NOS Nieuws - Algemeen

De Bosnische kiescommissie heeft de Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik uit zijn functie ontheven. De president van de Republika Srpska, waar een Servische meerderheid woont, heeft al aangekondigd zich daar niet bij neer te leggen. Hij wil een referendum organiseren over de vraag of hij kan aanblijven.

De beslissing van de kiescommissie volgt op de uitspraak van de hoogste Bosnische rechter tegen Dodik in februari. Die veroordeelde hem tot een jaar celstraf. Ook mag hij zes jaar lang geen politiek ambt bekleden.

Volgens de rechter werkt Dodik de vredesakkoorden van Dayton tegen die in 1995 een einde maakten aan de jarenlange Bosnische burgeroorlog. Op 1 augustus hield een beroepshof dat vonnis overeind. Een poging van de staatspolitie SIPA om hem te arresteren werd in april verhinderd door de plaatselijke politie in het Servische gebied.

'Toerist'

Door de Daytonakkoorden werd Bosnië onderverdeeld in de Federatie Bosnië en Herzegovina, met vooral Bosniakken (Bosnische moslims) en etnische Kroaten, en de Republika Srpska. Een vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap houdt toezicht op de afspraken.

Dodik erkent die internationale vertegenwoordiger, momenteel de Duitser Christian Schmidt, niet. Hij noemt Schmidt "illegaal" en "een toerist". Ook dreigt hij regelmatig met de afscheiding van de Republika Srpska van Bosnië.

De Bosnisch-Servische leider verzet zich ook tegen de uitspraak van de rechter. Hij zei aan het het werk te blijven en steun te zoeken bij Rusland en de VS. "Overgave is geen optie", schreef hij op X. Hij kondigde woensdag ook een referendum aan om de bevolking over zijn politieke lot te laten beslissen.

Politiek gemotiveerd

In principe kan Dodik nog bezwaar maken tegen de beslissing om hem uit zijn ambt te zetten. Na de bezwaartermijn worden er binnen 90 dagen vervroegde verkiezingen uitgeschreven. Dodiks advocatenteam wil een rechter vragen de celstraf en het verbod op politieke ambten uit te stellen.

De regering van de Republika Srpska noemt het besluit van de kiescommissie politiek gemotiveerd. Ook vanuit Servië, Hongarije en Rusland kon Dodik rekenen op steunbetuigingen. Volgens Moskou brengt de uitspraak van de rechtbank tegen Dodik de eenheid van Bosnië in gevaar.

De luxe Amsterdamse sportschool Saints & Stars heeft schoonmakers geld aangeboden in ruil voor een verklaring dat ze "altijd goed behandeld waren". Dat meldt Het Parool. De sportschool kwam eind vorige maand in opspraak na berichtgeving van de krant over uitbuiting van Filipijnse en Indonesische schoonmakers.

Medewerkers vertelden dat ze lange werkdagen moesten maken, van soms wel zeventien uur per dag. Minstens 23 buitenlandse werknemers moesten hun paspoort inleveren. Een aantal verbleef in een villa van sportschooleigenaar Tom Moos, waar ze met vier mensen in één bed moesten slapen, soms met onbekenden, zo vertelden ze tegen Het Parool.

Uit nieuwe informatie in handen van de krant zou blijken dat vijf ontslagen schoonmakers uit de Filipijnen via een advocaat een schadevergoeding hebben geëist. De sportschool zou hen uiteindelijk een bedrag van 5000 euro per persoon hebben aangeboden, wat netto neerkomt op zo'n 3000 euro.

Saints & Stars vond dat bedrag passend, omdat sommige schoonmakers pas een paar weken bij de sportschool werkten, aldus Het Parool, dat verder schrijft dat de sportschool ontkent dat er een schikkingsvoorstel is gedaan.

'Giftige werkcultuur'

De schoonmakers zouden het voorstel hebben afgewezen en via de rechter een schadevergoeding willen eisen van 60.000 euro per persoon. Ze zouden spreken van een "giftige werkcultuur" bij Saints & Stars en stellen dat het niet zou moeten uitmaken hoelang de uitbuiting heeft geduurd.

De sportschool spreekt tegen dat er sprake is geweest van uitbuiting en zegt volledig mee te werken aan een onderzoek van de Arbeidsinspectie. Het managementteam dat verantwoordelijk is voor de schoonmaakwerkzaamheden bij de Saints & Stars is op non-actief gesteld.

Wanneer de rechtszaak tussen de vijf ontslagen schoonmakers en Saints & Stars wordt opgestart, is niet bekend.

Frits van Eerd, voormalig algemeen directeur van supermarktketen Jumbo, moet 24 maanden de cel in. De rechtbank in Groningen oordeelde vanmiddag dat de gevallen supermarktdirecteur zich schuldig heeft gemaakt aan witwaspraktijken. Door valsheid in geschrifte lichtte hij zelfs zijn eigen bedrijf op.

De straf is hoger dan de eis van het Openbaar Ministerie: dat had ook twee jaar geëist, maar wel met acht maanden voorwaardelijk. Medeverdachte Theo E. kreeg van de rechtbank 3,5 jaar cel opgelegd.

De politie vond in 2022 bij huiszoekingen 4,5 ton aan contanten in het huis van Van Eerd, die hij in de loop der jaren had ontvangen van autohandelaar E. De rechtbank oordeelde dat Van Eerd wist dat die grote som geld uit criminele activiteiten afkomstig was.

Tijdens de rechtszaak diende zijn advocaat verklaringen in van vrienden en familie over de herkomst van de 446.000 euro aan cash die bij hem thuis was gevonden. De rechter vond die verklaringen alleen ongeloofwaardig en niet te verifiëren. Waar het wel geverifieerd kon worden, bleken de verklaringen in de meeste gevallen niet te kloppen.

Geen goede uitleg

De rechter vond eveneens de uitleg van Van Eerd dat hij zo veel geld in huis heeft omdat hij een vermogend man is met dure racehobby's niet geloofwaardig. Ook omdat het geld op ongebruikelijke plekken lag verstopt, zoals in enveloppen achter boeken, een houten doosje en zelfs in een koelkast. Daarbij zaten er verdachte biljetten van 500 euro tussen en was het geld niet opgegeven bij de belasting.

Volgens de rechter is er daarom geen andere conclusie dan dat het aangetroffen geld "uit enig misdrijf afkomstig is". "En dat wist Van Eerd", zei de rechter. Daarvoor had de rechter het al "overtuigend bewezen" verklaard dat Van Eerd zich had laten omkopen door E. Die had hem contant geld en spullen gegeven voor valse sponsorfacturen voor Jumbo: "Hij heeft zo spullen gekregen die in feite door Jumbo werden betaald".

De rechter oordeelde daarom dat Van Eerd zijn positie als topman van Jumbo heeft misbruikt: "Hij heeft zich ten koste van Jumbo verrijkt. Niet alleen heeft hij de wet, maar ook de interne regels van Jumbo geschonden." De rechter noemde het "buitengewoon kwalijk" dat de topman juist deze regels aan zijn laars lapte. "In een filmpje wijst hij nieuwe medewerkers zelfs op deze regels."

Gevallen topman

Van Eerd was sinds 2002 gevierd topman van Jumbo. Onder zijn leiding groeide het familiebedrijf uit van zaak met 54 vestigingen met zo'n 2000 medewerkers tot een landelijke supermarkt met ruim 700 filialen met ruim 41.000 personeelsleden.

In zijn eerste jaar als algemeen directeur boekte Jumbo nog een omzet van 425 miljoen euro. Toen Van Eerd drie jaar geleden vertrok als directeur was die omzet gegroeid tot meer dan 10 miljard euro. In 2016 werd ook restaurantketen La Place ingelijfd.

