NOS Nieuws - Algemeen

De Britse autoriteiten doen onderzoek naar mogelijke omkoping rond de bouw van een Microsoft-datacenter in het Noord-Hollandse Middenmeer. In het onderzoek zijn in het Verenigd Koninkrijk vijf panden doorzocht en drie arrestaties verricht.

De Britse overheidsinstantie voor grootschalige fraude, Serious Fraud Office (SFO), onderzoekt de relatie tussen het Britse bouw- en wegenbouwbedrijf Blu-3 en voormalige medewerkers van het wereldwijde bouwbedrijf Mace Group rond de bouw van het Microsoft-datacenter in de gemeente Hollands-Kroon.

Werknemers van Blu-3 worden ervan verdacht meer dan 3 miljoen pond (omgerekend 3,6 miljoen euro) aan steekpenningen te hebben betaald aan voormalige medewerkers van Mace Group. Het Amerikaanse techbedrijf Microsoft maakt geen deel uit van het onderzoek.

Meer dan zeventig SFO-rechercheurs doorzochten gisteren vier woningen en een bedrijfspand in onder meer Londen en Kent. Ook in Monaco vond een huiszoeking plaats.

Reactie

Blu-3 en Microsoft hebben nog niet op het bericht gereageerd. Bouwbedrijf Mace zegt de beschuldigingen uiterst serieus te nemen. "We zijn vastbesloten om het Serious Fraud Office volledig te ondersteunen bij het onderzoeken van beschuldigingen tegen voormalige medewerkers van de groep."

Microsoft kondigde in 2013 zijn eerste datacenter in het Noord-Hollandse Middenmeer aan. Op een bedrijventerrein langs de A7 zijn inmiddels twee grote datacenters gevestigd, een van Microsoft en een van Google.

De komst van de centra ging niet zonder slag of stoot. De afgelopen jaren was onder bewoners veel verzet tegen de komst van de datacentra. Een onderzoeksbureau concludeerde in maart dat de gemeente Hollands Kroon is tekortgeschoten in het informeren van inwoners.

Apple heeft in de Verenigde Staten een bevel van de rechtbank genegeerd en krijgt er daarvoor flink van langs van de rechter. Die eist dat Apple zich onmiddellijk aan de uitspraak houdt. De zaak is zelfs doorgestuurd naar justitie voor de mogelijke criminele vervolging van een manager van het bedrijf. Hij zou in de rechtbank hebben gelogen.

Het gaat om een uitspraak van de rechter uit 2021 in een zaak die Epic Games tegen het bedrijf had aangespannen. Die maker van het populaire schietspel Fortnite stapte naar de rechter omdat het bij elke aankoop via de App Store 30 procent moest afstaan aan Apple.

Na een jarenlange juridische strijd oordeelde rechter dat Apple de concurrentie in de weg heeft gestaan door die commissie te vragen op App Store-aankopen. De rechter oordeelde dat Apple appmakers moest toestaan om hun klanten erop te wijzen dat zij ook buiten de App Store aankopen konden doen.

27 procent commissie

Maar de manier waarop Apple dat deed, kan volgens de rechter niet door de beugel. Zo kregen Amerikanen die op een link klikten om buiten de App Store iets te kopen, grote waarschuwingen te zien dat zij de appwinkel zouden verlaten. Het doel was om ze bang te maken, waardoor zij de aankopen alsnog via de App Store zouden doen.

Bovendien moesten appmakers alsnog 27 procent commissie betalen over aankopen van digitale producten, zoals games, die buiten de App Store om werden gekocht. Dat is minder dan de 30 procent voor aankopen in de App Store, maar de kosten die ontwikkelaars moesten maken, maakten het verschil van 3 procentpunt niet goed.

Hoewel 27 procent minder is dan 30 procent, wist Apple dat deze optie voor ontwikkelaars niet rendabel was, schrijft de rechter. Bovendien rekende Apple daarvoor geen commissie voor aankopen buiten de App Store.

Apple moet per direct aan de slag

Met deze maatregelen heeft Apple "willens en wetens een gerechtelijk bevel van deze rechtbank geschonden", schrijft de rechter. "De rechtbank verbiedt het Apple om nieuwe concurrentieverstorende maatregelen te implementeren om het gerechtelijk bevel te negeren."

De rechter laat merken niet blij te zijn met Apples gedrag. "Dit is een bevel, geen onderhandeling. Er zijn geen tweede kansen als een partij opzettelijk een gerechtelijk bevel negeert."

Apple moet van de rechter per direct stoppen met de 27 procent commissie van aankopen buiten de App Store. Ook mag het bedrijf appmakers niet tegenhouden om gebruikers naar plekken buiten de App Store te wijzen.

Mogelijk strafbaar feit

De rechter laat ook beoordelen of een Apple-manager van de financiële afdeling onder ede heeft gelogen, een strafbaar feit. Roman zei in de rechtszaak dat Apple pas in 2024 besloot om een nieuwe commissie van 27 procent te vragen voor aankopen buiten de App Store. In werkelijkheid had het bedrijf dat al de zomer van 2023 besloten.

"De getuigenis van meneer Roman zat vol misleiding en regelrechte leugens", oordeelt de rechter. Het is aan justitie om te beoordelen of de Apple-manager daarvoor strafrechtelijk vervolgd wordt.

Ook in Europa aangepakt

De zaak gaat om Apples praktijken in de VS, maar ook in Europa wordt het bedrijf aangepakt. De Europese Commissie heeft Apple vorige week nog een boete van 500 miljoen euro opgelegd, omdat het er - net als in de VS - op aanstuurde dat aankopen via de App Store verliepen, waarmee het een commissie van 17 procent opstrijkt.

Apple heeft zestig dagen de tijd gekregen om appmakers meer ruimte te geven om tegen hun klanten te zeggen dat zij buiten de App Store goedkoper uit kunnen zijn. Het bedrijf is in beroep gegaan tegen de boete.

Vandaag is het zwemseizoen in open water begonnen. Vanaf 1 mei tot 1 oktober controleren waterbeheerders op die plekken regelmatig de waterkwaliteit en veiligheid. Dit jaar is er een opvallende plek om te zwemmen bij gekomen: de binnenhaven van het Marineterrein in Amsterdam.

Volgens het Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties (NIVZ) hebben steeds meer mensen de wens om in open water te zwemmen. In de stad gebeurt het nu vooral op 'wildzwemplekken'. Gemeenten hebben liever dat die plekken officiële zwemlocaties worden, waar wordt gecontroleerd, maar vanwege strenge regelgeving is dat niet zo makkelijk.

