halsema hoe tijdens de Tweede Wereldoorlog in alle lagen van het ambtelijk apparaat werd meegewerkt met de Duitse bezetter. Verschillende gemeentelijke diensten droegen bij aan allerlei anti-Joodse maatregelen.

Tachtig jaar na de bevrijding sprak Halsema uit dat de stad Joodse Amsterdammers "gruwelijk" in de steek heeft gelaten, en bood daarvoor namens de stad excuses aan. Tegelijkertijd werd bekend dat de gemeente 25 miljoen euro beschikbaar stelt om te investeren in de Joodse gemeenschap in de stad.

'Beter laat dan nooit'

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) vindt de excuses een prachtig gebaar, en prijst de Amsterdamse burgemeester dat zij "naar de zwarte bladzijde in de Amsterdamse geschiedenis durft te kijken".

Tegelijkertijd zegt het CIDI dat de erkenning van de "pijnlijke rol" die de gemeente heeft gespeeld lang op zich heeft laten wachten, "maar beter laat dan nooit".

Dat lijkt ook het gevoel te zijn bij een aantal bezoekers van de herdenking, die gehuld in regenjassen en poncho's naar de woorden van de burgemeester luisterden. "Het had natuurlijk veel eerder moeten gebeuren", zegt een vrouw, "maar ze heeft het wel heel goed verwoord".

Een andere aanwezige vindt dat het nooit te laat is. "Het is juist in deze tijd wel goed en sensitief om hier iets over te zeggen." Veel mensen zeiden geraakt te zijn door de woorden van de burgemeester.

'Uit het hart'

Rabbijn Rosenberg, die bij de herdenking ook een gebed verzorgde, vond het een mooie erkenning. "Het is een bevestiging van wat wij allang wisten. Maar het komt uit het hart, dat was vandaag heel goed te horen. Ik waardeer dat bijzonder", zegt hij tegen AT5.

Het Centraal Joods Overleg (CJO), waarin meerdere Joodse organisaties verenigd zijn, reageert nog wat behoudend. "Wij voelen dat deze excuses zijn aangeboden aan de overlevenden, de nabestaanden en aan ons als levende Joodse gemeenschap." Het CJO zegt de details nog te gaan doornemen en vraagt zich ook af wat dit betekent voor andere gemeenten.

"De excuses en ook het daaraan verbonden gebaar, in de vorm van een bedrag, zijn er, wat ons betreft, om aan de Joden van Amsterdam hun identiteit, trots en weerbaarheid te geven en terug te geven", schrijft het CJO.

Bezoekers beamen dat vandaag in Amsterdam. "Het financiële gebaar is te waarderen. Dit soort impulsen kunnen echt helpen om op gebieden waar het moeilijk is, het hoofd boven water te houden en initiatieven te ontplooien."

Het Russische leger heeft mogelijk een Noord-Koreaanse raket gebruikt bij de zware luchtaanval op Kyiv afgelopen nacht. Dat stelt de Oekraïense president Zelensky op basis van voorlopige onderzoeksresultaten. Bij het bombardement zijn volgens Oekraïne ruim honderd mensen gewond geraakt en twaalf mensen gedood.

"Als de informatie wordt bevestigd dat dit een in Noord-Korea gemaakte raket was, is het aanvullend bewijs van het criminele verbond tussen Rusland en Pyongyang", zegt Zelensky op X. Hij heeft geen foto's of video's gedeeld waarop bijvoorbeeld resten van die raket te zien zijn. Het Kremlin heeft nog niet gereageerd.

VN-experts hebben eerder al vastgesteld dat onder meer de Oekraïense stad Charkiv is bestookt met een Noord-Koreaanse ballistische raket. Brokstukken van een zogenoemde Hwasong-11 waren daar een jaar geleden aangetroffen. Vanuit Noord-Korea zijn miljoenen artilleriepatronen, raketten, mortieren en andere soorten munitie naar Rusland gebracht, concludeerde persbureau Reuters vorige week na onderzoek.

'Tijd voor echte druk'

"Zelfs tijdens internationale diplomatieke pogingen om de oorlog te stoppen blijft Rusland burgers doden", vervolgt Zelensky. Hij roept op tot "echte druk" op president Poetin om de invasie te stoppen. Volgens Kyiv en zijn Europese bondgenoten komt de VS Rusland te veel tegemoet aan de onderhandelingstafel.

Bekijk hier beelden van de Russische luchtaanval op Kyiv:

Trump beweerde vandaag echter dat Rusland al "behoorlijk grote concessies" heeft gedaan. Toen journalisten daarop doorvroegen verwees hij naar "het stoppen van de oorlog en niet het hele land innemen." Eerder op de dag had Trump zijn onvrede geuit over het Russische bombardement op Kyiv. "Vladimir, stop!", had hij op sociale media geplaatst.