Onder leiding van Van Eerd groeide Jumbo door tot de tweede supermarktketen van het land. Het bedrijfslogo stond op de tenues van sporters die de Tour de France en de Formule 1 Grand Prix op Zandvoort wonnen. De supermarktdirecteur zelf reed in zijn vrije tijd diverse malen de 24 uur van Le Mans.

Inval

Alles veranderde toen de politie en de opsporingsdienst FIOD in september 2022 met veel machtsvertoon het huis van Van Eerd in Heeswijk-Dinther binnenvielen. De Jumbo-topman bleek verdachte in een grote witwaszaak met sponsorcontracten en motoren door autohandelaar Theo E.

Van Eerd zat vier dagen vast voor verhoor. Na zijn vrijlating legde hij tijdelijk zijn taken bij Jumbo neer, om uiteindelijk definitief als directeur te vertrekken. Wel is Van Eerd met een derde van de aandelen nog altijd mede-eigenaar van Jumbo.

Jumbo noemt de veroordeling een "ingrijpend moment" voor de familie Van Eerd "en daarmee voor Jumbo als familiebedrijf". "Daarbij willen we benadrukken dat Jumbo geen partij is in deze zaak, omdat het een zaak is waarbij Frits van Eerd privé betrokken is", laat de supermarktketen in een reactie weten. Jumbo gaat ook niet inhoudelijk in op de uitspraken van de rechter over de rol van Van Eerd binnen het bedrijf.

Tijdens de inhoudelijke behandeling werd Van Eerd stevig ondervraagd door de rechtbank. Luister in deze podcast hoe de voormalig Jumbo-baas daarop reageerde en wat tot deze celstraf heeft geleid.

In het Verenigd Koninkrijk zijn voor het eerst migranten vastgezet sinds de migratiedeal met Frankrijk is ingegaan. Op foto's is te zien hoe migranten in Dover met boten van de grenspolitie aan wal worden gebracht. De arrestanten worden vastgehouden in zogenoemde uitzettingscentra, tot ze naar Frankrijk worden uitgezet, meldt het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken.

De migratiedeal werd vorige maand aangekondigd door president Macron en premier Starmer. Onder de zogenoemde One in, one out-deal mogen de Britten migranten die zonder geldige papieren aan de Engelse kust aankomen terugsturen. Voor iedere migrant die wordt teruggestuurd, mag er één asielzoeker legaal vanuit Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk komen.

De Britse minister Cooper van Binnenlandse Zaken wilde niet zeggen hoeveel migranten worden vastgehouden. "Maar niemand hoeft er nog aan te twijfelen: iedereen die vanaf nu arriveert, komt in aanmerking voor onmiddellijke detentie en terugkeer." Ze stelt dat de eerste migranten binnen enkele weken kunnen worden teruggestuurd.

Pilotperiode

Het gaat in eerste instantie om een pilotperiode, zei Starmer vorige maand, maar wat dat precies inhoudt is onduidelijk. Volgens politieke bronnen worden er voorlopig zo'n 50 mensen per week teruggestuurd. Gemiddeld maken iedere week zo'n 800 migranten de oversteek van Frankrijk naar het VK.

Correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland Fleur Launspach

"Het idee achter de afspraak is afschrikking: waarom nog de gevaarlijke overtocht wagen, als je het risico loopt direct teruggestuurd te worden? Hoewel het om kleine, bijna symbolische aantallen gaat, is het toch een diplomatiek succes voor de Britse premier Starmer. Waar zijn voorgangers faalden, wist hij voor het eerst in jaren een terugstuurafspraak met Frankrijk te maken. En dat is een flinke stap vooruit, na jaren van moeizame en verbitterde Brexit-relaties tussen Londen en Parijs."

Verschillende Britse regeringen hebben geprobeerd om migratie via Het Kanaal een halt toe te roepen. De vorige conservatieve premier Rishi Sunak lanceerde de slogan "Stop de boten" en voerde verschillende dure juridische procedures om migranten te kunnen uitzetten naar het Afrikaanse land Rwanda. Dat plan kwam echter niet van de grond.

Ondertussen blijft het aantal migranten stijgen dat met rubberbootjes Het Kanaal oversteekt. Dit jaar wisten tot nu toe 25.000 mensen Engeland zo te bereiken. Dat is 49 procent meer dan rond deze tijd in 2024.

Gülsah Ercetin wordt de nieuwe NOS-correspondent voor Turkije. Zij werkt al zestien jaar op de buitenlandredactie van de NOS en volgt Mitra Nazar op, die aan de slag gaat als verslaggever bij Nieuwsuur.

"Hoe bijzonder is het dat ik straks aankom in een land waar mijn ouders ooit uit vertrokken met een koffer vol verhalen. Nu ga ik terug in een andere tijd om als correspondent nieuwe koffers met belangrijke nieuwsverhalen te vullen. Een tijd waarin de rol van Turkije op het wereldtoneel steeds belangrijker lijkt te worden", zegt Ercetin over haar benoeming.

Als buitenlandredacteur ontwikkelde Ercetin (44) zich als Turkije-specialist. Ze is meerdere keren in het land geweest om de correspondent te ondersteunen bij grote nieuwsgebeurtenissen. Ook gaf ze duiding bij de arrestatie van burgemeester Imamoglu van Istanbul afgelopen maart.

In 2023 maakte Ercetin een online reportage over de Turkse verkiezingen na de verwoestende aardbeving:

"Gülsah is met haar jarenlange journalistieke ervaring en kennis van de Turkse taal en cultuur geknipt voor deze positie", zegt NOS-hoofdredacteur Nieuws Giselle van Cann. "Zij heeft een goed oog voor menselijke verhalen, ziet grotere verbanden en weet de vertaalslag te maken naar het Nederlandse publiek."

Ercetin begint op 1 januari op haar nieuwe standplaats Istanbul.

In Hoef en Haag in de gemeente Vijfheerenlanden staan honderden kinderen op de wachtlijst voor opvang. De nood is dus hoog, maar in het kleine Utrechtse nieuwbouwdorp is nergens plek. De gemeente wil daarom een kinderopvang op het water bouwen.

De kinderopvang komt op een drijvend ponton. De gemeente moest aan dat idee wennen, geeft raadslid Cees Vis (D66) toe. "De ruimte op land ontbreekt. Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. En dus hebben we iets bedacht wat in deze waterrijke omgeving wel realiseerbaar is."

De locatie is al gekozen. "Er komt een verbinding van het ponton naar het land waar ruimte komt om te spelen", legt Vis uit.

De locatie van de drijvende kinderopvang:

Toen de bouw van het nieuwe dorp in 2016 begon, werd niet verwacht dat er zoveel jonge gezinnen zouden gaan wonen. Inmiddels wonen er bijna 3800 mensen in Hoef en Haag, waarvan 1150 kinderen onder de 15 jaar, schrijft RTV Utrecht.

Het dorpje heeft al een kinderopvang, maar die barst uit zijn voegen. "Voor peuters hebben we niet of nauwelijks plek, want daar hebben we interne doorstroom", zegt bestuurder Yvonne Schubad. "Er worden een paar baby's geplaatst als een kind doorstroomt naar de peuters. Het kan zeker betekenen dat er gewoon geen plek is voor je kind."

Veel ouders uit Hoef en Haag brengen hun kind nu naar een opvang in een andere gemeente. "Er zitten mensen in Houten, Nieuwegein, IJsselstein en Lopik. Sommigen zoeken kinderopvang bij hun werk omdat hun kinderen hier niet terechtkunnen", zegt een ouder die in het dorp woont.

Veiligheid

Schubad bevestigt dat. "We merken dat ouders hun kinderen meenemen naar hun werkomgeving. Dat betekent dat kinderen heen en weer gesjouwd worden. We horen zelfs dat ouders hun baan opzeggen, omdat ze zonder opvang niet kunnen werken."

