NOS Nieuws - Algemeen

De nieuwe Poolse president Karol Nawrocki is beëdigd in het parlement in de hoofdstad Warschau. Hij legde in de Sejm, het Poolse parlement, de eed af waarna hij een toespraak hield. Hij noemde de verkiezingsuitslag "een duidelijk signaal dat de Polen willen dat politici hun campagnebeloften nakomen".

Een aantal van zijn eigen beloften herhaalde hij. Zo beloofde hij dat hij niet zal toestaan dat de pensioenleeftijd wordt verhoogd. Ook zei hij tegen illegale migratie te zijn en tegen het toetreden van Polen tot de eurozone. Nawrocki is kritisch op de Europese Unie. Ook in zijn toespraak benadrukte hij dat.

Oppositiepartij PiS

Zijn woorden konden op luid applaus rekenen van de parlementsleden die hem steunen. Nawrocki is verbonden aan de oppositiepartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS), al is hij officieel onafhankelijk. Hij was ook geen lid van de partij toen hij werd voorgedragen als presidentskandidaat. PiS was tot 2023 aan de macht in het land. Ook zijn voorganger, Andrzej Duda, kwam uit het kamp van de PiS en blokkeerde veel van de regeringsplannen.

Buiten het parlement hebben zowel supporters van Nawrocki als tegendemonstranten zich verzameld. Ze dragen Poolse vlaggen. De demonstranten dragen zwarte rozen.

Nawrocki heeft een vol programma vandaag, vol ceremoniële handelingen. Zo zijn er kransleggingen, woont hij een mis bij en bezoekt hij een aantal monumenten. Daarnaast zal hij ceremonieel het presidentieel paleis betrekken en neemt hij het bevel over de Poolse strijdkrachten op zich in een symbolische ceremonie.

Tegenvaller voor Tusk

De conservatieve nationalist Nawrocki won begin juni de presidentsverkiezingen. Na de tweede ronde lieten de exitpolls zien dat het een nek-aan-nekrace was tussen Nawrocki en zijn tegenstander, de pro-Europese Trzaskowski. Trzaskowski is net als premier Tusk lid van de partij Burgerplatform (PO).

De overwinning van Nawrocki was dan ook een grote tegenvaller voor de regering van premier Tusk. Nawrocki liet in zijn campagne weten zich harder op te stellen tegenover de regering dan zijn voorganger Duda. Duda was sinds 2015 president. In Polen heeft de president vetorecht, waarmee hij wetgeving kan blokkeren.

Dat kan tot problemen leiden voor de Poolse regering. Nawrocki zei bijvoorbeeld eerder op dit moment geen plek te zien voor Oekraïne binnen de NAVO of de EU. Dat gaat in tegen het standpunt van zijn voorganger Duda en dat van premier Tusk.

Ook kan Nawrocki beleid van de regering dwarsbomen. De regering van Tusk beloofde de rechtsstaat die onder PiS werd ondermijnd te herstellen, al boekte die op dat vlak weinig vooruitgang. Onder Nawrocki zal het vermoedelijk niet anders zijn, waardoor hervormingen blijven stranden op het bureau van de president.

De Amerikaanse diplomaat Steve Witkoff heeft in Moskou gesproken met de Russische president Poetin. Het doel van het gesprek was een einde maken aan het conflict in Oekraïne.

Volgens het Russische staatspersbureau TASS duurde het gesprek drie uur en was het "nuttig en constructief". Het Witte Huis heeft nog niets gedeeld over het gesprek.

Witkoff werd vanochtend in Moskou ontvangen door de Russische afgevaardigde Kirill Dmitriev, met wie hij een uur lang een wandeling maakte in een park bij het Kremlin.

Sancties

Dmitriev speelde afgelopen maanden een belangrijke rol in de gesprekken tussen Rusland en Oekraïne en tussen Rusland en de Verenigde Staten. Tot nu toe hebben de gesprekken niet geleid tot een staakt-het-vuren.

De Amerikaanse president Trump heeft gewaarschuwd dat hij sancties zal opleggen als Rusland niet voor vrijdag akkoord gaat met een staakt-het-vuren. Hierbij zou het gaan om maatregelen tegen landen die Russische olie en gas kopen.

Oorlog gaat door

Rusland lijkt zich weinig aan te trekken van Trumps deadline. "We gaan door met de speciale militaire operatie", zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov gisteren over de oorlog in Oekraïne. "We blijven ons inzetten voor een vredesproces", voegde hij eraan toe.

Rusland voerde de aanvallen op Oekraïne de laatste tijd op, ook op steden ver van het front. Vandaag werd gasinfrastructuur in de zuidelijke regio Odesa getroffen, meldt de Oekraïense president Zelensky op Telegram.

Het zou gaan om gasinfrastructuur in het dorp Novosilske, bij de grens met Roemenië. Het Russische ministerie van Defensie heeft bevestigd dat er een aanval is gepleegd op een gastransportsysteem.

Longpatiënten moeten nog altijd vaak van inhalatiemedicijn wisselen, zonder dat apothekers daarvoor een geldige reden hebben. Dit zegt Longfonds op basis van een eigen enquête onder 1071 longpatiënten. Longfonds is dan ook woedend, want er is een akkoord gesloten dat het onnodig wisselen van inhalatiemedicijnen juist moet voorkomen.

Gezondheidsproblemen als gevolg van het overstappen naar een ander medicijn komen geregeld voor. Verschillen in merk of werkzame stoffen luisteren nauw per individuele longpatiënt.

Het is niet ongewoon dat het lichaam goed reageert op slechts één of enkele merken. Als die niet geleverd worden, worden mensen weer benauwd, wat weer kan leiden tot andere en ernstiger ziekteverschijnselen.

Iets goedkoper

Dat risico wordt vanzelfsprekend groter als patiënten jaarlijks of zelfs meerdere keren per jaar moeten overstappen op andere geneesmiddelen. Dit gebeurt relatief vaak, doordat zorgverzekeraars de vergoeding van een bepaald merk stoppen omdat een ander merk iets goedkoper is. Dat kan het jaar daarop weer andersom zijn.

Juist om die reden sloot Longfonds twee jaar geleden in september een akkoord met de koepels van apothekers, zorgverzekeraars, patiënten, huisartsen en medisch specialisten om het wisselen van medicijnen zoveel mogelijk te beperken.

Zo mogen patiënten maximaal eens in de vier jaar worden overgezet op een ander medicijn als dat qua kosten beter uitkomt. Maar twee jaar later blijkt dat het akkoord nauwelijks wordt nageleefd.

Steeds benauwder

Uit de enquête komt naar voren dat 69 procent van de 1071 ondervraagden het afgelopen jaar moest overstappen. Slechts in 15 procent van die gevallen was dat vanwege een medische noodzaak.