'VS wil dat Oekraïne leger behoudt'

Afgaand op uitgelekte berichten in Amerikaanse media heeft de VS inmiddels een aantal eisen gesteld aan Rusland. Zo stelt Bloomberg dat Poetin te horen heeft gekregen dat Oekraïne het recht moet behouden op een eigen leger en defensie-industrie. Tot nu heeft Rusland steeds geëist dat het Oekraïense leger moet worden ontmanteld, oftewel demilitarisering.

De VS zou Rusland ook aansporen om de bezette delen in de regio Charkiv op te geven. Een kanttekening daarbij is dat dit verhoudingsgewijs een fractie is van alle door Rusland bezette delen van Oekraïne. The Financial Times schreef eerder dat Poetin bereid zou zijn om de huidige frontlinie te bevriezen, in plaats van de volledige controle op te eisen van vier regio's die Rusland slechts deels heeft ingenomen.

Het blijft onduidelijk in hoeverre deze berichten kloppen, of dat ze puur gelekt zijn om de onderhandelingen te beïnvloeden. Afgaand op alle beschikbare informatie ziet het er voor Oekraïne niet rooskleurig uit. In geen enkele van die Amerikaanse voorstellen is sprake van harde veiligheidsgaranties tegen verdere Russische agressie.

Rutte: bal ligt bij Rusland

NAVO-chef Rutte heeft vandaag overleg gehad met Trump in Washington. "We zijn het er in de NAVO allemaal over eens dat Rusland de langetermijndreiging is voor NAVO-grondgebied", zei hij na afloop. Rutte gaf aan dat de "bal bij Rusland ligt" aangaande de onderhandelingen over een wapenstilstand. Hij zei dat er voorstellen op tafel liggen, maar ging daar niet gedetailleerd op in.

Het evenement waarbij zou worden stilgestaan bij het dichtdraaien van de Groningse gaskraan, gaat niet door. Eerder werd het al uitgesteld, maar nu gaat er helemaal een streep doorheen, voornamelijk omdat het niet langer actueel is.

Dat zegt mijnbouwgedeputeerde Susan Top. Volgens haar is het draagvlak afgenomen en was het voor de organisatie moeilijk om mensen te blijven enthousiasmeren.

Dat komt onder meer vanwege het feit dat gaswinning uit kleine velden wél doorgaat, en dat ligt gevoelig. Ook ontstond volgens Top gaandeweg het beeld van een 'feest', terwijl het de bedoeling was dat het om een 'markeringsmoment' zou gaan. "Dat alles heeft het draagvlak doen afnemen."

Nij Begun

Een andere reden voor de afgelasting is Nij Begun (nieuw begin). Dat is de naam van het plan dat het kabinet heeft gemaakt. Dertig jaar lang wordt gewerkt aan herstel en perspectief voor Groningers en Drenten.

Het moment om stil te staan is dus voorbij, zegt Top, er wordt nu gewerkt aan herstel. "De tijd heeft ons ingehaald." Wel zijn belangrijke thema's die een rol speelden bij het markeringsmoment volgens haar verwerkt in die agenda's. "Denk hierbij aan het stimuleren van sociale betrokkenheid en trots."

1 miljoen

Het evenement zou 'Vanuit Hier' heten en er lag een budget van 1 miljoen euro voor klaar. Eigenlijk zou het op 5 oktober vorig jaar plaatsvinden. Maar de vergunning kwam niet op tijd rond, dus werd besloten het evenement te verplaatsen naar het voorjaar.

Tot teleurstelling van de organisatie, die sinds april 2024 bezig was met de voorbereidingen. Artiesten, schrijvers en sporters zouden vertellen over 65 jaar gaswinning en de gevolgen voor Groningers.

Verschillende artiesten stonden op het programma, onder wie de Groningers Bert Visscher, TikTok Tammo en Zoë Tauran.

Maar dat gaat dus allemaal niet door. De voorbereidingen hadden in oktober al drie ton gekost. Dat geld is 'echt weg', zei de gedeputeerde eerder tegen RTV Noord. Wat over is, kan aan iets anders worden besteed.

De "paus van de armen en onderdrukten", zo omschreef de aartsbisschop van Buenos Aires zijn landgenoot Paus Franciscus. Tijdens zijn pontificaat reisde hij regelmatig naar delen van de wereld die gebukt gaan onder armoede en oorlogen: ook naar het Afrikaanse continent, waar hij maar liefst tien landen bezocht.

Dat had ook een andere reden: in dit deel van de wereld groeit de katholieke kerk het hardst. En daarmee groeit ook de hoop op een Afrikaanse paus.