De beheerder van het Marineterrein Amsterdam is het gelukt om het voor elkaar te krijgen. Mensen zwommen al jaren bij de binnenhaven en nu is het een officiële zwemplek. "Er verandert niet zoveel, behalve dat mensen zeker weten dat de waterkwaliteit goed is en het veilig genoeg is om te zwemmen", zegt woordvoerder Rosa Peper. "We hebben het ook gedaan omdat we een testgebied zijn voor de leefbaarheid van een stad. Zwemmen in een stad is een goede indicatie van een gezond ecosysteem en gezonde mensen."

'Extreem gevoel van vrijheid'

Waarschijnlijk zullen een hoop mensen vandaag het water opzoeken. De temperaturen in Nederland nemen zomerse waarden aan van tussen de 24 en 29 graden.

Vanochtend dook Jim Jansen, wetenschapsjournalist en fanatiek buitenzwemmer, het water van de binnenhaven in. "Het geeft echt een extreem gevoel van vrijheid. Het zwembad beperkt, na 25 à 30 meter moet je je weer omdraaien. Hier ben je de regisseur van je eigen film. Je bepaalt waar je jouw camera op richt: is het de boot of de prachtige architectuur?"

Veilig om in te zwemmen

Nederland telt ruim 700 zwemlocaties. Op een speciale website kunnen mensen zien waar het veilig is om te zwemmen. Rijkswaterstaat geeft daarnaast tips voor het zwemmen in open water. Zo adviseert de organisatie om ter plekke te kijken naar de kleur en geur van het water. Als water een groenblauwe kleur heeft en stinkt, zit er mogelijk blauwalg in.

Verder moeten zwemmers altijd kijken of er geen waarschuwingen hangen op de informatieborden bij de zwemplekken, en na het zwemmen in open water altijd douchen.

In Amsterdam wordt volgens de gemeente de waterkwaliteit van het zwemwater de afgelopen jaren al regelmatig gecontroleerd. Er mag nu het hele jaar door gezwommen worden in de binnenhaven, er komt echter geen toezicht. "Dus wel op eigen risico", aldus Peper.

De eigenaren van een slijterij in Groningen zijn klaar met winkeldieven die jaarlijks duizenden euro's aan schade veroorzaken. Daarom hebben ze op de ruiten en achter de kassa foto's van winkeldieven opgehangen, opgenomen met de beveiligingscamera's.

Eigenaar Bas Bergman vertelt RTV Noord meermaals aangifte te hebben gedaan. "Maar vrijwel allemaal zijn ze geseponeerd. Te weinig tijd, mankracht en bewijsmateriaal, zeggen ze."

Dat laatste is vooral frustrerend, vindt de Groninger, want hij zegt beelden te hebben aangeleverd van de bewakingscamera's. "Daarop is te zien dat er gestolen wordt."

'Inbreuk op privacy'

Nu moeten screenshots op een 'Wall of Shame' dieven afschrikken. Dat is in strijd met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), zegt hoogleraar datadelen en communicatierecht Aline Klingenberg. Een "flinke inbreuk" op de privacy noemt ze het naming and shaming.

De slijterij is toch niet van plan de foto's weg te halen, hoewel de eigenaren weten dat het strafbaar is. "Van de privacywet mag het niet, maar volgens de wet mag je ook niet stelen", redeneert medewerker Petra Dijkema.

"We worden totaal niet ondersteund door de politie en daarom pakken we het nu zo aan."

Volgens de eigenaar ziet de politie haar 'wall of shame' door de vingers:

De slijterij heeft nog meer maatregelen genomen tegen diefstal. Zo hangt er op de ruit een briefje dat klanten verbiedt om met helm of pet binnen te komen. "We willen te allen tijde het gezicht herkenbaar hebben van de klant die bij ons in de winkel is", legt Dijkema uit.

Ook staat voor sommige flessen in het schap nu een kartonnen doos met een plaatje van de fles. "Zo is de fles minder makkelijk mee te nemen."

Collectief winkelverbod

Winkeldieven krijgen steeds vaker een collectief verbod voor winkelgebieden. Daarbij slaan winkeliers de handen ineen tegen personen die vaker de fout in gaan. Tientallen gebieden door heel Nederland maken er al gebruik van.

De redenering erachter is dat een verbod per winkel niet werkte, dan ging de dief gewoon naar de buurman. Met het collectieve winkelverbod zijn personen die herhaaldelijk overlast veroorzaken of een strafbaar feit plegen in het hele gebied niet meer welkom.

Als een winkelier iemand betrapt, kan de ondernemer behalve een individueel winkelverbod ook een collectieve waarschuwing voor 1 jaar geven. De dief is dan nog welkom in andere winkels, maar bij een nieuwe overtreding in een deelnemende winkel, krijgt deze persoon een collectief winkelverbod.

Ook Drenthe op de lijst

In Groningen geldt zo'n collectief winkelverbod nog niet. In Noord-Nederland is dat wel al in Leeuwarden, Sneek, Harlingen en Sellingen het geval.

Ook Emmen is dicht bij een collectief verbod, schrijft RTV Drenthe. "Veel winkeliers ervaren overlast", zegt supermarktmanager Rob Michielsen. Hij verwacht dat over een paar maanden met tientallen ondernemers zal worden gestart.

Zowel vanuit de Verenigde Staten als Oekraïne is positief gereageerd op de mineralendeal die beide landen hebben ondertekend. Afgelopen nacht sloten beide landen na maanden onderhandelen een overeenkomst. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne.

Hoewel de volledige overeenkomst nog niet gepubliceerd is, is wel duidelijk dat de VS en Oekraïne een investeringsfonds oprichten waarbij beide partijen evenveel rechten hebben. De winst van het fonds wordt uitsluitend in Oekraïne geïnvesteerd en het land hoeft ook geen schuld terug te betalen aan de VS.

Geld terug

Met de overeenkomst kan president Trump aan het Amerikaanse volk laten zien dat zij iets terugkrijgen van al het geld wat de Amerikanen de afgelopen jaren aan Oekraïne hebben geschonken.

"Biden heeft ze 350 miljard dollar gegeven. We hebben een deal gesloten waarbij we in theorie veel meer krijgen dan die 350 miljard dollar", zei Trump in een interview met de Amerikaanse zender NewsNation. Verschillende internationale onderzoeken tonen overigens aan dat de VS zo'n 120 miljard dollar aan Oekraïne hebben geschonken.

Trump zei in Vaticaanstad met de Oekraïense president Zelensky de deal te hebben besproken, tijdens de uitvaart van paus Franciscus. Hij zegt dat de overeenkomst "een heel goede zaak" is voor Oekraïne, omdat "Rusland in deze oorlog veel groter en veel sterker is".

Minister van Financiën Bessent denkt dat Trump met de deal sterker staat in de onderhandelingen met Rusland. "Het toont Rusland dat de VS en Oekraïne op één lijn zitten."

Wederopbouw

Ook in Oekraïne wordt positief gereageerd op de deal. Buitenlandminister Sybiha noemt het "een belangrijke mijlpaal in het strategische partnerschap" tussen Oekraïne en de VS. Ook zegt hij dat de overeenkomst bedoeld is ter "versterking van de Oekraïense veiligheid en economie".

