NOS Nieuws - Algemeen

De brandweer werd gisterochtend in Amsterdam tijdens een spoedrit tegengehouden door een man op de weg. De 36-jarige Rotterdammer ging voor de brandweerauto staan, waarna de chauffeur van de wagen hem eerst wegduwde en daarna wegtrok. De man is aangehouden.

Een duikteam van de brandweer was gisteren rond 06.00 uur met spoed onderweg naar een brand in het Westelijk Havengebied. Vlak nadat de wagen vanaf de kazerne was vertrokken, moest het voertuig op de Prins Hendrikkade stoppen omdat er een man op de weg stond.

Op beelden in handen van videowebsite Dumpert is te zien dat de man tegen de motorkap staat terwijl de brandweerwagen gas probeert te geven. De chauffeur stapt vervolgens uit en probeert de man tevergeefs aan de kant te trekken. De man gaat vervolgens weer voor de wagen staan. Daarna trekt de brandweerman hem omver, waarna hij alsnog instapt en doorrijdt.

Heftig

De politie laat aan stadszender AT5 weten dat de man is aangehouden voor vernieling. Volgens een woordvoerder had de verdachte vlak voor het incident ook een lijnbus geblokkeerd en daarbij vernielingen aangericht.

Bij de brandweerwagen heeft de verdachte ook aan de ruitenwissers gehangen, aldus de woordvoerder. Agenten wisten hem uiteindelijk aan te houden.

Een woordvoerder van de brandweer laat aan AT5 weten dat het voor het duikteam heftig was. "Je wordt 's ochtends vroeg wakker gepiept voor een melding en wil zo snel mogelijk daarheen. Dan word je opgehouden en ook nog door iemand die daarin volhardt." Waarom de verdachte voor de brandweerwagen ging staan, is niet duidelijk.

Geen voedsel, geen water, geen medicijnen. Al 55 dagen laat Israël geen noodhulp toe tot de Gazastrook. Het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties kondigde aan dat het door zijn laatste voorraden heen is. Ondertussen gaan de bombardementen in alle hevigheid door en drijft het Israëlische leger Palestijnen een steeds kleiner deel van Gaza in.

Hulporganisaties slaan nog maar een keer alarm. "Vandaag hebben we onze laatste overgebleven voedselvoorraden afgeleverd bij gaarkeukens in de Gazastrook", zegt het WFP. Deze keukens hebben nu nog voor een paar dagen eten, terwijl vrijwel de hele bevolking ervan afhankelijk is.

Andere hulporganisaties kampen met hetzelfde probleem. "Onze voorraad voedsel en hulpgoederen is bijna uitgeput", schrijft de Palestijnse Rode Halve Maan. Gisteren waarschuwde ook Unicef hiervoor. De VN-kinderrechtenorganisatie is nu de laatste hygiënepakketten, babyvoeding en tentzeilen aan het uitdelen, en moet kiezen wie er wel en wie er geen hulp meer krijgt.

"Er is massale ondervoeding en een totaal gebrek aan schoon water", zei Wouter Booij, woordvoerder van Unicef. "Het gevolg is dat kinderen die al 18 maanden lang lijden door deze oorlog, nu nog acuter en kritieker worden getroffen. Met een uitzonderlijk groot risico dat zij zullen sterven."

Langste hulpblokkade

In de eerste weken van de oorlog in oktober 2023 blokkeerde Israël ook alle hulp, en in de maanden daarna beperkte het de instroom, maar niet eerder werd er zo'n lange periode niets toegelaten. "Het voedseltekort is nog nooit zo erg geweest", zegt Karam, een inwoner van Khan Younis in Gaza. "Zonder gaarkeukens hongeren mensen uit."

VN-noodhulporganisatie OCHA zei vorige week dat de humanitaire crisis nu erger is dan op enig ander moment in de oorlog. "Hongersnood is niet slechts een risico, maar verspreidt zich waarschijnlijk snel in vrijwel elk deel van Gaza", waarschuwden de CEO's van twaalf internationale hulporganisaties. "Kinderen eten minder dan één maaltijd per dag", aldus een medewerker van Oxfam.

"Een massagraf voor Palestijnen", omschreef Artsen zonder Grenzen de situatie. "We zijn getuigen van de verwoesting van de hele bevolking van Gaza." Duitsland, het VK en Frankrijk riepen Israël eerder deze week op "per direct snelle en ongehinderde toevoer van hulp" te hervatten. "Palestijnse burgers, onder wie een miljoen kinderen, lopen een acuut risico op hongersnood, epidemische ziekten en de dood", zeiden de landen.

Israël zegt dat het hulp blokkeert om Hamas te dwingen de overgebleven gijzelaars in Gaza vrij te laten. Het ontzeggen van hulp en daarmee in feite een burgerbevolking uithongeren is een oorlogsmisdaad. Hamas zegt dat het de 59 gijzelaars, van wie er naar schatting 24 nog in leven zijn, wil vrijlaten als Israël zich terugtrekt uit Gaza en er een einde komt aan de oorlog.

Dat zou al zijn gebeurd als op 2 maart, zoals oorspronkelijk afgesproken, de tweede fase van het bestand tussen Israël en Hamas was ingegaan. Israël wilde zich niet committeren aan een volledige terugtrekking en het beëindigen van de oorlog, omdat het eerst Hamas wil vernietigen. Op 18 maart hervatte het de bombardementen op de Gazastrook.

Sindsdien zijn er volgens Palestijnse cijfers meer dan 2000 mensen gedood bij Israëlische aanvallen, van wie 78 in de afgelopen 24 uur. Onder de slachtoffers zijn honderden kinderen. "Sinds de ineenstorting van het staakt-het-vuren, en met name afgelopen week, zijn de Israëlische aanvallen op Palestijnen in een stroomversnelling geraakt", zegt de VN-mensenrechtencommissaris.

Voortbestaan Palestijnen bedreigd

Begin deze week heeft het Israëlische leger bovendien 36 graafmachines, waterwagens en rioolzuigtanks verwoest, waardoor reddingswerkzaamheden, puinruimen en het leveren van hulp en voorzieningen verder worden bemoeilijkt, zegt het bureau. "Het lijkt erop dat dit beleid is gericht om de bevolking levensomstandigheden op te leggen die onverenigbaar zijn met hun voortbestaan als groep in Gaza."

Andere VN-commissies en internationale mensenrechtenorganisaties kwamen eerder al tot een vergelijkbare conclusies en zeiden daarbij dat Israëls acties neerkomen op genocide.

Het Israëlische leger dwingt ondertussen de bevolking naar steeds kleiner wordende, van elkaar gescheiden gebieden in Gaza. Ruim 30 procent van de Gazastrook is inmiddels door Israël als "bufferzone" aangemerkt. Palestijnen zijn hieruit verdreven en de overgebleven bebouwing, infrastructuur en akkers worden vernield. Israël zegt niet van plan te zijn hier weg te trekken of Palestijnen er te laten terugkeren. Buiten deze zones zijn er ook nog aanzienlijke delen van de Gazastrook die het leger heeft ingenomen of waar Israël evacuatiebevelen voor heeft uitgevaardigd.

De gebieden in de Gazastrook waar Palestijnen uit weg moeten, omdat Israël ze heeft uitgeroepen tot no-gozones of er een evacuatiebevel voor heeft uitgegeven:

Amerikaanse autoriteiten hebben een rechter uit de staat Wisconsin opgepakt en aangeklaagd. Ze wordt ervan beschuldigd de federale immigratiedienst te hebben gehinderd bij een arrestatie.

De arrestatie van rechter Hannah Dugan (65) werd bekendgemaakt door de directeur van de FBI, Kash Patel. Hij zegt dat de rechter de grenspolitie hinderde toen die een man zonder verblijfspapieren probeerde op te pakken in haar rechtszaal.

De man moest voorkomen voor huiselijk geweld. Toen de agenten aankwamen, zou de rechter hem hebben laten ontsnappen via een speciale deur voor juryleden. De grenspolitie pakte de man uiteindelijk na een korte achtervolging alsnog op.

De rechter werd vanochtend gearresteerd in haar eigen gerechtsgebouw. Kort na de arrestatie verzamelde zich een menigte voor de rechtbank, die de onmiddellijke vrijlating van de rechter eiste.

