NOS Nieuws - Algemeen

Pierre Poilievre, de leider van de Canadese Conservatieve Partij, is zijn parlementszetel kwijtgeraakt. Poilievre was in de Canadese hoofdstad Ottawa al sinds 2004 de vertegenwoordiger van het district Carleton, maar zijn liberale tegenkandidaat heeft zijn zetel ingenomen, meldt de Canadese omroep CBC.

Gisteren gingen de Canadezen naar de stembus. Vannacht werd al duidelijk dat de Liberale Partij van zittend premier Mark Carney de verkiezingen ruimschoots heeft gewonnen. Het is nog onduidelijk of zijn partij een absolute meerderheid heeft behaald in het parlement.

Ook Jagmeet Singh, de leider van de sociaaldemocratische New Democratic Party, is zijn zetel verloren aan zijn liberale tegenkandidaat. Hij heeft zijn vertrek als partijleider aangekondigd.

De Liberale Partij van Carney verkeerde al enkele jaren in zwaar weer, maar de uitspraken en dreigingen van de Amerikaanse president Trump ten opzichte van Canada hebben de partij nieuw leven ingeblazen. De Liberale Partij, voorheen geleid door Justin Trudeau, kan nu aan zijn vierde termijn op rij beginnen.

Leiderschapspositie

Door het verlies van zijn zetel staat ook het partijleiderschap van Poilievre ter discussie. Toch heeft ook de Conservatieve Partij gewonnen; naar verwachting groeit die met ongeveer tien zetels.

In een speech, nog voordat de uitslag in Carleton bekend was, benadrukte Poilievre dat hij vooralsnog aanblijft als partijleider. "We moeten lessen trekken uit deze uitslag, zodat we een nog beter resultaat kunnen boeken bij de volgende verkiezingen", zei hij.

De Liberale Partij groeit met enkele zetels. Met name de New Democratic Party heeft flink verloren: naar verwachting zo'n zeventien zetels ten opzichte van de vorige verkiezingen.

Minder afhankelijk van VS

In zijn overwinningsspeech benadrukte Carney dat hij de Canadese economie minder afhankelijk wil maken van de VS. Ook erkende hij dat miljoenen Canadezen op een ander resultaat hadden gehoopt. "Laten we een einde maken aan de verdeeldheid en woede uit het verleden. We zijn allemaal Canadees en mijn regering zal werken voor en met iedereen", zei Carney. "Het maakt niet uit waar je woont, welke taal je ook spreekt, hoe je ook hebt gestemd, ik zal altijd mijn best doen om iedereen te vertegenwoordigen die Canada zijn thuis noemt", aldus de premier.

De Spaanse netbeheerder Red Eléctrica weet nog altijd niet precies waardoor de grote stroomstoring in zowel Spanje als Portugal gisteren werd veroorzaakt. Volgens de eerste onderzoeksresultaten kan een cyberaanval worden uitgesloten als oorzaak van de storing.

De netbeheerder meldt dat op twee verschillende plekken in het zuidwesten van Spanje de stroomopwekking stilviel, maar op welke locaties is niet bekend. Mogelijk gaat het om locaties die stroom opwekken door middel van zonne-energie, maar dat staat nog niet vast.

Zo zag de stroomstoring in Spanje en Portugal eruit:

Een paar minuten voor de storing was het netwerk nog stabiel. In het zuidwesten was vervolgens een dip te zien in de stroomopwekking, waardoor een instabiele situatie op het netwerk ontstond en sommige systemen werden afgekoppeld.

Spanje gaat de verbinding met Frankrijk, via de Golf van Biskaje, versterken. Volgens de netbeheerder wordt het elektriciteitsnetwerk stabieler en betrouwbaarder door meer onderlinge verbindingen.

"Wat gisteren is gebeurd, mag nooit meer gebeuren", zei de Spaanse premier Sánchez in een reactie op de verklaring van netbeheerder Red Eléctrica. Verder zei hij dat de resultaten van het onderzoek naar de grote stroomstoring gebruikt zullen worden om het stroomnetwerk te versterken.

De Portugese premier Montenegro zegt dat zijn regering het EU-agentschap dat de samenwerking op het gebied van energie regelt binnen de Europese Unie heeft gevraagd om een onafhankelijk onderzoek te doen naar de stroomstoring op het Iberische Schiereiland.

"We willen een volledig onderzoek naar de oorzaken van de storing", zei Montenegro. "We hebben snel en dringend antwoorden nodig."

Miljoenen mensen getroffen

Door de stroomstoring werden gisteren miljoenen mensen in Spanje en Portugal getroffen. Het luchtverkeer raakte ontregeld, treinen en metro's kwamen tot stilstand. Spaanse reddingsdiensten hebben zo'n 35.000 gestrande trein- en metroreizigers geëvacueerd die ergens op hun traject stil waren komen te staan. Velen konden daarna ook nog niet thuiskomen; duizenden gestrande passagiers hebben de nacht op trein- en metrostations doorgebracht.

Winkels en evenementen als het Masters-tennistoernooi van Madrid moesten klanten en bezoekers wegsturen, omdat communicatie en verlichting uitvielen. Ook het internet en het telefoonnetwerk werkten niet meer. Vanochtend vroeg was in Spanje op de meeste plekken de stroom weer hersteld. In Portugal was dat gisteravond al het geval.