De Oekraïense premier Shmyhal zegt dat er geld vrijkomt voor de wederopbouw van zijn land en dat de economie ermee zal groeien.

Daarnaast behoudt Oekraïne de controle over de eigen grondstoffen en de infrastructuur en blijft ook de energiesector in Oekraïense handen. In eerdere voorstellen wilden de Amerikanen de kerncentrale bij Zaporizja in beheer nemen, in samenspraak met Rusland. Het Russische leger nam de kerncentrale kort na de invasie in 2022 in.

Signaal naar Rusland

De overeenkomst staat formeel los van de onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland. Toch wil de regering-Trump een duidelijk signaal afgeven aan Rusland. In een verklaring zeggen de Verenigde Staten dat ze "zich inzetten voor vrede in een vrij, soeverein en welvarend Oekraïne". Ook waarschuwen ze dat "niemand die de Russische oorlogsmachine heeft gefinancierd zal profiteren van de overeenkomst".

Voor Oekraïne zal het tekenen van de overeenkomst voelen als extra steun in de oorlog tegen Rusland. De VS heeft nu namelijk een belang bij Oekraïens succes.

Vanuit het Kremlin is nog niet gereageerd op de deal. Wel zegt Dmitri Medvedev van de Russische Veiligheidsraad dat president Trump Kyiv eindelijk gedwongen heeft te betalen voor de Amerikaanse hulp. "Nu zullen ze militaire goederen moeten betalen met de nationale rijkdom van een land dat gaat verdwijnen."

Geen veiligheidsgaranties

In de overeenkomst zijn geen veiligheidsgaranties opgenomen, al was dat aanvankelijk wel een van de grote wensen van Oekraïne. Volgens de Amerikanen zal de aanwezigheid op Oekraïens grondgebied betekenen dat Rusland meer terughoudend zal zijn.

Het zal nog jaren duren voordat er daadwerkelijk grondstoffen worden gewonnen in Oekraïne. Daarvoor moeten onder meer flinke investeringen worden gedaan. Daarnaast bevinden zich een aantal locaties in een gebied dat nu onder controle staat van het Russische leger.

Negen op de tien Nederlanders staan komende zondag 4 mei op de een of andere manier stil bij Dodenherdenking. Verreweg de meesten van hen (85 procent) doen mee aan de twee minuten stilte om 20.00 uur, blijkt uit het jaarlijkse Vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei.

De beweegredenen van de 10 procent die de Nationale Herdenking langs zich heen laat gaan zijn divers. Dit jaar is voor het eerst in het onderzoek ook de stelling opgenomen dat "herdenken betekenisloos is als vandaag de dag nog steeds oorlogen plaatsvinden". Ruim de helft (54 procent) van de 'niet-herdenkers' blijkt het daarmee eens.

De stelling is onder andere actueel omdat er zondag in Den Haag een alternatieve herdenking wordt gehouden, waarin behalve aan de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust ook aandacht wordt besteed aan de Palestijnse slachtoffers in Gaza. De organisatoren verwachten daar zo'n 500 deelnemers.

De huidige herdenking op de Dam "schuurt", vindt Tessa Terpstra, een van de organisatoren. "Voor ons is herdenken lessen trekken uit het verleden en stilstaan bij het huidige leed. Daar is te weinig ruimte voor op de Dam. De vertegenwoordigers daar zeggen 'nooit meer', maar negeren daarbij dat er al anderhalf jaar een genocide is in Gaza."

Het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, organisator van de dodenherdenking op de Dam en de viering van Bevrijdingsdag, zegt in het algemeen "de roep om aandacht voor slachtoffers van conflicten wereldwijd" te begrijpen. "Wij vinden het belangrijk om aandacht te hebben voor oorlog en (on)vrijheid vandaag de dag", laat een woordvoerder weten.

Maar, voegt zij er aan toe, de Nationale Herdenking op 4 mei is niet het moment om hierbij stil te staan. "Het is een Nationale Herdenking, waarin Nederlandse slachtoffers van oorlogsgeweld en onderdrukking centraal staan."

"Dan herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Europa en in Zuidoost-Azië. Sinds 1961 doen we dat ook met de slachtoffers van oorlogssituaties en vredesoperaties waarbij Nederland betrokken was na de Tweede Wereldoorlog. "

Uit het onderzoek van het Nationaal Comité onder 1200 Nederlanders blijkt echter dat de meeste herdenkers het breed zien. Op de vraag "Wie herdenkt u op 4 mei?" vormen de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog het meest gegeven antwoord. Maar 56 procent noemt ook "alle slachtoffers uit de hele wereld van alle oorlogen".

Overwegingen die te maken hebben met de actuele angst voor oorlog zijn bij het herdenken steeds belangrijker geworden, valt het comité op. Acht op de tien herdenken onder meer om uit te dragen dat men nooit meer oorlog wil, 64 procent doet dit (ook) uit angst dat zoiets weer kan gebeuren, 56 procent vindt het belangrijk vanwege de Oekraïne-oorlog en 48 procent noemt de oorlog in het Midden-Oosten.

Zelf vervolgd

Nieuw dit jaar in het Vrijheidsonderzoek is dat er extra vragen zijn voorgelegd aan zo'n 150 mensen die zelf te maken hebben gehad met vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog of die familieleden hebben bij wie dat het geval was.

Zij mochten onder meer laten weten of zij het een goede zaak zouden vinden als op 4 mei ook de slachtoffers van huidige oorlogen en geweld wereldwijd zouden worden herdacht. Wat blijkt: 52 procent van deze specifieke groep is het daarmee eens, 18 procent niet, 30 procent is neutraal.

De oudste persoon ter wereld, de Braziliaanse non Inah Canabarro Lucas, is gisteren overleden. Ze was sinds eind vorig jaar volgens Guinness World Records de oudste persoon ter wereld.

Canabarro nam het stokje over van Tomiko Itooka, de Japanse vrouw die in december overleed op 116-jarige leeftijd.

Dat Canabarro het op 116-jarige leeftijd zou schoppen tot oudste mens ter wereld, kwam voor velen als een verrassing. In haar kinderjaren was ze volgens haar neef zo mager dat veel mensen dachten dat ze niet oud zou worden.

Het katholieke geloof speelde de belangrijkste rol in haar leven. Ze groeide op in een groot gezin en koos voor een leven als non. Een andere zuster sprak vol lof over haar. Ze noemde Canabarro "een veerkrachtig persoon" die "altijd gericht is op anderen en niet op zichzelf".

Liefde voor voetbal

Op 110-jarige leeftijd kreeg Canabarro de apostolische zegen van de onlangs overleden paus Franciscus. Net als Franciscus had Canabarro een voorliefde voor voetbal. Ze was fan van de Braziliaanse voetbalclub Internacional uit haar woonplaats Porto Alegre, die een jaar na haar geboorte werd opgericht.

