NOS Nieuws - Algemeen

In Mali zijn tientallen militairen gearresteerd omdat ze verdacht worden van het voorbereiden van een staatsgreep, melden internationale media. De Malinese junta heeft zich er nog niet publiekelijk over uitgelaten.

De arrestatieactie zou een paar dagen hebben geduurd en nog bezig zijn, maar de autoriteiten hebben er niets over bekendgemaakt. Het is ook niet duidelijk wie er gearresteerd zijn.

Een familielid van een gearresteerde officier zegt tegen Radio France Internationale dat "vannacht twee pick-uptrucks vol gewapende mannen voor ons huis arriveerden en hem meenamen."

De militairen zouden van plan zijn geweest om de junta ten val te brengen. Dit militaire bewind kwam na twee couppogingen in 2020 en 2021 aan de macht. Oud-vicepresident en juntaleider Assimi Goita werd vorige maand voor vijf jaar benoemd tot president van wat een interimregering wordt genoemd, een termijn die "zo vaak als nodig" kan worden verlengd zonder verkiezingen te houden.

Correspondent Afrika Saskia Houttuin:

"In Mali heerst veel onduidelijkheid over deze arrestatiegolf. De junta heeft nog niet bevestigd om wie het gaat, met hoeveel ze zijn en waarom zij zijn opgepakt. De verwachting is dat zij binnenkort alsnog met een verklaring zullen komen.

Dat de opgepakte soldaten daadwerkelijk een coup wilden plegen is zeker mogelijk. Veel Malinezen zijn ontevreden over de aanpak van de junta als het gaat om de strijd tegen terrorisme: het geweld door jihadisten in het land neemt steeds meer toe. Bij aanslagen komen ook regelmatig militairen om het leven.

Ook is er onvrede over de economische situatie in het land en de politieke repressie die steeds verder toeneemt: eerder dit jaar zijn na protesten alle politieke partijen in het land ontbonden.

Tegelijkertijd moeten we ook een slag om de arm houden. Ook al stelt de junta binnenkort dat het gaat om coupplegers: het kan ook een manier zijn om critici of tegenstanders van het regime uit de weg te ruimen. Het 'beramen van een staatsgreep' is dan eigenlijk een excuus dat zij kunnen inzetten om deze arrestatiegolf te rechtvaardigen."

De junta onder leiding van Goita had beloofd dat er na een overgangsperiode democratische verkiezingen zouden worden gehouden, maar dat is nog niet gebeurd. In mei dit jaar ontbond het militaire regime na anti-overheidsprotesten alle politieke partijen.

De door de junta aangestelde regering onder leiding van premier Maïga had eerder kritiek op het militaire regime, wat leidde tot zijn ontslag. Hij wordt mogelijk vervolgd. Een andere kritische oud-premier, Moussra Mara, zit sinds 1 augustus in de gevangenis.

Of hij net zo bekend zal worden als Manneken Pis moet nog blijken, maar Amsterdam heeft er sinds vandaag een beeld bij van een iconische inwoner. Kunstenaar Street Art Frankey maakte een eerbetoon aan 'blotebillenskater' Henri Pronker, die vandaag 69 jaar zou zijn geworden.

Pronker rolschaatste vooral in de jaren 80 en 90 door Amsterdam in zijn string. "Met dit beeld wil ik Amsterdam eraan blijven herinneren dat we zulke kleurrijke mensen moeten omarmen", zegt de kunstenaar tegen AT5. "Vandaar ook dat mijn beeld van Henri een hartje met zijn handen maakt."

Het beeld in Amsterdam-West:

Kunstenaar Frank de Ruwe, beter bekend als Frankey, zag de paradijsvogel zelf vroeger ook door de straten van Amsterdam rijden. "Hij straalde voor mij absolute vrijheid uit. Van hoe hij zich voortbewoog en hoe hij zich niet kleedde tot en met zijn nonchalante schwung. Hij trok zich niks aan van regels."