In de St. Mary's-kathedraal in het centrum van Kaapstad zien ze dat ook. Veel Zuid-Afrikanen zijn vandaag naar een speciale dienst gekomen om de paus te herdenken. De kerkbankjes zitten tjokvol: er zijn schoolkinderen, een vrouw met dreadlocks, jonge nonnen en priesters uit Zuid-Afrika, Zimbabwe en Nigeria.

Voor de mis begint, komen de kerkleiders samen onder een vijgenboom. "De paus was echt een paus voor dit continent," zegt de Zimbabwaanse priester Lawrence Daka. "Hij was er voor de armen en kwetsbaren, en die hebben we hier veel. Hij gaf de mensen op het continent hoop."

Vijf keer bezocht paus Franciscus het Afrikaanse continent, waarbij hij gevaar en politieke statements niet schuwde. Tot de hoogtepunten behoren zijn reis naar de Centraal-Afrikaanse Republiek, dat toen midden in een burgeroorlog verwikkeld was, op zijn verzoek zónder kogelvrij vest.

En in Vaticaanstad baarde hij opzien door de voeten van twee rivaliserende leiders uit Zuid-Sudan te kussen, met de boodschap dat het nu echt tijd was om vrede te sluiten.

Tijdens zijn eerste dienstreis zette hij de internationale gemeenschap al op zijn nummer. Vanaf een altaar op Lampedusa, gemaakt van een houten migrantenboot, veroordeelde hij de onverschilligheid waarmee migranten die de gevaarlijke oversteek maken en aan hun lot werden overgelaten.

"Hij was heel uitgesproken," zegt priester Daka. "In de Democratische Republiek Congo maande hij westerse landen van de grondstoffen in het land af te blijven. Dat maakte indruk."

Het katholieke geloof groeit hard op het Afrikaanse continent. In 2023 waren er 281 miljoen katholieken, elk jaar komen daar miljoenen mensen bij. Inmiddels zou één op de vijf katholieken uit Afrika komen.

"Het geloof groeit hier onder de jeugd", zegt de Zuid-Afrikaanse student biochemie Pabalo Mothapo. "Ook voor ons jongeren was de paus een voorbeeld, een mentor," vertelt hij. "Ik waardeer het hoe de paus zich inzette voor vluchtelingen en aandacht had voor conflicten zoals in de DRC en Sudan. Hopelijk krijgen we een nieuwe paus die dat ook heeft."

Duizenden kilometers verderop, in de Senegalese hoofdstad Dakar, denkt priester Paul Claude Diokh daar precies hetzelfde over. Vanuit de Kathedraal van de Overwinning, de grootste kathedraal van de stad, herinnert hij zich paus Franciscus vooral als iemand die het opnam voor migranten. "Hij verwelkomde migranten, hij at met ze, hij kwam voor hen op. Dat heeft ons in Afrika erg geraakt."

Tijdens zijn pontificaat wees de paus ook meerdere kardinalen aan uit Afrika. Zij maken nu 12 procent uit van het college van kardinalen. Maar een Afrikaanse paus heeft het Vaticaan in de afgelopen 1500 jaar niet gehad. Zou dat na het aankomende conclaaf kunnen veranderen?

"Afrika zou heel blij en trots zijn om een van zijn zonen op die post te hebben", zegt Diokh, terwijl hij zich in een achterkamertje klaarmaakt voor de mis. "Het zou een belangrijk signaal afgeven dat de kerk ervoor openstaat."

"Het zou fantastisch zijn als er een Afrikaanse paus komt", zegt ook de Zuid-Afrikaanse priester Christian Frantz. "Niet alleen zodat de aandacht voor het continent blijft. Maar ook omdat we als Afrikaanse kerk de wereldwijde kerk echt wat te bieden hebben."

Zo leidde de paus 12 jaar lang de katholieke kerk:

De politieke spanningen in Bosnië en Herzegovina zijn verder opgelopen na een mislukte poging om de Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik te arresteren. De politicus met separatistische doelstellingen werd in februari veroordeeld tot een jaar cel wegens ondermijning van het staatsgezag.

Dodik is de president van de Servische Republiek (RS), een van de twee delen van het Balkanland. De staatspolitie (SIPA) probeerde hem gisteravond aan te houden in Oost-Sarajevo, dat ligt in het Servisch-Bosnische deel. De politiemacht die in dienst is van de Servische Republiek heeft de arrestatie voorkomen.

'We hebben geen wapens nodig'

"Denkt iemand echt dat de (RS-)politie, die instituties beschermt, zal buigen voor de bezettingsmacht genaamd SIPA", reageerde Dodik op het nieuws. De 66-jarige leider dreigde opnieuw dat de deelrepubliek zich zal afscheiden en "dat we ons staatseigendom zullen beschermen. Denk je dat we het niet kunnen doen? We hebben geen wapens nodig", wordt hij geciteerd door nieuwssite BalkanInsight.