29 procent van die medicijnwissels kwam door het voorkeursbeleid van de zorgverzekeraars. In 21 procent van de gevallen werd door de apotheker niet eens aangegeven waarom er moest worden gewisseld.

Aangezien er in Nederland ongeveer 1,2 miljoen longpatiënten leven, is het aannemelijk dat honderdduizenden mensen het afgelopen jaar van medicatie moesten wisselen. Een van hen was astmapatiënt Shashi Gogar.

Zij moest, ondanks het akkoord, in september 2024 overstappen op een ander geneesmiddel. Dat was vanwege het beleid van zorgverzekeraars dat het goedkoopste middel moet worden voorgeschreven, kreeg ze te horen.

"Maar het medicijn werkte voor mij niet goed. Ik werd daarna steeds benauwder en mijn longfunctie ging heel erg achteruit. Je slaapt daarom slecht. En wanneer je niet kunt slapen krijg je allerlei andere gezondheidsproblemen."

Paniekaanval

Binnen twee maanden stortte Gogar in na een paniekaanval omdat ze dacht dat ze zou stikken. Ze moest worden opgenomen in het ziekenhuis. Daarna werd ze vanwege de medische noodzaak door haar longarts teruggezet op het oude medicijn. Sindsdien gaat het weer goed.

Maar in de lente sloeg de stress opnieuw toe. Ze kwam bij haar apotheek en het personeel wilde haar weer het voorkeursmedicijn van de zorgverzekeraar meegeven, en niet het middel dat ze nodig had. "Zelfs na herhaalrecepten ondertekend door mijn longarts weigerden ze het te geven. De hoofdapotheker bleek op vakantie, en zolang diegene op vakantie was durfden ze mij vanwege de regeltjes niet de juiste medicijnen te geven. Zelfs toen de zorgverzekeraar zelf aangaf dat ik recht had op dit merk."

Gogar had genoeg medicijnen om te overbruggen tot de apotheker terugkwam van vakantie. "Als ik die voorraad niet had gehad, was ik dus weer erg benauwd geworden en had ik misschien weer een paniekaanval gekregen."

Károly Illy, directeur van Longfonds, zegt dat de situatie van Gogar niet uitzonderlijk is. "Kennelijk snappen hulpverleners niet welke stress en gevolgen dit voor mensen kan hebben. Waarom houden apothekers zich niet aan het akkoord? Want dit moet echt stoppen."

Brancheorganisatie KNMP van de apothekers stelt dat zorgverzekeraars ondanks het akkoord nog wel een voorkeursbeleid mogen voeren. "De druk op apothekers om dat beleid te volgen is aanzienlijk", zegt vicevoorzitter Reinier Bax.

Maar Illy spreekt dat tegen. "De crux van het akkoord waar ook zorgverzekeraars aan meedoen is dat voor longpatiënten dat voorkeursbeleid maar eens in de vier jaar mag worden ingezet, om al die gezondheidsrisico's te verkleinen. De apothekers kunnen bij discussies met de zorgverzekeraar verwijzen naar die afspraak. Apothekers moeten nu eens hun rug recht houden."

Bax wil graag weer om de tafel met de partijen die het akkoord hebben gesloten. "Want sinds we de afspraken twee jaar geleden hebben gemaakt, is tussen die partijen niet meer overlegd hoe we de gemaakte afspraken het beste in de praktijk kunnen uitvoeren."

Goedemorgen! Het is vandaag 80 jaar geleden dat de atoombom op Hiroshima in Japan viel en vanaf Eindhoven vertrekt het Nederlandse vliegtuig dat boven Gaza hulpgoederen zal droppen.

Eerst het weer: vandaag vrij zonnig met landinwaarts stapelwolken. Vanochtend vallen in het noorden nog een paar buien, verder blijft het droog bij 20 tot 24 graden. Er waait een westenwind.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Verschillende artsen wereldwijd waarschuwen voor een mysterieuze, ernstige verlammingsziekte in de Gazastrook. Binnen enkele uren kunnen de ademhalingsspieren van patiënten volledig verlammen. Door de ziekte zijn al meerdere mensen overleden.

De ziekte toont gelijkenissen met het Guillain-Barré syndroom (GBS): een zeldzame ziekte waar in Nederland zo'n 200 mensen aan lijden.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Alles wordt duurder, behalve in Boekel. Daar kan je op de kermis voor één euro een attractie in, zodat iedereen lol kan hebben. Hoe doen ze dat?

"Dat is natuurlijk fantastisch", zeggen de bezoekers:

Fijne dag!

Stanford University in de Verenigde Staten heeft aangekondigd 363 medewerkers te ontslaan. De universiteit zegt 140 miljoen dollar te moeten bezuinigen na het intrekken van subsidies door de Amerikaanse regering van president Trump.

De prestigieuze universiteit in Californië is een van de vele universiteiten waar overheidssubsidies worden ingehouden. Trump zegt dat hij de universiteiten te links vindt en meent dat zij onder meer te weinig hebben gedaan om antisemitisme aan te pakken tijdens de pro-Palestijnse studentenprotesten.

In een verklaring spreekt Stanford van aanhoudende economische onzekerheid. "De tijden zijn veranderd en er is grote onzekerheid", zegt president van de universiteit Jon Levin. De ontslagen zullen in alle lagen van de organisatie vallen. Ook het wetenschappelijk onderzoek van de universiteit wordt getroffen.

Eerder ontsloeg Columbia University in New York al 180 medewerkers vanwege geschrapte subsidies.

"Thuis knipte mijn vader mijn verschroeide haar af. Mijn huid was zwart, gebarsten, mijn gezicht onherkenbaar", vertelde Shigeko Sasamori in een getuigenis aan het Hiroshima Vredesinstituut. Ze was 13 toen de Verenigde Staten op 6 augustus 1945 een atoombom op Hiroshima gooiden. Sasamori overleefde het ternauwernood, maar bleef voor de rest van haar leven getekend. "Wat er toen gebeurde, is nauwelijks in woorden te vatten."

Toch probeerde ze het. Sasamori werd een vooraanstaand vredesactivist, reisde de wereld over om haar verhaal te vertellen en werkte onvermoeibaar voor de afschaffing van kernwapens. Ze ontbrak zelden bij de jaarlijkse vredesherdenking in Hiroshima. Maar vandaag is haar stoel leeg. Sasamori overleed in december op 92-jarige leeftijd. Haar afwezigheid is symbolisch: met haar verdwijnt langzaam de generatie die nog zelf de littekens van de kernbom met zich meedragen.

Ceremonie

Het is vroeg in de ochtend, maar al snikheet in het Vredespark van Hiroshima. Overlevenden en nabestaanden zijn vanaf zonsopkomst gekomen om te bidden. Tijdens de ceremonie, die om acht uur begint, vegen de aanwezigen voortdurend met kleine handdoeken het zweet van hun gezicht. Op de achtergrond brandt de Vlam van de Vrede, een vuur dat pas zal worden gedoofd wanneer het laatste kernwapen van de aarde verdwenen is. Honderden witte duiven worden losgelaten, een symbool van hoop en vrede.

