NOS Nieuws - Algemeen

Goedemorgen! Vandaag wordt in Borculo de verwoestende tornado van 100 jaar geleden herdacht. En promovendus Telstar neemt het in de eerste speelronde van de eredivisie (m) op tegen Ajax.

Eerst het weer: het is zonnig, met soms wat dunne wolkenvelden. Het blijft overal droog en de temperatuur stijgt naar 22 tot 27 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een vredesplan voor Oekraïne kan niet tot stand komen zonder Oekraïne, staat in een verklaring van Europese leiders. Ze kwamen bijeen na de aankondiging van de geplande ontmoeting tussen de Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin, komende vrijdag. De Oekraïense president Zelensky is daar niet bij.

Maar volgens de Europese leiders moet Zelensky meepraten over het plan om de oorlog tussen Oekraïne en Rusland te beëindigen. Ook zijn echte onderhandelingen alleen mogelijk bij een staakt-het-vuren of een "vermindering van vijandelijkheden".

Trump en Poetin stelden gisteren dat de partijen in de oorlog dicht bij een vredesbestand zijn. Daarbij zou sprake zijn van een uitruil van grondgebied. Zelensky weersprak dat en zegt Oekraïne geen grondgebied zal afstaan. De Europese leiders benadrukken ook dat de landsgrenzen van Oekraïne vastliggen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De brandweer heeft vrijdagavond een hond uit een rioolput gered. Het dier was door zijn 80-jarige baasje naar buiten gelaten, maar kwam niet meer terug. Anderhalve dag later bleek de hond vast te zitten in een 3,5 meter diepe put.

Fijne zondag!

Na vijf jaar neemt correspondent Mitra Nazar afscheid van Turkije, een land dat op een keerpunt staat.

Vijf jaar geleden verhuisde ik voor de NOS naar Istanbul. Kort na mijn aankomst ging het land in covid-lockdown. Een van de grootste, meest bruisende en luidruchtigste steden ter wereld was opeens stil, de straten uitgestorven. Meeuwen en straatkatten hadden het rijk alleen, terwijl miljoenen mensen opgesloten zaten in hun huiskamer op de vlucht voor het onzichtbare virus. Een behoorlijk gekke tijd om te beginnen aan een nieuw correspondentschap, kan ik zeggen.

Ondanks het besmettingsgevaar ontwaarde ik in het begin een hoopvolle stemming op mijn nieuwe standplaats. Turkije had turbulente jaren achter de rug. Veel aanslagen, een mislukte staatsgreep, en vooral groeiende repressie. De democratie, persvrijheid en mensenrechten stonden zwaar onder druk. President Erdogan had de touwtjes van de macht elk jaar een stukje steviger in handen genomen.

Maar in de zomer van 2019 was er iets gebeurd dat weinig mensen nog voor mogelijk hadden gehouden. De oppositie versloeg Erdogans AK-partij op lokaal niveau in belangrijke steden als Ankara en Istanbul. Vooral Istanbul was belangrijk: Erdogan was de belangrijkste stad en het economische hart van Turkije kwijtgeraakt, aan een talentvolle politicus genaamd Ekrem Imamoglu, die burgemeester werd.

Mensen die snakten naar verandering zagen bewijs dat Turkije nog niet helemaal was afgegleden, dat het nog mogelijk was om de zittende macht weg te stemmen. Er was hoop dat zoiets ook landelijk zou kunnen gebeuren. Die bleek ijdel.

In mei 2023 zag ik Erdogan de presidentsverkiezingen opnieuw winnen. De oppositie had zich meer verenigd dan ooit tevoren, maar het was niet genoeg.

Dat hij nipt won, en pas in de tweede ronde, is wel van belang. Het is allang niet meer zo dat Erdogan verkiezingen wint omdat hij razend populair is, zoals in de eerste jaren van zijn leiderschap. Voor de man die het land al twee decennia vrij solistisch leidt, is de steun flink afgenomen.

Maar mensen durfden een machtswisseling in tijden van crisis niet aan, en ze vertrouwden de oppositie niet. In een land waar de macht zo gecentraliseerd is, is de zittende leider de enige die het land weer uit de crisis kan trekken, is vaak de gedachte.

'Wie Istanbul wint, wint Turkije'

Intussen bleef Imamoglu een bedreiging voor Erdogan. In alles werd hij in Istanbul tegengewerkt door de regering in Ankara. Hij werd geplaagd door rechtszaken, maar won in 2024 opnieuw lokale verkiezingen. "Wie Istanbul wint, wint Turkije", zei Erdogan toen hij in de jaren 90 zelf burgemeester van Istanbul was. Imamoglu kwam te dichtbij, weten we nu.

In de vroege ochtend van 19 maart zagen we live op televisie hoe politiewagens de ambtswoning van de burgemeester omsingelden. De politie viel binnen en Imamoglu werd meegenomen.

Verdacht van corruptie en het leiden van een criminele organisatie zit Imamoglu nu al vier maanden in de zwaarst beveiligde gevangenis van het land. Voor veel Turken was wel duidelijk dat Erdogan en zijn entourage koste wat het kost aan de macht willen blijven.

De pijlen zijn niet alleen gericht op Imamoglu. De regering heeft de aanval ingezet op diens partij, de CHP, ooit opgericht door Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van het moderne Turkije. Honderden partijleden zijn dit jaar opgepakt, vijftien CHP-burgemeesters zitten in de gevangenis. Zonder aanklacht, in voorarrest. Bewijs is afwezig, flinterdun of 'vertrouwelijk'.

Justitie houdt vol dat het onafhankelijk opereert, maar Erdogan houdt zich in toespraken niet in. Hij noemt de CHP een corrupt netwerk dat functioneert als een "octopus, wiens armen zich uitstrekken over het hele land en daarbuiten". De vrees is dat de arrestaties na de zomer zullen doorgaan. Net zo lang tot er van de oppositie weinig meer over is.

Wegkijkende leiders

Dit gebeurt allemaal terwijl de internationale gemeenschap wegkijkt. Met Trump ("Ik heb respect voor Erdogan") in het Witte Huis, en Europa's afhankelijkheid van de Turkse defensie-industrie vanwege spanningen met Rusland, weet Erdogan dat hij niet al te veel kritiek van buitenaf hoefde te vrezen.

Hij heeft gelijk. De meeste Turken, ook degenen die op Erdogan stemmen, weten dat dit soort arrestaties politiek gemotiveerd zijn. Zo gaat het nou eenmaal in Turkije, hoorde ik mensen zeggen.