Een kinderopvang op het water roept vragen op over veiligheid. Volgens Vis geldt dat echter voor iedere opvang. "Bij de huidige kinderopvang rijden ook auto's langs en staat er een hek omheen dat op slot kan."

Schubad: "We willen dat het veilig is. Ik heb er vertrouwen in dat dat gaat lukken." De opvang op het water moet over een jaar of twee opengaan.

Energievoorzieningen en het Openbaar Vervoer moeten weer volledig in handen van de overheid komen, de minimumlonen moeten fors omhoog en er moeten een miljoen huurhuizen bij komen met een maximum huur van 800 euro. Dat zijn enkele kernpunten van het concept verkiezingsprogramma van de SP, dat vandaag gepresenteerd wordt. Mensen mogen als het aan die partij ligt ook maximaal nog 50 miljoen aan bezittingen hebben.

Jimmy Dijk wordt weer de lijsttrekker; hij was de afgelopen jaren al fractievoorzitter in de Tweede Kamer. Tweede Kamerleden Van Kent en Van Nispen stoppen na de verkiezingen. Sandra Beckerman wordt de nummer twee op de lijst en nieuwkomers zijn onder meer Bastiaan Meijer, voormalig voorzitter van SP Jongeren en FNV Jong, en de Apeldoornse Sunita Biharie.

Dijk spreekt op de website van de SP van "cruciale" verkiezingen waarbij het wat de SP betreft allemaal "veel socialer en eerlijker moet". Bij zijn aantreden als SP-leider zei Dijk al dat de werkende klasse moet "opstaan" en "nemen wat ons toebehoort".

Vermogensplafond

Om de minimumlonen te verhogen - en de uitkeringen daarmee mee te laten stijgen - stelt de partij onder meer een vermogensplafond voor. Wie meer dan 50 miljoen aan vermogen heeft wordt verplicht dat geld te gebruiken om de economie en samenleving te versterken.

Dat geld kan wat de SP betreft naar onderwijs, onderzoek, infrastructuur, zorg, en bijvoorbeeld de politie. Het minimuloon dat op dit moment 14,40 per uur is zou naar 18 euro moeten.

De partij wil geen verdere investeringen in defensie en zet zich af tegen partijleiders "van Timmermans tot Wilders" die zich gecommitteerd hebben aan de Trump norm van vijf procent voor extra defensie-investeringen. De 35 miljard euro per jaar waar dit op neerkomt zal "ten koste gaan van uitgaven aan zorg onderwijs en sociale voorzieningen", waarschuwt de SP.

'Onnodige onrust en angst'

De partij pleit voor een leger dat "de eigen landsgrenzen kan verdedigen", in nauwe samenwerking met Europese landen, die zich wat de SP betreft verder losmaken van Amerika en de Amerikaanse wapenindustrie. In het concept-verkiezingsprogramma staan hierbij geen bedragen maar navraag bij de partij leert dat de huidige 19,9 miljard per jaar (iets meer dan 2 procent) wat de SP betreft niet verder mag stijgen.

Dienstplicht vindt de partij onnodig. "Politici en media willen ons laten geloven dat Nederland op het punt staat binnengevallen te worden. Het hoofd van de NAVO raadde zelfs mensen aan om Russisch te leren. Deze verhalen zijn niet op feiten gebaseerd. Bovendien zorgen ze ook nog eens voor veel onrust en angst in de samenleving".

Vanaf vandaag gelden er in de Verenigde Staten weer nieuwe invoerbelastingen op producten uit het buitenland. De EU en de VS sloten vorige week net op het nippertje een akkoord. Voor de meeste Europese producten zal voortaan een 15 procent invoerbelasting worden geheven in de VS. Omdat nog veel onduidelijk is hier vijf basisvragen over de Amerikaanse heffingen.

Wat is een invoerheffing?

Een invoerheffing is een belasting die bedrijven moeten betalen voor spullen die ze uit het buitenland halen. Zo'n belasting is vaak bedoeld om de eigen markt te beschermen tegen goedkopere producten uit het buitenland. De afgelopen decennia zijn heffingen wereldwijd verlaagd. Ook is het aantal handelsakkoorden tussen landen, waarin is afgesproken geen invoerheffingen te hanteren, fors toegenomen.

In deze video leggen we uit hoe importheffingen werken:

Wie betaalt de invoerbelasting?

Als je de afgelopen maanden de Amerikaanse president Trump hoort praten, dan lijkt het soms net alsof dit een belasting is op landen of buitenlandse bedrijven, maar dat is niet zo. In feite is het invoeren van deze importbelastingen gewoon een forse belastingverhoging voor Amerikaanse bedrijven die spullen uit het buitenland halen. Zij betalen de heffing dan ook.

Het kan zijn dat bedrijven die naar Amerika exporteren, hun prijzen iets omlaag gaan doen om toch nog spullen aan Amerikaanse klanten te kunnen verkopen. Maar dat verschilt per sector en zelfs per bedrijf.

Tot nu toe blijkt dat Amerikaanse bedrijven verreweg het grootste deel voor hun eigen rekening nemen. Omdat Trump geen geheim heeft gemaakt van zijn plannen om de heffingen in te voeren, hebben veel bedrijven dit jaar gigantische voorraden ingeslagen voordat de heffingen ingingen. Op dit moment merken de Amerikanen daarom nog niet zo heel veel van de belastingverhoging. Ook hebben veel bedrijven gewacht met het doorrekenen van de belasting naar hun klanten. Er was nog hoop dat Trump de heffingen niet of in mindere mate zou doorvoeren, maar nu de eerste akkoorden zijn gesloten is de verwachting dat de Amerikanen het over een aantal maanden wel zullen gaan merken in de portemonnee.

Gaan wij er dan niets van merken?

Europese bedrijven die naar Amerika exporteren merken er al wel degelijk wat van. Sinds april geldt er al een invoerheffing van 10 procent op producten uit Europa. Op staal, ijzer en aluminium is dat zelfs 50 procent. Het verschilt per sector en ook per bedrijf hoeveel ze ervan merken, maar bedrijven die producten maken waar een Amerikaans alternatief voor is, zullen wel voelen dat hun producten door de heffingen opeens een stuk duurder zijn.

Wij als consument merken er vrij weinig van. De heffingen worden immers betaald in de Verenigde Staten, maar het kan zo zijn dat we op een gegeven moment ook sommige producten duurder zullen zien worden. Bedrijven in de VS kunnen ervoor kiezen hun producten wereldwijd een beetje duurder te maken, zodat ze voor de heffingen kunnen betalen en zo niet de rekening volledig bij de Amerikaanse consument neerleggen. Vooralsnog is het nog te vroeg om vast te stellen of dit daadwerkelijk gaat gebeuren.

Is er een manier om de heffingen te omzeilen?

Er is geen legale manier om de Amerikaanse belastingdienst te omzeilen. Bedrijven die hun product via een land met een lagere heffing naar de VS proberen te verschepen, overtreden de wet. Trump heeft ook aangekondigd de heffingen met 40 procent te verhogen als er gebruik wordt gemaakt van zo'n constructie.

Veel bedrijven hebben wel een manier gevonden de pijn een beetje te verspreiden. Ze slaan hun producten achter slot en grendel op in magazijnen in de Verenigde Staten. Pas als zij de producten daadwerkelijk nodig hebben, geven ze de goederen aan bij de douane en worden ze vrijgegeven. Op deze manier kunnen bedrijven de kosten van de heffingen over een aantal maanden verspreiden in plaats van een keer heel veel.

Wat gaat dit betekenen voor de Amerikaanse economie?

De verwachting is dat de komende maanden veel producten in de VS duurder gaan worden. Zelfs dingen die Amerika worden gemaakt, bestaan vaak uit grondstoffen van buiten de VS.