Bekijk hier beelden van de ceremonie en ooggetuigen die vertellen over hun ervaringen:

Voor het eerst sinds de aanval is het aantal nog levende slachtoffers, hibakusha, onder de 100.000 gedaald. Hun gemiddelde leeftijd ligt inmiddels boven de 86 jaar. Dit jaar zijn opnieuw de namen van 4940 recent overleden slachtoffers toegevoegd aan het register, waarin nu in totaal 349.246 mensen worden herdacht.

Tijdens de ceremonie zijn vertegenwoordigers van overlevenden aanwezig, evenals diplomaten uit 120 landen en regio's, onder wie vertegenwoordigers van kernmachten als de VS en het Verenigd Koninkrijk. Om 08.15 uur, precies het tijdstip waarop de bom werd afgeworpen, klinkt één minuut stilte.

Krachtige boodschap

De stad Hiroshima grijpt deze dag aan om zijn boodschap krachtig te herhalen: kernwapens moeten verdwijnen. In zijn toespraak benadrukt gouverneur Hidehiko Yuzaki hoe tegenstrijdig kernwapens zijn: "Er wordt gezegd dat het jaarlijks meer dan 80 miljard euro kost om het huidige kernwapenarsenaal in stand te houden. Stel je voor wat we kunnen bereiken als we ook maar een fractie daarvan investeren in vrede."

Premier Shigeru Ishiba benadrukt de unieke verantwoordelijkheid van Japan. "Het is onze missie om te streven naar een wereld zonder kernwapens." Hij roept alle landen op zich aan te sluiten bij het non-proliferatieverdrag (NPT) en dankt Nihon Hidankyo, de organisatie die Japanse overlevenden vertegenwoordigt, voor hun decennialange inzet.

Vorig jaar kende het Nobelprijscomité in Oslo de Nobelprijs voor de Vrede toe aan Nihon Hidankyo, de organisatie van Japanse overlevenden. Het comité benadrukte hun langdurige strijd tegen kernwapens, en de belangrijke rol van getuigenverklaringen. "Deze prijs is een enorme impuls voor onze wereldwijde beweging", vertelde voorzitter Toshiyuki Mimaki geëmotioneerd bij de bekendmaking. Volgens hem zal de erkenning van de Nobelprijs hopelijk helpen om nieuwe generaties te betrekken bij hun strijd.

Die nieuwe generatie staat vandaag nadrukkelijk klaar om de herinnering in leven te houden. In het Vredespark zijn honderden jongeren verzameld, velen kleinkinderen en achterkleinkinderen van kernbomslachtoffers. Twee leerlingen van een lokale basisschool mogen spreken. "Het is belangrijk om betrokken te blijven, om elkaar te begrijpen", zegt Shun Sasaki, leerling uit groep 8. Op de achtergrond zoemen luid de cicaden, het onmiskenbare geluid van een Japanse zomer. De kinderen trekken zich er niks van aan. "Vrede begint met actie", zegt jaargenoot Chieri Sekiguchi vol overtuiging. "Niet alleen volwassenen, maar ook wij kinderen kunnen hier iets in betekenen."

Japan onder druk

Ondanks deze herdenking lijkt de wereldwijde aandacht voor kernontwapening af te nemen. Japan bevindt zich daarbij in een ongemakkelijke positie. Gelegen tussen kernmachten Rusland, Noord-Korea en China, is het land afhankelijk van de kernwapenparaplu van de VS. Dit zet Japan onder druk, balancerend tussen idealisme en realiteit.

De stem van Shigeko Sasamori klinkt dit jaar niet meer. Maar haar boodschap blijft: "Mijn kind heb ik bij zijn geboorte gezworen dat hij nooit zal hoeven doden of sterven in oorlog. Dat is mijn belofte aan hem en aan de wereld." Sasamori's woorden zijn een oproep aan nieuwe generaties. "Denk niet dat vrede vanzelf komt. Sta op. Handel." Vandaag, 80 jaar na de bom, klinkt die oproep dringender dan ooit.

In het zuiden van Frankrijk woedt sinds gistermiddag een grote natuurbrand, die zich snel uitbreidt. Franse media melden dat een vrouw is omgekomen. Zij wilde, tegen de lokale adviezen in, haar huis niet verlaten.

Verder zijn er negen gewonden en een vermiste, zowel onder burgers als brandweerlieden. Er wordt gesproken van de grootste natuurbrand in Europa deze zomer.

De brand woedt in het departement Aude, tussen Narbonne en Carcassonne, en beslaat ruim 11.000 hectare. Inmiddels zijn ruim 1800 brandweerlieden gemobiliseerd om de vlammen te bestrijden, ondersteund door blusvliegtuigen en helikopters.

Bekijk hier beelden van de natuurbrand:

De Franse hoofdsnelwegen A9 en A61 zijn gedeeltelijk afgesloten door de brand en er gelden omleidingen. Ook een aantal provinciale wegen zijn afgesloten voor het verkeer om ruimte te maken voor de brandweer.

Twee campings en tientallen woningen zijn ontruimd. Verschillende huizen in de regio zijn verwoest. In de regio zitten bijna 5000 mensen zonder stroom. Vakantiegangers spreken van metershoge vlammen.

Volgens lokale autoriteiten is de brand "nog lang niet geblust". Inwoners van Aude worden opgeroepen binnen te blijven en de instructies van de autoriteiten op te volgen.

Advies ANWB

De ANWB adviseert Nederlanders in het getroffen gebied om dagelijks het lokale nieuws en de weerberichten in de gaten te blijven houden. "Blijf in contact met de accommodatie waar je verblijft. Loop bijvoorbeeld langs de receptie of het personeel dat je op de hoogte gehouden wil worden over de situatie", aldus de ANWB. In een noodsituatie moeten de adviezen van de lokale autoriteiten gevolgd worden.

Ook adviseert de ANWB om een vluchttas klaar te zetten. Het noemt daarbij de volgende spullen:

Nederlanders die nog naar het gebied toe reizen voor een geplande vakantie, worden geadviseerd goed in contact te blijven met de accommodatie over de bereikbaarheid.

"Het vuur verspreidt zich razendsnel omdat de weersomstandigheden ongunstig zijn", zegt een lokale functionaris tegen Franse media. Aude heeft al weken te maken met extreme droogte en hitte. Door harde wind wordt het blussen bemoeilijkt. President Emmanuel Macron heeft op sociale media zijn steun uitgesproken voor de brandweerlieden.

Gisteren waarschuwde het Franse weerbureau Metéo-France al voor het grote risico op natuurbranden. Voor acht andere departementen in Zuid-Frankrijk geldt die waarschuwing ook.