Wat er in Turkije gebeurt, staat niet op zichzelf. Anne Applebaum beschrijft in Autocracy Inc. hoe autoritaire leiders wereldwijd steeds meer van elkaar leren, elkaars tactieken overnemen en elkaars regimes normaliseren. Erdogan past in dat rijtje, sterker nog: hij is een van de pioniers. Net als Orbán in Hongarije en Poetin in Rusland, gebruikt hij verkiezingen als legitimatie, maar zorgt hij dat het speelveld al lang voor de stembusgang ongelijk is.

Ruim 23 jaar lang bouwde Erdogan een controlestaat met grip op media en een loyaal juridisch apparaat. Nu plukt hij daar de vruchten van. Werd Turkije eerder beschreven als 'competitief autoritair systeem', nu is de Turkse regering op weg een volledige autocratie te worden, schrijft politiek analist Gonul Tol. "Een autocratie in de stijl van Rusland, waarin de president zijn tegenstanders zelf uitkiest en verkiezingen alleen nog show zijn."

Geest terug in de fles

Vijf jaar na mijn aankomst in Turkije moet ik concluderen dat de hoop die ik in het begin aantrof, naar de bodem van de put is gezonken. Na de arrestatie van Imamoglu zagen we massa's mensen de straat op gaan, ogenschijnlijk onbevreesd.

Maar de geest ging al gauw weer in de fles. De demonstrerende studenten die ik sprak durven zich niet langer uit te spreken, bang dat ook zij worden opgepakt. Studenten, journalisten, activisten, advocaten; ze liggen allemaal in de vuurlinie. Dat was al zo, maar sinds dit jaar is het in Turkije nog een tandje gevaarlijker geworden om te strijden voor democratie.

Ongeëvenaarde solidariteit

In vijf jaar zag ik Turkije in al haar rauwheid. Ik was er tijdens protesten, bosbranden, aardbevingen en twee verkiezingen. Ik sprak familieleden van politieke gevangenen, nabestaanden van vermoorde vrouwen, ouders van kinderen die onder het puin lagen. Ik sprak dappere mensen die blijven strijden voor gelijke kansen en vrijheid.

Bovenal zag ik de ongeëvenaarde solidariteit van de Turkse bevolking in de moeilijkste tijden. Dan heb ik het vooral over de aardbevingen van februari 2023, waarvan de beelden altijd op mijn netvlies zullen blijven staan.

Hoe mensen alles uit hun handen lieten vallen om hun landgenoten uit het puin te graven, heeft diepe indruk op me gemaakt. Dat zegt misschien veel meer over Turkije, dan het verhaal van een steeds autocratischer wordende regering.

Ik heb Turken leren kennen als de meest dappere en veerkrachtige mensen. Ik heb gezien hoe hoop ook weer opeens terug kan komen.

Een slogan uit Imamoglu's campagne luidt "Her sey cok guzel olacak": alles komt goed. Zelfs nu, na alle arrestaties van dit jaar, zijn mensen ervan overtuigd dat er betere tijden aankomen.

In Duitsland zijn honderden fans van rivaliserende voetbalclubs met elkaar op de vuist gegaan. Het gaat om aanhangers van Hannover 96, dat in de tweede divisie speelt, en Rot-Weiss Essen uit de derde divisie. Volgens de politie ging het om maar liefst 500 mensen. Een onbekend aantal is gewond geraakt.

Fans van Hannover 96 waren op weg naar huis na een uitwedstrijd in Düsseldorf, de aanhang van Essen kwam juist uit de regio Hannover. Op het station van Oelde, ongeveer halverwege beide steden, troffen de groepen elkaar.

De deels vermomde supporters gingen elkaar op het perron te lijf met vuisten, knuppels en pepperspray. Ook werd gegooid met flessen en stenen. De politie had een kwartier nodig om de groepen uit elkaar te drijven.

Vanwege de massale vechtpartij werd het station gesloten en het treinverkeer stilgelegd. Dat duurde zo'n twee uur. Aan het einde van de avond vertrokken de groepen alsnog per trein naar huis. De politie doet nog verder onderzoek.

In de Siciliaanse havenstad Messina hebben duizenden mensen geprotesteerd tegen de geplande aanleg van een brug tussen Sicilië en het Italiaanse vasteland. Ze zijn bezorgd over de dreiging van aardbevingen, milieuschade en mogelijke maffia-inmenging. Ook zijn veel betogers boos dat zo'n 500 huishoudens moeten verhuizen om de bouw mogelijk te maken.

De politie schatte het aantal demonstranten op ongeveer 2500. De organisatie sprak volgens lokale media van zo'n 10.000 betogers.

Deze week werd groen licht gegeven voor de aanleg van de brug over de Straat van Messina. Over de verbinding wordt in Italië al decennia gesproken.

Voors en tegens

Voorstanders, onder wie verkeersminister Salvini, wijzen op de economische impuls door de aanleg van de brug. Salvini zegt dat de brug "het grootste infrastructuurproject in het Westen" wordt.

Maar de betogers op het protest in Messina spreken van "een electorale fata morgana, die al jarenlang fundamentele middelen wegtrekt van de daadwerkelijke ontwikkeling van Messina, Sicilië en Calabrië". Volgens hen kunnen de 13,5 miljard euro voor de brug veel beter worden besteed. Experts zijn ook kritisch op het bouwplan, onder meer vanwege het aardbevingsrisico.

De brug over de Straat van Messina moet 3,7 kilometer lang worden. Voorbereidende werkzaamheden beginnen mogelijk al volgende maand. In 2033 moet de brug voltooid zijn.

Correspondent Heleen D'Haens liet twee jaar geleden zien hoe treinen nu de oversteek maken van het vasteland naar Sicilië en omgekeerd, een tijdrovende reis:

Een vredesplan voor Oekraïne kan niet tot stand komen zonder Oekraïne. Dat is een van de punten in een verklaring van Europese leiders na overleg over de geplande topontmoeting van de presidenten Trump en Poetin over Oekraïne, komende week. De Oekraïense president Zelensky is daar niet bij.

De leiders van Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Polen, Finland, Italië en de Europese Commissie zeggen blij te zijn met Trumps poging om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Maar het land moet daarover kunnen meepraten, schrijven ze in een verklaring. Ook zeggen ze dat echte onderhandelingen alleen kunnen als er een staakt-het-vuren of een "vermindering van vijandelijkheden" komt.

Verder benadrukken de leiders dat de landsgrenzen van Oekraïne vastliggen en niet door geweld verlegd kunnen worden. President Zelensky zei gisteren ook dat zijn land geen gebied zal afstaan aan Rusland. Trump had daar wel op gezinspeeld.