Inmiddels is de rechter voorgeleid en vrijgelaten. Tijdens de zitting zei de advocaat van Dugan dat ze haar arrestatie "hartgrondig betreurt" en bezwaar maakt. "Het is niet gebeurd in het belang van de openbare veiligheid", zei de advocaat, die verder niet op de zaak wilde ingaan.

Strijd tussen Trump en rechters

De arrestatie van de rechter is de zoveelste escalatie in de opgelopen spanningen tussen de regering-Trump en de rechtelijke macht. Eerder had het ministerie van Justitie aangegeven streng te zullen optreden als lokale overheidsfunctionarissen het landelijke migratiebeleid zouden belemmeren.

Sinds president Trump opnieuw aan de macht is, voeren de Verenigde Staten een verscherpt migratiebeleid. Zo gebruikte Trump een oorlogswet uit 1798 om 250 veronderstelde bendeleden uit Venezuela en El Salvador uit te zetten naar een beruchte terrorismegevangenis in El Salvador. Dit gebeurde ondanks een verbod van een Amerikaanse rechter.

Het is traditie tijdens Anzacdag, de nationale herdenkingsdag voor veteranen in Australië: gokken. Het gokspel two-up, een variatie op kop of munt, mag alleen op 25 april legaal gespeeld worden. Maar sommige pubs breken nu met deze traditie, want gokverslaving is een groot probleem in de Australische samenleving.

De Australische Veteranendag begint bij het ochtenddauw met een sobere dienst. Daarna gaan veteranen en hun families de pub in voor een ontbijt. Iets later komt het bier op tafel en wordt ook two-up gespeeld. Twee muntjes worden de lucht in gegooid.

Het publiek sluit een weddenschap af of het kop en munt, kop en kop of munt en munt wordt. Het eenvoudige gokspel was tijdens de Eerste Wereldoorlog al populair bij militairen in de loopgraven. Nu wordt het vooral in pubs gespeeld.

'Onschuldig spelletje'

"Het is een vriendelijk spelletje. Niemand speelt vals bij two-up", zegt Shannon Townsend. Ze heeft een blauw mantelpakje aan en zit samen met collega's in militair kostuum in de tuin van een pub in Coogee, een wijk aan het strand in Sydney. "Het gaat niet om winnen, maar om kameraadschap en iets wat ons verbindt."

Toch is het ook paradoxaal, erkent Townsend. Want uit onderzoek blijkt dat veel veteranen gokproblemen hebben.

Bovendien staan de meeste clubs speciaal voor veteranen vol met gokkasten. "Ik ben tegen de gokindustrie, want als arts op de spoedeisende hulp zie ik regelmatig de gevolgen ervan. Het is een enorm probleem, niet alleen voor de degenen die gokverslaafd zijn, maar ook voor hun families", zegt ze.

Gokken in Australië is niet een onschuldig spel, zegt Martin Thomas. Hij is de CEO van de Alliance for Gambling Reform, een belangengroep die lobbyt voor overheidsbeleid om de gokindustrie aan banden te leggen.

18 miljard euro

Uit recent onderzoek blijkt dat Australiërs jaarlijks meer dan 31 miljard Australische dollar, omgerekend een kleine 18 miljard euro, kwijt zijn aan de gokindustrie. "Dat is meer dan wat de overheid uitgeeft aan ouderenzorg", zegt Thomas.

Grote menigten verzamelen zich op Veteranendag voor het spelletje:

Gokmachines in pubs zijn verantwoordelijk voor de meeste problemen, maar ook casino's en sportweddenschappen dragen bij. En dat heeft grote gevolgen. Veel gokverslaafden hebben ernstige financiële problemen.

Maar het probleem gaat verder dan alleen schulden. Uit onderzoek blijkt dat huiselijk geweld drie keer vaker voorkomt als de dader een gokverslaving heeft. Ook wordt er een link gelegd met het aantal gevallen van zelfdoding. Gokproblemen spelen een rol bij een op de vijf doden door suïcide in Australië.

Geen overheidsbeleid

Volgens Thomas blijft effectief beleid van de overheid uit. "Opeenvolgende regeringen weigeren om het probleem onder ogen te zien en gokverslaving als een groot sociaal gezondheidsprobleem te erkennen." Dat komt volgens hem omdat de gokindustrie behoorlijke invloed heeft op de politiek.

"We weten dat ze regelmatig contact hebben met politici. Bovendien verdienen lokale regeringen ook flink aan de gokmachines die in veteranenclubs en in pubs staan, via belastingen."

Gokken kan overal

Gokken is zo wijdverspreid in Australië, dat het moeilijk is om eraan te ontkomen. "In pubs op haast elke straathoek kan gegokt worden. Dan wordt het wel heel moeilijk om te stoppen", zegt Thomas.

"Laatst sprak ik een vrouw die me de afscheidsbrief van haar broer liet zien. Hij had een gokprobleem en had daarom een einde aan zijn leven gemaakt. Omdat hij steeds in de verleiding kwam, was hij ervan overtuigd dat het hem nooit zou lukken om te stoppen", vertelt Thomas. "Hij voelde zich schuldig, omdat hij wist wat een zware last dat was voor zijn familie. Daarom dacht hij dat zijn geliefden beter af waren zonder hem."

Inmiddels vindt de gokindustrie steeds nieuwe manieren om ook een jong publiek te bereiken, door reclames tijdens sportwedstrijden en via sociale media. "We weten dat kinderen van slechts 14 jaar oud direct worden getarget op sociale media door de gokindustrie", zegt Thomas.

Al jaren wordt er gedebatteerd over een verbod op gokreclames. Een meerderheid van de bevolking is voor een verbod, toch blijft een grootschalige hervorming van het beleid uit.

Thomas hoopt dat het probleem serieus wordt genomen door de nieuwe regering. Volgende week zijn er nationale verkiezingen in Australië. Een van de belangrijkste thema's tijdens de campagne zijn de kosten van het levensonderhoud.

Dan zou het ook over gokproblemen moeten gaan, stelt Thomas. "Veel Australische gezinnen zijn meer geld kwijt aan een gokverslaving dan aan hun energierekening. Daar moeten we dus wat aan doen."

Hoewel op sommige plekken het tij lijkt te keren als het gaat om two-up, blijft het spel in veel Australische pubs traditie. Ook Shannon Townsend blijft een gokje wagen op Anzacdag. "Maar ik hoop dat mensen niet uit het oog verliezen waar deze dag om draait, en dat zijn onze veteranen. Niet het gokken."

Hoe denkt het kabinet het klimaatdoel voor 2030 nog te gaan halen? Sinds in oktober bleek dat de kans met het huidige klimaatbeleid vrijwel verkeken was, hangt die vraag dreigend boven minister Hermans van Klimaat en Groene Groei. Maar ook de problemen met de industrie zijn sindsdien allesbehalve kleiner geworden. En dat binnen een coalitie waarin het klimaat sinds het najaar alleen maar verder op de achtergrond is geraakt.

Tegen die achtergrond presenteerde Hermans vandaag haar langverwachte klimaatpakket, dat energie in Nederland bovendien betaalbaarder moet maken en de afhankelijkheid van andere landen moet verkleinen. Het wettelijke klimaatdoel (55 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990) wil Hermans dichterbij brengen. Ze denkt zelfs dat het doel hiermee "binnen bereik" komt, al schieten de maatregelen vermoedelijk tekort om het te halen.

Duidelijk is dat het ministerie denkt zo'n 10 megaton CO2-uitstoot te kunnen besparen met het hele maatregelenpakket. Een stapje, zeggen deskundigen na een eerste bestudering van de plannen, maar de zorgen over de slagingskansen van het Nederlandse klimaatbeleid zijn er niet mee weg.

Summier

Dat heeft ermee te maken dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bij zijn doorrekening van het klimaatbeleid afgelopen najaar vaststelde dat de kans dat het wettelijke klimaatdoel voor 2030 wordt gehaald minimaal is. Slechts zo'n 5 procent kans, becijferde het planbureau.

Datzelfde PBL zal de plannen eerst moeten doorrekenen voordat er iets zinnigs gezegd kan worden over de nieuwe kansen op succes. Maar een voorschot op die conclusies valt al voorzichtig te nemen. Het PBL was namelijk duidelijk in oktober: bij 8 megaton CO2-reductie moet tot 2030 alles meezitten om het doel te halen. Bij 16 megaton besparing zou de kans 50 procent zijn. Zekerheid (95 procent kans) is er pas bij 24 megaton.