Ook op de langere termijn gaan het gevolgen hebben. Trump hoopt dat steeds meer bedrijven weer in Amerika gaan produceren, maar dat kost tijd en zal zeer waarschijnlijk niet direct leiden tot lagere prijzen. Voor alle andere landen zal het betekenen dat Amerika een andere rol gaat spelen in de wereldhandel en wat dit precies zal betekenen, is nog niet duidelijk.

Archeologen hebben in een gedempte waterput in Loppersum foto's op glasnegatieven gevonden van ruim een eeuw oud. Het blijkt te gaan om het archief van de Groningse plattelandsfotograaf Willem Frederik Pastoor. De vondst werd vorig jaar al gedaan maar is nu pas bekendgemaakt.

De foto's zijn de afgelopen maanden onderzocht en gedigitaliseerd. "Een droom waarvan we niet wisten dat we hem hadden, is nu uitgekomen", zegt Els Zwerver, voorzitter van de Historische Vereniging Loppersum, tegen RTV Noord. "Het is een prachtige aanvulling op wat Pastoor allemaal heeft betekend voor de omgeving."

Op veertig glasfoto's staan onder meer portretten en gebouwen. "We kunnen aan de hand van de beelden een soort reconstructie maken van het verleden", legt veldtechnicus Hélène Zuurbier uit. "Bijvoorbeeld in 't Zandt heeft hij enorm veel foto's gemaakt van alle huizen die daar stonden."

De foto's op de negatieven zijn gedigitaliseerd:

Pastoor (1884-1972) maakte tijdens zijn carrière veel foto's van het Groningse platteland. In 60 jaar tijd fotografeerde hij ook lief en leed in Loppersum, zoals trouwerijen, geboortes en feesten in het dorp. Ook legde hij er het dagelijks leven vast op dorpsgezichten, gezinsfoto's en veekiekjes.

De dozen met negatieven werden afgelopen september ontdekt onder het pand in Loppersum waar Pastoor ooit woonde. Archeoloog André Pleszynski vermoedt dat het hele archief ooit in de put is gegooid om deze te dempen.

Dat een deel zo goed bewaard is gebleven, is volgens Pleszynski een klein wonder. "Eigenlijk kan het in die omstandigheden helemaal niet. Maar doordat ze in kartonnen doosjes luchtdicht in de put zaten met grond erbovenop, is toch een deel herkenbaar gebleven. Een schatvondst."

Het digitaliseren van de foto's was een uitdaging volgens Zuurbier. "Je hebt maar twee minuten en dan verkleurt het glas al. Je kunt het eigenlijk met je duim wegvegen, zo fragiel is het. Het is een soort archeologisch bucketlist dat je dit gedaan kunt krijgen."

Hoewel sommige vastgelegde evenementen en personen al geïdentificeerd zijn, zullen de archeologen de komende maanden in samenwerking met de historische verenigingen van Bedum en Loppersum proberen de foto's verder te duiden.

De natuurbranden in het zuiden van Frankrijk zijn nog niet onder controle. De brand in het Franse departement Aude breidt zich nog steeds uit, al gaat dat op deze derde dag minder snel dan eerder, zegt Christophe Magny, hoofd van de brandweer in Aude, tegen de Franse zender BFMTV.

Ruim 2000 brandweerlieden zijn aan het werk om de natuurbrand in te dammen. Naar verwachting zullen de weersomstandigheden de komende uren verslechteren. De voorspelde hogere temperaturen en hardere wind zullen het de brandweerlieden nog lastiger maken om het vuur te blussen.

Volgens Christian Pouget, de hoogste vertegenwoordiger van Aude, leeft de brand op sommige plekken opnieuw op, meldt zender BFMTV. Het is daarom belangrijk dat er snel wordt geblust bij branden die opnieuw beginnen, zegt hij.

Tot nu toe hebben de branden aan één persoon het leven gekost. Een vrouw kwam om toen zij haar woning niet wilde verlaten, ondanks een advies van de overheid. De autoriteiten adviseerden toeristen en inwoners gisteren om het gebied tussen Narbonne en Carcassonne te verlaten.

Gewonden en schade

Drie mensen die eerder als vermist werden gemeld zijn inmiddels in goede gezondheid aangetroffen, melden de autoriteiten. Er zijn daarnaast dertien mensen gewond geraakt, onder wie elf brandweerlieden. Een van de burgergewonden en een van de gewonde brandweerlieden is zwaargewond.

Voor zover bekend zijn er drie huizen verwoest of beschadigd geraakt. Ongeveer veertig auto's zijn uitgebrand.

Verslaggever Noortje Deutekom is in het getroffen gebied:

Minister van Landbouw Genevard bezoekt vandaag het getroffen gebied. Eerder maakten premier Bayrou en de minister van Binnenlandse Zaken Retailleau hun opwachting in het gebied. Bayrou sprak over "een ramp van ongekende omvang". Hij wees op de klimaatverandering als oorzaak van de grootte van de brand.

De oorsprong van de brand is inmiddels bekend, liet de staatssecretaris van het ministerie van Binnenlandse Zaken vanochtend weten. Wel moet nog worden vastgesteld wat de brand precies veroorzaakte en of het om het om een ongeluk of opzet gaat, voegde hij daaraan toe.

De natuurbrand is de grootste in decennia in Frankrijk. De natuurbrand besloeg gisteren al ruim 16.000 hectare, een gebied ter grootte van Texel. Het is daarmee de grootste brand die Frankrijk in vijftig jaar heeft meegemaakt.

Veiligheidsregio's in Nederland zijn onvoldoende voorbereid op een grootschalige landelijke stroomuitval die meerdere dagen duurt. Dat concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid na onderzoek.

Bij de meeste veiligheidsregio's, 15 van de 25, ontbreekt een concreet noodplan hoe ze als crisisorganisaties toch kunnen doorwerken en samenwerken zonder elektriciteit. De inspectie noemt dit zorgelijk en adviseert veiligheidsregio's maatregelen te treffen.

Regio's oefenen wel regelmatig met scenario's rond stroomstoringen, maar dat gebeurt vooral binnen de eigen regio en gaan meestal uit van kortdurende uitval. Volgens de inspectie is dat niet voldoende.

Spanje en Portugal

Gezamenlijke en grootschalige oefeningen tussen regio's onderling blijven uit. Juist die zijn nodig voor een eventuele landelijke storing.

Als voorbeeld noemt de inspectie de stroomstoring in april in Spanje en Portugal. Grote delen van beide landen zaten toen uren zonder stroom. Mobiele netwerken vielen uit, ziekenhuizen moesten overschakelen op noodaggregaten, het openbaar vervoer lag grotendeels stil en pinbetalingen waren niet mogelijk.

Ook de NOS deed onderzoek in hoeverre Nederland voorbereid is op een landelijke stroomstoring:

Familie, vrienden en ook veel Russische collega's nemen vandaag in de Westerkerk afscheid van mediaondernemer Derk Sauer, die vorige week overleed na een tragisch ongeval.

Sauer maakte naam in Rusland met onder andere de lancering van de Engelstalige krant The Moscow Times.

Nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen, was doorwerken voor onafhankelijke journalisten in Rusland te gevaarlijk. Sauer haalde velen van hen naar Amsterdam.

Op de redactie van de Moscow Times in Amsterdam staat een eenzaam bosje rozen bij een zwart-witfoto van Sauer die in 1992 de drukproeven bekijkt van de eerste Moscow Times, die dan dagelijks gaat verschijnen.

De 33-jarige Amerikaanse Samantha Berkhead is de huidige hoofdredacteur van de kleine redactie in ballingschap, die een Engelse en een Russische internetkrant maakt. De vorige hoofdredacteur stapte "om veiligheidsredenen" op, toen Rusland Oekraïne binnenviel in februari 2022.