"Wit of zwart, rijk of arm, wie je ook bent, Inter is het team van het volk", zei Canabarro vorig jaar in een video ter gelegenheid van haar verjaardag. De club staat op Instagram stil bij haar overlijden en schrijft dat Canabarro haar leven wijdde aan "vriendelijkheid, geloof en liefde voor de club".

Met het overlijden van Canabarro is Ethel Caterham nu de oudste persoon ter wereld. De Britse 115-jarige vrouw woont in de buurt van Londen.

De 17-jarige Hugo zag zijn kans schoon toen de Julianabrug bij de Zaanse Schans de afgelopen dagen kapot was. Door het defect konden honderden toeristen niet bij het station komen en Hugo besloot hen met zijn boot te hulp te schieten.

Toen Hugo zag dat de brug kapot was, belde hij meteen al zijn vrienden. Samen met zes van hen zette hij een veerdienst op. Vijf euro per overvaart vroegen ze. En zo verdiende Hugo in drie dagen tijd honderden euro's.

"Mensen moesten hun trein of vlucht halen", vertelt hij vanaf het water tegen regionale omroep NH. "Dan zou ik ook liever vijf euro uitgeven aan een bootje dan aan een nieuw vliegticket."

NH voer een stukje mee met Hugo:

"Ik heb heel veel toeristen overgevaren", zegt hij trots. "Ik denk wel 350 mensen." Hij vindt het fijn dat hij mensen heeft kunnen helpen. "Je helpt ze toch nog aan een leuke vakantie, want zoiets als een kapotte brug kan echt wel een beetje de sfeer verpesten."

Kapotte sensor

De Julianabrug is de meest directe verbinding tussen de Zaanse Schans en het spoor en wordt door veel toeristen gebruikt. De brug was defect door een verkeerd afgestelde sensor, laat een woordvoerder van de provincie weten.

Opvallend is dat de brug het elke dag tussen 14.00 uur en 15.00 uur begaf. Mogelijk kwam het door de hitte. Dat wordt nog onderzocht.

Volgens de woordvoerder zou het probleem nu opgelost moeten zijn en kunnen de hordes toeristen vandaag gewoon de hele dag gebruik maken van de Julianabrug.

Jammer voor Hugo, die een mooi vakantiebijbaantje had gevonden. "Van mij mag de brug vandaag weer stuk gaan."

Een effectieve maatregel om de jeugd te beschermen of regelrechte censuur om critici een toontje lager te laten zingen? Met verkiezingen in aantocht vragen de Albanezen zich af wat de werkelijke reden is achter het verbod op TikTok.

Het is nu zes weken geleden dat de populaire filmpjes-app op zwart ging. Albanië nam deze vergaande stap als eerste land in Europa. India, Nepal en Iran deden de van oorsprong Chinese app al eerder in de ban.

Aanleiding voor het Albanese verbod was de dood van een 14-jarige jongen in hoofdstad Tirana, afgelopen november. Een medeleerling had hem op school neergestoken met een mes, na een ruzie. Die zou zich voorafgaand aan het geweld deels hebben afgespeeld op TikTok, iets wat de ouders van het slachtoffer met klem ontkennen. Hun zoon zou de app niet eens op zijn telefoon hebben gehad. De dader zou zijn daad vervolgens verheerlijkt hebben op de app.

Voor premier Edi Rama reden genoeg om de app te verbieden, in eerste instantie voor een jaar. "TikTok laat alleen uitschot en schurken zien", zei hij in december. "We gaan deze schurk een jaar lang uit onze buurt verjagen."

Afleidingsmanoeuvre

Het verbod is een hard gelag voor de ruim 1,5 miljoen gebruikers in het land, met minder dan 2,5 miljoen inwoners. Het is noodzakelijk om kinderen te beschermen, volgens Rama. De regering zegt dat tijdens 1300 bijeenkomsten 65.000 ouders en docenten zijn geraadpleegd. Negen op de tien van hen zou voor ingrijpen zijn.

Wie deze mensen zijn en waar en wanneer die ontmoetingen plaatsvonden, is niet duidelijk. Een verzoek van de NOS om toelichting op de maatregel door de regering, blijft onbeantwoord.

Critici spreken van een afleidingsmanoeuvre: geweld en pestgedrag pak je volgens hen niet aan door apps te verbieden. Bovendien is er meer dan alleen TikTok. "Als je TikTok afsluit, hebben we Instagram nog. En als je dat blokkeert, hebben we Snapchat", zegt Adela Pinjolli (20).

Pinjolli zit met haar zus Ida (29) op een terras in de hoofdstad Tirana, telefoon in de hand. Zelf deelt de student op TikTok foto's van producten in de supermarkt met haar ruim duizend volgers, om te laten zien hoe snel alles duurder wordt en hoe moeilijk het is om rond te komen.

Ze gebruikt een VPN-verbinding om het verbod te ontduiken. De blokkade is sowieso vooralsnog verre van waterdicht. Via wifi is TikTok vaak gewoon toegankelijk. Via mobiele data meestal niet, zeggen gebruikers op straat, maar voor houders van buitenlandse simkaarten dan vaak weer wel.

Het is ook niet zo makkelijk om een app te blokkeren, zeggen technische experts. "Het lukt onze regering niet om de wet te handhaven om zo geweld te voorkomen. Dus proberen ze het maar door TikTok te verbieden", zegt Ida Pinjolli. "En dan werkt de blokkade niet eens helemaal. Het is grote onzin."

Censuur vanwege verkiezingen

Anderen spreken van regelrechte censuur. Ze wijzen op het moment dat de blokkade inging. Op 11 mei zijn er parlementsverkiezingen in Albanië en een deel van de oppositie zegt voor de campagne afhankelijk te zijn van TikTok.

Zo'n oppositiepoliticus is Arlind Qori, lijsttrekker van de linkse partij Beweging Samen. "Wij maken als nieuwe partij veel gebruik van sociale media en dan vooral van TikTok. Dat heeft een veel democratischer algoritme en is goedkoper dan andere platforms", zegt hij.

Qori heeft 51.000 volgers en meer dan een miljoen likes in de app en is daarmee naar eigen zeggen de op een na populairste politicus op TikTok. "Via TikTok hebben we op een goedkope manier 500.000 kiezers bereikt. Geld voor tv hebben we niet. Bovendien zijn de grote tv-stations in handen van oligarchen en die negeren ons, want ons politieke programma is juist gericht tegen hen."

Zijn partij gebruikt TikTok nog wel, maar voelt zich gemankeerd. "Vooral voor oudere kiezers, en anderen die niet technisch onderlegd zijn, is het niet zo eenvoudig om een VPN-verbinding op te zetten."