De Ruwe zag Pronker onder meer op de Eerste Constantijn Huygensstraat in Oud-West, vandaar dat het beeld daar nu hangt. "Paradijsvogels moet je niet in kooien stoppen, maar in nissen zetten, zodat iedereen ze kan zien."

De kunstenaar maakte eerder onder andere een kunstwerk van Buurman & Buurman, die op de Reguliersgracht het straatnaambordje een verfbeurt geven.

De straatartiest is geïnspireerd door Banksy, zei hij in deze reportage vorig jaar:

Ondanks zijn opvallende uiterlijk stond Henri Pronker bekend als bescheiden en verlegen. In 1999 speelde zichzelf in een bijrol in de film Do Not Disturb van Dick Maas.

Stringskater Henri Pronker overleed in 2023 na ziekte. Hij werd 66 jaar oud.

De Palestijnse journalist Anas al-Sharif was misschien wel de bekendste verslaggever die nog werkzaam was in Gaza. Bijna twee jaar lang deed hij bijna non-stop verslag van de gevolgen van de Israëlische aanvallen voor tv-zender Al Jazeera. Dagelijks keken miljoenen mensen, met name in de Arabische wereld, naar zijn verhalen. Gisteravond werd hij door Israël gedood.

Op zijn sociale media verscheen kort daarna zijn afscheidsbericht. "Als deze woorden tot jullie komen, weet dan dat Israël erin is geslaagd om mij te doden en mijn stem tot zwijgen te brengen." Ondanks de hoge prijs voor zijn werk schrijft hij nooit te hebben getwijfeld "om de waarheid te tonen zoals die is, zonder verdraaiing of vervalsing".

De 28-jarige journalist werd gedood naast het Shifa-ziekenhuis, waar hij samen met vijf collega's in een perstent verbleef, die de aanval ook niet overleefden. Kort na zijn dood publiceerde Israël een bericht dat het gelukt was om hem te doden, wat wijst op een gerichte aanval. Israël beschuldigde hem ervan een terreurcel van Hamas te leiden.

Het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ) spreekt van een lastercampagne en zegt dat Israël journalisten bestempelt als militanten zonder geloofwaardig bewijs. De BBC zegt informatie te hebben dat Sharif in het verleden voor een mediateam van Hamas werkte. Op zijn sociale media is hij op oude foto's met Hamas-leiders te zien.

Sharif wist dat het leger achter hem aan zat: in april al schreef hij zijn afscheidsbericht. Hij vertelde vorige maand tegen het CPJ dat hij met het gevoel leefde dat hij elk moment gebombardeerd kon worden.

'Monddood maken'

De aanval staat niet op zichzelf, Israël kent een lange geschiedenis van het uitschakelen van Palestijnse journalisten en activisten. In Gaza zijn zeker 192 journalisten en mediamedewerkers gedood door het leger. Nooit eerder werden in een conflictgebied zoveel journalisten gedood. Ook daarvoor werden journalisten, met name van Al Jazeera, verdacht gemaakt en aangevallen.

De liquidatie van Sharif leidt tot een golf van verontwaardiging. "Op het moment dat ik hoorde over Anas, voelde het alsof wij journalisten helemaal alleen zijn", zegt Amal Helles. Zij deed in Gaza verslag van de oorlog, tot ze begin dit jaar met haar kinderen naar Nederland vluchtte. "Zonder zijn woorden en zijn camera voelt het alsof Gaza nu in de steek is gelaten."

Volgens belangenorganisaties is dat juist de bedoeling. Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) stelt dat Israël een gericht beleid heeft om journalisten "letterlijk en figuurlijk monddood te maken". De aanval op Sharif en zijn team komt net na de aankondiging van premier Netanyahu dat het leger opnieuw de aanval opent op Gaza-Stad om het gebied militair te bezetten. Als dat gebeurt zou het leger de facto de hele Gazastrook militair bezetten.