"Derk vroeg of ik het wilde overnemen en de redactie door deze moeilijke periode wilde leiden. Ik vond niet dat ik er klaar voor was, maar hij geloofde in mij," zegt ze bescheiden, zittend voor een plattegrond van Moskou in Amsterdam-Zuidoost.

Dat was typisch Sauer: vertrouwen geven aan jonge mensen. Hij moest ook wel indertijd. De oudere ervaren journalisten waren opgegroeid onder het Sovjetregime, die konden zijn aanpak niet volgen. Sauers goede neus voor talent was een van de redenen waarom hij zo succesvol was in het Rusland van de jaren negentig en begin 2000.

Niet meer bang

Berkhead: "Hij gooide mensen in het diepe, zo werden het betere journalisten." Sauers krant was zo ook een opleidingsinstituut. Veel journalisten die begonnen bij The Moscow Times stapten later over naar grote internationale kranten.

In Moskou was Berkhead uiteindelijk maar een paar maanden hoofdredacteur. "Toen de oorlog begon was onmiddellijk duidelijk dat alles anders werd. Ons belangrijkste werk, de waarheid vertellen, konden we toen niet meer, dus moesten we weg."

The Moscow Times maakt nu verhalen over Rusland door mensen online te interviewen. "Als er iets speelt, zoals een grote natuurramp aan de kust van de Zwarte Zee, zoeken we nieuwsgroepen op het internet. Dan benaderen we de leden. Soms zeggen ze ja, vaker zeggen ze nee. We moeten doorzetten en een beetje harder werken," zegt Berkhead laconiek over haar grote handicap: verslag doen over een land waar je niet bent.

Zelfs dat is niet zonder gevaar: er zijn Russische journalisten in Duitsland vergiftigd. "Ik ben me bewust van het risico, maar ik heb een paar jaar geleden besloten niet meer bang te zijn, omdat je dan geen leven meer hebt en een slaaf wordt van de angst."

Berkhead twijfelt er niet aan dat The Moscow Times doorgaat zonder Sauer. "We zijn allemaal zeer betrokken en overtuigd van zijn visie. Het ideaal van een vrije pers is groter dan één persoon. Zolang die idealen overeind blijven, zal The Moscow Times voortbestaan."

Behalve The Moscow Times hielp Sauer ook het onafhankelijke Russische televisiestation TV Rain te verhuizen naar Amsterdam. De journalist Misja Fisjman is Sauer zeer dankbaar dat de vlucht uit Rusland zo soepel is verlopen.

Hij schiet vol als hij daaraan terugdenkt. "Het is moeilijk om over te praten. Vanaf de eerste dag gaf hij ons troost en zekerheid."

Fisjman stelt dat de invloed van Sauer op de journalistiek in Rusland immens is geweest. "De onafhankelijkheid, zelfverklaarde onafhankelijkheid van iedereen, dat was helemaal nieuw, dat was een revolutie."

Dan heeft Fisjman het vooral over de Russische zakenkrant Vedemosti ('Berichten'), die Sauer oprichtte in 1999. "Dat was zo vers, zo nieuw. Ze lieten alle dogma's los. De redactie werkte compleet anders. Ik weet nog wel dat ik hun stijl wilde kopiëren."

De revolutie die Sauer in de jaren negentig in de Russische journalistiek ontketende, is volgens Fisjman vergelijkbaar met zijn inspanning voor de journalistieke diaspora. "We zijn er nog en we blijven samen, dat weten ze in Moskou. Het idee van een normaal beschaafd democratisch Rusland is niet dood. Ook dat is een belangrijk doel van ons bestaan hier. Hij leefde ons leven, op dagelijkse basis. Ik heb zelf gezien hoeveel hij om ons gaf, ongelofelijk."

Maar Fisjman is tegelijkertijd bang dat het leven voor de vrije Russische journalisten in het buitenland moeilijker zal worden zonder Sauer. zegt hij treurig op een bankje in het Sarphatipark. "Amsterdam voelt nu al anders."

Voor de Nederlandse banken zitten de recordjaren er voorlopig op. Na ING en ABN AMRO maakte ook Rabobank vanmorgen een lagere winst bekend over de eerste zes maanden van dit jaar. Toch betekent dat niet dat het nu slecht gaat: de winsten van banken zijn nog altijd hoog, terwijl consumenten en bedrijven onverstoord geld blijven lenen.

Zo daalde bij Rabobank de winst in het afgelopen halfjaar met 4 procent. Toch bleef er onder aan de streep nog altijd een bedrag van een kleine 2,7 miljard euro over. ING en ABN AMRO verdienden in dezelfde periode zo'n 7 procent minder, met toch een winst van respectievelijk 3,1 en 1,2 miljard euro.

Daarbij daalt de winst niet omdat klanten minder geld lenen. Zowel bedrijven als consumenten leenden het afgelopen half jaar juist meer. Marktleiders Rabobank en ABN AMRO meldden in hun cijfers bijvoorbeeld meer verstrekte hypotheken en kredieten aan het midden- en kleinbedrijf.

Bij alle banken daalde de winst met name door de dalende inkomsten van rente. Dat komt door de snel verlaagde rente bij de Europese Centrale Bank.

Veerkracht

Bestuursvoorzitter Stefaan Decraene van Rabobank stelt dat klanten voorzichtig zijn door alle economische en politieke onzekerheid. Toch zorgt dat volgens hem niet dat consumenten en bedrijven al hun plannen ook uitstellen. "We kijken vooruit. En dat is mooi", constateert bij. "Je ziet bijvoorbeeld dat mkb-bedrijven in dit land blijven investeren om zich verder te ontwikkelen."

Toch is het opvallend dat banken niet uit voorzichtigheid de geldkraan dichtdraaien. Dat was bij de internetbubbel rond de eeuwwisseling en de kredietcrisis in 2008 nog heel anders.

Enerzijds zijn de buffers van banken sindsdien flink verhoogd. Tegelijk kan de economie volgens Decraene beter tegen een stootje. "We zien veerkracht en assertiviteit van bedrijven, ondernemerschap. En je ziet dat mensen grotere buffers hebben aangelegd om moeilijke periodes te overleven. Door nieuwe cao's is de koopkracht ook niet achteruit gegaan. Daardoor blijven ook consumenten investeren."

Handelsoorlog

Waar ING en ABN AMRO afgelopen week nog spraken over onzekerheid over de gevolgen van de afspraken over importtarieven tussen Europa en de Verenigde Staten, zegt Decraene met Rabobank wat minder tussen hoop en vrees te leven.

De bank is weliswaar ook buiten Nederland actief, maar dan alleen in de agrarische sector. "Voedsel zal altijd nodig zijn. We zijn actief in Brazilië, Australië, China en Noord-Amerika. Er zullen wel wat voedselstromen wijzigen. Maar in deze sector zullen we die handelstarieven wel opvangen."

ABN AMRO maakte gisteren bekend 10 miljoen euro te steken in een investeringsfonds voor innovatieve defensiebedrijven. Ook Rabobank wil meer gaan investeren in defensie, zegt Decraene: "Het is onze taak om een maatschappij te beschermen. Zowel de inwoners als de infrastructuur en de financiële infrastructuur. Dus ik denk dat wij als banken ons steentje moeten bijdragen."

Concrete voorbeelden wil de Rabobank-directeur nog niet noemen. "Maar het is wel zo dat we een aantal zaken zien: scheepsbouw, drones. Dat zijn onderdelen die de militaire sterkte van het land kunnen verbeteren. Ik denk dat wij daar onze financiële schouders onder kunnen zetten."