Deskundigen zijn er dus nog niet van overtuigd dat die 10 megaton besparing voldoende is. Grote kans dat het PBL over een jaar concludeert dat er opnieuw extra CO2-besparing nodig is. Tegelijkertijd wordt benadrukt dat het gezien kan worden als een eerste stap. Zonder extra besparing, hoe summier ook, was er überhaupt geen verandering in die minimale kans om het wettelijke klimaatdoel te halen, is het idee.

Enthousiasme in haven

Vanuit de industrie wordt enthousiaster gereageerd op de plannen. De Rotterdamse haven denkt dat de aangekondigde plannen helpen om de industrie in het economisch belangrijke gebied duurzamer te maken. Belangenbehartiger Deltalinqs spreekt van "een aantal goede stappen om de basisindustrie weer met meer vertrouwen naar de toekomst te laten kijken".

Vooral het versimpelen van procedures om stroomkabels sneller aan te leggen en het opslaan van CO2 plus het schrappen van de plastic-heffing noemen de bedrijven in de haven "een goede zaak" en "betekenisvolle stappen".

Toch hoopt de haven op meer. Deltalinqs-voorzitter Victor van der Chijs wil dat het kabinet op Prinsjesdag het voornemen om de netkosten voor elektriciteit te verlagen ook gaat doorvoeren: "Zeker nu de Duitsers en Belgen hier ook flinke stappen zetten."

Ook werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland hebben zorgen over de hoge energietarieven. De ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, de FME, vindt de plannen zelfs tekortschieten. Voorzitter Theo Henrar verwijst naar de eerder op de dag aangekondigde sluiting van bandenfabrikant Vredestein, mede door de hoge energiekosten: "Weer een fabriek gesloten en 500 banen weg. De industrie staat ontzettend onder druk. En dit kabinet geeft doekjes voor het bloeden."

Autobrancheorganisatie Bovag vindt dat er meer nodig is om elektrisch rijden te versnellen. "Het huidige systeem gaat failliet omdat het te veel is gebaseerd op belastingen op fossiele mobiliteit", zegt Bovag. De brancheclub is wel blij dat het kabinet nog voor de zomer een plan wil presenteren om de autobelastingen te hervormen.

Fossiele subsidie

Milieu- en klimaatorganisaties hebben daarentegen met afgrijzen kennisgenomen van de plannen van Hermans. Zeker de terugkeer van een fossiele subsidie, de Indirecte Kostencompensatie (IKC), wekt grote woede. Dat is een maatregel waarmee grootverbruikers van energie gecompenseerd kunnen worden voor hun hogere elektriciteitsprijzen door het Europese emissiehandelssysteem.

Klimaatorganisaties Wise, Fossielvrij en Extinction Rebellion hebben met stickers het ministerie van Klimaat en Groene Groei omgedoopt tot het ministerie van Fossiel en Gore Groei. "In plaats van de klimaatcrisis aan te pakken, komt de minister met extra fossiele subsidies voor de industrie, dat is compleet absurd", vindt Wise-directeur Lisanne Boersma.

"Dit kabinet kiest ervoor om miljarden te investeren in de fossiele industrie, terwijl we over alle klimaatgrenzen heen denderen", vindt directeur Renske Wienen van Fossielvrij. "Het klimaatpakket van minister Hermans schiet dramatisch tekort om de eigen klimaatdoelen voor Nederland te halen. Het is duidelijk dat dit kabinet de klimaatcrisis totaal niet serieus neemt", vindt Oxfam, die eveneens de terugkeer van de IKC hekelt.

Ook directeur Donald Pols van Milieudefensie is fel over de terugkeer van de compensatieregeling. "Waar eerder afbouw van fossiele subsidies was beloofd, krijgt de industrie die nu juist als cadeautje terug. Terwijl gewone mensen en kleine ondernemers de volle rekening betalen, blijft de industrie buiten schot."

Het is nog maar twee maanden geleden dat prinses Amalia een nieuw bevoorradingsschip doopte dat Defensie had aangekocht van Damen Shipyards. Nu wordt de scheepsbouwer verdacht van omkoping, valsheid in geschrifte, witwassen en het overtreden van de sancties tegen Rusland. Ook een aantal directieleden en oud-directieleden wordt vervolgd, bleek vanochtend. Damen zegt teleurgesteld en verbaasd te zijn en is ook strijdbaar. Ze gaan zich volop verweren, blijkt uit een schriftelijke reactie.

Het ministerie van Defensie heeft de afgelopen jaren miljarden uitgegeven aan Damen. Vorig jaar kocht de overheid vier nieuwe luchtverdedigings- en commandofregatten, twee schepen met raketten en apparatuur voor elektronische oorlogsvoering. Bij de NAVO-top in Den Haag in juni zal een patrouilleschip van Damen worden ingezet om de veiligheid op de Noordzee te versterken.

'Niet vooruitlopen op uitspraken'

Minister Brekelmans (Defensie, VVD) wil niet veel kwijt over de vervolging door het Openbaar Ministerie. "Damen is een heel belangrijke partner voor ons", zei de minister voor de ministerraad.

Onderzoeksinstituut TNO, dat al heel lang samenwerkt met Damen, ziet geen reden om lopende samenwerkingen aan te passen. "Het is altijd goed om niet vooruit te lopen op gerechtelijke uitspraken. Maar een eventuele veroordeling kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de geplande vernieuwing van de Nederlandse marinevloot en het omvangrijke marinebouw-ecosysteem in Nederland."

Het belang van Damen voor de Nederlandse marine-industrie ziet ook Michiel Hijmans, commandeur buiten dienst van de marine en nu onderzoeker bij Instituut Clingendael. "Damen is van groot belang voor de Nederlandse defensie. Het is mijn stellige overtuiging dat ze de beste marineschepen ter wereld bouwen."

Een nieuwe leverancier vinden doe je niet zomaar, zegt Hijmans: "We hebben pas gezien dat we helaas niet kunnen vertrouwen op landen waarvan we dachten dat ze onze bondgenoten waren, landen waarvan we wisten dat ze zouden leveren. We moeten veel zelf doen op dit moment. Ook in Europees verband."

Damen ligt er niet zomaar uit

Mocht het in Gorinchem gevestigde Damen veroordeeld worden, dan mag het bedrijf vier jaar lang niet inschrijven op projecten van de overheid. Dit schrijven aanbestedingsregels op het gebied van defensie en veiligheid voor.

Maar voordat het zover is, moet er een onherroepelijk vonnis van de rechter liggen. De rechtszaak start vermoedelijk in de tweede helft van het jaar, maar kan tot aan de Hoge Raad worden gevoerd. "Dit kan nog jaren gaan duren", zegt Tony van Wijk, advocaat en partner bij Dirkzwager.

Zelfs als Damen in een eventuele langslepende juridische procedure aan het kortste eind trekt, is het volgens deskundigen nog maar de vraag of Damen zal worden uitgesloten van aanbestedingsprocedures. Ondanks een uitspraak van de rechter kan van uitsluiting worden afgezien als er sprake is van een algemeen dienend belang. Bijvoorbeeld als de overheid producten wil afnemen waarin Damen is gespecialiseerd, legt Joost Haest uit, partner bij Severijn Hulshof advocaten.

"Bovendien kan het familiebedrijf zelfreinigende maatregelen nemen waarmee ze kunnen proberen aan te tonen dat dergelijke fouten in de toekomst voorkomen worden, zoals het ontslaan van betrokkenen of het invoeren van een compliance-beleid", zegt Haest.

Kortom: als de overheid bij Damen wil blijven inkopen, dan zijn er ook als het bedrijf schuldig wordt bevonden uitwegen. "Als het ministerie van Defensie bereidwillig is, dan ligt de scheepswerf er niet uit", zegt Van Wijk.

Drie mannen en een vrouw uit Den Haag, Voorburg en Hoofddorp zijn veroordeeld voor mensenhandel. De rechtbank acht bewezen dat zij de vijf vrouwelijke slachtoffers tussen de zomers van 2021 en 2022 seksueel hebben uitgebuit. Samantha de Jong, ook wel bekend als 'Barbie' van tv-programma's als Oh Oh Cherso, is een van hen. Een mannelijk slachtoffer was verplicht om te stelen.