Bij gevechten tussen Druzen en pro-regeringsstrijders in een voorstad van de Syrische hoofdstad Damascus zijn volgens een Syrische mensenrechtenorganisatie zeker vier doden gevallen. Volgens reddingwerkers ter plekke zijn het er dertien.

De strijd begon toen militanten uit soennitische plaatsen naar de voorstad Jaramana kwamen, waar overwegend Druzen wonen. Ze wilden verhaal halen voor een post op sociale media waarop een Druzische geestelijke te horen zou zijn die de profeet Mohammed beledigt.

"Ik ontken categorisch dat dit mijn stem was", zegt de geestelijke in een video. "Ik heb dit niet gezegd en diegene die dit heeft gedaan is een slecht mens die een strijd tussen verschillende groepen Syriërs wil ontketenen."

Onschuldig

Het Syrische ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat een eerste onderzoek heeft uitgewezen dat deze geestelijke onschuldig is en roept iedereen op zich aan de wet te houden.

Volgens het ministerie kwamen de militanten naar Jaramana voor een demonstratie. Druzen zouden het vuur hebben geopend.

Afrekening

In december bracht een opmars van rebellen het regime van Assad ten val. De angst was dat de soennitische rebellen zouden afrekenen met andere geloofsgroepen zoals de Druzen. De Druzen behoren tot een religieuze minderheid die zich in de tiende eeuw afsplitste van de sjiitische islam.

In maart kwamen in plaatsen aan de kust van de Middellandse zee duizenden mensen om bij de strijd tussen regeringstroepen en sjiitische milities die vroeger op de hand van Assad waren.

Bij een brand in een restaurant in China zijn zeker 22 mensen om het leven gekomen. Ook raakten drie personen gewond, meldt de Chinese staatsomroep CCTV. De manager van de zaak is opgepakt.

De brand brak rond 12.30 uur lokale tijd uit in een restaurant in Liaoyang, zo'n 700 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Peking. Een reddingsactie werd op touw gezet om slachtoffers te helpen. Op beelden op sociale media zijn uitslaande vlammen en enorme rookwolken te zien.

Harde wind

Volgens ooggetuigen vloog de gevel van het restaurant als eerste in brand. Een persoon probeerde het vuur te blussen, maar door de harde wind verspreidden de vlammen zich juist verder.

Er zijn zeker 22 brandweerwagens en 85 brandweermannen ingezet om de brand onder controle te krijgen. Het vuur is inmiddels gedoofd en de zoektocht naar slachtoffers is gestaakt.

De oorzaak van de brand is nog onbekend. De Chinese president Xi noemt de brand een "diepe ontnuchterende les" en heeft de lokale autoriteiten opdracht gegeven om de brand te onderzoeken.

Het Europees Hof van Justitie heeft geoordeeld dat de zogenoemde 'gouden paspoorten' die Malta uitgeeft in strijd zijn met de Europese wetten.

De Europese Commissie daagde Malta in 2022 voor de rechter vanwege deze regeling, waarmee burgers van buiten de EU voor circa 1 miljoen euro een paspoort kunnen kopen in het land. Omdat Malta lid is van de EU hebben de kopers vervolgens het recht om in elk land van de EU te wonen en te werken.

Het hof beschouwt het uitgeven van de gouden paspoorten als "vermarkting van het burgerschap" en dat mag niet volgens de EU-verdragen.

Handelstransactie

Een lidstaat mag zijn nationaliteit en daarmee dus ook het Europees burgerschap niet toekennen in ruil voor betalingen of investeringen "aangezien dit de verkrijging van de nationaliteit in essentie zou reduceren tot een loutere handelstransactie", schrijft het hof.

Het zou daardoor volgens het hof niet mogelijk zijn om "de noodzakelijke band van solidariteit en goede trouw tussen een lidstaat en zijn burgers tot stand te brengen of het wederzijdse vertrouwen tussen de lidstaten te waarborgen".

De laatste jaren zijn duizenden gouden paspoorten verstrekt. Tussen 2012 en 2017 verkocht Malta 40 procent van al die paspoorten aan Russen. Na de inval van Rusland in Oekraïne werd het programma voor Russen en Belarussen opgeschort.

De regering van Malta zegt de beslissing van het hof te zullen respecteren en gaat onderzoek doen naar de juridische gevolgen van de uitspraak.

Hoe werkt de paspoorthandel via Malta? Nieuwsuur zocht het uit:

Amazon heeft vannacht zijn eerste reeks internetsatellieten gelanceerd. De webwinkel van de Amerikaanse miljardair Jeff Bezos gaat hiermee in de ruimte de strijd aan met het commerciële ruimtevaartbedrijf SpaceX van Elon Musk.

De lancering van 27 internetsatellieten is onderdeel van Project Kuiper. De naam verwijst naar de Kuipergordel voorbij de baan van Neptunus. Deze gordel van miljarden komeetachtige objecten is vernoemd naar de Nederlands-Amerikaanse astronoom Gerard Kuiper.

Eind 2023 stuurde Amazon al twee testsatellieten de ruimte in. Uiteindelijk wil het bedrijf met meer dan 3200 satellieten wereldwijd telecommunicatie gaan aanbieden. SpaceX heeft sinds de eerste lancering in 2019 al meer dan 8000 satellieten gelanceerd.

Ook Europees netwerk

Ook Europa is bezig met de lancering van zijn eigen nieuwe satellietennetwerk om minder afhankelijk te worden van niet-Europese satellieten. Nu maken Oekraïense militairen gebruik van Starlink, het satellietennetwerk van SpaceX. Daardoor speelt eigenaar Musk een belangrijke rol in de oorlog in Oekraïne.