Bij het landelijke meldpunt voor discriminatie zijn in een paar dagen tijd ruim 2500 meldingen binnengekomen over een afbeelding die Geert Wilders op sociale media heeft geplaatst. Het beeld toont twee halve gezichten: links een jonge blonde vrouw en rechts een norse, gerimpelde vrouw met hoofddoek.

"Aan U de keuze op 29/10", staat bij de afbeelding. Daarmee doelt de PVV-leider op de datum van de Tweede Kamerverkiezingen, 29 oktober.

Onder de blonde vrouw staan de letters PVV, bij de vrouw met hoofddoek staat PvdA:

Volgens het discriminatiemeldpunt komt het zelden voor dat er zo vaak melding wordt gemaakt over één zaak. "Het is een duidelijk signaal uit de samenleving. Voor veel mensen is de impliciete boodschap van het beeld kwetsend en roept het gevoelens op van uitsluiting en onveiligheid."

Ook Meld.Online Discriminatie, dat zich specifiek richt op discriminatie op het internet, zegt meer dan honderd meldingen te hebben ontvangen. Zij hebben een verzoek tot verwijdering ingediend.

Het Openbaar Ministerie is bekend met het bericht van Wilders. Er is nog geen aangifte gedaan, maar zodra dat wel is gebeurd, zal het OM beoordelen of er strafbare feiten zijn gepleegd.

Wij-zij-verhaal

Discriminatie.nl zegt dat melders het bericht van Wilders ervaren als discriminatie op basis van afkomst en godsdienst. Ook wordt het discriminatie op basis van geslacht en leeftijd genoemd. Verder zouden veel mensen zich zorgen maken over het polariserende karakter van de afbeelding.

Het meldpunt keurt de afbeelding sterk af: "Door deze twee beelden van vrouwen tegenover elkaar te zetten, wordt een wij-zij-verhaal verteld dat haaks staat op de inclusieve samenleving die we in Nederland nastreven. Zulke beeldvorming kan vooroordelen versterken en de kloof tussen groepen vergroten."

"We begrijpen dat veel mensen geraakt zijn en zich zorgen maken over de toon van het publieke debat. Dat is terecht. Politiek mag fel zijn, maar mag nooit aanzetten tot haat, uitsluiting of discriminatie." Het meldpunt beraadt zich op vervolgstappen.

Vergelijking met oorlogspropaganda

Ook online leidt de afbeelding tot boze reacties. Zo werd het bericht vergeleken met verkiezingspropaganda uit de Tweede Wereldoorlog, met aan de ene kant een fiere nazi en aan de andere kant een antisemitische karikatuur van een communist.

Bij de aanval op het vluchtelingenkamp Zamzam in Sudan in april zijn meer dan 1500 burgers gedood, veel meer dan tot nu toe werd aangenomen. Dat meldt The Guardian op basis van eigen onderzoek. Tot nu toe werd uitgegaan van zo'n 400 burgerdoden.

De paramilitaire groep RSF viel het vluchtelingenkamp in Noord-Darfur tussen 14 en 17 april aan en zaaide daar op grote schaal terreur met massa-executies, brandstichting en ontvoeringen. Een groot aantal vrouwen is meegenomen door RSF-strijders en is nog steeds vermist.

The Guardian reconstrueerde de aanval op Zamzam in een tijdlijn, waarin zowel de gebeurtenissen in het vluchtelingenkamp als de voorbereidingen voor een internationale top in Londen over de situatie in Sudan opgenomen zijn. De krant deed dit aan de hand van inlichtingen en getuigenverklaringen om te laten zien wat er precies in Zamzam gebeurde en hoe de top niet alleen mislukte maar de actuele situatie in Zamzam zelfs werd genegeerd.

Een comité, voortgekomen uit het voormalige bestuur van Zamzam, onderzoekt het dodental in het kamp en heeft tot nu toe meer dan 1500 burgerdoden geteld. The Guardian sprak met betrokkenen, getuigen en experts die ervan uitgaan dat het werkelijke aantal nog hoger ligt. Veel lichamen liggen nog in het kamp, dat nog steeds door de RSF wordt bezet.

Gruwelijkheden

Getuigen geven The Guardian details over de gruwelijkheden. Zo vertellen ze hoe de RSF-strijders een school binnenvielen en alle mannen en jongens executeerden, en hoe ze tientallen huizen in brand hebben gestoken waar nog bewoners aanwezig waren. Degenen die nog konden wegkomen werden volgens de getuigen doodgeschoten.

Voor de aanval woonden er een half miljoen mensen in Zamzam. Een groot deel is weggetrokken vanwege het geweld.

Sinds twee jaar wordt er gevochten tussen het Sudanese leger en de Arabisch-georiënteerde RSF. In juni 2023 vielen er al meer dan tienduizend burgerdoden in el-Geneina in West-Darfur bij eenzelfde etnisch bloedbad als in Zamzam, dat maanden duurde.

Claire Nicolet, plaatsvervangend hoofd noodhulp bij Artsen zonder Grenzen, zegt dat de aanval op Zamzam gericht was op "een van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen ter wereld". De overlevenden, zegt ze, kregen te maken met "grootschalige plunderingen, seksueel geweld en andere aanvallen onderweg en erbarmelijke levensomstandigheden in tijdelijke opvangcentra".

Afgelopen maand verklaarde het Internationaal Strafhof dat het "redelijke gronden" had om te concluderen dat er in Darfur oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid werden gepleegd.

Niet alleen de RSF maar ook het Sudanese leger wordt beschuldigd van oorlogsmisdaden, met name door willekeurige bombardementen waar ook veel burgers bij zijn omgekomen.

De vrees is dat er nog veel meer burgerdoden zullen vallen. Vlak bij Zamzam ligt de stad El Fashir, die wordt belegerd door de RSF. Naast honger en beschietingen vrezen de inwoners ook de bombardementen van het Sudanese leger.

Elles van Gelder, correspondent Afrika:

"Zamzam was op geen enkele manier een militair doel. Al 20 jaar geleden zijn er heel veel Sudanezen naartoe gevlucht voor de Janjaweed, de voorloper van de RSF. Die paramilitairen van de RSF zijn van Arabisch-Sudanese afkomst. Ze willen zeggenschap over de hele regio Darfur, maar ze hebben ook een ander doel: ze hebben het gemunt op Sudanezen van Afrikaanse afkomst. Ze hebben al verschillende keren etnische zuiveringen uitgevoerd. Als je de verhalen uit ZamZam hoort, kun je niet anders concluderen dan dat dat nu weer is gebeurd.

Het Internationaal Strafhof ziet gronden voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, maar de Verenigde Staten gaan verder en zeggen: hier is sprake van genocide. Er is groeiend bewijs dat de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) de RSF steunen met wapens en huurlingen, onder meer uit Colombia. Een Sudanese krant meldde deze week dat de Colombianen ook worden ingezet om Zamzam te bewaken.

De VAE was ook aanwezig op een Britse vredesconferentie over Sudan. Niemand wilde daar over Zamzam horen, terwijl dat precies op dat moment gaande was. Opvallend is dat het VK enkele maanden later een economische deal sloot met de VAE."

Bijna vierhonderd huisartsen zijn bevoegd om de abortuspil voor te schrijven. Dat is ruim 3 procent van de in totaal ruim 12.000 huisartsen die in Nederland geregistreerd staan. Dat meldt Trouw op basis van opgevraagde cijfers van Fiom, het expertisecentrum op het gebied van ongewenste zwangerschap.

Huisartsen die een online nascholing hebben gedaan, mogen de abortuspil sinds 1 januari voorschrijven. Eerder konden zwangeren daarvoor alleen terecht bij abortusklinieken en ziekenhuizen. "Het maakt de abortuszorg toegankelijker", zegt Wendy Kersten van Fiom tegen de NOS.