De pro-Russische Dodik haalde ook weer uit naar Christian Schmidt, de hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap voor Bosnië en Herzegovina. "Hij moet vertrekken en alles opruimen wat hij heeft aangericht." Dodik erkent Schmidt niet als legitieme leider.

Schmidt heeft onlangs de uitbetaling van staatsgeld aan twee partijen die Dodik steunen stopgezet. Hij deed dat om de "flagrante aanvallen" van de RS-leiding op de constitutionele orde tegen te gaan. Dodik heeft wetgeving ingevoerd om de macht van de hoge vertegenwoordiger, die zelf wetten kan doorvoeren, te beperken.

De hoogste rechter van het land heeft Dodik voor zes jaar uitgesloten van deelname aan de politiek. Tegen de Bosnisch-Servische leider gold aanvankelijk landelijk een arrestatiebevel, maar dat werd omgezet in een internationaal bevel omdat hij naar Israël, Servië en Rusland was gereisd.

De Voedselbank wil dat meer mensen die onder de armoedegrens leven, gebruik maken van de instelling. Dat gebeurt volgens de Voedselbank nu niet altijd, omdat mensen zich schamen.

Daarom is vandaag de landelijke campagne 'Je bent welkom' begonnen. "Voedselbankschaamte betekent dat het een hele hoge drempel is om toe te geven dat je niet genoeg geld hebt om voldoende gezond eten te kopen", zegt Patricia van der Valk, bestuurslid in Enschede tegen RTV Oost.

'Ik ben er ook voor jou'

Dat is kwalijk, zegt ze. In Enschede leven ruim 6000 huishoudens op of onder de armoedegrens. Slechts 5 procent daarvan haalt regelmatig boodschappen bij de Voedselbank. "Goed voedsel is belangrijk en zónder dat wordt het nog moeilijker om uit armoede te raken."

Het is voor het eerst dat de Voedselbank een landelijke campagne begint. In Nederland zijn er in totaal ongeveer 180 voedselbanken. Het overgrote deel heeft flyers, waardebonnen en posters besteld, om lokaal te verspreiden.

Ook Van der Valk heeft voor de voedselbank in Enschede banners besteld. 'Je bent welkom', staat erop. 'Ik ben er ook voor jou'.

"Dat is de belangrijkste boodschap van de campagne", zegt ze. "Het gaat erom dat we mensen over de drempel proberen te helpen."

De Enschedese Esther komt al ruim twee jaar wekelijks bij de Voedselbank. "De eerste keer denk je: ben ik nu zo diep gezakt? Je voelt je een beetje zielig', zegt ze tegen de regionale omroep. "Je schaamt je dat je jezelf niet meer kunt redden en je hulp van anderen nodig hebt."

Inmiddels voelt het voor Esther meer als een uitstapje.

Supermarkt

Dat komt ook omdat in Enschede de voedselbank er sinds vorig jaar uit ziet als een supermarkt. Dat gebeurt op steeds meer plekken. Bezoekers kunnen dan zelf producten uitzoeken. Dat voorkomt bijvoorbeeld lange rijen bij het wachten op boodschappen.

In Enschede wordt dat goed ontvangen:

De politie en andere officiële instanties kregen vorig jaar opnieuw meer meldingen binnen van discriminatie. Het aantal meldingen bij het landelijke meldpunt Discriminatie.nl is zelfs meer dan verdubbeld. Het is het vijfde jaar op rij dat het aantal meldingen in Nederland toeneemt.

Dat blijkt uit het jaarlijkse rapport Discriminatiecijfers in 2024, waarin het aantal meldingen bij officiële instanties wordt samengevoegd. De meldingen geven geen compleet beeld van het probleem van discriminatie in Nederland, omdat slechts een klein deel van incidenten wordt gemeld en geregistreerd.

Opiniemakers en politici

Bij het landelijke meldpunt Discriminatie.nl kwamen vorig jaar bijna 15.000 meldingen binnen, meer dan het dubbele van het aantal in 2023. Volgens de opstellers van het rapport heeft dit deels te maken met de grotere naamsbekendheid van de website.

Bijna de helft (45 procent) van de totale meldingen ging over discriminatie op basis van afkomst of nationaliteit.

Ook wisten mensen het meldpunt beter te vinden na discriminerende uitspraken van opiniemakers en politici. Zo zouden meer dan 1000 mensen een melding hebben gemaakt na de tv-uitzending van Vandaag Inside, waarin Derksen zei dat Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop geen Fries was.