Deze afhankelijkheid leidt tot problemen: afgelopen februari dreigde Trump deze levensader van het Oekraïense leger af te sluiten als Oekraïne niet akkoord ging met een mineralendeal. In het najaar van 2022 leidde een storing in de satellieten van Starshield tot stagnatie van de Oekraïense opmars.

Naar verwachting worden de 290 nieuwe Europese satellieten gelanceerd in 2029. Het is het derde Europese satellietennetwerk en is gericht op communicatie. De andere Europese netwerken zijn bedoeld voor observatie van de aarde en voor navigatie.

Ruimte overvol

Ook andere grootmachten, zoals China en Rusland, zijn bezig met eigen vergelijkbare systemen. Met al deze netwerken wordt het druk in de ruimte. Tegen 2030 kan het aantal laagvliegende snelle communicatiesatellieten op 100.000 liggen.

Zo kan een overvolle ruimte op 550 kilometer hoogte ertoe leiden dat de exacte locatie van elke individuele satelliet niet meer te volgen is. Ook neemt de kans op botsingen toe. Bovendien zijn de effecten op het milieu nog onduidelijk.

In de Amerikaanse staat Illinois is een auto door een naschoolse opvang gereden. Daarbij zijn vier kinderen tussen 7 en 18 jaar omgekomen en zeker zes kinderen gewond geraakt.

De auto raakte in eerste instantie mensen die voor het houten gebouw stonden, boorde zich in het gebouw, verwondde mensen die daar waren en kwam er aan de andere kant weer uit, om tegen een hek tot stilstand te komen.

De bestuurder van de SUV bleef ogenschijnlijk ongedeerd, maar is voor onderzoek naar het ziekenhuis gebracht. De politie in Illinois zegt dat er geen opzet in het spel lijkt te zijn. Wat wel de oorzaak is, moet worden afgewacht.

Zangeres S10 annuleert de optredens die ze op Bevrijdingsdag zou geven. Dat heeft haar management laten weten, meldt het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

S10 zou als Ambassadeur van de Vrijheid op 5 mei optreden op de bevrijdingsfestivals in Assen, Roermond, Amsterdam en Den Haag. Voor die festivals wordt nu gezocht naar een andere artiest.

De optredens die de zangeres komende week zou geven voor haar clubtour worden verplaatst. De show in Eindhoven gaat van 1 mei naar 6 juni, de show in Antwerpen van 2 mei naar 26 mei en het concert in Alkmaar van 3 mei naar 5 juni.

Privéomstandigheden

Eerder stelde S10 ook al shows uit vanwege privéomstandigheden. De Telegraaf schreef vorige week dat haar tweelingbroer zwaargewond is geraakt bij een val van een flat in Amsterdam. Het management van S10 zei eerder daar niet op te willen reageren.

De politie heeft nog drie mannen gearresteerd voor de ontvoering van een 24-jarige man in Breda begin februari. Het gaat om een 21-jarige man uit Made, een 24-jarige man uit Roosendaal en een 20-jarige man uit Breda.

Het slachtoffer werd ontvoerd vanaf een parkeerplaats bij een sportcomplex aan de rand van Breda. Hij werd door meerdere mannen in zwarte kleding en bivakmutsen in een busje gestopt. Een dag later meldde hij zich in goede gezondheid bij de politie.

Eerder werden voor de ontvoering al een man uit Zundert en drie mannen uit Breda aangehouden. De man uit Zundert en één uit Breda zitten nog vast. De andere twee zijn vrijgelaten, maar zijn nog wel verdachten in het onderzoek.

Drugsconflict

Kort na de ontvoering zei de politie al dat het waarschijnlijk een gerichte actie was. Nu vermoedt de politie dat een drugsconflict uit de hand is gelopen.

Vanwege dit conflict waren er meer geweldsincidenten in de omgeving van Breda, denkt de politie. Zo zijn ook familieleden van betrokkenen bedreigd. "De politie heeft er de afgelopen tijd alles aan gedaan om de geweldsspiraal te doorbreken."

De drie nieuw aangehouden mannen zitten in volledige beperkingen en worden deze week voorgeleid aan de rechter-commissaris. Die beslist of zij langer blijven vastzitten.

Europol heeft een nieuwe speciale eenheid gelanceerd om het rekruteren van jongeren door criminelen aan te pakken. Acht landen, waaronder Nederland, Duitsland, Frankrijk en Noorwegen, gaan onder leiding van Zweden samenwerken.

De Europese politiediensten zien dat de uitbuiting van jonge daders door de georganiseerde misdaad is toegenomen. Door kwetsbare jongeren in te zetten, voorkomen criminelen dat ze zelf gepakt worden.

"Voor criminelen zijn jongeren de perfecte voetsoldaten", vertelt hoofd Serious and Organised Crime bij Europol Andy Kraag. "Ze zijn goedkoop, minder zichtbaar, kunnen goed gemanipuleerd worden en ze zijn vervangbaar."

Groomen

Volgens Europol worden de jonge daders op online platforms geronseld en geïnstrueerd. Criminelen maken de opdrachten zo aantrekkelijk mogelijk.

"Het is de juiste taal; er wordt gesproken over challenges, het wordt met video's gedaan, ze verheerlijken de levensstijl van de criminelen", legt Kraag uit. "Als een jongen dan toehapt, gaan ze hem één-op-één groomen." De jongeren worden zo gemanipuleerd en overtuigd om een klus te doen.