"Meer dan de helft van de vrouwen die onbedoeld zwanger zijn, gaat als eerste naar de eigen huisarts. Die voelt vaak vertrouwd en is vaak ook dichterbij. Vrouwen die ver van een kliniek wonen, kunnen nu dichter bij huis terecht."

'Niet veel of weinig'

Kersten noemt het aantal huisartsen dat de abortuspil nu mag voorschrijven "niet per se veel of weinig". "Ik denk dat het tijd nodig heeft. Huisartsen stonden niet meteen op 1 januari in de startblokken om een online scholing te doen, maar elke dag komen er aanmeldingen binnen."

De online cursus over onbedoelde zwangerschap bestaat uit drie modules: het bieden van niet-sturende keuzehulp, zorg na een abortus en het voorschrijven van medicatie. In totaal hebben meer dan 1400 huisartsen zich aangemeld voor deze nascholing.

Het is onbekend of zij de cursus allemaal willen afronden of dat ze bijvoorbeeld alleen willen weten hoe ze mensen kunnen helpen die nadenken over abortus. "Dat is afhankelijk van de huisarts en vaak per persoon verschillend. Sommigen laten abortuszorg liever over aan experts in klinieken", zegt Kersten.

Tot nu toe hebben 393 huisartsen de gehele cursus en bijbehorende toets afgerond, waardoor zij ook de abortuspil mogen voorschrijven. "De eerste stap is gezet."

Een woordvoerder van het Kremlin meldt dat de Russische president Poetin en de Amerikaanse president Trump hebben afgesproken dat ze elkaar binnen enkele dagen zullen ontmoeten. Hij zei niet waar de top zou plaatsvinden, maar er zou ook al wel overeenstemming zijn over een locatie.

Trump zei gisteravond al dat hij Poetin binnen enkele dagen wil ontmoeten. "We hebben goede gesprekken met president Poetin gehad. En er is een goede kans dat we aan het eind komen van een lange weg", zei de Amerikaanse president.

Het Witte Huis meldde ook dat Trump openstaat voor een gesprek met zowel Poetin als de Oekraïense president Zelensky. Poetin zegt daarover dat hij directe onderhandelingen met Zelensky op termijn "mogelijk acht", maar dat het nu nog te vroeg is voor zo'n ontmoeting. De Russische president stelde dat "de voorwaarden eerst goed moeten zijn", zonder toe te lichten wat hij daarmee bedoelde.

Diplomatieke druk

Al voor Trump aan zijn tweede ambtstermijn begon stuurde hij aan op vrede tussen Oekraïne en Rusland, maar de afgelopen weken heeft hij de diplomatieke druk flink opgevoerd. Trump had Poetin als ultimatum gesteld om uiterlijk voor 8 augustus serieuze stappen te zetten richting vrede met Oekraïne. Anders zouden economische maatregelen volgen.

De beoogde ontmoeting tussen Poetin en Trump komt voort uit het bezoek van de Amerikaanse topdiplomaat Steve Witkoff aan het Kremlin gisteren, waar Witkoff ook met Poetin sprak. In Moskou is dat bezoek 'positief' en 'constructief' genoemd, maar details zijn niet bekendgemaakt.

Kort na de ontmoeting met Witkoff verhoogde Trump de importheffingen tegen India 25 procent, omdat het land nog Russische olie koopt. De VS dreigt ook andere landen die nog zaken doen met Rusland met zware sancties, waaronder China. Zo zou Trump Rusland onder druk willen zetten.

Trump: eerder al teleurgesteld

Witkoff reisde dit jaar al vier keer naar Moskou. Na elk bezoek klonk Trump optimistisch en stelde hij dat een staakt-het-vuren nabij was. Gisteren was hij echter voorzichtiger en weigerde hij te voorspellen hoe dicht de partijen bij een akkoord zouden zijn. "Ik ben al eerder teleurgesteld", gaf hij toe.

Correspondent Rusland Geert Groot Koerkamp:

"Moskou en Washington zijn het in principe eens over een ontmoeting tussen Poetin en Trump, mogelijk volgende week, maar wanneer en waar die precies zal plaatsvinden is nog onduidelijk. De voorbereidingen voor de ontmoeting zijn in gang gezet en die zullen meerdere dagen vergen.

Behalve het tijdstip is ook de locatie nog onbekend, al zou daarover al wel overeenstemming zijn bereikt. Als mogelijke ontmoetingsplaatsen zijn Qatar en Zwitserland genoemd, maar in het laatste geval zou Poetin via een of meerdere NAVO-landen moeten vliegen, wat niet voor de hand ligt.

Ook is onduidelijk wat er precies besproken zal worden. Het is niet waarschijnlijk dat het alleen over Oekraïne zal gaan, al staat dat zeker op de agenda. Waarschijnlijk wordt de verbetering van de relatie tussen Rusland en de Verenigde Staten het hoofdpunt."

Hoewel het Kremlin nu stelt dat Poetin openstaat voor een ontmoeting, reageerde Moskou vorige maand nog koeltjes op het ultimatum van Trump. Tijdens een persconferentie met de Belarussische president Loekasjenko, zei Poetin dat de Russische oorlogsdoelen niet zijn gewijzigd.

Daarmee doelt hij onder meer op het demilitariseren van Oekraïne, wat zou neerkomen een volledige overgave van Oekraïne aan Rusland. Die voorwaarden zijn onbespreekbaar voor Oekraïne.

Zelensky

Zelensky voert vandaag gesprekken met meerdere bondgenoten over de ontwikkelingen, meldt hij op X. "Een telefoontje met de Duitse kanselier Merz staat al op het programma. We zullen ook contact hebben met collega's uit Frankrijk en Italië", schrijft hij.

De Oekraïense president stelt dat een bestand voor hem de hoogste prioriteit heeft. Ook benadrukt hij graag in gesprek te willen met Poetin. Zelensky stelde de afgelopen maanden meermaals een directe ontmoeting met Poetin voor, maar tot nu toe leidde dat alleen tot gesprekken tussen delegaties van de landen.

Gisteren belde Trump al met Zelensky. De Oekraïense leider gaf na het gesprek aan dat Rusland "meer geneigd" is tot een staakt-het-vuren dan voorheen.

Er is een felle politieke strijd losgebarsten in Israël over het plan van premier Netanyahu om de Gazastrook volledig militair te bezetten. Extreemrechtse leden van het kabinet steunen het plan, maar de legerleiding en veel burgers zijn er faliekant tegen. Vandaag hakt het kabinet mogelijk de knoop door.

De vraag is onder meer hoe uitvoerbaar een volledige bezetting van Gaza is. Veel deskundigen zijn het erover eens dat het offensief dat daarvoor nodig zou zijn een hoge tol zou eisen van zowel Palestijnen als Israëliërs, en dat het leger een bezetting op de lange termijn niet kan volhouden. Daarnaast is de publieke opinie niet gunstig.

"Veel Israëliërs zijn al boos op de regering en een voortzetting van de oorlog gaat dat sentiment alleen maar versterken", zegt politicoloog Ely Karmon van het International Institute for Counter-Terrorism, een denktank in Israël.

Op dit moment heeft het Israëlische leger de controle over driekwart van de Gazastrook. Om Gaza volledig te bezetten, moet het leger tienduizenden extra militairen inzetten. Alleen daarmee kan het leger het kustgebied, Midden-Gaza en Gaza-Stad onder controle krijgen. Het offensief zou tot twee jaar lang duren, schrijft de krant Haaretz.

Een uitbreiding van de troepenmacht in Gaza stuit op flinke tegenstand van Israëls militaire stafchef Zamir, die kortgeleden sommige troepen juist weghaalde uit het gebied om ze te laten uitrusten. Volgens de krant Haaretz is het moreel laag onder zowel dienstplichtigen als reservisten. Die laatste groep geeft steeds vaker geen gehoor wanneer ze voor actieve dienst worden opgeroepen.