Alaska

Trump en Poetin ontmoeten elkaar vrijdag in Alaska. Het wordt de eerste keer sinds 2021 dat de presidenten van de Verenigde Staten en Rusland elkaar direct spreken. Trump en Poetin zien elkaar voor het eerst sinds 2019 weer.

Het Witte Huis zegt dat Trump open staat voor een top met ook Zelensky erbij. Een woordvoerder benadrukt wel dat vooralsnog alleen een bilaterale ontmoeting tussen Trump en Poetin wordt voorbereid. Dat zou op Poetins verzoek gebeuren.

De Amerikaanse vicepresident Vance heeft ondertussen met de Britse minister Lammy een eigen Oekraïne-overleg georganiseerd. De twee spraken op Lammy's buitenverblijf in Kent met vertegenwoordigers van Oekraïne, Europese landen en de NAVO.

Vance brengt vakantiedagen door op het landhuis Chevening, dat van oudsher wordt gebruikt door de Britse minister van Buitenlandse Zaken.

Het is niet duidelijk wat het overleg in Kent heeft opgeleverd. Een Amerikaanse functionaris zegt tegen persbureau Reuters dat er "significante vooruitgang" is geboekt in de richting van "president Trumps doel om de oorlog in Oekraïne te beëindigen". Zelensky noemde het overleg in zijn dagelijkse videoboodschap eveneens productief.

In de duinen bij Groot Valkenisse in Zeeland heeft brand gewoed. Volgens de Veiligheidsregio stond een gebied zo groot als drie voetbalvelden in brand.

De brand brak gisteravond uit aan de zeekant. Mogelijk heeft vuurwerk daarbij een rol gespeeld. In de duinen zijn resten van afgestoken vuurwerk gevonden.

Het vuur verspreidde zich vervolgens snel over de top van de duinen:

Met de inzet van blusvoertuigen uit zes plaatsen lukte het om het vuur snel in te dammen en te voorkomen dat een groter gebied zou afbranden.

Aan het einde van de avond was het vuur onder controle. De politie doet verder onderzoek naar de brandoorzaak.

Het Albanese Openbaar Ministerie heeft in samenwerking met Europol een Albanese drugsbende opgerold die tonnen cocaïne van Paraguay naar Europa heeft gesmokkeld. Bij een transport naar Antwerpen in november 2020 ging het om 11.600 kilo, bij een transport in Hamburg in 2021 om 16.400 kilo.

Volgens het Albanese OM bestierden de leiders een transnationale organisatie die de hele keten controleerde: van de productie, opslag en bewerking in Paraguay tot en met de distributie in Europa en de witwasoperatie die daarbij hoorde. De drugs zaten verstopt in ladingen zeep, verfblikken en lijmcilinders.

"De organisatie kan als een van de machtigste Albanese organisaties in de internationale cocaïnehandel worden beschouwd", zeggen de Albanese openbare aanklagers. "Ze was in staat om de prijs van cocaïne op de Europese markten direct te beïnvloeden en in korte tijd grote hoeveelheden verdovende middelen te verhandelen. De organisatie onderscheidde zich van andere door zijn enorme financiële slagkracht, goede organisatie en vermogen om inbeslagnames te boven te komen."

Rotterdam

In het persbericht staat dat in Rotterdam 600 kilo cocaïne en 2 miljoen dollar aan cashgeld werden onderschept. Vermoedelijk hield dat verband met de lading die in september 2020 in Antwerpen aan land was gebracht, maar het bericht is daar niet duidelijk over. Bij die onderschepping zijn ook twee Albanese verdachten aangehouden.

De organisatie kwam bij opsporingsdiensten in beeld, nadat die in 2021 de versleutelde berichtendienst Sky ECC hadden weten te kraken.

Witwassen

De onderzoekers legden ook de bijbehorende geldstroom van West-Europa naar Albanië bloot. Albanese chauffeurs van internationale busdiensten namen het mee tegen een vergoeding van 2 procent van de waarde het gesmokkelde geld.

Dat geld werd binnen en buiten Albanië in vastgoed en bedrijven geïnvesteerd. Het Albanese OM heeft beslag gelegd op een vakantieresort, villa's, appartementen en tienduizenden euro's contant geld.

In Albanië zijn negen verdachten aangehouden. In België is één verdachte opgepakt, het zou gaan om de leider. Naar zes verdachten wordt nog gezocht.

Eef Bos, oud-hoofdredacteur van De Telegraaf, is vannacht overleden. Dat meldt De Telegraaf. Bos was 78 jaar.

Bos was al ruim tien jaar lid van de driekoppige hoofdredactie van De Telegraaf, voor hij in 2006 werd benoemd tot algemeen hoofdredacteur. Hij gaf tot in 2009 leiding aan de toen 270-koppige redactie van De Telegraaf.

Bos had een lange carrière bij de krant, waarin hij allerlei verschillende functies bekleedde. Hij begon als opmaakredacteur, werd daarna redacteur en verslaggever op onderwerpen als sport, landbouw en natuur. Daarna had hij meerdere leidinggevende functies, waarna hij onderdeel werd van de hoofdredactie.

Atypische hoofdredacteur

Door oud-collega's wordt Bos omschreven als sympathiek, redelijk en ook als atypische hoofdredacteur. Hij had een grote liefde voor de natuur en voer een wat gematigder koers dan zijn voorgangers. Hij stuurde de krant wat meer richting het midden, schrijft De Telegraaf, waar een breder publiek voor was.

Bos werd in 2009 opgevolgd door Sjuul Paradijs.

De militaire regering van Niger nationaliseert de enige industriële goudmijn in het land. De Australische exploitant, McKinel Resources Limited, zou ernstig tekortgeschoten zijn bij het nakomen van afspraken.

Juntaleider generaal Tiani maakte het besluit bekend in een tv-toespraak. "De maatregel is in lijn met de visie dat we het in bezit nemen door het volk van de natuurlijke hulpbronnen moeten promoten", zei hij. In juni nationaliseerde de junta al een dochteronderneming van een Frans uraniumbedrijf.

McKinel Resources Limited kreeg in 2019 de meerderheid van de aandelen van de mijn in het zuidwesten van Niger in handen. In 2023 produceerde die mijn 177 kilo puur goud. De kleinschalige winning van goud leverde dat jaar 2200 kilo op.

Volgens de junta verkeert de mijn in erbarmelijke staat. De exploitant zou verzuimd hebben in de mijn te investeren en achterlopen bij het betalen van belastingen en de uitbetaling van salarissen van het personeel.