Qori is niet de enige die vraagtekens zet bij de werkelijke intentie en het effect van het TikTok-verbod. Organisaties van journalisten en voorvechters van digitale rechten zijn naar het Consitutioneel Hof gestapt, omdat ze vinden dat het verbod in strijd is met de vrijheid van meningsuiting en dus de grondwet. Maar de kans op een uitspraak nog voor de verkiezingen is klein.

Goedemorgen! In het Verenigd Koninkrijk zijn lokale verkiezingen waarbij kiezers een nieuwe 'county council' kunnen kiezen. Dat is vergelijkbaar met een Nederlandse gemeenteraad. En in restaurant De Librije in Zwolle is een condoleance voor genodigden om afscheid te nemen van topkok Jonnie Boer.

Eerst het weer: Vandaag is het zonnig en met een wind uit zuidelijke richtingen wordt het op grote schaal zomers warm. De maxima liggen tussen 24 en 29 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse en Oekraïense regering zijn het eens geworden over een veelbesproken mineralendeal. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne. Met de deal wordt een investeringsfonds opgericht waarbij de opbrengsten gebruikt worden voor herstel van Oekraïne.

De VS geeft nog niet veel details over de deal, maar rept bij monde van minister van Financiën Scott Bessent wel over een deal waarmee "de twee landen samen kunnen werken en samen kunnen investeren om ervoor te zorgen dat onze gezamenlijke middelen, talenten en capaciteiten het economisch herstel van Oekraïne kunnen versnellen".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Gisteren was de tweede Nationale Geluidmeetdag. Met een app kan iedereen doorgeven hoe stil of luidruchtig de buitenomgeving is. De bedoeling is dat dat adviezen oplevert over hoe de omgeving beter kan worden ingericht.

Fijne dag!

De meeste vervuilende bedrijfswagens die met een buitenlands kenteken rijden, kunnen in veel gevallen ongestraft een uitstootvrije zone binnenrijden. De camera's die kentekens registereren, mogen niet worden gebruikt voor auto's met een buitenlands kenteken omdat dat tegen de Europese afspraken ingaat, meldt AD op basis van een Kamerbrief van staatssecretaris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu).

Met onder meer België en Duitsland heeft Nederland al wel verdragen voor verkeersovertredingen. Jansen verwacht daarom dat dit jaar nog geregeld is dat ook auto's met een Belgisch kenteken door het camerasysteem geregistreerd kunnen worden en dat eigenaren boetes toegestuurd kunnen krijgen. Voor auto's met een Duits kenteken is dat lastiger, stelt de staatssecretaris "omdat zij (Duitsland, red.) pas gegevens delen ná een aangetoonde overtreding, terwijl voor zero-emissiezones juist vooraf gegevens nodig zijn".

Lokaal onderzoek

Het is niet bekend hoeveel auto's met buitenlandse kentekens de zones zijn binnengereden, meldt Jansen. Wel heeft de gemeente Rotterdam lokaal onderzoek gedaan. Van alle auto's die de zone in Rotterdam binnenreden, hadden er tussen de 2,4 en 3,7 procent een buitenlands kenteken.

Eigenaars van vervuilende bedrijfswagens met een buitenlands kenteken ontlopen weliswaar een boete die automatisch wordt uitgeschreven na cameraregistratie, maar kunnen alsnog een boete ontvangen. Naast camera's worden namelijk ook handhavers ingezet die in het gebied boetes kunnen uitschrijven, bijvoorbeeld op laad- en losplekken.

Op dit moment telt Nederland zestien gemeenten met een zero-emissiezone waaronder Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam, Groningen en Zwolle. twaalf andere gemeenten voeren de komende maanden en jaren zo'n zone in. De eerste zes maanden dat de zone is ingevoerd, worden nog geen boetes uitgedeeld.

De zones zijn bedoeld om zeer vervuilende bedrijfswagens te weren. Stapsgewijs mogen die de komende jaren het gebied niet meer in. Het is de bedoeling dat uiteindelijk alleen nog emissievrije bedrijfsvoertuigen het gebied in mogen. Iedere twee maanden informeert Jansen de kamer over de voortgang van de zones.

De Amerikaanse en Oekraïense regering zijn het eens geworden over een veelbesproken mineralendeal. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne.

Zowel vicepremier van Oekraïne Joelia Svyrydenko als het Amerikaanse ministerie van Financiën maakten de deal rond middernacht (Nederlandse tijd) bekend. De mineralendeal staat los van onderhandelingen over een eventueel staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland. Met de deal wordt een investeringsfonds opgericht waarbij de opbrengsten gebruikt worden voor herstel van Oekraïne.

De VS geeft nog niet veel details over de deal, maar rept bij monde van minister van Financiën Scott Bessent wel over een deal waarmee "de twee landen samen kunnen werken en samen kunnen investeren om ervoor te zorgen dat onze gezamenlijke middelen, talenten en capaciteiten het economisch herstel van Oekraïne kunnen versnellen".

Onduidelijk hoe geld wordt besteed

In het fonds gaan Oekraïne en de VS gezamenlijk investeren in de Oekraïense grondstoffenindustrie. Oekraïne stort 50 procent van de winst dat het behaalt uit nieuwe contracten binnen de grondstoffenindustrie in het fonds. Hoe dat geld wordt besteed en hoe de VS daar baat bij heeft, is nog altijd onduidelijk.

Nu de Oekraïense regering akkoord is, moet het Oekraïense parlement er nog mee instemmen. De mineralendeal kent een lange aanloop. Trump en zijn regering tonen sinds hun aantreden interesse in de waardevolle grondstoffen die in de Oekraïense bodem zitten.

Bekijk in deze video welke grondstoffen Oekraïne rijk is:

In eerste instantie eiste de VS dat het op termijn 500 miljard dollar aan zeldzame mineralen zou mogen winnen in Oekraïne - als "compensatie" voor de Amerikaanse wapensteun aan Oekraïne - maar die eis ging al snel van tafel.

Geen veiligheidsgaranties

Ook Kyiv deed flinke concessies. Oekraïne wilde in eerste instantie dat een mineralendeal gepaard zou gaan met Amerikaanse veiligheidsgaranties - ter bescherming tegen Rusland - maar dat is niet in de getekende overeenkomst opgenomen.

Trump maakte al snel duidelijk dat hij dat niet ziet zitten. Volgens de Amerikaanse president is zo'n overeenkomst al een soort veiligheidsgarantie; de Amerikaanse aanwezigheid op Oekraïens grondgebied zal hoe dan ook betekenen dat Rusland meer terughoudend is, redeneerde hij.

Volgens minister Bessent ziet Trump het partnerschap als een manier om te tonen dat Oekraïne en de VS "zich inzetten voor duurzame vrede en welvaart in Oekraïne". Hij stelt dat "geen enkele staat of persoon die de Russische oorlogsmachine heeft gefinancierd mag profiteren van de wederopbouw van Oekraïne".