In totaal werden meer dan vijfduizend meldingen van discriminatie ingediend na uitspraken van opiniemakers en politici. Meer dan de helft daarvan ging over de coronamaatregelen die gezondheidsminister De Jonge afkondigde tussen 2020 en 2022. Veel mensen voelden zich hierdoor gediscrimineerd en dienden een melding met terugwerkende kracht in. Meldingen gingen bijvoorbeeld over de vaccinatiecampagne van de overheid en het coronatoegangsbewijs.

Slecht 3 procent doet melding bij politie

De politie ontving vorig jaar in totaal 9613 discriminatiemeldingen, 623 meer dan in 2023. Bijna de helft daarvan gaat over over discriminatie op grond van herkomst, 29 procent over seksuele gerichtheid en 9 procent over antisemitisme.

Ook bij de site Meld.OnlineDiscriminatie.nl stegen het aantal meldingen van discriminatie: van 483 naar 718, een toename van bijna 50 procent. Ook dat kan wijzen op de groeiende naamsbekendheid van het meldpunt, staat in het rapport. Bij de Kinderombudsman bleef het aantal meldingen gelijk, namelijk 19.

Een kanttekening bij het rapport is dat het geen volledig beeld geeft van discriminatie in Nederland. Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat slechts een op de tien mensen melding doet van discriminatie.

"'Ik vind het lastig om het werkelijke beeld achter deze cijfers te duiden", zegt de Groningse districtschef Frank Smilda, die zich bezighoudt met het tegengaan van discriminatie. "Wat we zien is een stijging van het aantal meldingen. Gezien de huidige verruwing in de maatschappij, maar ook in de omgang met elkaar door politici, kan ik me dat goed voorstellen."

Burgemeester Halsema van Amsterdam heeft voor het eerst excuses aangeboden voor de rol die de gemeente speelde bij de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Bestuurders en ambtenaren waren niet alleen kil en formalistisch, maar zelfs bereid om mee te werken met de bezetter."

Halsema sprak tijdens de herdenking van de Holocaust in de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam. Van de 80.000 Joodse Amsterdammers werden er 60.000 vermoord in de Tweede Wereldoorlog. Naast de excuses voor de centrale rol van de gemeente daarbij, kondigde de gemeente ook aan dat er geld beschikbaar komt om te investeren in de toekomst van het Joodse leven in de stad. Daarvoor is 25 miljoen euro uitgetrokken.

Bekijk de belangrijkste momenten uit de toespraak van Halsema:

In haar toespraak ging Halsema in op hoe verschillende gemeentelijke diensten bereidwillig waren "om de ene na de andere anti-Joodse maatregel te helpen uitvoeren". Zo voerde de bevolkingsadministratie de registratieplicht voor Joden uit, nog voordat de Duitse bezetter het gemeentebestuur had overgenomen. Op een kaart stond aangegeven waar Joden woonden, wat de deportaties aanzienlijk eenvoudiger maakte. De Amsterdamse politie hielp mee bij die deportaties.

Het gemeentevervoerbedrijf GVB leverde trams en verzorgde het vervoer naar de verzamelplaatsen in de stad. De Hollandsche Schouwburg was een van die verzamelplaatsen. Tienduizenden mensen werden hier opgesloten in afwachting van transport. Met de beruchte tram 8 werden velen van hen naar treinstations gebracht, van waar zij naar werkkampen werden gedeporteerd.

De excuses volgen op een onderzoek van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, dat op verzoek van de gemeente Amsterdam werd gedaan. Daarin wordt duidelijk dat in alle lagen van de gemeente actief werd meegewerkt met de bezetter.

Vorig jaar betuigde het GVB al spijt voor hun rol bij de transporten en voor het feit dat zelfs na de oorlog nog facturen werden gestuurd hiervoor. Het GVB stortte geld in een fonds voor het Centraal Joods Overleg. Tramlijn 8 is in Amsterdam nooit meer teruggekomen.

'Gemeente kwam boetes innen'

Ook andere gemeentelijke diensten lieten het na de bevrijding nog steeds afweten. Joodse Amsterdammers troffen hun huis gesloopt of geplunderd aan, of er bleken andere mensen in te wonen. "En zij die hun woning wel terugkregen en probeerden hun leven weer op te pakken, werden overvallen door de gemeente die achterstallige erfpachtbetalingen en boetes kwam innen", zei Halsema, die concludeert dat de stad niet in staat was tot mededogen. "De onontkoombare conclusie is dat de gemeente moreel heeft gefaald."

Tachtig jaar na de bevrijding vond het Amsterdamse college van burgemeester en wethouders het daarom tijd om publiekelijk een oordeel uit te spreken over het handelen tijdens de oorlog. "Hier hoort ook een immateriële en een materiële tegemoetkoming bij", schrijft de gemeente.