Al de hele zomer hebben verschillende delen van Frankrijk te maken met natuurbranden. Ook in andere landen in Zuid-Europa en in Turkije grepen natuurbranden de afgelopen weken om zich heen.

Verschillende artsen wereldwijd waarschuwen voor een onbekende, ernstige verlammingsziekte in de Gazastrook. Binnen enkele uren kunnen de ademhalingsspieren van patiënten volledig verlammen. Door de ziekte zijn al meerdere mensen overleden.

Volgens de artsen zijn in Gaza zo'n 100 mensen plotseling verlamd. De ziekte toont gelijkenissen met het Guillain-Barré syndroom (GBS): een zeldzame ziekte waar in Nederland zo'n 200 mensen aan lijden. De populatie van de Gazastrook is veel kleiner dan die van Nederland, waardoor relatief veel mensen daar de ziekte hebben.

De artsen verwachten dat het daadwerkelijke aantal mensen met de aandoening in Gaza hoger ligt dan 100 aangezien veel mensen geen toegang hebben tot gezondheidszorg en medicijnen nauwelijks beschikbaar zijn door Israëlische blokkades.

"Het zegt iets over de omvang van het probleem", zegt Lotta Plomp, arts-onderzoeker van neurologie en immunologie bij het Erasmus MC. Zij is een van de artsen die waarschuwen voor de nog onbekende ziekte.

'We weten het niet'

"Het kan GBS zijn, maar het heeft ook wat atypische kenmerken. Het eerlijke antwoord is dat we niet weten wat het is, en dat maakt het juist zo gevaarlijk", zegt Plomp. De artsen weten bijvoorbeeld niet hoe en hoe snel de ziekte rond kan gaan en of deze besmettelijk is. "Ziektes houden zich niet aan landsgrenzen."

De ziekte heeft ook kenmerken van polio, maar dat lijkt het niet te zijn. Daarom wordt er rekening gehouden met een onbekende ziekteverwekker.

Door de Israëlische blokkades in Gaza is het voor de artsen moeilijk om onderzoek te doen. "We zijn in gesprek met de World Health Organization en met Palestijnse artsen om te horen wat mogelijk is. We doen wat we kunnen om de regering hier ook onder druk te zetten om er werk van te maken", zegt Plomp. De artsen waarschuwen voor een verdere verergering van de gezondheidscrisis in Gaza en voor verspreiding van de ziekte naar andere gebieden.

Honger lijden

Door de Israëlische blokkades lijdt een groot deel van de bevolking in Gaza honger. Ook voor medewerkers van hulporganisaties is er niet genoeg eten. Na grote internationale druk stond Israël luchtdroppings toe in drie delen van Gaza. Een groot aantal landen, waaronder Nederland, besloot daaraan mee te doen, ook al noemen professionele hulporganisaties deze methode weinig effectief en gevaarlijk.

De Verenigde Naties spreken van "systematische ontmanteling van het zorgsysteem" door Israël. Volgens de VN zijn tussen april en juli van dit jaar alleen al meer dan 20.000 kinderen opgenomen voor acute ondervoeding.

Litouwen verzoekt de NAVO om de luchtverdediging van het bondgenootschap te versterken. De aanleiding voor de brief aan NAVO-chef Rutte is de vondst van twee militaire drones op Litouws grondgebied in twee maanden tijd.

Volgens minister van Buitenlandse Zaken Budrys gaat het om Russische drones. "Deze herhaaldelijke incidenten zijn een alarmerend teken dat de Russische agressie tegen Oekraïne overloopt op NAVO-gebied", zegt hij op sociale media. Vanuit Moskou is nog niet gereageerd.

Twee kilo explosieven

Het laatste incident gebeurde vorige week maandag. Het onbemande toestel werd gevonden in Centraal-Litouwen, op zo'n honderd kilometer afstand van Belarus, op een oefenterrein van het Litouwse leger. Vandaag werd bekendgemaakt dat deze drone een beperkte hoeveelheid springstof bevatte, namelijk twee kilo. Het explosief is door het leger onschadelijk gemaakt.

Op 10 juli klonk in Litouwen het luchtalarm toen een andere drone het luchtruim binnenvloog vanuit Belarus. Het toestel crashte ongeveer een kilometer over de grens, schreef publieke omroep LRT destijds. In deze drone werden geen explosieven gevonden.

Van de eerste drone heeft het leger vastgesteld dat het gaat om een Gerbera. Bij de tweede wordt dat ook vermoed, al is het onderzoek naar het incident van vorige week maandag nog in volle gang.

Het is bekend dat het Russische leger Gerberadrones inzet bij luchtaanvallen op Oekraïense steden. Het zijn drones van hout en kunststof en lijken sterk op de in Iran gemaakte kamikazedrones, maar ze worden door Rusland vooral gebruikt als afleiding voor Oekraïense luchtafweer.

Slag om de arm

De drone van vorige maandag is vermoedelijk uit koers gebracht door het Oekraïense leger. Dat meldt LRT vandaag op basis van legerfunctionarissen. Deze bronnen houden, in tegenstelling tot minister Budrys, nog een slag om de arm of beide incidenten Russische acties waren. Andere verklaringen worden nog niet uitgesloten.

De incidenten liggen geopolitiek gevoelig vanwege artikel 5 uit het NAVO-handvest. Volgens deze regel wordt een aanval op één lidstaat beschouwd als een aanval op het hele bondgenootschap.

"Dit moet niet alleen de verantwoordelijkheid van Litouwen zijn, want we verdedigen de oostelijke NAVO-flank", zei minister Budrys tegen journalisten over de twee incidenten van de afgelopen tijd. Het bondgenootschap moet laten zien dat het "elke centimeter van zijn territorium" bereid is te verdedigen, staat in de brief aan Rutte.

De Europese NAVO-landen maken al werk van het opschroeven van de luchtverdediging. Bij de top eind juni in Den Haag hebben de lidstaten de norm voor defensie-uitgaven verdubbeld. Meer systemen kopen om drones en raketten mee neer te halen is een van de prioriteiten de komende jaren.

Eerdere incidenten in NAVO-gebied

Sinds de grootschalige Russische invasie in Oekraïne is het vaker gebeurd dat er in omliggende landen raketten of drones zijn terechtgekomen. Zo zijn er in Roemenië Russische drones beland en in Polen kwamen afgezwaaide Oekraïense onderscheppingsraketten terecht.

Het verschil met de incidenten in Litouwen is dat dit land niet direct grenst aan Oekraïne. De twee landen worden gescheiden door Belarus. Litouwen grenst alleen aan de westkant aan Russische grondgebied: de tussen Polen en Litouwen ingeklemde enclave Kaliningrad.

De Britse metalzanger Ozzy Osbourne is overleden aan een hartstilstand, meldt The New York Times op basis van zijn overlijdensakte. De metal- en reality-tv-ster leed aan een kransslagadervernauwing en de ziekte van Parkinson, wat bijdroeg aan zijn dood.