Uiteindelijk kunnen jongeren met een wapen op pad worden gestuurd om een moord te plegen. Volgens Kraag kan iedere jongere met een telefoon geronseld worden voor een criminele klus.

Subtiele signalen

De taskforce gaat zich niet alleen op jongeren richten, maar ook op het identificeren van criminele netwerken die jongeren ronselen. Ook zoekt het de samenwerking op met de techbedrijven achter de online platforms om de ronselberichten en -video's te verwijderen.

Europol heeft ook een lijst gepubliceerd met signalen waar ouders op kunnen letten bij hun kind. Volgens Kraag gaat het daarbij om subtiele signalen, zoals plotselinge gedragsveranderingen of geen geld hebben maar toch nieuwe spullen.

NOS Stories sprak eerder een ronselaar en een deskundige over het probleem:

Het was te verwachten dat het project om Overvecht-Noord als eerste Utrechtse woonwijk aardgasvrij te maken, zou mislukken. Dat concludeert de Utrechtse Rekenkamer. De gemeente had volgens de Rekenkamer te weinig middelen, kennis en geld om te komen tot zo'n wijk. Ook verliep de samenwerking met onder meer Eneco en de woningcorporaties stroef.

In 2016 besloot de gemeente Utrecht dat Overvecht-Noord de eerste wijk moest worden waar mensen in 2030 volledig aardgasvrij zouden koken, douchen en verwarmen. Samen met andere partijen, zoals energieleverancier Eneco, startte de gemeente een project om de wijk van het gas te halen. In totaal ging het om ruim 8000 woningen: grotendeels huurwoningen en ruim 2000 koopwoningen.

Vorig jaar werd de stekker uit het project getrokken, omdat het te duur werd voor de bewoners in de wijk. Op verzoek van de gemeente deed de Rekenkamer onderzoek naar hoe het project kon mislukken.

Onvoldoende mogelijkheden

In het onderzoeksrapport stelt de Rekenkamer dat de gemeente, die de regie had over het project, vanaf het begin onvoldoende mogelijkheden had om zijn doel te bereiken. Utrecht huurde weliswaar mensen met kennis in, maar had niet de mogelijkheid om inwoners wettelijk te verplichten van het aardgas af te gaan. Daarnaast had de gemeente te weinig geld om het project te laten slagen, ook al lukte het wel om subsidies binnen te halen.

Volgens de Rekenkamer waren er vooraf geen duidelijke afspraken gemaakt tussen alle betrokken partijen, schrijft RTV Utrecht. "Gemeente en samenwerkingspartners stellen vast dat ze aan de slag moeten, dat niemand weet hoe, maar dat ze 'het gaan uitvinden' door samen aan de slag te gaan", staat in het rapport te lezen.

Verder stelt de Rekenkamer dat de gemeente de plannen niet bijstuurde toen de omstandigheden veranderden, bijvoorbeeld toen de landelijke wetgeving werd uitgesteld. Ook hadden de gemeente en de betrokken partijen verschillen van inzicht, maar werden die onvoldoende of te laat besproken.

"De beëindiging van het project was daarmee voorspelbaar", concludeert de Rekenkamer. "Hoewel jarenlang aan het project is gewerkt, weten bewoners van Overvecht-Noord nu nog niet wanneer zij van het aardgas af moeten."

Reactie gemeente

De gemeente laat weten niet alle conclusies uit het rapport te delen. Er was wel degelijk voldoende informatie over de wijk, maar dat de samenwerking stroef verliep tussen alle partijen, onderschrijft de gemeente. Vooral dat dit zo laat in het traject pas zichtbaar werd.

Maar: "Tussendoor bijsturen zou niet hebben bijgedragen aan een beter of eerder bereikt resultaat", zegt het College van Burgemeester en Wethouders. Er lag een duidelijke wens om de hele wijk aardgasvrij te maken en op één punt wilde de gemeente zeker geen water bij de wijn doen: de belofte dat het voor iedereen betaalbaar moest zijn.

In België rijden er vanwege een nationale stakingsdag vandaag veel minder treinen, bussen, trams en gaan er minder vluchten. Onder anderen personeel in het openbaar vervoer en afhandelingsmedewerkers van de luchthavens doen mee met de acties. De staking begon gisteravond om 22.00 uur en eindigt vanavond om dezelfde tijd.

Ook het Nederlandse treinverkeer heeft last van de staking. Zo rijden er minder Eurocity's en Eurocity Direct-treinen tussen de stations Rotterdam Centraal en Brussel-Zuid. De NS verwacht geen hinder voor Eurostar-treinen tussen Amsterdam en Parijs, maar raadt reizigers aan de website van NS International in de gaten te houden.

Op het vliegveld van Maastricht is het vandaag drukker, omdat de luchthaven vluchten overneemt die vanaf Zaventem in België zouden vertrekken.

In de haven van Antwerpen wordt ook gestaakt, waardoor schepen de haven niet in- of uit kunnen. De VRT meldt dat de staking de haven miljoenen euro's kan gaan kosten. "Een haven leeft van de beweging op het water. Deze staking zullen we zeker voelen", zegt een woordvoerder tegen de omroep. Volgens hem duurt het na de staking nog zeker twee dagen om de achterstand in te halen.

23 stakingsdagen

De christelijke en socialistische vakbonden voeren onder meer actie tegen plannen van de regering-De Wever om de pensioenen te hervormen en de lonen niet te verhogen.