Junta aan de macht

De militairen zijn sinds 2023 aan de macht. De toenmalige president Bazoum werd afgezet omdat zijn regering het land slecht zou besturen en geen greep kreeg op jihadisten die vanuit Mali en Nigeria oprukten.

De junta volgde daarna het voorbeeld van andere militaire regimes in de regio en verbrak de militaire samenwerking met de voormalige kolonisator Frankrijk.

De politie is op zoek naar twee mannen die betrokken waren bij de zware mishandeling van een 33-jarige man in de binnenstad van Haarlem, vorige week. Het slachtoffer zegt dat hij een harde kaakslag kreeg toen hij zei dat hij homoseksueel is.

Het incident gebeurde in de nacht van 31 juli op 1 augustus, meldt omroep NH. Halverwege de nacht liep de man samen met zijn vriend in de drukke Smedestraat, midden in het uitgaansgebied. Daar raakte hij in gesprek met een voor hem onbekende man.

Buiten bewustzijn

"Het was vriendelijk, we lachten wat", vertelt hij aan het Haarlems Dagblad. "Hij zei iets over mooie vrouwen die over straat liepen, waarop ik losjes zei: 'Ik zie er hetero uit, maar ik ben gay'. Toen ben ik meteen buiten bewustzijn geraakt door een klap in mijn gezicht. In het ziekenhuis werd ik pas weer wakker."

Volgens zijn vriend was het niet de man die het gesprek aanknoopte, maar een andere man die plotseling uithaalde. Het slachtoffer viel bewusteloos op straat en werd daar nog meermalen in het gezicht geschopt.

Omstanders

Zo'n acht à negen omstanders haalden de dader weg en probeerden hem in bedwang te houden. Toch wist hij te ontkomen, samen met de man die het gesprek had aangeknoopt.

Het slachtoffer werd opgenomen in het ziekenhuis. Daar plaatsten artsen een aantal titanium platen en schroeven in zijn kaak en onder zijn oog. Voorlopig mag hij uitsluitend vloeibaar voedsel eten.

De politie is op zoek naar de twee mannen. Het slachtoffer gaat aangifte doen. "Ik had nooit verwacht dat dit hier in Nederland kon gebeuren. In mijn geboorteland Uganda wel", zegt hij. "Ik moest vluchten vanwege mijn seksualiteit. Want daar zijn anti-lhbti-wetten."

In de podcast Het Beste uit het Oog zitten de beste gesprekken die afgelopen week voorbijkwamen in NOS Met het Oog op Morgen. Deze week ging het onder meer over de situatie in Gaza.

Internationaal kwam er felle kritiek op het plan van Israël om Gaza-Stad te bezetten. Oud-VN-gezant Sigrid Kaag vertelde aan Simone Weimans hoe moeilijk het is om mensen in Gaza te bereiken.

Verder werd er in Rotterdam een protestmars gehouden tegen femicide. De mars werd georganiseerd door Dolle Mina, de feministische beweging die een halve eeuw geleden actievoerde voor gelijkheid, emancipatie en rechtvaardigheid. Sia Hermanides is lid van deze generatie Dolle Mina's en samen met Dunya Verwey, een van de initiatiefnemers in de vorige eeuw, vertelde ze aan Cees Grimbergen waarom de vrouwenbeweging nog steeds belangrijk is.

Het Oog ging ook nog even terug in de tijd. Namelijk naar de Eerste Wereldoorlog. De veldslag bij een fort bij Warschau in Polen wordt ook wel 'de slag van de dode mannen' genoemd. Duitsland gebruikte bij die slag namelijk gifgas tegen Russische soldaten, die zich daar niet tegen konden beschermen. Historicus Paul Moeyes legde in gesprek met Wilfried de Jong uit dat die slag zo heet omdat de lichamen van de Russische soldaten begonnen te ontbinden terwijl ze nog in leven waren.

Deze aflevering van Het Beste uit het Oog kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Het Israëlische kabinet stemde afgelopen week in met de bezetting van Gaza-Stad, een verdere escalatie in de oorlogsvoering van premier Netanyahu. Een groter wordende groep Joden in Nederland lijkt te worstelen met het beleid van de Israëlische premier en spreekt zich uit tegen de oorlog in Gaza.

Naomi Mestrum, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), merkt dat een groot deel van de Joodse gemeenschap in Nederland 'oorlogsmoe' is. "Iedereen wil dat er een einde komt aan de oorlog. Wanneer er dan weer gedreigd wordt met het innemen van nieuw gebied, lijkt het er niet op dat dat in zicht is."

Ze vreest ook dat de strategie van de Israëlische regering voor het terugbrengen van door Hamas gegijzelde Israëliërs, niet veel oplevert. "De meeste gijzelaars zijn vrijgekomen door onderhandelingen. Recente pogingen daartoe zijn helaas mislukt, dat maakt veel mensen moedeloos."

Hadassah (haar achternaam is bij de redactie bekend) schrijft voor een Joods weekblad. Ook zij is oorlogsmoe. "Ik zie dat mensen daar lijden en ik ben zelf ook een mens. Als je dat ziet, dan doet dat altijd iets met je. Ik vind het heel moeilijk en zou willen dat het zo snel mogelijk ophoudt. Iedere stap die niet naar vrede leidt, is voor iedereen nadelig."

Wat haar ook dwarszit is hoe mensen naar haar zijn gaan kijken sinds de oorlog in Gaza. "Ik ben student en heb een bruisend studentenleven. Ik heb ook een Joodse naam, als ik me daarmee aan nieuwe mensen voorstel, roept dat vaak vragen op over mijn mening over de politieke situatie in Israël. Daar heb ik moeite mee. Dan denk ik: waarom moet ik mij op een feestje ineens uitspreken over een politieke situatie waar ik geen invloed op heb?"

Chantal Runne is oprichter van diverse initiatieven voor samenwerking tussen joden en moslims. Ze is zelf Joods en veroordeelt de aangekondigde bezetting van Gaza-Stad. "Het gaat om onnodig lijden en sterven. Ik vind het heel frustrerend dat de Israëlische regering niet van stoppen weet." Haar opvatting is gedurende de oorlog veranderd. "In het begin vond ik de verdediging van Israël rechtvaardig, maar het gaat nu al een lange tijd veel te ver. Deze waanzin moet stoppen."

Tegelijkertijd vindt Runne dat een vredesoproep nooit eenzijdig kan zijn. "Hamas moet ook gestopt en ontmanteld worden. Bovendien vind ik het verschrikkelijk dat joodse instellingen en personen in Nederland met bedreigingen en intimidatie te maken krijgen."