Die materiële vergoeding, in de vorm van de 25 miljoen euro, is bedoeld om het Joodse leven in de hoofdstad sterker en zichtbaarder te maken. Een commissie onder leiding van oud-PvdA-minister Jet Bussemaker gaat in samenspraak met Joodse organisaties en betrokkenen advies geven over hoe dat eruit moet zien en hoe dat geld besteed kan worden. Halsema: "Zonder Joods leven is er geen Amsterdam."

Om veilig te blijven moet Nederland zich "tot de tanden toe bewapenen", zegt koning Willem-Alexander. De oorlog in Oekraïne en andere conflicten bewijzen volgens hem dat vrede en veiligheid niet meer vanzelfsprekend zijn.

De koning waarschuwde daarvoor tijdens een bezoek aan de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel in Limburg. Daar worden Oekraïense militairen door Nederland getraind.

"We hebben het misschien een beetje te vanzelfsprekend gevonden dat we altijd vrijheid en vrede zouden hebben", zei koning Willem-Alexander. "Helaas bewijst Oekraïne en bewijzen andere conflicten dat dit niet meer het geval is. En dat we ons echt, om in vrede en veiligheid te blijven leven, moeten voorbereiden. Als je niet voorbereid bent, dan ben je niet goed bezig", constateert Willem-Alexander.

Herbewapening

Nederland zou zich daarom beter moeten voorbereiden en herbewapenen, stelt hij. De defensie-industrie moet daarvoor "echt ook weer in staat zijn om te gaan produceren voor een conflict", zei hij na gesprekken met militairen en defensiebedrijven.

De koning heeft zich al eerder uitgesproken over de ontwikkelingen in de internationale politiek. Zo zei hij dat er "nieuw leiderschap nodig is, leiderschap door een sterke Europese Unie". Hij zei ook dat er gewerkt moet blijven worden aan een trans-Atlantische samenwerking om Europa veilig te houden.

Dit is de reactie van de koning:

De politie heeft een 22-jarige man uit Rotterdam aangehouden voor een ernstige mishandeling eerder deze maand. Daarbij raakte een gezin van vijf zwaargewond. De Rotterdammer wordt verdacht van betrokkenheid bij poging tot doodslag.

Het gezin fietste rond 23.00 uur naar huis toen ze op de Beukelsdijk werden afgesneden door een minderjarige jongen op een fatbike. Hij had een telefoon in zijn hand. Toen de vader van het gezin de jongen daarop aansprak, liep de situatie uit de hand.

Een paar honderd meter later werd het gezin opgewacht door de jongen, zegt een woordvoerder de politie. Daarbij kreeg de jongen bijval van drie of vier mannen, waaronder dus mogelijk de verdachte. Zij hebben de vader, zoon en dochter van het gezin vervolgens ernstig mishandeld.

De vader (62) en zoon (25) moesten naar het ziekenhuis, de 22-jarige dochter werd ter plekke behandeld. De moeder en een andere zoon bleven ongedeerd. Inmiddels zijn alle slachtoffers weer uit het ziekenhuis.

Meer aanhoudingen niet uitgesloten

De verdachte werd gistermiddag aangehouden in zijn woning in Rotterdam, laat een woordvoerder van de politie weten. Hij zit nog vast, schrijft Rijnmond.

Volgens de politie was de jongen op de fatbike 12 of 13 jaar oud. De andere mannen zouden van verschillende leeftijden zijn.

De politie gaat door met het onderzoek en sluit verdere aanhoudingen niet uit.

Er rijden steeds meer Chinese elektrische auto's op de Europese wegen en dat zullen er in de toekomst niet minder worden. Het afgelopen kwartaal verscheepte China bijna twee keer zo veel auto's naar Europa in vergelijking met een jaar eerder. Dit terwijl de EU afgelopen zomer invoerheffingen op Chinese auto's invoerde om de eigen auto-industrie te beschermen. Hoe weten Chinese automerken toch steeds meer terrein te winnen in Europa?

De ambities van China zijn torenhoog. Dat is goed te merken tijdens een van de grootste autobeurzen in het land. Automerken proberen daar met de nieuwste gadgets consumenten te overtuigen voor hun auto te kiezen. Tom van Dillen van Greenkern, consultant in de auto-industrie, is op de autobeurs in Shanghai. Hij merkt vooral topdrukte wanneer de Chinese automerken nieuwe auto's presenteren.

Deze fabrikanten proberen elkaar flink af te troeven. "Er is echt een innovatie-oorlog gaande. Omdat er nu zo veel concurrentie is, probeert iedereen nieuwe functies in een auto te stoppen", zegt Van Dillen. Niet elke innovatie is volgens hem even geslaagd. "Veel van de nieuwe Chinese auto's hebben een waslijst aan innovaties waar mensen waarschijnlijk niet veel van zullen gebruiken."