Ruzie

De mineralendeal leek al eerder rond te zijn, maar onderhandelingen liepen steeds op het laatste moment spaak. Eind februari leken de landen klaar om de overeenkomst te ondertekenen, maar de ontmoeting tussen Zelensky en Trump in het Oval Office liep uit op een felle ruzie.

De krabbels werden nooit gezet en de VS pauzeerde de militaire hulp en inlichtingen aan Oekraïne. De toch al moeizame relatie tussen Kyiv en Washington bereikte daarmee een nieuw dieptepunt.

Ook gisteren was tot het laatste moment onzeker of de partijen er samen uit zouden komen. Vanmiddag stelde de Oekraïense premier Sjmyhal dat Kyiv "binnen 24 uur" zou kunnen tekenen, maar even later spraken ingewijden over hindernissen die op het laatste moment waren ontstaan.

Frustratie

Over de onderhandelingen over een mogelijk staakt-het-vuren tussen Rusland en Oekraïne liet de Amerikaanse president Trump de laatste weken juist zijn frustratie blijken. De VS heeft meermaals gedreigd dat het zich terug zal trekken als de strijdende partijen niet snel een akkoord sluiten.

De Nederlandse economische groei zal dit jaar en volgend jaar een stuk minder zijn als de Amerikaanse president Trump zijn importheffingen doorzet. Dat verwacht het Centraal Planbureau (CPB). Voor dit jaar voorziet het CPB in dat geval een groei van 1,5 procent in plaats van 1,9 en voor 2026 0,9 procent in plaats van 1,5.

Op 2 april kondigde Trump voor allerlei landen en regio's importheffingen aan. Voor de EU was dat 20 procent. Daardoor wordt de export van goederen van hier naar de VS duurder en minder aantrekkelijk. Na een week pauzeerde Trump die heffingen voor de meeste landen alweer, voor 90 dagen, maar in dit onderzoek gaat het CPB er dus vanuit dat die heffingen van 20 procent er wel komen.

Het CPB is een onafhankelijk economisch onderzoeksinstituut dat gefinancierd wordt door de Rijksoverheid. De voorspellingen van het CPB worden door de overheid gebruikt bij het maken van beleid.

Grotere onzekerheid

Er zijn directe gevolgen van de heffingen, zoals minder export van Nederland naar de VS. Het effect daarvan op de economie is niet heel groot, omdat de goederenexport naar de VS maar 5,9 procent is van de totale Nederlandse export.

Toch leiden de heffingen tot onzekerheid over de economie, zegt het CPB, en daardoor zullen bedrijven minder willen investeren. Door de onzekerheid dalen hun investeringen in een jaar tijd met 5 procent, verwacht het CPB.

Voor de langere termijn verwacht het bureau een kleiner effect op de economische groei, want bedrijven hebben dan meer tijd gehad om zich aan te passen en nieuwe afzetmarkten te vinden voor hun producten.

Goedkopere dollar

Voor eind 2026 verwacht het CPB dat de Nederlandse economie door de heffingen 1 procent minder gegroeid zal zijn dan zonder heffingen. Voor de langere termijn is dat negatieve effect dus kleiner, namelijk rond de 0,5 procent.

De importheffingen zullen er niet toe leiden dat de inflatie in Nederland hoger wordt, verwacht het CPB. Dat komt vooral doordat de dollar sinds de aankondiging goedkoper is geworden. Daardoor betaalt Nederland minder voor import uit de VS. En ook aardolie wordt goedkoper door de gedaalde dollar, want de internationale oliehandel gaat in dollars.

Ook DNB verwacht kleine krimp

Ook De Nederlandsche Bank (DNB) kwam vanmorgen met een berekening van de gevolgen van de handelsoorlog met de VS. Net als het CPB verwacht de centrale bank dat de economie vooral volgend jaar veel minder sterk zal groeien. Vooral de chemische sector en machineproducten worden geraakt.

Heel veel duurder wordt het leven in Nederland niet, verwacht DNB. De inflatie loopt in het ergste geval maar "enkele tienden van een procentpunt" op.

Toch noemt ook DNB alle voorspellingen erg onzeker. Vooral omdat de waarde van de dollar momenteel hard daalt, terwijl handelstarieven doorgaans de Amerikaanse munt versterken. Dat beleggers de dollar niet meer vertrouwen valt lastig in macro-economische modellen te gieten.

Een uitzendbureau voor zorgmedewerkers heeft in het afgelopen halfjaar minstens 120 medewerkers ingezet op klussen waarvoor ze niet de juiste papieren hadden. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Nederlandse Arbeidsinspectie en de politie. De ongediplomeerde uitzendkrachten werkten onder meer in de jeugdzorg en in de zorg voor mensen met een beperking.

Het gaat om het uitzendbureau Allround Care. Onderzoeksplatform Follow the Money (FTM) deed een rondgang langs zorginstellingen met de vraag of zij werkten met uitzendkrachten van het bureau. Daaruit kwamen de instellingen Enver, Amarant, Prisma, Raamwerk en Gemiva naar voren. Zij gaven aan een brief van de inspectie te hebben gekregen, omdat die wilde achterhalen of de Allround Care-medewerkers over de juiste diploma's beschikten.

Gemiva vroeg vervolgens bij Allround Care om de diploma's van de invalkrachten, maar een woordvoerder zegt tegen FTM dat ze die niet hebben ontvangen. Gemiva vroeg vervolgens de negen krachten die bij de instelling werkten zelf om hun diploma. "Van drie hebben we niets meer gehoord en drie wilden geen diploma's overleggen", aldus de woordvoerder. Gemiva heeft inmiddels het contract met Allround Care opgezegd.

'Diploma's verloren gegaan'

In een reactie aan FTM laat Allround Care weten dat de medewerkers de diploma's niet konden overleggen vanwege een technische storing bij het softwarebedrijf dat verantwoordelijk is voor de personeelsdossiers. Daardoor zou een deel van de diploma's verloren zijn gegaan.

Het bureau zegt ook dat het vooral wordt ingeschakeld bij hoge nood en dat snelle inzetbaarheid dan "essentieel" is. "Er wordt gewerkt met ervaren, flexibele zorgverleners, zoals leerlingen in de afrondende fase van hun opleiding of professionals met aantoonbare praktijkervaring en relevante certificering", aldus de advocaat van het bedrijf. Volgens hem waren de zorginstellingen ervan op de hoogte dat deze krachten (nog) ongediplomeerd waren.

De advocaat voegt toe dat zorginstellingen regelmatig ongediplomeerde medewerkers inzetten op functies waarvoor een diploma niet vereist is en dat de instellingen deze werkwijze pas recentelijk zijn gaan heroverwegen door druk van de inspectie.