Anas al-Sharif werd bijna twee jaar geleden plotseling oorlogsverslaggever, net als andere lokale journalisten. Hij was een van de laatste journalisten die nog actief waren in Gaza-Stad, vlakbij het vluchtelingenkamp Jabalia waar hij opgroeide. Hij volgde een mediastudie aan de universiteit en ontving vorig jaar een prijs van Amnesty International voor zijn werk als mensenrechtenverdediger.

Hij weigerde om het noorden te verlaten en bleef verslag doen van de verwoesting, ontheemding en uithongering van het gebied. Vorige maand deed hij verslag toen een vrouw door de honger instortte naast het Shifa-ziekenhuis, waarna zijn stem brak en hij in tranen uitbarstte. "Ga door Anas", moedigen omstanders hem aan. "Jij bent onze stem."

Voor Palestijnen in Gaza voelde de verslaggever ook daadwerkelijk als hun stem, zegt Helles. "De honger had hem uitgeput, net zoals als de meeste andere mensen en journalisten, maar hij bleef doorgaan." Sharif bedankt in zijn afscheidsbericht zijn vrouw Bayan voor haar steun en schrijft dat hij ervan had gedroomd om zijn dochter Sham en zoon Salah op te zien groeien.

Persvest

Aan het begin van dit jaar was er nog een lichtpuntje. Live op televisie meldde Anas al-Sharif het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. Hij deed zijn helm af en trok zijn persvest uit, terwijl een menigte achter hem feestvierde, een euforisch beeld dat de wereld over ging. Niet lang daarna besloot Israël om de bombardementen te hervatten.

Kort na de aanval gisteravond werden de lichamen van Anas al-Sharif en zijn collega's uit de brandende perstent gesleept door omstanders. Op het moment dat hij werd gedood had hij zijn blauwe persvest nog aan, maar er was weinig meer van over, was op de beelden te zien. Het feit dat hij journalist was bood hem geen bescherming.

Noot van de redactie

De BBC berichtte in de loop van de dag dat Sharif in de tijd voor het uitbreken van de oorlog werkte voor een mediateam van Hamas. Ook kwam naar voren dat op Sharifs sociale media foto's van hem met Hamas-leiders te zien zijn. Dat is toegevoegd aan dit artikel.

De regering-Netanyahu wil de oorlog in Gaza verder uitbreiden door Gaza-Stad te bezetten. Dit voornemen leidt internationaal tot groeiend verzet en tot een roep om meer te doen om Palestijnse burgers te beschermen, zo ook in de Nederlandse politiek.

'Waarom doet Nederland niet wat het moet doen?' was een van de vele vragen aan demissionair buitenlandminister Veldkamp tijdens een debat vorige week, waar de minister en Kamerleden hun zomerreces voor onderbraken.

Nederland is volgens het internationaal recht verplicht om genocide te voorkomen. Hoofddocent internationaal recht aan de UvA Marieke de Hoon legt in deze podcast uit wat Nederland moet en kan doen om druk uit te oefenen op Israël.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De Colombiaanse presidentskandidaat Miguel Uribe is overleden aan de gevolgen van een schietpartij. Dat meldt zijn vrouw op sociale media. Twee maanden geleden, op 7 juni, werd hij tijdens een campagne-evenement onder meer twee maal in zijn hoofd geschoten. Sindsdien lag hij in kritieke toestand in het ziekenhuis.

De 39-jarige Uribe was een kandidaat voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Hij was leider van de rechtse oppositie, en had kritiek op de linkse president Gustavo Petro. Kort na de schietpartij noemde die het incident een "daad van geweld, niet alleen tegen zijn persoon, maar ook tegen de democratie".

De politie heeft zes verdachten opgepakt. De vermoedelijke schutter is een jongen van 15 jaar oud. Autoriteiten denken dat de guerrillagroep FARC achter de aanslag zit.

President Álvaro Uribe

Miguel Uribe is geen familie van voormalig president Álvaro Uribe, die de laatste weken verwikkeld was in een geruchtmakende rechtszaak. De vader van de overleden presidentskandidaat Uribe was zakenman en vakbondsleider, zijn moeder was journalist. In 1991 werd zij vermoord tijdens een reddingspoging, nadat zij was ontvoerd door een drugskartel dat werd geleid door Pablo Escobar.