Volgens politicoloog Karmon houdt het lage moreel onder de troepen verband met de vrees voor de gevolgen van een langdurig offensief in plekken als Gaza-Stad. "Daarmee zetten we de levens van veel militairen op het spel. Alleen al in juli verloren we veertig Israëlische soldaten terwijl we in militaire zin niets hebben bereikt. Het leger dichtbevolkt gebied in sturen is altijd gevaarlijk, ook voor onschuldige Palestijnen natuurlijk."

Ook Midden-Oostenanalist Mouin Rabbani denkt dat het leger een bezetting van heel Gaza niet aankan. "Een bezetting is niet een eenmalige actie. Een bezetting moet je steeds vernieuwen en onderhouden. Maar het Israëlische leger is uitgeput. De legerleiding weet dat hun troepen niet verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor de handhaving van een gebied waar mogelijk nog een guerrilla-oorlog tegen ze wordt gevochten", zegt Rabbani van de denktank Middle East Council on Global Affairs.

Het ligt voor de hand dat een langdurige bezetting slecht zal uitpakken voor de Palestijnen in Gaza. Neem de situatie in al-Mawasi, wat door Israël is aangemerkt als veilige zone maar vaak door het leger is aangevallen. Daar, op een kuststrook van 14 vierkante kilometer, leven zo'n half miljoen ontheemden in zeer slechte omstandigheden.

Als een Israëlisch offensief in heel Gaza doorgaat, zullen mogelijk nog meer Gazanen gedwongen worden om te schuilen op deze overvolle plek, maar dan met het leger in hun midden.

Gijzelaars

Wanneer het leger Gaza-Stad aanvalt, is de kans heel groot dat Hamas alle nog levende Israëlische gijzelaars doodt, zegt Daniel Shek, Israëlische oud-ambassadeur in Frankrijk. Nu vertegenwoordigt Shek de belangengroep The Hostages and Missing Families Forum.

"Een poging om heel Gaza in te nemen zou vrijwel zeker een doodvonnis zijn voor alle resterende gijzelaars", zegt Shek. "We vermoeden dat bij Hamas een doorlopend bevel is gegeven om de gijzelaars te executeren zodra het Israëlische leger nadert."

In augustus vorig jaar stuitte het Israëlische leger op de lijken van zes gijzelaars in Gaza. Het leger concludeerde dat de gijzelnemers alle zes Israëliërs hadden doodgeschoten kort voordat de troepen hun schuilplek bereikten.

Ook zullen de financiële kosten van een bezetting te hoog zijn, zegt Ely Karmon. Israël zal de bevolking moeten voorzien van voedsel, water en medische voorzieningen, wat "een grote druk zal leggen op onze economie".

Maar hij maakt zich ook zorgen om de diplomatieke prijs. "Israël heeft al te maken met veel internationale vrienden, zoals Canada, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, die diplomatieke stappen tegen Israël zetten die voorheen ondenkbaar waren. Een bezetting van de volledige Gazastrook zal nog meer landen aanzetten tot het erkennen van een Palestijnse staat. En het antisemitisme wereldwijd zal alleen maar toenemen."

Het aantal geoogste aardbeien in Nederland is de afgelopen vijftien jaar verdubbeld. Vorig jaar werd meer dan 86 miljoen kilo geplukt, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De toename komt vooral doordat er meer aardbeien onder glas en in plastic tunnels worden geteeld. Het rode fruit kan in kassen beter worden beschermd tegen bijvoorbeeld regen, vorst of extreme temperaturen. "We kweken in kassen ook op ooghoogte, waardoor onze mensen makkelijker en sneller kunnen plukken", vertelt Hendrik Satter van Starberry.

Bij de kweker uit Nieuwaal worden Lady Emma aardbeien geteeld, een Engels ras dat per plant meer aardbeien kan produceren. "In plaats van anderhalve maand, kunnen wij van maart tot en met december plukken."

In 2010 kwam zo'n 21 miljoen kilo aardbeien uit kassen of tunnels. Vorig jaar ging het om 66 miljoen kilo, zo'n driekwart van de totale aardbeienoogst in Nederland.

Minder zomerfruit van volle grond

Het oppervlak dat wordt gebruikt voor het verbouwen van aardbeien in volle grond is juist gekrompen, met bijna 44 procent. Toch is de oogst van aardbeien die in de openlucht groeien maar licht gedaald, van zo'n 21 miljoen kilo in 2010 tot zo'n 20 miljoen kilo in 2024.

Ook het grondoppervlak waarop klein fruit, zoals frambozen en bessen, wordt geteeld, is gedaald. Zo is het oppervlak voor zwarte en blauwe bessen sinds 2010 met 64 procent afgenomen.

Volgens het CBS hebben kwekers van die bessensoorten te maken met concurrentie uit Oost-Europa, waardoor ze hun grond nu mogelijk voor andere dingen gebruiken.

Meer dan de helft van het klein fruit komt uit Limburg en Noord-Brabant. De blauwe bes wordt het meest geteeld.

'Aardbei is groente'

Hoeveel kilo blauwe bessen en ander klein fruit vorig is geoogst, is bij het CBS niet bekend. Dat heeft ermee te maken dat het statistiekbureau alleen bijhoudt hoeveel groenten er in Nederland worden geoogst.

Bij aardbeien houdt het CBS dat wel bij, omdat ze niet tot de fruitsoorten worden gerekend, maar tot groenten. Dat is omdat de zaadjes bij aardbeien aan de buitenkant zitten en het daarom officieel een schijnvrucht is.

Vlaaien moeten dagvers blijven als de bakker ze officieel Limburgse vlaai wil noemen. Het ministerie van Landbouw Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft het verzoek afgewezen van een fabrieksbakker uit Panningen die bezwaar had aangetekend tegen een van de strenge eisen voor erkende Limburgse vlaai.

De Limburgse vlaai is sinds vorig jaar een door Europa beschermd streekproduct met een BGA-keur (Beschermde Geografische Aanduiding). Volgens de regels moet erkende Limburgse vlaai onder meer dagvers zijn. Dat betekent dat hij de avond of nacht voor verkoop wordt gebakken. De grote bakkerij in Panningen levert aan supermarkten door heel het land en vindt het lastig om aan die eis te voldoen, legt L1 uit.

De bakker wilde dat de periode werd opgerekt naar "een maximale houdbaarheid van zes dagen". Zo zou voedselverspilling worden voorkomen. De bakker claimde verder dat kleine bakkerijen vanwege de regel een voordeel hebben ten opzichte van grote. Daarnaast voerde zijn advocaat aan dat bij de meeste consumenten vlaai over een periode van meerdere dagen gegeten wordt.

BGA-keurmerk

De BGA is onderdeel van een Europese verordening die bescherming biedt tegen namaak van streekproducten. Op de lijst staan honderden streekproducten als balsamicoazijn uit Modena en Goudse kaas. Limburgse vlaai heeft sinds januari 2024 ook zo'n beschermde geografische aanduiding.

Echte Limburgse vlaai moet worden gebakken op Limburgs grondgebied (Nederland of België) maar moet ook aan een aantal andere strenge eisen voldoen wat betreft het bakproces en het uiterlijk.

De Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemersvereniging was het niet eens met de claims van de industriële bakker. De vereniging stelt dat het ook mogelijk is om brood dagvers in de supermarkten te krijgen. Een supermarkt mag overigens ook niet-dagverse vlaai verkopen maar dan mag het product niet de naam 'Limburgse vlaai' dragen.

De minister verklaarde het bezwaar van de bakker in Panningen daarom ongegrond. De bakkerij kan nog tot 19 september in beroep.