De akte is bij een overlijdensregister in Londen ingediend door Osbournes dochter Aimée. Op het document staat Ozzy Osbournes beroep omschreven als "songwriter, performer en rocklegende".

Op de akte staat dat Osbourne is overleden aan "(a) een hartstilstand buiten het ziekenhuis" en "(b) acuut myocardinfarct", ofwel een hartinfarct.

Coronaire hartziekte (beperking van de bloedtoevoer naar het hart door kransslagadervernauwing) en de ziekte van Parkinson, waar Osbourne aan leed, speelden volgens de overlijdensakte daarbij ook een rol.

Niet meer lopen

Osbourne overleed op 22 juli. Er vloog een traumahelikopter naar het huis van het metalicoon bij het dorp Chalfont St. Giles, volgens de ambulancedienst om "dringend zorg te verlenen".

Diezelfde dag maakte de familie het overlijden bekend. In de verklaring stond toen niets over de doodsoorzaak van de 76-jarige zanger. Bekend was dat hij behandeld werd voor meerdere gezondheidsklachten, waaronder dus de ziekte van Parkinson en schade aan het ruggenmerg.

In februari vertelde hij aan een radiozender dat hij niet meer kon lopen. Op 5 juli, minder dan drie weken voor zijn overlijden, gaf Osbourne zittend zijn laatste concert in een stadion in Birmingham.

Vorige week woensdag brachten tienduizenden mensen een eerbetoon aan de metalpionier bij de uitvaart in Birmingham:

De Erasmusbrug kleurde vanavond tijdelijk blauw. Dat was een cadeautje van de gemeente aan de regionale omroep Rijnmond. De brug was wekenlang donker als gevolg van een kortsluiting, maar monteurs hebben de verlichting weer werkend gekregen.

Op de brug zitten 34 aansluitpunten, die allemaal moesten worden gecontroleerd. "De aannemer is twee dagen bezig geweest. Vrijdag heeft hij de ene kant gedaan en maandag de andere kant. Het was wel even een klus", vertelt Ruud den Haak, hoofd Stedelijk Beheer bij de gemeente Rotterdam.

Vocht bleek de boosdoener. "Ook andere punten waren vochtig, maar alles zou nu verholpen moeten zijn", aldus Den Haak.

Een presentator van de regionale omroep Rijnmond had Den Haak verzocht de brug in de blauwe kleur van het logo van de omroep te laten oplichten. "Ik had beloofd dat we hem in Rijnmond-blauw zouden zetten zodra de problemen verholpen zijn. Belofte maakt schuld", aldus Den Haak.

Monteurs hebben de blauwe verlichting om klokslag 21.30 uur aangezet. Om 23.30 uur ging de blauwe kleur uit en de normale witte sfeerverlichting weer aan.

Andere kleuren

De Erasmusbrug schijnt ook wel eens in andere kleuren. Zo kleurt de brug tijdens Keti Koti paars en op Bevrijdingsdag rood-wit-blauw. De brug wordt maximaal 30 keer per jaar in kleur verlicht.

In Pakistan zijn duizenden mensen de straat opgegaan om de vrijlating van oud-premier Imran Khan te eisen. Daarbij zijn meer dan 240 activisten opgepakt, melden de autoriteiten.

Via zijn partij PTI had Khan op sociale media zijn aanhangers opgeroepen om vandaag, twee jaar na zijn arrestatie, "vreedzaam te demonstreren tot de democratie is hersteld".

In meerdere steden in het land voerden zijn aanhangers actie en werden er mensen aangehouden.

Zo zijn in Lahore zeker 122 mensen opgepakt nadat ze een weg hadden geprobeerd te blokkeren. Volgens de PTI zijn er in de stad 200 betogers ingerekend. In Karachi zette de politie traangas in tegen zo'n 2000 demonstranten.

Corruptie

De voormalige cricketspeler won in 2018 de verkiezingen en werd toen voor het eerst premier. In 2022 werd hij afgezet nadat de oppositie een motie van wantrouwen tegen hem had ingediend.

In 2023 werd hij opgepakt voor meerdere aanklachten, waaronder corruptie en het lekken van staatsgeheimen. Zijn aanhangers gingen toen massaal de straat op om te protesteren tegen zijn arrestatie.

In januari werd hij veroordeeld tot veertien jaar cel voor corruptie. Khan ontkent alle aantijgingen en zegt dat hij politiek monddood wordt gemaakt.

Vorige maand werden honderden partijleden van de PTI veroordeeld vanwege de protesten tegen Khans aanhouding in 2023.

Vier Marokkaanse vrachtwagenchauffeurs zijn na een maandenlange gijzeling vrijgelaten in Mali. De vier waren in januari gevangen genomen door een groepering van Islamitische Staat (IS) in de Sahel-regio.

De Malinese autoriteiten melden dat de vrachtwagenchauffeurs zondagavond "veilig en wel" zijn vrijgelaten. Het is niet duidelijk wat er met hun vrachtwagens is gebeurd en hoe ze in Mali terecht zijn gekomen.

De regering van Mali las een verklaring voor op tv, waarin de gezamenlijke inspanningen van de Malinese veiligheidsdienst en de buitenlandse inlichtingendienst van Marokko werden geprezen.

De truckers vervoerden elektrisch gereedschap. Half januari werden de vier als vermist opgegeven in het noordoosten van Burkina Faso, vlak bij de grens met Niger. Ze verdwenen toen ze zonder escorte onderweg waren van de stad Dori naar Niger. De chauffeurs waren bezig aan een reis van bijna 5000 kilometer van Casablanca in Marokko naar Niamey, de hoofdstad van Niger. Dat land grenst aan Mali.

Terroristisch geweld

Zowel Burkina Faso als Niger wordt geleid door een junta, maar grote delen van beide landen zijn in handen van jihadisten. De regio heeft al jaren te maken met terrorisme van paramilitaire groeperingen die banden hebben met al-Qaida en Islamitische Staat. Nergens ter wereld vallen er zoveel doden door terroristisch geweld als in de Sahel.

Zowel in Mali als in Burkina Faso en Niger worden regelmatig mensen ontvoerd door jihadistische groeperingen.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over hoe jihadisme oprukt in de Sahel en hoe burgers in de regio klem zitten tussen strijdgroepen:

Ion Iliescu, de eerste bij vrije verkiezingen gekozen president van Roemenië na de val van het communistische regime, is overleden. De voormalige leider was ook omstreden vanwege zijn rol bij de bloedige revolutie van 1989. Hij is 95 jaar geworden.

Iliescu begon zijn politieke carrière binnen de Communistische Partij onder de beruchte oud-dictator Ceausescu, die het land leidde vanaf eind jaren 60. Iliescu bracht het tot minister van Jeugdzaken, totdat hij in 1972 werd afgezet. In 1985 werd hij ook uit het Centraal Comité van de partij gezet en werd hij steeds scherper in de gaten gehouden door de geheime dienst Securitate.