Volgens de rechter zaten de slachtoffers in een kwetsbare positie omdat ze psychische en mentale problemen hadden. Ook waren ze allemaal zwaar verslaafd aan drugs, net als de veroordeelden.

Een 50-jarige man is veroordeeld tot 10 jaar cel omdat hij twee slachtoffers ook heeft verkracht. Het OM eiste daarnaast tbs, maar omdat hij volgens deskundigen geen persoonlijkheidsstoornis heeft legt de rechtbank deze maatregel niet op.

De vrouw is veroordeeld tot 29 maanden cel, waarvan 10 maanden voorwaardelijk. Zij heeft een bijzondere positie, omdat ze slachtoffers uitbuitte, maar ook zelf werd uitgebuit. Daarom is de straf lager dan het OM had geëist. Een andere man kreeg 8 jaar cel. De derde moet 10 maanden de gevangenis in.

Een 24-jarige vijfde verdachte wordt nog onderzocht in het Pieter Baan Centrum. Zijn zaak dient op een later moment.

'Afhankelijk en verslaafd gemaakt'

De veroordeelden lieten de slachtoffers in de prostitutie werken om de drugs te bekostigen. "Op basis van een dossier van meer dan tienduizend pagina's is duidelijk dat de wereld van de verdachten draaide om drugs", aldus de rechtbank Den Haag.

Tijdens een eerdere zitting stelde de 50-jarige dat de veroordeelden en slachtoffers samen in een huis woonden en dat het geld dat ze verdienden eerlijk werd verdeeld en uitgegeven aan drugs. Daar zei het OM toen over dat er misbruik is gemaakt van de kwetsbaarheid van de slachtoffers en dat ze "afhankelijk en verslaafd zijn gemaakt door ze drugs te geven".

Nederland gaat later dit jaar weer een bijdrage leveren aan de EU-vredesmissie EUFOR Althea in Bosnië en Herzegovina. Maximaal 175 militairen gaan een jaar lang naar het land. Een klein aantal stafofficieren gaat voor twee jaar.

"We willen dit opnieuw doen omdat het bijdraagt aan vrede en stabiliteit en het is ook in ons belang dat het rustig is in en rond Europa", zei minister Brekelmans van Defensie na de ministerraad. Hij wil voorkomen dat er "nieuwe immigratiestromen" komen of "nog meer georganiseerde criminaliteit".

'Spanningen zijn niet de aanleiding'

De VVD-bewindsman beaamt dat er spanningen zijn door acties van de leider van de Bosnische Serviërs, Milorad Dodik. De Bosnische federale politie probeerde hem deze week nog tevergeefs te arresteren, omdat de door Rusland gesteunde Dodik pleit voor afscheiding van de Republika Srpska (de Servische Republiek) van Bosnië en Herzegovina. Maar hij verwacht niet dat de situatie zal escaleren.

Brekelmans wijst erop dat de missie al zo'n twintig jaar bestaat en al heel lang dezelfde omvang heeft. "Dus het is niet zo dat dit de aanleiding is om deze bijdrage te leveren, maar het laat wel zien dat onze continue betrokkenheid erg nodig is."

Nederlandse militairen hebben vaker deelgenomen aan deze missie. Vorig jaar oktober keerden de laatste van 150 mariniers na een jaar terug. De militairen voeren patrouilles uit en oefenen met Bosnische militairen. Bosnië en Herzegovina is kandidaat-lid van de Europese Unie.

Het kabinet is het eens geworden over de eerste stappen om de stikstofcrisis aan te pakken. Er wordt 2,2 miljard euro uitgetrokken om onder meer boeren minder koeien te laten houden of vrijwillig met hun bedrijf te laten stoppen.

De stikstofreductie start in de natuurgebieden De Veluwe en De Peel, omdat daar "de nood het hoogst is". Waar nu koeien en boerderijen staan, moet een groene strook van zo'n 250 meter komen. Het vertrek van de melkveehouderij daar is vrijwillig, benadrukt landbouwminister Wiersma in een toelichting op haar plan 'Startpakket Nederland van het slot'.

Premier Schoof onderschrijft het uitgangspunt van zijn landbouwminister, maar zegt op vragen in het wekelijkse Gesprek met de minister-president dat hij een vorm van drang niet uitsluit. "Het kunnen geldelijke sancties zijn of het kan zijn dat de vergunningen worden ingetrokken", aldus de premier. Hij benadrukt dat dit nog uitgewerkt moet worden, samen met de provincies.

Industrie

Verder wil het kabinet een ander vergunningstelsel en de ondergrens van de uitstoot van stikstof verhogen, bekend onder de invoering van de rekenkundige ondergrens. De hoeveelheid stikstof die boeren over tien jaar mogen uitstoten moet worden verlaagd met 42 tot 46 procent. Voor de industrie, de bouw en de mobiliteit wordt dat 50 procent emissiereductie.

Woensdag lekte al een aantal onderdelen van het plan uit en daar kwam snel kritiek op, onder meer van de provincies. En natuurorganisaties kondigden al rechtszaken aan.

Maximumsnelheid

Uit de definitieve versie blijkt dat een aantal maatregelen alsnog is aangepast. In tegenstelling tot eerdere berichten komt er geen maximumsnelheid van 80 kilometer per uur rondom natuurgebieden, zoals De Peel en De Veluwe.

Nu mag er tussen de 100 en 120 kilometer per uur worden gereden. "Er komen geen borden langs de snelwegen daar", stelt minister Madlener van Infrastructuur. Er komen wel "gebiedsgerichte trajectcontroles rondom Natura 2000-gebieden", maar het is onduidelijk wat daarmee wordt bedoeld.

Leiding

Het was lang onzeker of het kabinet-Schoof het vandaag eens zou worden over maatregelen om het stikstofprobleem op te lossen. In januari werd onder leiding van de premier een speciale ministeriële commissie opgericht om een "doorbraak te forceren" in het al zes jaar slepende stikstofdossier.

Het probleem is urgent omdat boeren, bedrijven en bouwmaatschappijen nauwelijks meer vergunningen kunnen krijgen om hun bedrijf uit te breiden, om woningen te bouwen of om wegen aan te leggen. Daarbij wordt namelijk stikstof uitgestoten en daarvan is er al te veel in de lucht. Stikstof heeft schadelijke gevolgen voor de natuur en in allerlei wetten is vastgelegd dat een land zijn natuur moet beschermen.

Het terugbrengen van de stikstof is een zeer complex politiek probleem, omdat effectieve maatregelen ingrijpend zijn en al snel slecht vallen bij de achterban van een politieke partij. Vooral de veestapel stoot veel stikstof uit, maar verplichte uitkoop van boeren is voor BBB bijvoorbeeld niet acceptabel. De PVV vindt weer dat Nederland zich te veel houdt aan strenge Europese wetgeving.

Dure plannen

Verder kosten stikstofmaatregelen - zoals het verplaatsen van boerderijen of het uitkopen van veehouders - miljarden euro's en het ministerie van Financiën wil dit geld niet zomaar uitgeven als niet duidelijk is dat dergelijke dure plannen ook effect hebben.

De afgelopen maanden is er door twaalf betrokken ministers, zoals ook de minister van Volkshuisvesting (Keijzer), Infrastructuur (Madlener) en Economische Zaken (Beljaars) gepraat over mogelijkheden. Eerst was het de bedoeling om in maart al klaar te zijn, maar het vinden van plannen die door alle ministers werden gedragen bleek lastig te zijn. Een paar weken geleden vroeg Wiersma tussen de 4 en 7 miljard euro voor de verplaatsing van boerenbedrijven bij stikstofgevoelige natuurgebieden.

Minister Wiersma zegt dat met de vandaag gepresenteerde plannen weer vergunningen afgegeven kunnen worden. "Voor mij staan realistische, haalbare en houdbare plannen daarbij voorop", aldus de minister. Het is wel duidelijk dat er nog meer moet gebeuren. "Het is goed dat we van start kunnen met de eerste maatregelen en dat er een basis ligt om op voort te bouwen."

Bandenfabriek Apollo Tyres Vredestein in Enschede sluit over ruim een jaar de deuren. Eigenaar Apollo Tyres uit India ziet geen toekomst meer voor het meer dan honderd jaar oude bedrijf. Dat maakte de directie vanmiddag bekend aan de ongeveer 500 werknemers.