"Gewone mensen krijgen te horen dat ze langer moeten werken, voor minder pensioen. De mensen pikken dit niet langer", stelt de voorzitter van vakbond ACV op de Vlaamse Radio 1. "Als de regering met ons wil overleggen en naar ons luistert, hoeven we geen actie te voeren."

Inclusief de staking van vandaag waren er op het Belgische spoor dit jaar al 23 stakingen.

Het begrotingstekort loopt dit jaar naar verwachting op tot 2,3 procent, heeft het Centraal Planbureau berekend. Eerder werd uitgegaan van een tekort van 1,8 procent.

Het grotere tekort komt deels door afspraken die in de voorjaarsnota zijn gemaakt. Er gaat meer geld naar steun voor Oekraïne, naar gemeenten, asiel en stimulering van duurzame energie.

In de cijfers die het ministerie van Financiën presenteerde rond de voorjaarsnota werd juist uitgegaan van een iets lager tekort door het akkoord over de voorjaarsnota. Dat komt vooral doordat een deel van de uitgaven wordt gedekt met geld dat op de plank bleef liggen, de zogenoemde onderuitputting. Het CPB had dat geld eerder al voor een deel in de berekeningen meegenomen, terwijl dat bij het ministerie niet het geval was.

Los van dat voorjaarsakkoord zou het tekort al wat hoger zijn uitgevallen doordat de overheid vorig jaar meer geld uitgaf dan gedacht.

Hogere schuld

Ook de komende jaren is het tekort hoger dan gedacht. In 2026 komt het begrotingstekort uit op 2,8 procent, daarna loopt het iets terug. De staatsschuld loopt daardoor de komende jaren op. Van 43,4 procent van het bruto binnenlands product in 2024 naar 50,2 procent in 2029.

In Spanje en Portugal is de stroomvoorziening na de massale uitval van gisteren bijna volledig hersteld. De Spaanse netbeheerder Red Eléctrica meldde om 06.00 uur dat het netwerk weer op 99 procent van zijn vermogen functioneert. De Portugese premier Montenegro zei gisteravond al dat in zijn land de stroomvoorziening bijna volledig was hersteld.

In beide landen viel gisteren om 12.33 uur binnen enkele seconden overal de stroom uit. Naar de oorzaak wordt nog altijd gezocht.

In Madrid en de Portugese stad Porto werd het einde van de grote stroomstoring gisteravond met gejuich ontvangen:

De storing stortte beide landen in chaos. Het luchtverkeer en de treinen kwamen tot stilstand. Spaanse reddingsdiensten zeggen dat ze 35.000 gestrande trein- en metroreizigers hebben gered die ergens op hun traject stil waren komen te staan. Velen konden daarna ook nog niet thuiskomen: duizenden gestrande passagiers hebben de nacht op trein- en metrostations doorgebracht.

Winkels en evenementen als het Masters-tennistoernooi van Madrid moesten klanten en bezoekers wegsturen, omdat communicatie en verlichting uitvielen. Ook het internet en het telefoonnetwerk werkten niet meer. Verkopers van radio's die op batterijen werken, deden goede zaken. Wie zo'n radio wilde kopen, moest wel contant geld op zak hebben, want de geldautomaten deden het ook niet meer.

De schade is niet te overzien. Beide landen kwamen volledig tot stilstand en daardoor de economische bedrijvigheid ook. Daar komt ook nog de schade bij aan bederfelijke producten die niet genoeg werden gekoeld. De Spaanse krant El País zegt dat de schade in Spanje in het slechtste geval oploopt tot 4,5 miljard euro.

Inmiddels komt het normale leven weer op gang. In Madrid en andere plaatsen rijdt het meeste ov weer. De Spaanse luchtverkeersleiding zegt dat in de drie belangrijkste vestigingen (Madrid, Barcelona en Sevilla) de problemen voorbij zijn.

Oorzaak nog onbekend

Het Portugese Nationale Cyber Security Centrum zegt dat de storing niet door sabotage is veroorzaakt. Volgens de Portugese netbeheerder Redes Energéticas Nacionais (REN) zijn extreme temperatuurschommelingen in het binnenland van Spanje de oorzaak.

Voor de Spaanse premier Sánchez komt die conclusie te vroeg. "De oorzaak wordt nog onderzocht. Het is beter om niet te speculeren."

Het Tijdelijk Noodfonds Energie is alweer gesloten, want het geld is op. Sinds de opening, vorige week, zijn er meer dan 210.000 aanvragen binnengekomen. Hiermee is het volledige beschikbare budget van 56,3 miljoen euro benut, verwacht het Noodfonds.

"De enorme toestroom van aanvragen in minder dan een week laat zien onder hoeveel financiële druk veel huishoudens momenteel staan en hoeveel behoefte er is aan ondersteuning", zegt een woordvoerder van het fonds.

Het geld is bedoeld voor huishoudens die een relatief groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan de energierekening. Huishoudens die voor het fonds in aanmerking komen, krijgen gedurende zes maanden een deel van de energierekening vergoed.

'Maximaal haalbare'

Het Noodfonds zegt te begrijpen dat de sluiting "teleurstellend is voor huishoudens die nog een aanvraag wilden indienen". Zij krijgen het advies om contact op te nemen met de gemeente of hulporganisaties zoals Geldfit. Zij kunnen mogelijk helpen bij het vinden van alternatieve regelingen of andere vormen van ondersteuning.