CIDI-directeur Mestrum kreeg recentelijk nog met de bekladding van haar kantoor te maken. Ze is het met Runne eens: "Iedereen die ik erover spreek, vindt dat Hamas geen zeggenschap meer mag hebben over Gaza en de gijzelaars terug naar huis moeten." Dat maakt de huidige situatie voor haar nog complexer. "Als Israël nu met de oorlog stopt, zorgt dat er niet voor dat de gijzelaars terugkomen, vermoed ik. Ik weet gewoon niet meer wat goed is."

Runne beseft dat haar opmerkingen altijd kritiek zullen opleveren. "Wanneer je beide kanten begrijpt, wordt dat je niet in dank afgenomen. Mijn uitspraken liggen altijd onder een vergrootglas, ik weet dat ik stevige kritiek krijg van de ene of de andere kant." Ook Mestrum mist de nuance in het debat. "Wij zijn al jaren voor een tweestatenoplossing en tegen Israëlische nederzettingen in Palestijns gebied. We staan echt niet achter alles wat Israël doet, maar veel mensen willen dat gewoon niet zien."

'Niet één Joods Nederland'

Mestrum merkt ook dat Joodse Nederlanders met steeds meer geweld en intimidatie te maken krijgen. "Die escalatie wordt in de hele gemeenschap gevoeld." Ook Hadassah ziet dat gebeuren. "Op dit moment wordt elk Joods evenement beveiligd. Dat was voor 7 oktober 2023 ook al zo, maar die ontwikkelingen nemen alleen maar toe. Dat is natuurlijk van de zotte."

Hadassah benadrukt dat Joods Nederland veelkleurig is. "We zijn allemaal individuen met een andere mening. We moeten een onderscheid maken tussen Joden en de regering-Netanyahu. Ik merk dat Nederlandse Joden vaak verantwoordelijk worden gehouden voor wat de Israëlische regering doet, maar dat is helemaal niet representatief voor hoe alle Joden zich voelen."

Ze vindt dat het in deze tijd de verantwoordelijkheid is van iedereen om van zich te laten horen. "Er zijn twee partijen die in deze oorlog de vrede moeten bewerkstelligen. Het is dus niet alleen aan Joden om een vuist tegen het geweld te maken, maar aan iedereen."

Nieuwsuur sprak twee Joodse jeugdvrienden die nauwe banden hebben met Israël. Het Israëlische geweld in Gaza stelt hun liefde voor het land op de proef:

De brandweer heeft samen met een aantal buurtbewoners een hond gered die ruim anderhalve dag lang vastzat in een 3,5 meter diepe rioolput in Wetering.

De 14-jarige hond lijkt zijn hachelijke avontuur goed te hebben doorstaan. "Hij liep wat wiebelig, want hij had 38 uur lang klemgezeten", zegt buurtbewoonster Annelie de Jong bij RTV Oost. "Hij heeft uiteindelijk wat pijnstillers gekregen."

De hond met de naam Zenn was er donderdag vandoor gegaan toen zijn baasje (85) hem 's ochtends naar buiten liet. Hij kwam daarna niet terug.

Zo verliep de redding:

De Jong kwam in actie toen ze een oproep op Facebook zag om uit te kijken naar de vermiste hond. Ze begon een zoektocht.

"Ik liep samen met mijn broertje en mijn man rond toen ik die putdeksel zag. We besloten toch maar even te kijken", vertelt ze. "Toen ik de putdeksel optilde, keken er ineens twee oogjes omhoog. Ik riep meteen zijn baasje erbij. Die was zó blij, hij barstte in tranen uit."

"We belden de brandweer, maar moesten een half uur wachten omdat dit geen prioriteit heeft", vervolgt ze. "Dat was écht een heel lang half uur."

Werkzaamheden

De rioolput aan de Wetering Oost was vanwege werkzaamheden afgesloten met een houten deksel. Opvallend genoeg kwam die deksel precies weer op de put terecht nadat de hond eroverheen was gelopen. Het dier zat 3,5 meter onder de grond.

De put was zo smal dat brandweermensen er niet met een ladder in konden komen. Uiteindelijk hebben ze een van de brandweerlieden er met brandslangen in gehesen en hem daarna weer mét hond naar boven gehaald. Het eerste wat Zenn deed toen hij weer veilig en wel boven stond, was al het zand van zich afschudden.

De politie was eerder deze week al bij de woning in Veldhoven geweest waar gisterochtend een 34-jarige vrouw dood werd gevonden. Dat zegt een aantal buurtbewoners bij Omroep Brabant. De echtgenoot van de vrouw zou daarna met zijn spullen vertrokken zijn, maar keerde donderdagavond terug.

De 34-jarige vrouw werd gisteren dood aangetroffen in een woning in een kleine buitenwijk van Veldhoven.

Inmiddels is bekend geworden dat haar echtgenoot (35) zichzelf gisteren aan het einde van de ochtend bij de politie heeft gemeld. Hij zei dat zijn vrouw dood in huis lag. De man is aangehouden. De drie kinderen van het stel zijn ergens anders ondergebracht.

De politie heeft gisteren de hele dag onderzoek gedaan in en rond het huis en is daar ook vandaag nog mee bezig.

Heftige ruzie

Verschillende overburen en buren vertellen bij Omroep Brabant dat de man en vrouw afgelopen dinsdag een "flinke" en "heftige ruzie" hadden. De overburen konden die in hun huis zelfs binnen horen.

"Ik heb de vrouw zelf de politie horen bellen", vertelt een buurtbewoner. "De politie was echt heel snel hier, natuurlijk ook omdat er drie kinderen op het adres wonen."

Volgens de buren is de man dinsdag met zijn spullen en de auto vertrokken. "Maar donderdagavond stond zijn auto hier ineens weer", zegt een overbuurman.

Natrillen

"Ik sta nog helemaal na te trillen", zegt een achterbuurman. "Normaal zie je zoiets aankomen, maar dit totaal niet. We hadden geen last van ze, maar we hadden ook geen contact met ze."

Of er inderdaad politie aan de deur stond in Veldhoven afgelopen dinsdag, wil een politiewoordvoerster niet bevestigen. "We nemen alles wat voor, tijdens en na vrijdagochtend is gebeurd mee in het onderzoek", wil ze alleen kwijt.

Poppodia belandden steeds vaker in de rode cijfers in 2024, hoewel er meer belangstelling was en meer bezoekers dan het jaar ervoor. Ook werd er meer opgetreden.

De Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) vergeleek de cijfers van de afgelopen twee jaren van 59 poppodia. Meer dan de helft van deze podia sloot vorig jaar af met verlies.