Experiment tegen criminaliteit

Zorginstelling Gemiva brengt daar tegenin dat de krachten van Allround Care werden ingezet als begeleider in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en dat daarvoor altijd een diploma nodig is. De medewerkers zouden ook langere tijd bij Gemiva hebben gewerkt, niet alleen in noodsituaties.

Het onderzoek naar dit uitzendbureau is onderdeel van een experiment waarbij de politie en de inspecties criminaliteit in de gezondheidszorg willen aanpakken, schrijft FTM. In een reactie aan de NOS bevestigt de inspectie niet dat het onderzoek doet naar Allround Care, maar wel dat er onderzoek wordt gedaan naar "dergelijke bureaus".

Begin dit jaar meldde Nieuwsuur dat er op grote schaal frauduleuze certificaten werden verstrekt in het mbo. Malafide bureaus verkochten kant-en-klare certificaten, waardoor mbo'ers makkelijker een zorgdiploma of een registratie als zorgmedewerker konden krijgen. Volgens de inspectie en het OM werd dit een verdienmodel voor criminele organisaties.

In het Eshtaolbos, ten westen van Jeruzalem in Israël, woedt een grote natuurbrand. Zeker achttien mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht omdat ze rook hadden ingeademd.

Volgens de lokale brandweer is het vuur nog lang niet onder controle, omdat het zich snel verspreidt door de droogte en hoge windsnelheid.

Meerdere wegen, waaronder de belangrijkste snelweg tussen Jeruzalem en Tel Aviv, zijn door de bosbrand onbegaanbaar. Volgens de Israëlische nieuwssite The Times of Israel moesten enkele dorpen worden geëvacueerd.

Italië, Kroatië en Noord-Macedonië hebben blusvliegtuigen gestuurd. Het districtshoofd van de brandweer in Jeruzalem denkt dat het mogelijk de grootste brand ooit is in Israël.

Memorial Day

De oorzaak van de brand is nog onbekend. Die brak uit terwijl Israël Memorial Day herdenkt, ter nagedachtenis aan gesneuvelde soldaten en slachtoffers van aanslagen. Veel geplande evenementen op begraafplaatsen in Israël zijn geannuleerd.

Morgen wordt in Israël de onafhankelijkheid gevierd, maar door de brand kunnen veel evenementen niet doorgaan. In onder meer Tel Aviv, Jeruzalem en Ashkelon zijn de evenementen afgelast.

Bij een brand in een appartementencomplex in Raamsdonksveer gisteravond is een dode gevallen. De identiteit van het slachtoffer is nog niet bekend.

Hoe de brand kon ontstaan, is nog niet duidelijk. "Getuigen hebben een harde knal gehoord, gevolgd door een brand", zegt een woordvoerder van de politie.

Vandaag begint de forensische opsporing aan het onderzoek, laat ze weten. "Op dit moment houden we alle scenario's open."

Rook

Bij de brand, die in de avond uitbrak, kwam veel rook vrij. De veiligheidsregio adviseerde omwonenden om ramen en deuren te sluiten en mechanische ventilatie uit te zetten. Ook werden naastgelegen woningen ontruimd door de brandweer en politie.

De brandweer was met meerdere wagens uitgerukt:

Kort na 21.30 uur werd het sein brand meester gegeven. Rond middernacht konden de bewoners van ontruimde woningen weer terug naar huis.

De appartementen aan de Sint Theresiastraat werden enkele weken geleden opgeleverd, schrijft Omroep Brabant.

De noodopvang voor asielzoekers in Assen is de afgelopen tijd flink verbouwd. Afgelopen oktober werden zorgen geuit over de leefomstandigheden van met name kinderen die in de evenementenhal verblijven. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft daarom allerlei verbeteringen doorgevoerd, schrijft RTV Drenthe.

De voormalige evenementenlocatie in de Drentse hoofdstad is een 'wachtkamer' om Ter Apel te ontlasten. Er kunnen maximaal 500 mensen een korte periode verblijven.

Een arts van de GGD schreef in oktober vorig jaar een brandbrief over de situatie in de Expo Hal. Het was er te lawaaierig, waardoor kinderen en volwassenen niet konden slapen. Ook zouden verschillende kinderen er zijn afgevallen tot ondergewicht.

Het COA zegt tegen RTV Drenthe dat al voor de brandbrief was begonnen met het verbeteren van de noodopvang. Een grondige verbouwing was volgens de locatiemanager niet eerder mogelijk, omdat het COA steeds maar een contract voor drie maanden had met de gemeente Assen en de eigenaar van de hal.

Geluiddempende netten

De slaapvertrekken zijn nu vervangen door kamers van plaatmateriaal. Een plafond plaatsen was volgens locatiemanager Klaas van der Veen niet mogelijk vanwege de brandveiligheid. Boven elk compartiment hangt daarom een geluiddempend net.

"Het lawaai is een stuk minder, het omgevingsgeluid van het open stuk van de hal hoor je hier bijna niet. De wanden van de kamers zijn drie meter hoog en geïsoleerd, zodat de bewoners meer comfort hebben op hun slaapkamer", aldus Van der Veen.

Ook zijn er hoge wanden geplaatst tussen de afdeling waar alleenstaande mannen verblijven en de afdelingen voor vrouwen en gezinnen.

Voor kinderen is er een speelruimte in de hal gebouwd en buiten de hal is een speeltuin aangelegd. Er is nu ook een klaslokaal waar kinderen in de basisschoolleeftijd alvast les kunnen krijgen. De ruimte wordt ook gebruikt voor bijvoorbeeld weerbaarheidstrainingen voor vrouwen.

Lopend buffet

Eerder kregen asielzoekers in de hal magnetronmaaltijden, inmiddels is er een lopend buffet. Het COA heeft een cateraar ingehuurd die meer rekening houdt met de keukens van de landen van herkomst.

De GGD is tevreden met de verbeterde leefomstandigheden. "Het is er nog steeds vol, maar de zorgen die we destijds hebben geuit zijn wel adequaat aangepakt", aldus een woordvoerder tegen de regionale omroep.

Vluchtelingenwerk Nederland zegt dat het aantal klachten van asielzoekers aanzienlijk is afgenomen. Toch is de stichting nog steeds niet blij met de locatie in Assen. "Ons standpunt blijft dat een hal ongeschikt is om in te verblijven, zeker voor langere tijd en zeker voor kinderen en de meest kwetsbaren."

De gemeente Assen wil al langer van de noodopvang af. Het is daarom de bedoeling dat de Expo Hal vanaf volgend jaar niet meer als opvanglocatie wordt gebruikt.

China heeft een deel van de sancties opgeheven die het land had opgelegd aan leden van het Europees Parlement. Dat heeft EP-voorzitter Roberta Metsola bekendgemaakt.

China legde de sancties op in 2021, nadat de Europese Unie eenzelfde maatregel had getroffen tegen Chinese functionarissen.