Het Noodfonds gaat niet opnieuw open, laat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten. In plaats daarvan kijkt het kabinet naar een meer structurele oplossing, met een energiefonds vanuit de overheid. Het geld zou dan moeten komen uit het Europese Sociale Klimaat Fonds. "Voor de zomer is hier meer over duidelijk", aldus het ministerie.

Ook de afgelopen jaren werd het Tijdelijk Noodfonds Energie meerdere keren opengesteld voor huishoudens die in de problemen kwamen door een hoge energierekening. Vorig jaar was de pot met geld ook al leeg voor het einde van de aanmeldperiode.

De Amerikaanse opsporings- en veiligheidsdienst FBI zet leugendetectors in om te ontdekken wie er informatie lekt vanuit de dienst. De FBI heeft berichten daarover in The Washington Post bevestigd.

"De ernst van de lekken in kwestie heeft de komst van de leugendetector versneld, omdat ze mogelijk schade aan de beveiligingsprotocollen bij de dienst met zich meebrachten", zegt een woordvoerder tegen de krant.

Ook andere Amerikaanse overheden voeren de strijd tegen het lekken van informatie op, aldus de krant, zoals het departement voor Binnenlandse Veiligheid en de rampenbestrijdingsdienst FEMA.

Beslag op communicatie

Dat is het gevolg van een aanscherping van richtlijnen door minister van Justitie Bondi. Die aanscherping maakt het mogelijk om in onderzoek naar lekken naar de pers beslag te leggen op privécommunicatie van journalisten. Dat hoeft geen geheime informatie te zijn, beslaglegging is mogelijk als informatie naar mening van de regering gelekt is om "chaos en wantrouwen te zaaien".

Ambtenaren van het ministerie van Defensie verklaarden anoniem tegen de The Washington Post dat hun minister Hegseth gedreigd heeft met het inzetten van leugendetectors. Daarnaast zou hij hebben geëist dat een aantal hoge ambtenaren en hoge militairen een leugendetectortest aflegt.

Angst is voelbaar

De angst onder de Defensieambtenaren is voelbaar, schrijft de krant. Sommige medewerkers, die normaal gesproken wel met journalisten praten, willen dat nu niet, omdat ze bang zijn dat ze een leugendetectortest moeten ondergaan.

"Het is een giftige omgeving", zegt een ambtenaar. "Ten eerste is er de onzekerheid dat je niet weet of je ontslagen wordt of niet." Daarnaast spreekt de medewerker van "een heksenjacht" om de klokkenluiders te vinden. "Ze proberen degenen die de partijlijn niet volgen het zwijgen op te leggen."

Zorg dat ouders tijdens het eerste levensjaar van hun kind langer betaald thuis kunnen blijven. Dat is beter voor de baby en bovendien een effectieve manier om het personeelstekort in de kinderopvang te verminderen, zeggen twee economen.

Het kabinet besloot onlangs om het plan voor bijna gratis kinderopvang op de lange baan te schuiven. Dat is niet voor de eerste keer; inmiddels rekenen Nederlandse opvangorganisaties de hoogste prijzen van de hele EU.

Geef nieuwe ouders langer en beter betaald ouderschapsverlof, bijvoorbeeld een half jaar, is het idee van de economen. In die periode is er dan geen opvang voor baby's nodig. Vooral babygroepen zijn arbeidsintensief voor kinderopvanglocaties. Zij moeten 1 pedagogisch medewerker inzetten per 3 baby's tot 1 jaar. Voor oudere kinderen gaat het om 1 per 5 kinderen of soms zelfs per 8.

Vraag 'gigantisch omlaag'

"Met langer betaald verlof gaat de vraag naar kinderopvang gigantisch omlaag, want baby's worden niet opgevangen en je speelt personeel vrij voor de oudere kinderen", zegt Thomas van Huizen, econoom en onderzoeker aan Universiteit Utrecht. Met hoogleraar economie Janneke Plantenga maakte hij de bijbehorende berekeningen.

Met een half jaar ouderschapsverlof wordt het personeelstekort een stuk kleiner, concluderen ze. Als dat verlof wordt verlengd naar een jaar verdwijnt het tekort zelfs helemaal. Dan komen er ongeveer 11.000 opvangmedewerkers vrij en is het huidige personeelstekort van rond de 7000 mensen ruim opgelost. Het geld dat dan overblijft zou de overheid kunnen besteden aan meer betaald ouderschapsverlof.

De economen zeggen er wel bij dat tijdens het ouderschapsverlof het volledige loon moet worden doorbetaald, in plaats van zoals nu 70 procent van het loon. Want anders gaan ouders alsnog eerder werken, omdat hun verlofuitkering fors lager is dan het salaris dat ze verdienden.

Niet gewend aan verlof

Zo'n langer ouderschapsverlof is nog niet ingevoerd, omdat we in Nederland geen traditie hebben van betaald ouderschapsverlof en hoe je dat laat aansluiten op de kinderopvang", zegt hoogleraar Plantenga. "Voor het welzijn van het kind horen verlof en opvang bij elkaar, en dan kan je die twee regelingen beter goed op elkaar laten aansluiten."

Pas sinds een paar jaar krijgen ouders een deel van het ouderschapsverlof betaald. "En dan alleen omdat het moest van de EU, niet omdat er hier veel discussie over was."