In het noorden van Pakistan zijn zeven mensen omgekomen door modderstromen. Het zijn vrijwilligers die de watertoevoer probeerden te repareren. Drie andere mensen raakten gewond, melden de autoriteiten.

De modderstroom bereikte de stad Danyor in de noordelijke bergregio Gilgit-Baltistan vanochtend vroeg. Reddingswerkers hebben er uren over gedaan om lichamen onder het puin vandaan te halen en de gewonden naar het ziekenhuis te brengen.

De omgekomen vrijwilligers waren bezig met het ontstoppen van een drainagekanaal, dat verstopt was geraakt door plotselinge overstromingen. Die waren veroorzaakt doordat een gletsjermeer buiten zijn oevers was getreden. Het water bracht schade toe aan de belangrijke snelweg Karakoram, die Pakistan met China verbindt.

Woningen en overheidsgebouwen zijn beschadigd geraakt door de overstroming en modderstromen. De autoriteiten proberen de precieze schade nog in kaart te brengen. In een verklaring worden de vrijwilligers "helden" genoemd, "die hun leven gaven voor hun gemeenschap".

Veel gletsjers

De regio Gilgit-Baltistan staat bekend om zijn vele gletsjers, die volgens de officiële website van de regio verantwoordelijk zijn voor 75 procent van de watertoevoer van Pakistan. Vorige maand werd de regio nog geraakt door aardverschuivingen, waardoor achttien toeristen om het leven kwamen.

Pakistan beleeft een bijzonder hevig moessonseizoen. Zware regens en overstromingen hebben sinds 26 juni al meer dan 300 levens geëist in het hele land.

Internetcriminelen hebben privégegevens van 485.000 vrouwen gestolen uit een laboratorium dat onderzoek deed voor Bevolkingsonderzoek Nederland.

De vrouwen deden mee aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, via een uitstrijkje bij de huisarts of een zelftest. Deelnemers aan andere onderzoeken zijn niet getroffen, stelt Bevolkingsonderzoek Nederland.

De impact van het datalek is nog onduidelijk. Zeker is dat er onderzoeksgegevens zijn ingezien, maar of dat voor alle vrouwen geldt, wordt nog onderzocht. Ook naam- en adresgegevens zijn ingezien, evenals namen van zorgverleners en verwijzingen van huisartsen. Er zijn data "ontvreemd", maar of dat voor alle data geldt, is onbekend.

Meerdere jaren

"Het gaat waarschijnlijk om onderzoeksgegevens uit meerdere jaren", laat een woordvoerder van Bevolkingsonderzoek Nederland weten. Dat gaat terug tot 2016. Jaarlijks doen 700.000 vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoek.

De vrouwen krijgen in de komende weken een brief met meer informatie. Ze moeten alvast rekening houden met misbruik van hun privégegevens; zo zouden internetcriminelen zeer gericht phishing-mails kunnen versturen.

Wat kunnen criminelen met deze data?

"Voor internetcriminelen zijn privégegevens van mensen simpelweg geld waard", zegt techredacteur Joost Schellevis. "Die worden verkocht, want daarmee kunnen andere criminelen zeer gerichte phishing-aanvallen opzetten of identiteitsfraude plegen. Daarbij geldt: hoe gevoeliger en hoe betrouwbaarder de informatie, hoe meer je ervoor kunt vragen.

"Een andere manier waarop internetcriminelen geld verdienen, is afpersing. Een gehackte organisatie wordt dan onder druk gezet om te betalen. Doen ze dat niet, dan belandt de gestolen informatie gewoon op internet. Dat zou hier in potentie dus ook kunnen gebeuren, al zijn daar zeker nog geen concrete aanwijzingen voor."

Het aantal van 485.000 blijkt uit onderzoek door het getroffen laboratorium, Clinical Diagnostics in Rijswijk. Dat bedrijf bevestigt te zijn gehackt maar wil geen inhoudelijke vragen beantwoorden.