Vakbond FNV spreekt van een zwarte dag. "In en in triest, voor werknemers die daar vaak al generatie op generatie hebben gewerkt", zegt bestuurder Monique Daamen. Apollo ziet het niet langer zitten in de fabriek in Enschede vanwege hoge energiekosten en de hoge inflatie in Nederland. "Falend industriebeleid in Nederland", vindt FNV.

CNV-bestuurder Nicole Engmann zegt dat de medewerkers van Vredestein er de afgelopen jaren "alles aan hebben gedaan om een rampscenario te voorkomen". "Helaas blijkt nu dat dat niet genoeg was."

CNV vindt de sluiting van de bandenfabriek in Enschede "het zoveelste voorbeeld van industriële leegloop in Nederland": "Wederom hebben hoge energiekosten en inflatie een rol gespeeld bij de beslissing om het productieproces naar een ander land te verplaatsen. En wederom verdwijnt er daarmee een hoop werkgelegenheid uit ons land. Wat ons betreft ligt er een rol voor de overheid in het gelijktrekken van de Nederlandse concurrentiepositie."

Bijeenkomst

Gisteren kreeg het personeel een bericht om vanmiddag bij een bijeenkomst aanwezig te zijn. Velen van hen vreesden het ergste, omdat topman Benoit Rivallant van Apollo Tyres hierbij aanwezig zou zijn. De vakbonden waren niet welkom bij de bijeenkomst, waar bekend werd dat de fabriek volgend jaar zomer gesloten wordt. De bonden kregen het nieuws vooraf wel te horen op een digitale bijeenkomst.

De sluiting komt niet helemaal uit de lucht vallen. Vijf jaar geleden was er een massaontslag, waarbij 750 banen verdwenen. Uit de laatste jaarcijfers bleek dat Apollo anderhalf jaar geleden al het verkoopapparaat en andere bezittingen van Apollo Tyres Vredestein had overgeheveld naar de in 2017 geopende Europese divisie in Hongarije.

'Onaangename verrassing'

Burgemeester Roelof Bleker van Enschede noemt de sluiting "echt een onaangename verrassing." Toch komt het nieuws voor de gemeente niet uit de lucht vallen. "Het is een oude, energie-intensieve productielocatie", zegt Bleker over de bandenfabriek. "Ik denk dat alle mogelijkheden onderzocht zijn om de locatie open te houden, maar dat ze hier uiteindelijk op uit zijn gekomen."

Bleker vindt het nieuws "dramatisch" voor het personeel. "Veel medewerkers wonen in de buurt, er is ooit ook een speciaal wijkje voor hen gebouwd", vertelt hij. Wel heeft de burgemeester goede hoop dat al het personeel het komende jaar een nieuwe baan vindt. "De regio Twente is sterk. Bedrijven maken veel groei door en zoeken mensen."

Vredestein werd in 1908 opgericht en produceerde in 1910 de eerste Vredestein-fietsband. Twee jaar later volgden ook de eerste autobanden. In 1952 opende het bedrijf een fabriek in Enschede. In 2009 kwam het Nederlandse Vredestein in handen van de Indiase bandengigant Apollo Tyres. Na het oprichten van een divisie in Hongarije in 2017 werd vanaf 2020 het mes gezet in de fabriek in Enschede.

Ondanks moeizame onderhandelingen binnen de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB presenteert het kabinet vandaag dan toch de nieuwe klimaatplannen. Ze lekten deels al uit. Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei (VVD) noemt de plannen "realistisch vooruitkijken". Het pakket aan maatregelen voor burgers en bedrijven moet de economie verduurzamen, energie betaalbaar houden en Nederland minder afhankelijk maken van andere landen, zegt zij.

Elektrisch rijden wordt de komende jaren aantrekkelijker gemaakt. Eigenaren van elektrische auto's, die vaak zwaarder zijn door de accu, worden deels gecompenseerd via een gewichtscorrectie in de motorrijtuigenbelasting. Op de langere termijn wordt de motorrijtuigenbelasting gebaseerd op voertuigoppervlak in plaats van het gewicht. Voor werkgevers wordt het gunstiger elektrische auto's te leasen voor hun personeel dan fossiele wagens. Langs de snelwegen moeten meer laadplekken komen.

Een van de lastigste dossiers is het stroomnet, dat nodig is voor de vergroening. Elektriciteit is in het algemeen schoner dan fossiele brandstoffen, maar met een overbelast stroomnet kunnen bedrijven lastig overstappen. Het kabinet wil daarom een soort noodplan in gang zetten om het stroomnet uit te breiden. Meer experts moeten door het hele land adviezen gaan geven hoe het net op bepaalde plekken kan worden uitgebreid, er komt meer opslagruimte voor schone energie en bedrijven worden gestimuleerd energie te besparen. Hiervoor zijn de komende jaren vele miljarden euro's beschikbaar.

Klimaatdoel niet bereikt?

Een woordvoerder van het ministerie van Klimaat en Groene Groei bevestigt dat er met dit pakket ongeveer 10 megaton CO2 aan uitstoot bespaard kan worden. Hermans spreekt zelf over het "binnen bereik komen" van de klimaatdoelen. Deskundigen laten weten dat ze zich daarom sterk afvragen of deze plannen voldoende zijn om het wettelijke klimaatdoel van 2030 te halen.

Het Planbureau voor de Leefomgeving berekent elk jaar hoe groot de kans is dat het klimaatdoel gehaald wordt. Afgelopen najaar kwam de berekening zo uit: bij 8 megaton CO2-besparing moet tot 2030 alles meezitten wil het doel gehaald worden, en dat maakt het dus heel moeilijk. Bij 16 megaton extra besparing, zou de kans op het halen van het doel 50 procent zijn. En bij 24 megaton is de kans 95 procent.

De 10 megaton CO2 die met deze plannen wordt bespaard, is volgens deskundigen dus een "stapje" in de goede richting. Ze wijzen er ook op dat de huidige plannen zich wel heel sterk richten op 2030, terwijl er ook in de jaren daarna nog een enorme opgave ligt.

Politieke afspraak

Maar de politiek kijkt ook of het bedrijfsleven met klimaatmaatregelen uit de voeten kan. Nederland heeft er niets aan als bedrijven hierdoor vertrekken of in financiële problemen komen, redeneert het kabinet. Het klimaatpakket is niet alleen een politieke afspraak tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Hermans moet ook nog rekening houden met de wens van partijen in de Eerste Kamer, waar deze coalitie geen meerderheid heeft.

Het is voor haar dus op een dun koord balanceren om Nederland weer richting de internationale klimaatafspraken te krijgen.

Kosten energie

Vergeleken met het buitenland is de energie hier duur. Om Nederland de komende jaren aantrekkelijk te houden voor de industrie, die veel elektriciteit gebruikt, krijgen deze bedrijven subsidie voor hun hoge energierekening. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven die aluminium, staal, kunstmest, papier of kunststof verwerken.

Ook burgers krijgen een verlaging van hun energiebelasting, zo bleek al uit de voorjaarsnota. Dat is een politieke afspraak van de coalitiepartijen die wordt betaald uit het klimaatfonds, zonder dat dit klimaatwinst oplevert.

Bedrijfsleven ontzien

Er zijn meer maatregelen waarbij het bedrijfsleven enigszins wordt ontzien ten koste van de te behalen klimaatdoelen. Dit om te voorkomen dat Nederland onaantrekkelijk wordt als vestigingsland. Zo wordt de CO2-heffing die bedrijven voor uitstoot moeten betalen tot 2030 niet verhoogd. Een eventuele verdubbeling in de jaren daarna noemt Hermans "een stok achter de deur". Maar dat is nog ver weg en de industrie mag ook meepraten over alternatieven.

Het kabinet heeft verder besloten de voorgenomen plastic-heffing niet in te voeren vanwege "zorgen over de gevolgen voor de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven". Om toch voldoende belastinggeld binnen te halen gaan de afvalstoffenbelasting en CO2-heffing voor afvalverbrandingsinstallaties omhoog, tenzij de sector ondertussen met een "uitvoerbaar en gedragen" alternatief komt.