Nederland kent ook nog een zwangerschapsverlof en partnerverlof. Die regelingen zijn in vergelijking met regelingen in andere landen kort en gaan gepaard met een lage vergoeding. Bovendien zijn ze vooral toegankelijk voor mensen in loondienst.

Volgens onderzoek uit Denemarken en Italië kan het slecht zijn voor baby's tot een jaar om naar de crèche te gaan. Het zou op latere leeftijd het risico verhogen op een lager IQ, ADHD en depressie.

Goed voor oudere kinderen

Voor kinderen ouder dan een jaar is er ruim wetenschappelijk bewijs dat opvang juist nuttig is. Zo zitten kinderen die naar de opvang zijn gegaan doorgaans beter in hun vel, doen ze het beter op school, hebben ze een betere gezondheid en lopen ze minder risico om later in de criminaliteit of armoede te belanden. Dat blijkt uit studies waarbij kinderen in de VS, Noorwegen en Zweden decennia zijn gevolgd.

Vooral kinderen uit kwetsbare gezinnen hebben baat bij kinderopvang. Daarom vinden economen al langer dat kinderopvang ook betaalbaar moet worden voor ouders die niet werken.

Het is tijd dat de Nederlandse overheid dit inziet, zegt Karen Strengers van Branchevereniging Maatschappelijk Kinderopvang. "Opvang wordt hier vooral als een noodzakelijk kwaad gezien of als arbeidsmarktvoorziening. Dan zwabbert het beleid. Ouders en opvangorganisaties weten nooit wat ze kunnen verwachten."

Geen oma- en opadag meer

Mocht de kinderopvang op termijn goedkoper worden, dan verwachten onderzoekers dat ouders ongeveer evenveel blijven werken als nu en een oppasdag bij oma en opa inruilen voor professionele opvang.

Berekeningen van het Centraal Planbureau en het Sociaal Cultureel Planbureau laten zien dat (bijna) gratis kinderopvang er amper voor gaat zorgen dat Nederlandse ouders meer gaan werken. Dat laatste was al jaren de belangrijkste reden om opvang betaalbaar te maken.

De grootste economische winst zit dus ergens anders, denken Plantenga en Van Huizen. Ze berekenden dat in Spanje elke euro die werd geïnvesteerd in betaalbare opvang voor kinderen de overheid onder de streep 4 euro opleverde. Dat kwam vooral doordat opvang goed was voor de ontwikkeling van kinderen. Zij deden het beter op het gebied van gezondheid, school en werk.

Na de zomer komt het kabinet met een nieuw plan voor alle verlofregelingen.

Wereldwijd nemen bossen jaarlijks veel CO2 op uit de lucht, waardoor ze de opwarming van de aarde remmen. Maar wetenschappers weten weinig over waar deze koolstof blijft. En ze weten niet of bossen in de toekomst zoveel blijven opnemen. Een nieuwe satelliet van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA moet helpen deze vragen te beantwoorden.

De satelliet, genaamd Biomass, is de eerste sonde die voor bossen nauwkeurig kan meten hoeveel hout, en daarmee koolstof, er is opgeslagen en hoeveel erbij komt en verdwijnt. "Dit is echt vernieuwend", zegt Kristof Van Tricht, onderzoeker bij het Vlaamse onderzoeksinstituut VITO. "Je ziet zo de hartslag van het bos." Biomass is aan het eind van de ochtend (Nederlandse tijd) gelanceerd vanuit Frans-Guyana.

Op dit moment neemt het land op aarde, met daarop onder meer de bossen, jaarlijks ruwweg een kwart van de CO2 op die mensen in de lucht brengen. Oceanen nemen nog eens een kwart op en de rest blijft in de lucht en draagt zo bij aan de opwarming.

Bossen groeien harder

Dat bossen zoveel CO2 opnemen, komt onder meer door klimaatverandering zelf, zegt Guido van der Werf van de Wageningen Universiteit. Door de stijgende temperaturen groeien vooral bossen in het noorden sneller. En de toegenomen hoeveelheid CO2 in de lucht werkt als een soort groenbemester die bomen ook harder laat groeien.

"Maar of dat zo blijft doorgaan, is de vraag. Het is een puzzel", zegt Van der Werf. Zo steeg de hoeveelheid CO2 vorig jaar opvallend snel, terwijl mensen maar iets meer uitstootten. Mogelijk komt er een punt dat door de hogere temperaturen niet meer CO2 wordt opgenomen, bijvoorbeeld omdat het te droog wordt.

"Er zijn wel lokale en regionale studies die laten zien dat het minder wordt", zegt Van der Werf. "Maar zo'n knikpunt zie je vaak pas achteraf." Mochten de bossen het punt bereiken dat ze minder CO2 opnemen, dan gaat de planeet sneller opwarmen.

Door wolken en nacht

Al decennia worden bossen vanuit de ruimte in de gaten gehouden. Eerst maakten satellieten opnames met licht dat onze ogen ook zien. Ontbossing zie je dan, net als op een foto, wanneer groen verandert in bruin. Handig voor autoriteiten in bijvoorbeeld Brazilië om het aan te pakken.

Alleen werkt deze methode niet als er wolken zijn of het nacht is. "Dat leidde tot een kat- en muisspel met ontbossingscriminelen die doorhadden dat ze werden opgejaagd met satellietobservaties", zegt onderzoeker Van Tricht. "Zij voerden hun activiteiten vooral uit in lange bewolkte periodes."