Na de val van de Berlijnse Muur op 9 november 1989 begon in december van dat jaar de opstand tegen het regime in Roemenië. Iliescu kwam aan de macht na de executie van dictator Nicolae Ceausescu en zijn vrouw op 25 december.

Hij stond aan het hoofd van het Front voor Nationale Redding (FSN), dat drie dagen eerder was gevormd. Tijdens de omwenteling kwamen meer dan 1100 mensen om het leven, van wie 862 nadat Iliescu de macht had gegrepen.

Terugblik op de val van Ceaucescu:

Bij de eerste vrije verkiezingen in 53 jaar behaalde Iliescu in 1990 85 procent van de stemmen en het FSN kreeg een ruime meerderheid in het parlement. Hij werd twee keer herkozen, in 1992 en 2000. Tot 2008 zat hij nog in de senaat namens de PSD, de partij die na fusies met andere partijen was voortgekomen uit het FSN.

In 2018 begonnen militaire aanklagers een zaak tegen Iliescu voor misdaden tegen de menselijkheid, omdat hij bij de revolutie in 1989 zou hebben nagelaten "talrijke situaties" te voorkomen waarbij burgers onnodig waren gedood.

De aanklagers stelden dat hij via de staatsmedia valse informatie had verspreid, waardoor een soort "collectieve psychose" was ontstaan die chaos en bloedvergieten in de hand had gewerkt. Maar Iliescu is daar nooit voor veroordeeld.

In januari van dit jaar kwam er nog een zaak bij. Het Openbaar Ministerie klaagde hem opnieuw aan voor misdaden tegen de menselijkheid, dit keer voor zijn beleid dat leidde tot de gewelddadige onderdrukking van burgerprotesten in Boekarest in 1990, waarbij demonstranten eisten dat voormalige communisten uit de macht zouden worden gezet.

Verdrietige dag

Na zijn politieke carrière trok Iliescu zich steeds meer terug uit het publieke leven. De laatste jaren kampte hij met gezondheidsproblemen. In juni werd longkanker vastgesteld. Hij overleed in het ziekenhuis waar hij sinds 9 juni werd behandeld.

De PSD schrijft in een verklaring op zijn website dat het "een zeer verdrietige dag" voor Roemenië is. "Hij was een sterke leider, geliefd bij de meesten, betwist door anderen, zoals dat gaat in een democratie."

De huidige president Nicusor Dan noemt hem "de centrale figuur van de transitie in de jaren 90" en zegt dat "de geschiedenis Ion Iliescu zal beoordelen".

In Rotterdam zijn drie nepagenten opgepakt die volgens de politie slachtoffers in het hele land hebben gemaakt. Het gaat om mannen van 20, 21 en 23 jaar.

De politie verdenkt hen van diefstal, oplichting en deelname aan een criminele organisatie. Het drietal is vanochtend aangehouden.

Hun woningen zijn doorzocht. Een van de mannen gooide vlak voor de aanhouding een telefoon uit het raam. Die is met behulp van een drone teruggevonden. Ook is "een aanzienlijke hoeveelheid" contant geld en dure merkkleding in beslag genomen, meldt de politie.

Een woordvoerder zegt tegen de regionale omroep Rijnmond dat ook een 22-jarige man uit Hoeksche Waard is betrapt die zich als agent voordeed in Zwijndrecht. Hij is direct aangehouden. De arrestatie staat los van het drietal dat in Rotterdam is gearresteerd.

'Schrijnende aangiftes'

Nepagenten komen aan de deur en bieden dan bijvoorbeeld aan om kostbaarheden van mensen veilig te stellen. Op die manier zijn recent tientallen mensen opgelicht en bestolen.

Onderzoeksleider van Politie Eenheid Rotterdam Rob den Besten: "We krijgen vaak schrijnende aangiftes binnen. Slachtoffers blijven niet alleen verdrietig achter, ze vertrouwen niemand meer. Ook ons niet."

De drie verdachten zitten in beperkingen, wat betekent dat ze alleen contact mogen hebben met hun advocaat.

Nieuwe afspraken tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk om asielzoekers terug te sturen, gaan in vanaf vandaag. Migranten en asielzoekers die illegaal het Kanaal oversteken, kunnen worden vastgezet en teruggestuurd naar Frankrijk.

De migratiedeal werd door president Macron en premier Starmer vorige maand aangekondigd, toen de Franse president op staatsbezoek in het Verenigd Koninkrijk was. Het is voor het eerst sinds Brexit dat de Britten migranten die zonder geldige papieren aan de Engelse kust aankomen, kunnen terugsturen.

De deal heet One in, one out, want voor elke migrant die wordt teruggestuurd, mag er één asielzoeker legaal vanuit Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk komen, mits die aan bepaalde voorwaarden voldoet.

Gevaarlijke overtocht

Maar over de exacte aantallen heerst wel enige onduidelijkheid en controverse. Volgens politieke bronnen zouden er in de eerste pilotperiode zo'n 50 mensen per week worden teruggestuurd, terwijl er momenteel wekelijks via het Kanaal vanuit Frankrijk zo'n 800 migranten aankomen in het VK. Dat is dus niet bepaald "één-in-één-uit".

Toch is de hoop dat de terugstuurregeling een afschrikkend effect heeft op migranten en asielzoekers. Het risico dat je meteen teruggestuurd kan worden, zou mensen moeten ontmoedigen om de oversteek over het Kanaal überhaupt te maken. De overtocht in gammele en overladen rubberboten is gevaarlijk: eens in de zoveel maanden zinkt er een boot en verdrinken de inzittenden.

Waarom willen zo veel mensen van Frankrijk naar het VK?

Frankrijk en het VK zijn allebei rijke West-Europese landen. Toch wordt het VK onder migranten vaak als aantrekkelijker gezien omdat de voertaal er Engels is - wereldwijd een meer gebruikte taal dan het Frans. Ook hebben veel migranten en asielzoekers er al familie wonen, die ze willen bereiken om een nieuw leven te kunnen opbouwen.

Daarnaast heerst onder veel migranten het idee dat het in het VK makkelijker is om aan werk te komen, ook voor mensen zonder verblijfspapieren. Tenslotte is de NHS een aantrekkelijke factor, het nationale zorgstelsel van de overheid. Dat is gratis voor iedereen in het land, ook voor degenen zonder papieren.

De rubberboten die het Kanaal oversteken vormen een probleem dat opeenvolgende Britse regeringen niet hebben kunnen oplossen. De vorige conservatieve premier Rishi Sunak lanceerde de slogan "Stop de boten" en voerde verschillende dure juridische procedures om migranten te kunnen uitzetten naar het Afrikaanse land Rwanda.