Voor de glastuinbouw, een sector die relatief veel energie verbruikt, worden aparte afspraken gemaakt over hoe de sector op termijn toch moet verduurzamen. Tot die tijd krijgen deze bedrijven financiële steun voor de oplopende kosten en heffingen. Verder wil het kabinet investeren in de ondergrondse opslag van CO2 en de productie van groene waterstof.

Het woord 'Lego' mag niet meer veelvuldig worden gebruikt door het Nederlandse bedrijf Betonblock, dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald.

Het bedrijf in Heerhugowaard maakt stalen mallen voor betonblokken. Vorige maand spande het speelgoedbedrijf Lego een kort geding aan tegen Betonblock vanwege het gebruik van de merknaam. Op de website van het bedrijf werd veelvoudig het woord 'Lego' gebruikt. Volgens de Deense speelgoedmaker werd er inbreuk gemaakt op hun merk en het bedrijf eiste dat ze het woord niet langer zouden gebruiken.

De rechter heeft Lego daarin gelijk gegeven: het Noord-Hollandse bedrijf gebruikte het woord te vaak. Het bedrijf heeft daar baat bij, zo waren ze online makkelijker te vinden. "Dit handelen van Betonblock kan niet anders worden gezien dan dat zij in het kielzog van de Lego-merken probeert te varen om van de aantrekkingskracht, reputatie en het prestige ervan te profiteren", zegt de rechter.

Om goed zichtbaar te blijven op internet moet het bedrijf andere manieren vinden, zoals AdWords, een advertentieprogramma van Google waarmee bedrijven in gesponsorde zoekresultaten verschijnen.

Website aanpassen

Betonblock moet binnen twee werkdagen de website aanpassen en mag voortaan 'Lego' alleen beschrijvend gebruiken, bijvoorbeeld om uit te leggen dat de betonblokken lijken op de speelgoedsteentjes.

Als het bedrijf zich niet houdt aan het vonnis dan hangt het een dwangsom van 500 euro per dag met een maximum van 50.000 euro boven het hoofd.

Het bedrijf overweegt om in hoger beroep te gaan, laat de advocaat weten. Voortaan zullen ze op de website termen als "megablokken" gebruiken. "Dat de blokken sterk doen denken aan de bekende Lego-stenen mogen de klanten er zelf bij bedenken."

Iran heeft de Nederlandse ambassadeur in Teheran op het matje geroepen. Aanleiding is het jaarverslag van inlichtingendienst AIVD dat gisteren werd gepubliceerd. Daarin wordt niet alleen gewaarschuwd voor cyberaanvallen door Iran, maar ook voor liquidatiepogingen.

In het jaarverslag worden twee liquidatiepogingen aangehaald, waaronder een uit juni vorig jaar op een Iraniër die in Haarlem woont. Op basis van de inlichtingen is het waarschijnlijk dat Teheran daarvoor verantwoordelijk was, schrijft de AIVD. "De beide liquidatiepogingen passen in de werkwijze die Iran al jarenlang toepast: het gebruiken van criminele netwerken in Europa om veronderstelde tegenstanders van het regime het zwijgen op te leggen."

De Iraanse ambassade in Den Haag kwam vanochtend met een felle reactie aan het adres van Nederland, waarin de verantwoordelijkheid voor de liquidatiepogingen van de hand wordt gewezen. "De ongefundeerde beschuldigingen zijn niets meer dan een poging van bepaalde individuen om zichzelf af te schilderen als onderdrukt. Helaas opereren veel individuen en organisaties die terroristische daden in Iran hebben gepleegd in Europa met steun van westerse regeringen. Zij hebben deze daden zelfs bekend of zijn er trots op."

'Stop met ongefundeerde beschuldigingen'

De Nederlandse ambassadeur kreeg vandaag van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Teheran dat standpunt te horen, meldt staatspersbureau Irna. De Iraanse functionaris riep het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken op om zich professioneel en respectvol te gedragen, in het vervolg af te zien van "ongefundeerde en ongepaste beschuldigingen" en om de steun aan Israël stop te zetten. De Nederlandse ambassadeur liet daarop weten die boodschap over te zullen brengen aan Den Haag.

Gisteren werd na het uitkomen van het AIVD-rapport ook al de Iraanse ambassadeur ontboden door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Dat er in het jaarverslag expliciet naar Iran wordt gewezen, is opvallend. Bij eerdere aanvallen op Iraniërs in Nederland lieten de AIVD en het ministerie niets van zich horen.

Minister Veldkamp zegt in een reactie te bestuderen wat Iran precies heeft gezegd. "Het is zo dat er een poging tot liquidatie is geweest in juni 2024, waarvan de AIVD aanwijzingen heeft die wijzen naar Iran. Wij vinden dat buitengewoon ernstig en dat is de reden waarom ik de Iraanse ambassadeur heb doen ontbieden deze week."

Nieuwsuur legt in deze video uit hoe Iran in Nederland op tegenstanders jaagt, maar zelf buiten schot blijft. In deze reconstructie van drie weken geleden wilde de AIVD nog niets kwijt over Iraanse betrokkenheid:

Behalve voor liquidatiepogingen waarschuwt de AIVD in zijn jaarverslag ook voor cyberaanvallen. Die dreiging komt niet alleen van China en Rusland: ook Iran wordt specifiek genoemd.

Iran richt zich met zijn "geavanceerde offensieve cyberprogramma" volgens de AIVD veel op het zogenoemde hack-and-leak, waarbij gevoelige informatie van iemand wordt gestolen en vervolgens online wordt gezet om zo diegene te schaden. Daarmee probeert het land volgens de inlichtingendienst onder meer om de beeldvorming over de Gazaoorlog te beïnvloeden en het eigen regime positief te presenteren.

Het geld in het Tijdelijk Noodfonds Energie, waar huishoudens met een laag inkomen aanspraak op kunnen maken, is na een paar dagen al bijna op. Dinsdag ging het fonds open en sindsdien hebben 120.000 huishoudens zich aangemeld.

Ruim de helft van de aanvragen kwam binnen in de afgelopen 24 uur. Als het zo hard blijft gaan, raakt het budget binnen enkele dagen uitgeput, meldt het fonds. Het noodfonds baseert dit op schattingen. "We monitoren de situatie elk uur en weten hoeveel aanvragen in voorgaande jaren zijn toegekend", aldus een woordvoerder.

In de pot van de Rijksoverheid zit 56,3 miljoen euro, bedoeld voor huishoudens die een relatief groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan de energierekening. Huishoudens die voor het fonds in aanmerking komen en zich op tijd hebben aangemeld, krijgen zes maanden lang een deel van de energierekening vergoed.

Geen extra geld

Het noodfonds kan alleen openblijven als het kabinet meer geld toezegt. Maar een woordvoerder van staatssecretaris Nobel (Sociale Zaken) laat weten dat dit het "maximaal haalbare" is en dat er niet meer geld in wordt gestoken.

Huishoudens met een bruto-inkomen van maximaal 200 procent van het sociaal minimum, inclusief vakantiegeld, komen in aanmerking voor de steun. Dan gaat het om een bedrag van maximaal 3400 euro voor een alleenstaande tot 4740 voor mensen die samenwonen. Zij moeten minimaal 8 procent van hun inkomen kwijt zijn aan energie.

Tijdsdruk

"De enorme toestroom aan aanvragen laat zien hoe groot de behoefte aan steun is", aldus een woordvoerder van het fonds. "We merken dat veel huishoudens onder tijdsdruk proberen een aanvraag in te dienen. Een snelle sluiting zal voor velen hard aankomen, nu het budget onvoldoende is om iedereen te helpen die in aanmerking komt."

Het noodfonds verwacht ongeveer 100.000 huishoudens te kunnen helpen. De aanvragen die deze week binnenkomen moeten nog worden beoordeeld. De woordvoerder kan nog niet zeggen hoelang dat zal duren.

Voorafgaand aan de heropening hadden zich al 180.000 huishoudens via de website gemeld. Het noodfonds waarschuwde toen al voor een mogelijke snelle uitputting. Dat scenario lijkt nu uit te komen.

Vorig jaar was de pot met geld ook al leeg voordat het einde van de aanmeldperiode was bereikt.

Voormalig president Fernando Collor de Mello van Brazilië is vandaag gearresteerd. Het hooggerechtshof oordeelde gisteren dat hij onmiddellijk zijn openstaande gevangenisstraf voor corruptie moet uitzitten.