Inmiddels zijn er radarsatellieten die altijd kijken: dag en nacht, wolken of geen wolken. Maar de radiogolven die zij gebruiken "zien" alleen het bovenste deel van het bos. Prima om ontbossing te vinden, maar lastig om te schatten hoeveel bomen wegen en hoeveel koolstof erin zit, of te zien dat een bos niet helemaal is omgehakt, maar wel aangetast door bijvoorbeeld brand.

Opgevouwen parasol

Biomass gebruikt radiogolven die helemaal tot de grond komen. Om die relatief grote golven te kunnen opvangen, heeft de satelliet een twaalf meter grote antenne, gemaakt van speciale stof. Deze 'parasol' zit opgevouwen in de raket.

Voor deze aanpak moest ESA wel concessies doen, omdat de golflengtes ook worden gebruikt voor defensie. Zo volgen de Verenigde Staten er raketten en satellieten mee. En dus is afgesproken dat Biomass niet meet boven Noord-Amerika en Europa.

Guido van der Werf van de Wageningen Universiteit hoopt dat Biomass duidelijker gaat maken waar alle opgenomen koolstof blijft. In de boom zelf, de bodem, het dode hout in het bos? Dat is nu nog onduidelijk.

"Dat is de heilige graal van ons vakgebied", zegt Van der Werf. Als ze dit begrijpen, kunnen wetenschappers ook beter inschatten hoeveel CO2 bossen opnemen naarmate de planeet verder opwarmt.

Geheimen van de Amazone

De missie duurt minimaal vijf jaar. Na afloop moet er een driedimensionale kaart van de bossen zijn en kaarten die in beeld brengen waar koolstof bijkomt en verdwijnt. Zeker voor tropische bossen, waarover weinig bekend is, moet dit nieuwe inzichten opleveren.

In Europa is al meer bekend, omdat hier veel onderzoek wordt gedaan in bossen, bijvoorbeeld door de hoogte en dikte van bomen te meten. In uitgestrekte oerwouden is zulk onderzoek niet mogelijk of te kostbaar.

Wetenschappers hopen ook op 'bijvangst'. Zo kan de satelliet kijken hoe ijskappen zich gedragen en een stukje de bodem inkijken. Op die manier kan Biomass hen meer leren over de geschiedenis van de Sahara en het Amazonewoud.

Goedemorgen! De rechtbank in Zwolle doet uitspraak in een online misbruikzaak met tientallen slachtoffers. En in de halve finales van de Champions League staan Arsenal en Paris Saint-Germain tegenover elkaar.

Eerst het weer: vandaag is het zonnig. Bij een matige noordoostenwind wordt het 19 tot 23 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Canadese liberalen winnen de verkiezingen, meldt de Canadese zender CBC. Het is nog niet duidelijk of ze een absolute meerderheid zullen behalen in het parlement. Daarvoor moet de partij 172 zetels van de 343 zetels halen.

In december leek de Conservatieve Partij van kandidaat Poilievre met overmacht de winnaar te worden van de parlementsverkiezingen, maar sinds het dreigement met annexatie en de handelsoorlog van de Amerikaanse president Trump zaten de liberalen sterk in de lift.

Trumps acties wekten woede op bij de Canadezen en wakkerden een golf van nationalisme aan, waardoor de liberalen het verkiezingsverhaal omdraaiden en een vierde ambtstermijn op rij wonnen.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De meivakantie is officieel begonnen en dus zijn veel buitenbaden ook weer open. Sommige baden zijn van gemeenten. Die hebben meer taken, maar minder geld. Dit zwembad in Barneveld redt het nog, maar dat is niet vanzelfsprekend.

Fijne dag!

Voor parttimers was het eerste loonstrookje van dit jaar al even slikken. Door de nieuwe belastingregels bleken velen van hen er in salaris op achteruit te gaan. Datzelfde zien ze komende maand ook terug in hun vakantiegeld.

Wie parttime werkt en maandelijks 1000 euro bruto verdient, krijgt in mei of juni 693 euro netto vakantiegeld gestort. Dat is 213 euro minder dan vorig jaar, blijkt uit een berekening van salarisverwerker ADP. Wie minder dan 1000 euro bruto verdient, krijgt net zo veel als vorig jaar. En wie parttime werkt en tussen de 1000 en 2000 euro verdient, krijgt enkele euro's minder.

De uitkomst is een bevestiging van de dalende koopkracht voor de minima, constateert Dik van Leeuwerden, expert wet- en regelgeving bij ADP. "Dit onverwachte effect van de belastingregels hebben we eerder bij de loonstrookjes gezien en werkt nu ook door in het vakantiegeld", zegt hij. "Dit zijn mensen die vaak gedwongen door hun gezondheid parttime werken. Het zijn de laagste inkomens die er dit jaar op achteruit gaan."

Meer vakantiegeld

Werknemers met een bruto maandinkomen vanaf 2000 euro krijgen dit jaar juist meer vakantiegeld gestort. Dat geldt voor zowel parttimers als mensen die 36 tot 40 uur per week werken. De grootste plus zit bij mensen die 36 uur per week werken en met 2202 euro bruto per maand het minimumloon verdienen. Bij deze groep ligt het vakantiegeld 236 euro hoger vergeleken met vorig jaar.

Wie 3000 euro bruto per maand verdient, krijgt juist 12 euro minder vakantiegeld. Mensen met anderhalf keer modaal, 5382 euro bruto, zien dit jaar 11 euro minder vakantiegeld gestort worden. Alle hogere inkomens krijgen hetzelfde als vorig jaar.