Opgeladen in 5 minuten

Van Dillen ziet dat de Chinese automerken vooral kijken naar concurrenten uit eigen land. Dat is tekenend voor de grote stappen die Chinese elektrische automerken in korte tijd hebben gezet. Zo presenteerde BYD auto's die binnen 5 minuten voor 85 procent zijn opgeladen.

De ontwikkelingen gaan hard en dat betekent dat de Europese auto-industrie het de komende jaren nog knap lastig kan krijgen. "Een Duits autobedrijf doet er ongeveer vijf tot zeven jaar over om een nieuw automodel te ontwikkelen. Sommige Chinese merken doen het in minder dan een jaar", zegt Van Dillen.

Heffingen maakten Chinese auto's niet duurder

Afgelopen zomer voerde de EU nog heffingen in om de Europese auto-industrie te beschermen tegen de veel goedkopere auto's uit China. Maar volgens brancheorganisatie Bovag hebben de heffingen niet geleid tot hogere prijzen voor Chinese elektrische auto's. "De Chinese bedrijven hebben de hogere prijzen kennelijk weten te absorberen. Dat laat ook zien hoe efficiënt zij auto's kunnen produceren", zegt Geert Brummelhuis van Bovag.

Volgens Rico Luman, sectoreconoom transport en automotive van ING, moeten de heffingen ook niet gezien worden als een middel om Chinese auto's van de Europese markt te weren. "In het Verenigd Koninkrijk zijn er geen heffingen op Chinese auto's en daar zie je een nog grotere groei van Chinese auto's. Het werkt eerder als een kleine rem dan als een blokkade."

Made in China

De prijs lijkt niet de enige reden te zijn dat Chinese auto's steeds populairder worden in Europa. Het imago van made in China lijkt in een relatief korte tijd volledig te zijn veranderd. "Waar producten uit China vroeger inferieur waren, is dat nu niet langer hoe mensen naar Chinese producten kijken", zegt Luman.

Waar tot een paar jaar terug nog gekeken werd naar Tesla voor de grote innovaties, lijkt de blik nu te zijn gericht naar China. Eerdere zorgen over dat China de data van de auto's zou gebruiken, lijken voor veel consumenten naar de achtergrond te zijn verdwenen.

De Chinese autofabrikanten weten auto's op de markt te krijgen met een vaak hogere actieradius tegen een voordeligere prijs dan de Europese concurrenten. "De innovaties waar Tesla zich de afgelopen tijd op heeft gericht zijn bijvoorbeeld robotisering en zelfrijdende auto's, maar dat is voor Europa voorlopig nog niet zo interessant", zegt Luman.

De Chinese auto heeft dus definitief een plek veroverd op de Europese markt. Bovag verwacht dat het marktaandeel van Chinese autofabrikanten van 4 procent nu naar 10 procent zal groeien in Europa en wel 15 procent in Nederland. "De Chinese merken zijn al een serieuze speler en ik denk dat ze Europese fabrikanten gaan stimuleren nog meer te steken in de elektrificering en efficiëntie van hun auto's", zegt Brummelhuis. De EU hoopt in ieder geval binnenkort afspraken te maken China zodat Chinese automerken ook hier meer fabrieken gaan openen.

De Vlaamse acteur die bij het grote publiek bekend werd als Kabouter Lui is overleden. De 78-jarige Chris Cauwenberghs was ruim tien jaar geleden voor het laatst te zien in het Studio 100-kinderprogramma Kabouter Plop. Hij stopte met acteren nadat bij hem kanker was vastgesteld.

Cauwenberghs overleed vannacht in zijn slaap aan de gevolgen van hartfalen. Dat meldt zijn vrouw aan de Belgische krant Het Laatste Nieuws. De Vlaming lag in het ziekenhuis nadat hij onwel was geworden.

Cauwenberghs werd geboren in Antwerpen en studeerde drama aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel. Hij speelde in meerdere tv-, theater- en filmproducties, waaronder in de films De Witte van Sichem en Koko Flanel en de Vlaamse soap Thuis. Ook was Cauwenberghs als Broeder Tuck te zien in de musical Robin Hood.

'Ik word daar zo moe van'

Als Kabouter Lui was Cauwenberghs bijna twintig jaar lang veelal gapend, luierend en slapend te zien. "Ik word daar zo moe van", klonk het vaak in de melkherberg in het Kabouterbos. De Vlaamse acteur speelde sinds de start (1997) in Kabouter Plop.

Ook kwamen er films en theatervoorstellingen van de populaire kinderserie. Cauwenberghs nam in 2014 afscheid van de serie nadat bij hem achtereenvolgens lymfeklierkanker en keelkanker werd vastgesteld.

Hoewel hij genezen werd verklaard, keerde Cauwenberghs niet terug in de schijnwerpers.