Tien Europese politici en vier organisaties werden op de sanctielijst geplaatst omdat zij zich kritisch hadden uitgelaten over de manier waarop China minderheden zoals de Oeigoeren behandelt. Ook toenmalig D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma werd op de lijst gezet.

De Europarlementariërs en hun families mochten niet naar China toe en bedrijven of instituties waartoe ze behoorden, mochten geen zaken meer doen met het land. Het Europees Parlement besloot daarop de dialoog met China op te schorten.

De sancties zijn opgeheven tegen twee Duitse Europarlementariërs, van wie er één niet meer voor de EU werkt. Ook een Fransman, een Bulgaar en een Slowaakse Europarlementariër staan niet meer op de lijst. Tegen Sjoerdsma gelden de Chinese sancties nog wel.

Handreiking van China

De opheffing van de sancties is het gevolg van onderhandelingen tussen de Chinese ambassadeur bij de EU en EP-voorzitter Metsola, schrijft Euractiv. Volgens deze nieuwssite heeft Peking moeite gedaan om de EU ervan te overtuigen om op economisch en politiek vlak meer samen te werken.

De opheffing van de sancties kan daarom worden beschouwd als een handreiking van China aan de Europese Unie, bedoeld om de banden weer aan te halen, zeggen deskundigen.

De Europese Unie zegt dat er ondanks de opheffing nog wel zorgen zijn over de economische betrekkingen met China. Daarmee doelt de EU op onder meer de agressieve handelsstrategieën van dat land. "In dit kwetsbare economische klimaat verdienen deze zorgen aandacht en dat betekent dat we niet zomaar overgaan tot de orde van de dag."

India heeft per direct het luchtruim gesloten voor Pakistaanse luchtvaartmaatschappijen en vliegtuigen met een Pakistaanse registratie. De maatregel geldt in ieder geval tot 23 mei, zegt de Indiase regering. PIA, de nationale luchtvaartmaatschappij van Pakistan, kondigde gisteren al aan voorlopig niet over India te vliegen.

De sluiting van het luchtruim is een reactie op de terroristische aanslag in het Indiase deel van Kashmir vorige week. Een groep terroristen vermoordde daar 26 mensen, bijna allemaal toeristen uit India. Volgens het land zit Pakistan achter de aanslag, al ontkent de Pakistaanse regering alle betrokkenheid.

Twee dagen na de aanslag sloot Pakistan zijn luchtruim al voor Indiase toestellen. Dat betekent dat grote Indiase luchtvaartmaatschappijen als Air India en IndiGo moeten omvliegen van en naar bestemmingen in het Midden-Oosten, Europa en Noord-Amerika. Sommige vluchten moeten daardoor een tussenstop maken om brandstof bij te tanken.

Bemiddeling aangeboden

De Pakistaanse regering meldde eerder vandaag "betrouwbare informatie" te hebben dat India het land binnen 24 tot 36 uur militair wil aanvallen, als wraak voor de aanslag in Kashmir.

Verschillende landen hebben aangeboden om te bemiddelen tussen India en Pakistan. De Amerikaanse minister Rubio van Buitenlandse Zaken belde vandaag met de Pakistaanse premier Sharif. Die heeft Washington gevraagd om India tot kalmte te manen, staat in een verklaring van het Amerikaanse ministerie. Rubio zegt dat hij zowel Pakistan als India dringend heeft verzocht om de spanningen te verminderen.

De kosten die achterafbetaaldienst Klarna in rekening brengt wanneer iemand te laat is met betalen, maken deel uit van het verdienmodel van het bedrijf. Dat is het oordeel van de rechtbank Midden-Nederland.

De rechtbank deed vandaag uitspraak in vijf zaken tegen verschillende achterafbetaaldiensten over de kosten die ze hun klanten berekenen, zoals rente, aanmaningskosten en incassokosten.

In de twee zaken tegen Klarna, een grote speler binnen de markt voor 'koop nu, betaal later', is er sprake van een consumentenkrediet (lening), oordeelt de rechter, terwijl dat niet duidelijk werd aangegeven.

Bij het aangaan van een lening moet er worden gewaarschuwd dat geld lenen geld kost. Ook zou er moeten worden gecontroleerd of iemand genoeg verdient om een schuld te kunnen aflossen. Klarna doet dat niet.

Extra kosten vervallen

Omdat Klarna niet aan de voorwaarden voor een krediet heeft voldaan, vervallen de extra kosten die in rekening zijn gebracht. "Dit kan betekenen dat mensen die in het verleden incassokosten hebben betaald aan Klarna dit zouden kunnen terugvorderen", zegt jurist en schuldenexpert André Moerman. Ook mensen die deze kosten nog moeten betalen, kunnen met deze uitspraak in handen aangeven dat ze niet verplicht zijn dat te doen.

Achteraf betalen is gratis en deze vorm wordt wettelijk ook niet gezien als een consumentenkrediet. Maar als de incassokosten een onderdeel zijn van het verdienmodel van de aanbieder, dan is er sprake van een consumentenkrediet, oordeelde het Hof van Justitie van de Europese Unie al eerder.

Wel belangrijk is dat dit een uitspraak is in een zaak tussen twee partijen, zegt Moerman. "Mensen moeten zich nog niet te snel rijk rekenen." Er lopen nog andere zaken, zegt hij en het is niet gegarandeerd dat elke rechtbank hier op dezelfde manier naar kijkt.

'Steeds minder boetes'

De achterafbetaaldiensten verdienen voornamelijk geld met de service die ze aan winkeliers leveren. Winkelketens betalen abonnementskosten om de achterafbetaaldiensten als optie te kunnen aanbieden bij het afrekenen.

Klarna zegt tegen de NOS dat de uitspraak van de rechter niet is gebaseerd op informatie die het bedrijf heeft aangeleverd. "Klarna heeft er belang bij dat betalingen tijdig plaatsvinden, want dan kan het geld opnieuw, renteloos, worden uitgeleend aan een andere klant."

Het bedrijf laat ook weten steeds beter te kunnen voorspellen of een consument in staat is op tijd te betalen, doordat zijn systeem steeds slimmer wordt. "In 2024 leidde minder dan drie procent van de aankopen tot een boete wegens te late betaling en dat percentage daalt gelukkig elk jaar."

'Goed signaal'

Dat de rechter nu heeft geoordeeld dat de extra kosten onder het verdienmodel van Klarna vallen, is volgens Moerman een goed signaal naar de 'koop nu, betaal later'-diensten. "Deze diensten worden vooral veel gebruikt door jongeren en je ziet ook dat ze daardoor in financiële problemen terechtkomen."

Uiterlijk november volgend jaar moet de Nederlandse wetgeving aangepast zijn, zodat aanbieders van achteraf betalen voldoen aan strengere Europese regels.