In 2023 werd Collor veroordeeld voor corruptie en witwaspraktijken. Braziliaanse publieke aanklagers beschuldigden hem van het aannemen van 30 miljoen real - ongeveer 4,7 miljoen euro - aan smeergeld van een dochteronderneming van staatsoliebedrijf Petrobras. Hij werd veroordeeld tot acht jaar en tien maanden celstraf.

Gisteren werd het tweede hoger beroep van de oud-president verworpen door het hooggerechtshof. Hij werd rond 16.00 uur lokale tijd aangehouden, terwijl hij onderweg was naar de Braziliaanse hoofdstad.

De oud-president zei dat hij van plan was zich te melden bij de autoriteiten in Brasilia. De advocaat van de oud-politicus zei gisteren na het bevel van de rechter dat hij "verrast en geschokt" was, maar dat zijn cliënt zich niet zou verzetten.

Collor werd in 1990 president, maar heeft zijn termijn niet uitgezeten omdat zijn regering hem tot twee keer toe probeerde af te zetten vanwege een andere zaak over vermeende corruptie. Hij werd hierin vrijgesproken in 1994.

Operatie autowasserij

De veroordeling uit 2023 komt voort uit een speciale operatie van de Braziliaanse federale politie naar corruptie. Operatie Lava Jato 'autowasserij' startte in 2014 en bestond uit verschillende onderzoeken naar witwaspraktijken rondom Petrobras.

In de onderzoeken stond een tankstation met wasstraat in Brasilia centraal. Het ging om het grootste corruptieschandaal ooit in het land.

Meerdere politici werden aangehouden. Onder wie Luiz Inácio Lula da Silva, die tussen 2003 en 2011 president was en momenteel opnieuw president is van het land. Hij werd veroordeeld tot acht jaar en tien maanden cel voor corruptie. Hij zat van april 2018 tot november 2019 in de gevangenis.

De gemeente Den Haag mag fossiele reclames in de buitenruimte blijven verbieden. De voorzieningenrechter heeft alle bezwaren van reisorganisaties afgewezen.

Den Haag is de eerste stad in Nederland die zo'n verbod invoerde. Sinds 1 januari zijn er geen fossiele reclames in bushokjes of op straat meer te zien. Het gaat bijvoorbeeld om reclames voor vliegreizen en cruisevakanties. De reisbranche was het niet eens met het verbod en spande een kort geding aan, schrijft Omroep West.

Volgens de Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR) en reisorganisatie TUI heeft de luchtvaart nauwelijks invloed op de luchtkwaliteit in Den Haag en is een lokaal verbod op fossiele reclames daarom niet zinvol. Ook vonden ze het verbod in strijd met de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van ondernemerschap.

'Duurzame mijlpaal'

De rechter oordeelt dat de gemeente bevoegd is om zo'n verbod op te leggen en vindt de argumenten van Den Haag voldoende onderbouwd. Dat de bijdrage van het verbod op landelijk en wereldwijd niveau "gering is", doet daar niet aan af, aldus de rechter.

De gemeente Den Haag is tevreden. Wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) noemt de uitspraak een duurzame mijlpaal. "Deze uitspraak laat zien dat gemeenten niet machteloos zijn, maar wel degelijk instrumenten hebben om de klimaatcrisis aan te pakken."

De ANVR laat in een reactie weten teleurgesteld te zijn en overweegt een hoger beroep.

Een onverwachte vondst tussen iemands huisraad heeft een kringloopwinkel in Antwerpen ruim 12.000 euro opgeleverd. Een schaal met daarop een voorstelling van een stierengevecht bleek namelijk een echte Picasso te zijn.

De schaal was met andere inboedel uit een huis binnengekomen bij de kringloopwinkel. Een oplettende medewerker ontdekte een stempel op de achterzijde: "Empreinte originale de Picasso", ofwel "originele afdruk van Picasso". De schaal was in zeer goede staat.

Na nader onderzoek bleek de schaal authentiek te zijn. "Het is een reliëfontwerp met een stierengevecht, ontworpen in 1953. Er zouden er 200 van geproduceerd zijn", zegt de sales- en marketingdirecteur van de winkel tegen de Vlaamse zender VRT.

De Picasso-schaal werd uiteindelijk geveild op de eigen veilingsite van de winkel en leverde ruim 12.000 euro op. De VRT sprak ook met de koper. Hij zegt de schaal een tijdje in huis te houden, maar op een later moment te willen schenken aan een goed doel dat zich inzet voor jongeren met autisme. De koper heeft zelf ook autisme.

Andere Picasso bij de kringloop

Het is niet de eerste bijzondere vondst bij de bewuste kringloopwinkel in Antwerpen. Eerder kwam er al een ets binnen van de Belgische kunstschilder James Ensor. Die schonk de kringloopwinkel aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.

Dat iemand werk van Picasso in een kringloopwinkel vindt, is ook vaker gebeurd. In 2012 stuitte een man in de Amerikaanse staat Ohio op een linoleumsnede van de Spaanse kunstenaar. Hij kocht het werk voor 14 dollar om het vervolgens te verkopen aan een verzamelaar die er 7000 dollar voor overhad.

Hoeveel geslachtsdelen staan er geborduurd op het tapijt van Bayeux? Die vraag stond centraal in de Britse podcast HistoryExtra. Twee historici werden het niet eens over het aantal genitaliën dat op het wereldberoemde borduurwerk staat.

Het middeleeuwse tapijt is 70 meter lang en verbeeldt de verovering van Engeland door de Normandische heerser Willem de Veroveraar in 1066. Het werd vermoedelijk gemaakt in 1068 en hangt in een museum in de Franse stad Bayeux.

Zes jaar geleden kwam de Britse hoogleraar George Garnett tot de conclusie dat er 93 penissen op stonden, waarvan er 88 toebehoorden aan de paarden op het stuk.

Maar historicus en tapijtdeskundige Christopher Monk zegt dat er een 94ste geslachtsdeel te vinden is, namelijk in de rand van het tapijt. Een rennende man heeft iets onder zijn kleding hangen.

In de podcast gingen Garnett en Monk in discussie. Volgens Garnett is het vermeende geslachtsdeel niets anders dan de schede van een zwaard of een dolk. Monk gaf toe dat het daarop lijkt, maar dat ligt volgens hem aan een latere restauratie.

Hij baseert zijn theorie op de observaties van een vroegmiddeleeuwse borduurwerkspecialiste, die het tapijt van de achterkant heeft gezien, en de tekeningen van de Britse 19e-eeuwse historische tekenaar Charles Stothard, die het tapijt in levenden lijve uitvoerig heeft bestudeerd.

Geen onzin

Over hoeveel genitaliën er nu werkelijk op het doek staan, daarover blijven de twee van mening verschillen. Maar het is zeker niet onzinnig om te onderzoeken, vindt Garnett. "Het punt van het bestuderen van de geschiedenis is om te begrijpen hoe mensen vroeger dachten. Middeleeuwse mensen waren niet grof, onontwikkeld of dom. Integendeel."

De ontwerper van het tapijt, wiens identiteit onbekend is, heeft oud-Griekse fabels in de randen van het tapijt verwerkt. Volgens Garnett deed de ontwerper dat om commentaar te geven op de verovering. "Zij het gecodeerd." Wat dat commentaar is, blijft voor de historici onduidelijk.

Overigens hadden de genitaliën een significante betekenis in het borduurwerk, zegt hij. De twee leiders van de strijd die afgebeeld zijn op het doek, Harold Godwinson en Willem de Veroveraar, worden afgebeeld op paarden met grotere geslachtsdelen. "Willems paard is veruit het grootst, en dat is geen toeval", aldus Garnett.

Actrice en tekstschrijver Belinda Meuldijk, journalist Saskia Belleman en thrillerauteur Willem Hogendoorn (beter bekend onder zijn pseudoniem Tomas Ross) zijn drie van de in totaal 3427 mensen die vandaag een lintje hebben gekregen.

Ieder jaar vindt op de dag voor Koningsdag traditiegetrouw de lintjesregen plaats. Die dag worden mensen onderscheiden die zich in hun werk of als vrijwilliger uitzonderlijk verdienstelijk hebben gemaakt voor de samenleving.

Zoals gebruikelijk hebben de meeste gedecoreerden zich op lokaal niveau als vrijwilliger ingezet. Het gaat dit jaar om ruim 3300 mensen.