In 2024 bedroegen de totale inkomsten van de poppodia 253 miljoen euro, een stijging van 12 procent ten opzichte van 2023. De uitgaven daarentegen stegen meer dan 14 procent.

De inflatie heeft er flink ingehakt volgens Arne Dee, beleidsmedewerker van VNPF. "Alles wordt snel duurder." De grootste stijging zit vooral in de personeelskosten door hogere lonen. Daarnaast werden de gages voor artiesten hoger.

Van de 74 VNPF-podiumleden is 98 procent een non-profitorganisatie. Juist deze podia hebben het financieel zwaar te verduren.

Veel poppodia zijn afhankelijk van gemeentelijke subsidies. "Maar de meeste subsidies indexeren niet mee", zegt Dee. Er is dus geen compensatie bij inflatie. Hoeveel subsidie een gemeente aan de cultuursector uitgeeft, hangt af van hoe belangrijk de gemeenteraad en het college dit vinden.

Steden als Tilburg, Utrecht en Amsterdam investeren "écht in cultuur", ziet Dee. "Deze gemeenten zien dat cultuur meer oplevert dan het kost. Hierdoor komen er meer uitgaven in omliggende horeca en hotels. Cultuur maakt een stad aantrekkelijk."

Volgens VNPF hebben poppodia een publieke rol: het tonen van artistieke kwaliteit en het stimuleren van talentontwikkeling. Dee vreest dat een gevolg van de rode cijfers een verschraling van het muziekaanbod wordt. "Het eerste waar op wordt bespaard zijn op de 'risicovolle programma's'. Dit zijn de minder bekende nieuwe talenten."

Jos Feijen, directeur van de Effenaar in Eindhoven, ziet zich genoodzaakt om voorzichtiger te programmeren. Het poppodium draaide vorig jaar verlies. "We kijken kritisch naar ons programma en nemen minder risico's."

De oplossing zit volgens Feijen niet in het verhogen van de ticketprijzen. "Die ticketsopbrengsten gaan eigenlijk voor 90 procent naar artiesten." Grote kosten voor huur en personeel worden niet door recettes gedekt. "Dus een podium houdt daar relatief weinig aan over."

Hij voelt er weinig ook voor om andere kosten door te berekenen aan het publiek. "Ik kan het bier wel voor een tientje verkopen, maar dat schiet niet op. Ik wil ook toegankelijk blijven voor publiek", zegt de directeur.

Meer bezoekers, maar ook meer kosten

In Breda groeide het bezoekersaantal van Mezz van 50.000 naar 72.000, maar ook daar eindigde het jaar met een negatief saldo. Directeur Rik Peters maakt zich zorgen over de ontwikkelingen. "Ik ben juist meer activiteiten gaan doen, om meer bezoekers te trekken, maar de kosten stegen nog meer."

"Popmuziek wordt ondergewaardeerd," zegt Peters. Dit ziet hij terug in de verdeling van gemeentelijke subsidies. "Gemeentes zien de impact van popmuziek niet in. Theaters en musea krijgen culturele subsidies van miljoenen en wij tonnen."

Sociaal doel

Voorlopig blijft het water aan de lippen staan, denkt Peters. "Dit systeem is niet houdbaar als de kosten blijven stijgen en de subsidies niet meebewegen. We zijn eigenlijk aan het ondernemen met een sociaal doel, zonder de financiële middelen die daarbij horen."

Ondanks de kostenstijgingen zijn er ook poppodia die de toekomst minder somber inzien. Bird in Rotterdam wrong zich in allerlei bochten om geen verlies te draaien. "Ik denk dat we grootste financiële tegenslagen voorlopig achter de kiezen hebben," vertelt directeur Hugo Dirkson.

"We hadden in 2023 ineens een tekort van 50.000 euro op een begroting van 1 miljoen euro." Door een noodfonds dat jaar vanuit de gemeente Rotterdam kon Bird het tekort opvangen.

"We hebben gekozen om juist in talentontwikkeling te blijven investeren. Wel hebben we het meerdaagse festival Birdfest moeten schrappen om uit de rode cijfers te blijven." De ticketprijzen heeft het podium al opgeschroefd, daarnaast heeft de gemeente meer subsidie toegekend.

Het is zwarte zaterdag en dat veroorzaakt vooral veel drukte op de Franse wegen. Op de piek om 11.40 uur stond er 1273 kilometer file in het land, ruim 200 kilometer meer dan vorige week.

"We zien vooral veel terugkerend vakantieverkeer", zegt een woordvoerder van de ANWB.

De drukte neemt langzaam af, maar reizigers moeten tot 14.00 uur rekening houden met vertragingen. Onder andere op de Route du Soleil, de snelweg van de Franse hoofdstad naar de Côte d'Azur, en de A9, die Orange verbindt met de Spaanse grens, staan files.

Hitte

De ANWB waarschuwt voor de A75, normaal gesproken een goed alternatief is voor de A7. Daar is een ongeluk gebeurd en reizigers moeten ook daar rekening houden met vertraging.

In het zuiden van Frankrijk geldt een weerwaarschuwing voor extreme hitte. De ANWB adviseert weggebruikers om de auto goed te controleren voordat ze de weg opgaan.

"Als je pech krijgt, zorg dat je beschutting kunt opzoeken, bijvoorbeeld met een paraplu in de auto," aldus de ANWB. "Zorg ook altijd dat je voldoende water in de auto hebt, vooral als je reist met huisdieren."

In de Alpenlanden is de drukte vergelijkbaar met vorige week, zegt de ANWB. Ook daar is het voornamelijk drukker op de wegen door terugkerend verkeer. "Maar nergens is er meer dan een uur tot anderhalf uur vertraging," aldus de woordvoerder.

Reizigers op de A10, ook wel de Tauern Autobahn tussen Salzburg en Villach, moeten rekening houden met drukte. Ook bij de Zwitserse Gotthardtunnel en de Karawankentunnel in Oostenrijk staan files.

In Nederland gaan de scholen in het zuiden van het land op maandag 18 augustus alweer open. "Maar ook in delen van Duitsland en in de Scandinavische landen komt de vakantie ten einde. Daarom is er vooral veel terugkerend verkeer."

De man die begin deze week zijn sigaret aanstak met het herdenkingsvuur bij de Arc de Triomphe in Parijs, is veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van drie maanden. De zaak leidde tot veel ophef in Frankrijk.

De rechter acht de man schuldig aan het ontheiligen van het Graf van de Onbekende Soldaat. Daar liggen resten van een niet-geïdentificeerde soldaat die sneuvelde in de Eerste Wereldoorlog. De eeuwige vlam is een eerbetoon aan alle omgekomen soldaten.