Het kenmerkende gedrag van Kabouter Lui in het Vlaamse kinderprogramma Kabouter Plop:

"Zijn warme persoonlijkheid en blijvende impact blijven voortleven in de harten van zijn publiek, in het succes van Kabouter Plop, en binnen de Studio 100-familie", schrijven oprichters Hans Bourlon en Gert Verhulst.

Samson en Gert

Met de dood van Cauwenberghs zijn in korte tijd twee Studio 100-prominenten overleden. Vorige week overleed Danny Verbiest, medeoprichter van het tv- en theaterproductiebedrijf en de stem achter Samson uit de kinderserie Samson en Gert. Verbiest was al langer ziek.

Met het overlijden van de Zwolse sterrenchef Jonnie Boer verliest de stad een icoon. Boer ontving in 2008 een erepenning van de stad, als blijk van waardering voor zijn grote bijdrage. "We verliezen in hem een Zwollenaar in hart en nieren, met een ongekend talent", zegt burgemeester Peter Snijders.

Gisterochtend overleed Boer op 60-jarige leeftijd aan de gevolgen van een longembolie. Hij was eigenaar van De Librije in Zwolle, het enige restaurant in Nederland met drie Michelinsterren.

Twee minuten stilte

In de Nederlandse culinaire wereld is geschokt gereageerd op het overlijden van Boer. Hij was voor veel koks een grote inspiratie.

Een aantal van hen houdt vanavond om 20.00 uur twee minuten stilte in de restaurants. Dat schrijft topchef Ron Blaauw op Instagram. "De keuken komt tot rust, als eerbetoon aan onze vriend Jonnie. De service staat stil, als steun voor Thérèse, Jimmie, Isabelle en de hele Librije-familie."

Na de stilte wordt het glas geheven op Boer. Verschillende topchefs werken mee, waaronder dus Ron Blaauw, Sergio Herman en Sidney Schutte. Alle leden van de 'Alliance Gastronomique' doen mee. Daaronder vallen veertig restaurants in heel Nederland, zoals De Leuf in Limburg en Onder de Linden in Groningen.

Bloemen

Met de Librije zette Boer Zwolle internationaal op de kaart, zegt burgemeester Snijders. "Hij was meer dan een topkok. Een vernieuwer, een inspiratiebron en een trotse ambassadeur van onze stad."

Sinds de bekendmaking van het overlijden van Boer worden bloemen gelegd bij de ingang van zijn restaurant. "Zwolle voelt niet meer heel. Dag Jonnie, dank je wel", staat op een kaartje bij een van de boeketten, zag RTV Oost:

Een woordvoerder van Michelin Benelux laat weten dat De Librije zijn drie sterren vooralsnog houdt. De organisatie wacht af wat de plannen van het restaurant zijn. Als De Librije blijft bestaan, wordt het restaurant meegenomen in de reguliere beoordelingscyclus. In Nederland worden de sterren in het najaar uitgereikt.

Directeur van de Michelingids Gwendal Poullennec noemt Boer "een van de invloedrijkste en meest visionaire chefs van zijn generatie". Volgens hem maakten Jonnie en zijn vrouw Thérèse Boer van De Librije een plek die even "warm en verwelkomend is als buitengewoon".

De Librije zal in ieder geval tot volgende week gesloten blijven.

Minuut stilte

In Zwolle wordt morgenavond tijdens koningsnacht een minuut stilte gehouden voor de overleden Boer. "Het is een icoon dat je als stad verliest. Daar mag je best even bij stilstaan", zegt de voorzitter van de Zwolse afdeling van Koninklijke Horeca Nederland Dennis Kaatman.

Op een dag als vandaag, met al die regen, hoop je op beter weer op Koningsdag en in de rest van de meivakantie. En laat er nu voor beide goed nieuws zijn.

Morgen zien we al een flinke weersverbetering. Het blijft droog en in de loop van de dag schijnt de zon steeds vaker. Het wordt 13 tot 17 graden. En zaterdag, op Koningsdag, lopen de temperaturen nog verder op. Bij weinig wind wordt het dan ongeveer 18 graden. Het wordt een droge dag en er is flink wat zon.

Gemiddelde Koningsdag

Met die 18 graden is dit een redelijk gemiddelde Koningsdag. Rond deze tijd van het jaar liggen de maxima rond 17 graden. Sinds we Koningsdag vieren, is het pas één keer voorgekomen dat de temperatuur duidelijk boven de 20 graden lag.

Ook in de dagen die volgen, wanneer veel mensen vakantie hebben, is het volop lente. Zondag wordt het 20 graden en de dagen daarna stijgt het kwik nog wat verder. Regen zit er voorlopig niet in en de zon schijnt geregeld. Er staat ook weinig wind. Pas aan het eind van volgende week wordt het allemaal wat onzekerder.