Dat plan kwam uiteindelijk nooit van de grond. De huidige Labour-premier Starmer belooft nu, onder de politieke leuze Smash the gangs, de criminele smokkelnetwerken achter de migratie te ontmantelen. Maar ook dat blijkt lastig.

Ondertussen stijgen de aantallen: dit jaar wisten tot nu toe 25.000 mensen Engeland via het Kanaal te bereiken, 49 procent meer dan in 2024 rond deze tijd. De stroom bootjes die aankomen op de Britse stranden is politiek dynamiet: voor kiezers hoort het bij de top drie van belangrijkste thema's, naast de gezondheidszorg en de economie.

Het falende beleid om de bootmigratie terug te dringen is bovendien koren op de molen voor oppositiepartijen zoals Reform, de extreemrechtse anti-immigratiepartij van Nigel Farage.

Vertrouwen in de politie

In de afgelopen weken zijn er meerdere anti-migratieprotesten geweest rondom hotels waarin asielzoekers worden opgevangen terwijl hun aanvraag loopt. De onrust werd mede veroorzaakt door twee recente incidenten.

Een asielzoeker in Epping wordt verdacht van het aanranden van een 14-jarig meisje in een hotel. In de andere zaak gaat het om twee Afghaanse mannen die worden verdacht van het verkrachten van een 12-jarig meisje in Warwickshire.

Bij die demonstraties speelt ook het vertrouwen in de politie een rol: die zou lokale politici en bestuurders hebben gevraagd om de achtergrond van de verdachten niet openbaar te maken, juist uit angst om onrust en maatschappelijke spanningen aan te wakkeren.

Dit heeft tot discussie geleid over transparantie over de etnische achtergrond van verdachten. In de komende weken worden ook weer nieuwe protesten verwacht tegen immigratie en de opvang van asielzoekers.

Het Sudanese regeringsleger zegt bewijs te hebben dat Colombiaanse huurlingen meevechten in de oorlog in Sudan, aan de kant van de paramilitaire groep RSF. Op hun Facebookpagina gaven ze deze week video's vrij waarop Colombiaanse huurlingen te zien zouden zijn die militaire trainingen geven.

Op de tonen van reggaeton-muziek rijden de huurlingen zwaar bewapend door Sudan. Een andere video laat mannen zien die oefenen met een wapen op hun schouders. "Vuur!", klinkt het in het Spaans.

Op een ander beeld, dat verspreid wordt door Sudanese mensenrechtenactivisten op whatsappgroepen, poseert een huurling met kinderen die ook wapens dragen.

Het beeld komt overeen met onderzoek dat een half jaar geleden naar buiten kwam: voormalige Colombiaanse militairen zijn actief betrokken bij de oorlog en vechten mee aan de kant van de RSF in de regio Darfur. Dat is dezelfde regio waar de RSF wordt beschuldigd van oorlogsmisdaden en zelfs genocide. Ook onderzoekscollectief Bellingcat zegt aanwijzingen zegt te hebben dat er Colombiaanse huurlingen actief zijn in Sudan.

Kindsoldaten

Volgens de post van het regeringsleger zijn de video's van de huurlingen gevonden na een gevecht dicht bij de stad El-Fasher, de laatste stad in Darfur die de RSF nog niet in handen heeft. De huurlingen lieten hun voertuigen, wapens en elektronische apparatuur achter, schrijft het leger. Daarop vonden ze de beelden.

Deze week publiceerde de Colombiaanse nieuwssite La Silla Vacía een andere foto waarop Colombiaanse huurlingen jonge jongens aan het trainen zijn. La Silla Vacía kreeg de foto van een voormalige Colombiaanse militair die vier maanden als huurling in Sudan heeft gewerkt.

Hij vertelde dat ze in verschillende kampen duizenden nieuwe rekruten trainden: "Er waren kinderen van 10, 11, 12 jaar. Er waren ook mensen van 20 of 30, maar heel veel kinderen, echt veel," zegt deze huurling.

Het trainen van kindsoldaten is een oorlogsmisdaad onder het internationaal recht. Colombia heeft ook een VN-verdrag ondertekend dat het inzetten en rekruteren van huurlingen verbiedt.

Nina Jurna, correspondent Latijns-Amerika:

"Een deel van de teruggekeerde militairen beweerde dat ze onder valse voorwendselen door het beveiligingsbedrijf waren geronseld. Het zou veelal gaan om ex-militairen, maar ook om leden van onder meer de voormalige guerrillabeweging FARC.

Nadat eind vorig jaar al aan het licht kwam dat honderden Colombianen meevechten met de paramilitaire groep RSF, gaf de Colombiaanse president Petro de huurlingen opdracht om onmiddellijk terug te keren naar Colombia. Maar volgens de krant is dit niet gebeurd, en reisden de afgelopen tijd juist meer huurlingen af.

Het is overigens niet voor het eerst dat Colombiaanse huurlingen in het buitenland vechten. Ook in Oekraïne vechten Colombianen mee tegen de Russen. En in Mexico worden ze ingezet door rivaliserende drugskartels. Ook bij de moord op de Haïtiaanse president Moise in 2021 waren Colombiaanse huurlingen betrokken.

Door de vijftig jaar lange burgeroorlog tussen de Colombiaanse regering en de FARC staan de Colombianen bekend als ervaren militairen. Hoewel er in 2016 een vredesakkoord kwam, zijn er in het land nog altijd verschillende guerrillagroeperingen actief waaruit huurlingen gerekruteerd worden om in het buitenland te vechten.

Het is ook lucratief. De huurlingen verdienen naar schatting tussen de 3000 en 5000 dollar per maand, en dat is veel geld in Colombia."

Eerder sprak La Silla Vacía met andere teruggekeerde huurlingen. Op basis daarvan berekende het platform dat er zo'n driehonderd voormalige Colombiaanse militairen naar Sudan zijn gegaan om de RSF te versterken.

De operatie zou worden geleid door de gepensioneerde Colombiaanse kolonel Álvaro Quijano, die zou rekruteren voor het beveiligingsbedrijf Global Security Service Group uit de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Dat land is de spin in dit web en wordt er al langer van beschuldigd de RSF te steunen.

De VAE zijn onder meer geïnteresseerd in Sudan om de strategische ligging aan de Rode Zee, dicht bij het Midden-Oosten en het goud dat het land rijk is. De huurlingen zouden vanuit de VAE op verschillende manieren Sudan binnenkomen, onder meer via Libië, waar de VAE de strijdheer generaal Haftar als bondgenoot heeft.

Ook een door de Emiraten gecontroleerde militaire basis in Bosaso, in de semiautonome regio Puntland, zou deel uitmaken van een smokkelnetwerk van huurlingen en wapens. Overigens blijven de Emiraten hun rol ontkennen.

Ongekende hongercrisis

Met het vrijgeven van de beelden probeert het Sudanese leger internationale aandacht te vestigen op de buitenlandse inmenging in het conflict, dat al ruim twee jaar verwoestende humanitaire gevolgen heeft: tienduizenden doden, miljoenen ontheemden en een ongekende hongercrisis.