De 47-jarige Hakim H. stak maandagavond zijn sigaret aan met de eeuwige vlam. Op beelden was te zien dat hij hurkte voor het herdenkingsvuur, zijn sigaret bij het vuur houdt en na het aansteken wegloopt.

De beelden werden massaal gedeeld online en zorgden voor veel ophef.

Veel mensen reageerden verontwaardigd op de beelden. Zo noemde de Franse minister van Veteranenzaken het gebruik van de vlam voor het aansteken van een sigaret "een belediging voor de gesneuvelden, de geschiedenis en ons land".

De Franse minister van Binnenlandse Zaken noemde het een "onwaardige en ellendige daad". Hij gaf aan de verblijfsvergunning van de man te willen intrekken. De Marokkaanse Hakim H. heeft een vergunning tot oktober 2025 en die wordt mogelijk ingetrokken.

De man heeft tijdens de snelrechtzitting gereageerd op zijn actie. Hij noemde het "de domheid van de eeuw". Hij zei dat het hem spijt en dat hij zijn excuses aanbiedt aan alle Fransen. Hij zei dat hij onder invloed was van alcohol en medicijnen toen hij een vuurtje zocht.

Het lijkt erop dat de wolf een zomerpauze inlast. Het aantal aanvallen op schapen is sinds half mei flink afgenomen. Een zomereffect dat ook in voorgaande jaren al zichtbaar was. Vermoed wordt dat de wolven zich dan voeden met jonge reeën en andere pasgeboren dieren.

"Het dier maakt een kosten-batenanalyse en wordt bovendien beïnvloed door de opgedane ervaring", zegt wolvendeskundige Timo van der Veken bij RTV Drenthe. "De wolf is een opportunist."

Het zomereffect blijkt uit het aantal meldingen van gedode schapen bij Bij12. Dat is de organisatie die voor veehouders een schadevergoeding regelt als uit DNA-onderzoek blijkt dat een wolf inderdaad de schuldige is.

Uitzonderingen

Uit die meldingen blijkt dat op 18 juli tien schapen werden gedood in Zwolle. Acht dagen later ging het om elf schapen in Nijkerk. Maar zulke grote aantallen in deze periode van het jaar lijken uitzonderingen.

De daling is vooral in Drenthe opvallend. Vorige maand werden zes dode schapen in Bovensmilde gemeld, maar in de rest van juli zijn er in Drenthe geen aanvallen op schapen geregistreerd. En dat terwijl er afgelopen winter bij een aanval in het Drentse dorp Nooitgedacht nog 22 schapen tegelijk werden gedood.

2024, en ook de jaren daarvoor, tonen een vergelijkbaar beeld. Toch laat het zomereffect zich niet gemakkelijk verklaren.

Wat zeker meespeelt is dat veehouders hun schapen beter beschermen met wolfwerende rasters. Sinds de start in 2021 is er in Drenthe voor ruim 3,2 miljoen euro aan subsidie verstrekt voor zo'n hekwerk, meldde Bij12 gisteren.

De organisatie noemt 2025 daarom "een topjaar". Tot 11 juli kwamen er 174 subsidieaanvragen binnen van professionele en particuliere schapenhouders. Omdat de subsidiepot voor wolvenrasters leeg dreigde te raken, stelt de provincie Drenthe meer geld beschikbaar.

Toeristen

Naast de rasters denken deskundigen dat ook het groot aantal toeristen dat in de zomer door de bossen struint wolven afschrikt.

Toch blijft het voor veel betrokkenen gissen naar duidelijke oorzaken. Deskundige Timo van der Veken van de universiteit Leiden heeft toch wel een idee. Hij doorzocht grote hoeveelheden wolvenpoep en stelt op basis daarvan dat het roofdier flexibel inspeelt op de omstandigheden in de natuur.

"Dat wil zeggen dat de wolf op voedsel jaagt op basis van de aanwezige (kwetsbare) prooidiersoorten en de energetische opbrengst van deze dieren", aldus Van der Veken. "Jonge zeer kwetsbare reeën zijn er in overvloed vanaf gemiddeld half mei. Naarmate de zomer vordert, worden deze jonge reeën echter steeds meer zelfstandig en aandachtig. De kwetsbaarheid van de prooisoort neemt af."

Runderen

In het wild levende runderen (galloway en sayaguesa die vrij in natuurgebieden grazen) vormen een tweede belangrijk prooisoort. En ook hier zijn de jonkies gemakkelijk te vangen. "De geboortepiek vindt plaats vanaf maart. Studies tonen aan dat de eerste twee levensweken kritisch zijn, maar ook kalveren tot enkele maanden oud kunnen worden gepredeerd", aldus de Belgische wetenschapper.

Kortom, naarmate de zomer ten einde loopt, worden de meest geconsumeerde prooidiersoorten minder kwetsbaar. De wolf verruimt de blik, maakt een kosten-batenanalyse en richt zich op schapen. Die zijn vooral zo interessant omdat ze meestal op dezelfde plek grazen.

Er is nog een laatste, mogelijke verklaring voor de wolvenhonger naar schapen in het najaar: ook wolvenwelpen, geboren tussen april en juni, ontwikkelen zich. "Hun energetische nood neemt toe", aldus Van der Veken. Maar zelf jagen moeten de kleine wolven nog leren. Dus moeten de ouders op stap voor extra voedsel. Daarbij kiezen ze volgens Van der Veken altijd voor de gemakkelijkste weg, het vee.

Vandaag herdenkt Japan de allesverwoestende aanval van 9 augustus 1945, toen een Amerikaanse bom de zuidelijke stad Nagasaki in de as legde. Maar het is een gespannen herdenking: tachtig jaar na de atoombom is Japan omringd door kernmachten.

Rusland dreigt openlijk met nucleaire inzet, Noord-Korea vuurt raketten af als machtsvertoon en China moderniseert zijn kernarsenaal in rap tempo.

Herdenking 80 jaar na bombardement Nagasaki

Burgemeester Shiro Suzuki waarschuwde tijdens de herdenkingsdienst in Nagasaki Peace Park dat conflicten over de hele wereld intensiever worden en dat landen vastzitten in een vicieuze cirkel van confrontatie en uiteenvallen. "Als we op deze manier doorgaan, belanden we uiteindelijk in een nucleaire oorlog."

Bij de ceremonie zijn 2600 overlevenden, nabestaanden en diplomatieke vertegenwoordigers uit ruim negentig landen aanwezig. Ook Nederland, dat zelf slachtoffers kende onder de krijgsgevangenen in Nagasaki, is vertegenwoordigd.