Of bij de hack ook gegevens van andere opdrachtgevers zijn getroffen, is nog onbekend. Onafhankelijk onderzoek moet uitwijzen wat er precies is gebeurd.

Staatssecretaris Tielen (VVD) van Jeugd, Preventie en Sport "betreurt" het datalek. "Meedoen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is al spannend genoeg. Deelnemers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun gegevens veilig zijn." De staatssecretaris benadrukt dat mensen met eventuele zorgen kunnen bellen of mailen met Bevolkingsonderzoek Nederland.

Opgeschort

Samenwerking met het bewuste laboratorium is tijdelijk opgeschort en alle lopende onderzoeken worden elders gedaan. Wie nu nog meedoet aan een onderzoek, hoeft dus niet te vrezen voor haar data, stelt de overheidsorganisatie die in opdracht van het RIVM het bevolkingsonderzoek uitvoert.

Hoewel de hackers onderzoeksgegevens konden inzien, hebben ze die niet kunnen aanpassen, stelt de organisatie in een schriftelijke verklaring. Onderzoeken hoeven daarom niet opnieuw te worden gedaan.

Vanaf morgenochtend 10.00 uur is het Nationaal Hitteplan van kracht. Dat heeft het RIVM na overleg met het KNMI besloten. Het plan geldt voor heel Nederland.

Omdat het de komende dagen erg warm wordt, heeft het RIVM de waarschuwing afgegeven. Vanaf morgen gaat de temperatuur in het zuiden ruim over de grens van 30 graden en is het tropisch warm. In de dagen daarna kan het nog warmer worden.

Dagen waarop het warmer wordt dan 27 graden worden gezien als hete dagen. Mensen uit kwetsbare groepen zoals ouderen, kinderen en langdurig zieken riskeren dan gezondheidsproblemen zoals uitdroging en hitteberoerte. Ouderen zijn het kwetsbaarst doordat zij hun lichaamstemperatuur slechter onder controle kunnen houden en minder dorstgevoel hebben.

Wat is het Nationaal Hitteplan?

Het Nationaal Hitteplan is het waarschuwingssysteem van het RIVM bij hitte. Met dit systeem wil het instituut iedereen die zorgt voor een kwetsbaar persoon waarschuwen om extra goed op te letten.

Wanneer het heel warm is waarschuwt het RIVM normaal alleen zorgorganisaties, maar als het Nationaal Hitteplan geactiveerd wordt, dan richt het zich op iedereen die zorg verleent.

Wanneer is het van toepassing?

Als er minimaal 4 dagen een temperatuur van boven de 27 graden wordt verwacht. Het RIVM overlegt met het KNMI over het Hitteplan.

Als blijkt dat er een dag van tevoren een waarschuwing moet worden gegeven omdat het de volgende dag 27 graden of warmer wordt, dan is het Nationaal Hitteplan geactiveerd.

Wie horen bij 'kwetsbare groepen'?

75-plussers zijn de grootste kwetsbare groep mensen. Zij kunnen hun lichaamstemperatuur minder goed reguleren. Andere groepen die het RIVM als kwetsbaar ziet zijn zwangeren, daklozen en mensen met overgewicht.

Ook (hele) jonge kinderen, chronisch zieken en mensen die bepaalde medicijnen gebruiken worden extra geïnformeerd door instanties.

Welke maatregelen worden genomen?

Zorgorganisaties en -instellingen besluiten zelf welke maatregelen zij nemen na activering van het plan. Wel gelden er adviezen, bijvoorbeeld om lichamelijke activiteiten vóór 12.00 uur of na 18.00 uur te doen en langs de apotheek te gaan voor advies over medicijngebruik tijdens hitte.

Het RIVM roept mantelzorgers en zorgprofessionals op om extra aandacht te hebben voor deze groepen. Het gezondheidsinstituut raadt deze mensen en hun omgeving aan om voldoende drinkwater in de buurt te hebben, het huis koel te houden en alleen vroeg in de ochtend of laat in de avond naar buiten te gaan.