Dat het zegt de beelden bij El-Fasher te hebben gevonden, en de RSF daar dus versterking heeft ingeroepen, is zorgwekkend. Deze stad wordt al een tijd lang belegerd door de RSF. Veel burgers zijn daardoor vrijwel verstoken van eten en medicatie. Ook is er de vrees voor etnisch geweld tegen burgers als de stad wordt ingenomen.

De onderzeeër Titan is twee jaar geleden geïmplodeerd door een opeenstapeling van fouten, zo concludeert de Amerikaanse kustwacht. Het eindrapport van 335 pagina's over het ongeluk benoemt onder meer ontwerpfouten, een gebrek aan toezicht, misleiding van de autoriteiten en een giftige werkcultuur bij het bedrijf OceanGate.

De dood van de vijf inzittenden, onder wie de directeur van OceanGate, had volgens de onderzoekers kunnen worden voorkomen. "Er is beter toezicht nodig en duidelijkheid voor bedrijven die nieuwe concepten verkennen buiten de bestaande regelgeving", zegt de onderzoeksleider.

De Titan was een experimentele mini-onderzeeër die op het moment van de implosie op weg was naar het wrak van de Titanic. Kort na het ongeluk werd al duidelijk dat medewerkers intern hun zorgen hadden geuit over de veiligheid van het vaartuig. De conclusies in het rapport van de kustwacht komen dan ook niet als verrassing. Het onderzoeksverslag geeft wel het meest uitgebreide overzicht van wat er fout is gegaan.

Een jaar voor de fatale expeditie was OceanGate al op de hoogte van problemen met de Titan. Deze zijn echter niet of nauwelijks onderzocht of aangepakt. Er is volgens de onderzoekers geen enkel onderhoud gepleegd.

Gedreigd met ontslag

Er werd gedreigd met ontslag als medewerkers hun zorgen uitten over het project. Een aantal leidinggevenden is daadwerkelijk ontslagen. Directeur Stockton Rush wilde niets weten van alle problemen met de mini-onderzeeër, zo verklaarde de toenmalige missieleider.

Rush heeft de autoriteiten onjuist geïnformeerd over het vaartuig. Zo blijkt het vaartuig ongeveer zes keer lichter te zijn geweest dan Rush had doorgegeven. Als de directeur nog had geleefd had hij kunnen worden aangeklaagd wegens nalatigheid die heeft geleid tot de dood van vier mensen.

Hier zie je meer details over de missie en de Titan:

Het gaat niet goed met het Great Barrier Reef in Australië, het grootste koraalrif ter wereld. De zogenoemde coral cover, oftewel bedekking met koraal, nam in anderhalf jaar tijd flink af, zien onderzoekers van het Australian Institute of Marine Science (AIMS).

In twee van de drie regio's van het rif gaat het om de grootste daling sinds het begin van de metingen 39 jaar geleden. In de noordelijke regio is de koraalbedekking bijna een kwart minder, in de zuidelijke regio ruim 30 procent.

De grote daling komt vooral door klimaatverandering, schrijven de onderzoekers in hun jaarlijkse rapport. Daarnaast speelden schade door cyclonen en uitbraken van zeesterren, van wie het koraal hun favoriete eten is, een rol.

Wat is koraalbedekking?

De koraalbedekking is het percentage van een rif dat is bedekt met levend koraal, legt het KNMI uit. Het is een van de belangrijkste graadmeters voor een gezond koraalrif. Een laag percentage koraalbedekking kan wijzen op problemen.

Zo'n probleem kan koraalverbleking zijn of schade veroorzaakt door mensen. De hoge temperaturen van het water veroorzaakten vorig jaar al een dramatische verbleking van de koraalriffen wereldwijd.

Dat komt doordat hittestress leidt tot afstoting van algen die het koraal van voedingsstoffen voorzien en het kleur geven. Als de verbleking te lang duurt, sterft het koraal af.

Het AIMS analyseerde de onderzoeksresultaten van augustus 2024 tot mei dit jaar. In het rapport is het Great Barrier Reef verdeeld in drie gebieden:

Records

Hoofdonderzoeker Mike Emslie zegt dat de gevolgen van de daling enigszins worden verzacht, omdat de percentages koraalbedekking de afgelopen jaren juist op recordhoogtes stonden. "We zien dat de koraalbedekking binnen een relatief korte tijd heen en weer schommelt tussen recordhoogtes en -laagtes, terwijl deze schommelingen voorheen gematigd waren", zegt hij.

Wat de onderzoekers betreft toont het rapport aan hoe kwetsbaar het rif is en dat er veel kan veranderen in korte tijd. De onderzoekers zijn er niet gerust op. "Hoewel het Great Barrier Reef relatief gezonder is dan veel andere koraalriffen in de wereld, zijn de gevolgen ernstig."

Correspondent Meike Wijers bezocht het Great Barrier Reef samen met onderzoekers. Ze leggen je uit wat er gebeurt als het koraal sterft en waarom dat erg is:

Het verhogen van de belasting op gokken heeft er niet voor gezorgd dat er ook meer geld binnenkomt voor de overheid, meldt de Kansspelautoriteit (Ksa). Ondanks de verhoging van de kansspelbelasting van 30 naar 34 procent, zijn de belastinginkomsten juist gedaald.

De Ksa heeft gekeken naar cijfers van de eerste helft van het jaar en verwacht dat de belastinginkomsten voor dit jaar zo'n 40 miljoen euro lager zullen uitvallen dan in 2024. Het doel van de regering om dit jaar via de verhoging van de kansspelbelasting 100 miljoen euro extra op te halen zal niet worden gehaald, denkt de Kansspelautoriteit.

De daling van de overheidsinkomsten komt ook door nieuwe regels die gokkers beter moeten beschermen tegen grote verliezen.

De verhoging heeft geen directe gevolgen voor spelers, omdat de belasting betaald wordt door gokbedrijven. Ondernemingen hebben daarom maatregelen genomen om kosten te besparen. Zo wordt er volgens de Ksa minder geld uitgegeven aan reclames. In het eerste kwartaal van 2025 was dat 39 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar.

Minder speellocaties

Ook ziet de waakhond dat het aantal speellocaties, zoals speelhallen en casino's, in de eerste drie maanden van dit jaar met 9 procent is afgenomen ten opzichte van het laatste kwartaal van 2024.

De online gokbedrijven hebben meer ruimte om de verhoging van de kansspelbelasting op te vangen. Zij doen dat onder meer door de uitkeringspercentages aan te passen. Voor elke euro die wordt ingezet, gaat een kleiner deel terug naar de speler.

Het is niet bekend of mensen door de nieuwe regels daadwerkelijk minder gokken, of dat ze uitwijken naar de illegale gokmarkt.