Een bel luidde precies om 11.02 uur - het moment dat de Amerikanen de bom gooiden - en daarna volgt een minuut stilte. Tegelijkertijd klonken de kerkklokken van de kathedraal voor het eerst sinds het bombardement.

"De existentiële crisis van de mensheid is voor ons allemaal acuut," aldus Suzuki tijdens de herdenking. "Nagasaki moet de laatste locatie zijn waar een atoombom valt. We zullen hand in hand ons uiterste best moeten doen om kernwapens af te schaffen en wereldvrede te bereiken."

Terwijl het internationale klimaat grimmiger wordt, zoeken kunstenaars in Japan naar nieuwe manieren om het verleden te doorgronden. Zo wordt in een gerenommeerd theater in Tokio op een bijzondere manier stilgestaan bij het verleden. Op het podium brengen Japanners en Amerikanen, ooit vijanden, nu juist samen een ingetogen voorstelling in een eeuwenoude Japanse podiumkunst: Noh. Geen spektakel, maar een kalme fluit, poëtische teksten en traditionele gewaden.

Centraal staat Robert Oppenheimer, de natuurkundige die de atoombom hielp ontwikkelen. "Een pelgrim reist naar Hiroshima en ontmoet daar een mysterieuze figuur", vertelt de Amerikaanse hoofdrolspeler John Oglevee. "Dat blijkt de geest van Oppenheimer." In de voorstelling is hij geen held of duivel, maar een verdwaalde ziel, verscheurd door schuldgevoel.

"Het verhaal gaat over zijn innerlijke strijd, zijn lijden, en uiteindelijk zijn bevrijding", verklaart toneelschrijver Allan Marett. "Zijn verlossing ligt juist in zijn afdaling naar de hel."

Niet alleen slachtoffers, ook daders

De voorstelling, geregisseerd door de Japanse Noh-meester Akira Matsui, doorbreekt de gebruikelijke manier van herdenken. "Bij herdenkingen in Japan spreken we vooral over onze slachtoffers, de hibakusha", zegt Matsui. "Maar het was oorlog. En Japan heeft ook anderen veel aangedaan. Wij zijn niet alleen slachtoffers. We zijn óók daders."

Matsui heeft een zeldzaam kritische benadering van de Japanse oorlogsgeschiedenis. Terwijl Hiroshima en Nagasaki wereldwijd symbool staan voor het ongekende geweld van kernwapens, wijzen historici erop dat Japan tussen 1931 en 1945 verantwoordelijk was voor de dood van naar schatting 14 tot 20 miljoen mensen in Azië. De kernbommen op Hiroshima en Nagasaki kostten circa 210.000 mensen het leven.

Maar, zeggen de makers, het gaat niet om aantallen. "Juist omdat de bom in oorlogstijd is ingezet, weten we nu hoe wreed het wapen is", zegt Matsui. "Het verwoest alles, zonder onderscheid. En nu zien we een vergelijkbare vorm van oorlogvoering terugkeren, in Oekraïne, in Gaza: de willekeurige vernietiging van alles en iedereen." Het zijn juist deze toenemende geopolitieke spanningen die een schaduw werpen over de officiële herdenkingen.

Japan presenteert zich al decennialang als uitgesproken vredesstaat, met een diepgeworteld taboe op kernwapens. De gevolgen van de bombardementen maken verplicht deel uit van het onderwijs.

De internationale onzekerheid werkt echter door in het Japanse debat over veiligheid. De radicaal-rechtse partij Sanseito boekte onlangs flinke winst, mede dankzij de controversiële kandidate Saya. Zij stelde dat Japan kernwapens "als effectief verdedigingsmiddel" bespreekbaar moest maken.

Het leidde tot felle kritiek, onder meer van Nihon Hidankyo, de organisatie van overlevenden die vorig jaar nog de Nobelprijs voor de Vrede ontving. Toch werd Saya met ruim 668.000 voorkeursstemmen gekozen in het Japanse Hogerhuis.

Tegelijkertijd voert Japan de militaire uitgaven fors op, met een verdubbeling van het defensiebudget en de bouw van nieuwe legerbases langs de zuidelijke eilanden in de provincie Okinawa.

Pacifisme onder druk

Premier Shigeru Ishiba benadrukte bij de herdenking in Nagasaki opnieuw de Japanse steun voor een wereld zonder kernwapens. Maar die overtuiging staat duidelijk onder druk. Uit recente peilingen blijkt dat een groeiend aantal Japanners het gebruik van kernwapens aanvaardbaar vindt als deze ingezet worden door bondgenoot de Verenigde Staten en gericht zijn tegen bedreigingen, zoals Noord-Korea.

Tegelijkertijd zijn er steeds minder overlevenden, die overtuigd pacifistisch zijn. Voor het eerst zijn er minder dan 100.000 nog in leven. Hun gemiddelde leeftijd is 86. "We leven nu in een tijd waarin de toekomst geen zekerheid meer biedt", waarschuwt regisseur Matsui.

Noord-Korea heeft een aantal speakers weggehaald langs de zuidgrens, meldt Zuid-Korea. Begin deze week haalde Zuid-Korea ook hun speakers weg langs de grens, die naar Noord-Korea waren gericht.

De speakers werden gebruikt voor psychologische oorlogsvoering. Vanuit Zuid-Korea schalde er kritiek op het Noord-Koreaanse regime en K-pop-muziek, als reactie klonk uit de speakers van Noord-Korea geluiden van huilende dieren en bonkende gongs.

Om de spanningen tussen beide landen te verminderen, besloot Zuid-Korea om op 11 juni de luidsprekers uit te zetten. Een dag daarna deed Noord-Korea hetzelfde. Afgelopen maandag begon Zuid-Korea ook met het daadwerkelijk verwijderen van de luidsprekers langs de grens en opnieuw lijkt Noord-Korea dat voorbeeld te volgen.

Of Noord-Korea ook echt daadwerkelijk alle luidsprekers weghaalt, is nog niet te zeggen. Het Zuid-Koreaanse leger heeft wel gezien dat er al een paar zijn weggehaald.

Spanningen

Het verminderen van de spanning tussen beide landen was een verkiezingsbelofte van de nieuwe president van Zuid-Korea, Lee Jae-myung. Noord-Korea ziet weinig in het hervatten van gesprekken met het buurland.

De invloedrijke zus van Kim Jong-un, Kim Yo-jong, zei dat de regering van de nieuwe president niet verschilt van de vorige regering door "het blinde vertrouwen" in de samenwerking met de Verenigde Staten. Ook de voorstellen van president Trump om de gesprekken tussen beide landen op te starten wees ze in een verklaring van de hand.