Zorg verbeteren

Een bijzonder verhaal is dat van Justus Kuijer uit Amsterdam. Hij is geboren met de ziekte van Duchenne, een spierziekte. Hierdoor moet hij voortdurend worden beademd en kan hij alleen één duim nog enigszins bewegen. Hij studeerde met succes af aan de TU in Delft, waar hij de opleiding industrieel ontwerpen deed.

Sindsdien heeft hij zich ingezet om de zorg van patiënten met de ziekte te verbeteren. Hij is onder meer betrokken bij de ontwikkeling van hulpmiddelen voor andere mensen die aan de ziekte lijden en bij het verbeteren van de zorg. Kuijer wordt hiervoor Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Sjoerd de Graaff uit Capelle aan den IJssel is met 25 jaar de jongste gedecoreerde. Hij raakte als tienjarig jongetje betrokken bij de lokale omroep en heeft hij zich ontwikkeld tot programmamaker en uiteindelijk stationmanager. Ook is hij vijf jaar dj en technisch manager bij het radiostation 247 Spice in Amsterdam.

De heer P.S. Roeland is met 97 jaar de oudste. Hij was tussen 1968 en 2018 op vrijwillige basis organist bij diverse kerkelijke gemeenten in Alblasserdam. Daarnaast was hij vicevoorzitter bij de Protestants Christelijke Ouderenbond Alblasserdam, waar hij nog altijd vrijwilliger is. Hij werkt ook voor de redactie van het maandblad.

Ze zijn allebei benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Sjors en Sjimmie

Er zijn ook onderscheidingen gegaan naar mensen die een bijzondere prestatie hebben geleverd in hun betaalde baan, maar dat zijn er veel minder: ruim 130. Er is een overlapping, omdat sommige mensen vanwege hun verdiensten op beide gebieden zijn gedecoreerd.

Zoals altijd zitten er ook dit jaar opvallende namen tussen. Belinda Meuldijk wordt gedecoreerd vanwege haar "belangrijke bijdrage aan de Nederlandse muziek en de proza". Meuldijk is vooral bekend geworden als tekstschrijver van liedjes van Rob de Nijs, met wie ze jarenlang getrouwd was en twee kinderen kreeg. Daarnaast schreef ze met haar zoon een boek over autisme en doet ze veel op het gebied van dierenwelzijn.

Sjors en Sjimmie-striptekenaar Robert van der Kroft wordt onderscheiden omdat in zijn werk "maatschappelijke thema's als discriminatie, inclusiviteit en het klimaat besproken zonder dat de karakters en avonturen van de hoofdpersonen teniet worden gedaan", zegt het Kapittel voor de Civiele Orden, het adviesorgaan van de regering dat over de onderscheidingen gaat.

Daarnaast zet hij zich al jarenlang in voor de bevordering van het stripverhaal en voor jong talent. Bovendien draagt hij met diverse initiatieven bij aan educatieve en maatschappelijke doelen.

Zo werden de lintjes uitgereikt in Heiloo en Hilversum:

Schrijver Tomas Ross (echte naam Willem Hogendoorn) krijgt erkenning voor de creatie van de "faction-thriller", een thrillervorm die "balanceert op de grens tussen feit en fictie, waarbij historische gebeurtenissen worden verweven met een fictionele verhaallijn", aldus het Kapittel. Ook zijn werkzaamheden ter promotie van het thrillerboek en hulp aan jong schrijftalent levert hem een koninklijke onderscheiding op.

Ook componist Arjen Lucassen, die onder de naam Ayreon, Star One en Guilt Machine muziek uitbrengt, wordt onderscheiden. "Zijn albums zijn zeer uniek te noemen en honderdduizenden fans hebben een geheel eigen community opgericht rondom zijn muziek. Daarmee is hij een ambassadeur voor de Nederlandse rockmuziek", zegt het Kapittel.

Meuldijk en Van der Kroft zijn Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, Hogendoorn en Lucassen Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Ook verschillende journalisten zijn vandaag gedecoreerd. Eric Feijten voor zijn werk als cameraman in crisisgebieden over de hele wereld, onder andere voor de NOS, en zijn trainingen voor journalisten die naar conflictgebieden worden gestuurd.

Saskia Belleman kreeg de onderscheiding vanwege haar werk als rechtbankjournalist. Ze is in staat gebleken "om aan de brede maatschappelijke vraag naar uitleg over de rechtsstaat te voldoen", aldus de gemeente Amsterdam.

In het weekend, tijdens de lunch op je telefoon, of hangend op de bank - wanneer winkelen we het liefst? De koopavond, tussen 18.00 en 21.00 uur op donderdag of vrijdag, lijkt in elk geval minder populair te worden.

Winkeliers doen hierom steeds vaker hun winkel een uur eerder of helemaal dicht op koopavonden. De afgelopen tien jaar daalde het aantal kledingwinkels dat op donderdag na 20.00 uur open was met bijna de helft, blijkt uit cijfers van openingstijden.nl.

In 2015 bleef nog zo'n 40 procent van de kledingwinkels open tot 21.00 uur op koopavond, nu is dat ruim 20 procent. Ook het aantal drogisterijen dat na achten open is op een koopavond, halveerde bijna.

Het aantal bezoekers van koopavonden daalt al jaren. Huib Lubbers ziet deze trend al sinds de financiële crisis van 2008. Zijn winkeladviesbureau RMC volgt het aantal koopavondbezoekers. In de meeste onderzochte steden daalde het aantal winkelaars op donderdagavond met meer dan 20 procent.

Online koopavond

Ondertussen worden koopzondagen juist populairder, merken winkeliers. Mensen combineren winkelen dan vaak met een dagje weg, vertelt Dirk Mulder, retaildeskundige van ING. "Doordeweeks ben je vaak hard aan het werk, dan kom je 's avonds thuis en heb je helemaal geen zin meer om naar de winkel te gaan."

Verder gaan mensen ook steeds vaker doordeweeks overdag de stad in. Dat komt doordat ze steeds flexibeler zijn bij het inrichten van hun werktijden.

Toch is de koopavond op een andere manier nog altijd springlevend. Uit onderzoek van betaaldienst Klarna blijkt dat de populairste tijd voor online winkelen 21.00 uur is. Woensdag is de populairste online-koopavond, gevolgd door zondag en maandag.

Twee jaar geleden namen ondernemers hun openingstijden eens goed onder de loep, herinnert Paul te Grotenhuis van InRetail zich. "Toen ging het minimumloon in één klap omhoog en was er tegelijkertijd enorme inflatie. Winkeliers gingen kijken wat de meest rendabele uren zijn." Zo gaan steeds meer winkels wat later open. "Ondernemers zijn duidelijk bewuster bezig met het zo efficiënt mogelijk laten opereren van hun bedrijfsmodel."

Supermarkten zijn een goed voorbeeld van winkels die meebewegen met de behoeftes van klanten, vertelt Mulder. Alleen zijn zij juist ruimere openingstijden gaan hanteren. Het aantal supermarkten dat na 21.00 uur nog open is, steeg van 8 naar 22 procent, blijkt uit de cijfers van openingstijden.nl.

Gezellig maken

De koopavond laten verdwijnen, vindt onderzoeker Lubbers geen goed idee. "Winkels zouden zo veel en vaak mogelijk open moeten zijn. Ze moeten nu eenmaal concurreren met het internet, dat 24 uur per dag open is." Hij zegt dat de stad 's avonds aantrekkelijker moet worden om klanten naar winkels te lokken, bijvoorbeeld door het te combineren met gratis parkeren, horeca-acties of theater.

Ook Arthur Feenstra kan zich in dit idee vinden. Hij is eigenaar van de herenmodeketen OFM en moet het juist hebben van koopavonden. Zijn klanten komen dan het liefst winkelen, ziet hij. Feenstra baalt ervan dat winkeliers om hem heen dichtgaan in de avonduren. "Als maar de helft open is, dan is het niet meer aantrekkelijk voor de consument. Daar hebben wij ook last van."

Om de gezelligheid erin te houden, organiseert Feenstra evenementen op koopavonden zoals 'dineren tussen de kleren' en een voetbalcafé. "Er is alleen niet altijd de wil bij andere ondernemers om er samen een feestje van te maken. Maar we moeten juist samenwerken, anders komt er steeds meer leegstand."