Eind juni was het hitteplan voor het laatst van kracht. Toen was het in het hele land tropisch warm.

Het begon met een paar barsten in de woning van Ali Farren. Maar geleidelijk werd het probleem steeds erger. Binnen een paar jaar was de voorkant van zijn huis veranderd in een spinnenweb van barsten en scheuren. Het duurde niet lang voordat de eerste stukken muur afbrokkelden.

Dit is in een notendop het grootste bouwschandaal uit de Ierse geschiedenis.

Ali Farren woont in Malin Head, de noordelijkste punt van Ierland in de regio Donegal. Hier aan de Atlantische Oceaan ben je overgeleverd aan de elementen. Het weer is woest en de wind en regen ongenadig hard.

"We hadden laatst weer een zware storm. De wind gierde door de barsten en gaten van je woning en het hele huis bewoog mee. Het is zenuwslopend."

Farren is niet de enige. Duizenden streekgenoten wonen in huizen die langzaam uit elkaar vallen. "Dit was bedoeld als huis voor de rest van mijn leven, maar het is te onveilig om erin te wonen."

Defecte betonblokken

Boosdoeners zijn de mineralen pyriet en pyrrhotiet die bestaan uit zwavel en ijzer. De meeste huizen in Ierland worden gebouwd met betonblokken. Betonproducenten haalden de grondstoffen uit plaatselijke steengroeven, maar die bevatten te hoge concentraties pyriet en pyrrhotiet. Als ze in aanraking komen met vocht, leidt het tot een reeks chemische reacties die de structuur van het beton aantasten. Het beton zet uit en verbrokkelt uiteindelijk.

"Als dit proces begonnen is, is er geen weg terug meer. It's a runaway train", zegt Paul Dunlop. "Dit kun je onmogelijk repareren."

Dunlop is hoogleraar geografie en milieuwetenschappen van de Universiteit van Ulster. Hij en collega's waren de eersten die de ware oorzaak van het schandaal blootlegden.

Volgens Dunlop had het nooit zover mogen komen. "Er gelden strenge Europese regels voor betonproductie. Zo mag maar maximaal 1 procent van de betonmix uit zwavel bestaan dat vrijkomt door pyriet. Als het boven die limiet komt, mag je het beton niet gebruiken."

Maar in de praktijk was de concentratie vele malen hoger. Het schandaal is terug te leiden tot de cowboyjaren van de Ierse huizenbouw. In het begin van deze eeuw maakte Ierland een krankzinnige huizenboom door.

Betonproducenten lapten de regels aan hun laars en de overheid controleerde de kwaliteit van het beton nauwelijks. De Europese Commissie is inmiddels een strafprocedure begonnen tegen Ierland voor het niet naleven van de regels.

De eerste problemen kwamen rond 2010 aan het licht, maar de omvang van het schandaal is nog steeds niet helemaal duidelijk. Volgens officiële schattingen gaat het om 7000 tot 10.000 woningen. "Maar ze hebben nooit een inventarisatie gemaakt van bedrijfspanden en overheidsgebouwen", constateert Dunlop. "In totaal kan het om 30.000 gebouwen gaan."

"Politici negeren ons"

De overheid reageerde aarzelend op deze ramp in slow motion. Het duurde jaren voordat Dublin geld vrijmaakte voor getroffen huizenbezitters. In theorie heb je recht op een volledige vergoeding voor de sloop van je woning en de bouw van een nieuw pand, maar de praktijk is weerbarstiger. Huizenbezitters betalen vaak alsnog tienduizenden euro's. Geld dat veel inwoners van de verarmde regio niet hebben.

Patrick McLaughlin, vader van zes kinderen, woont in een kleine boerderij op de hellingen van Urris Hills in Donegal. Zijn woning werd in 2014 gebouwd, maar valt nu langzaam uit elkaar. Hij wijst op stukken beton die zijn afgebroken. Als je zo'n brokstuk met je vuist samenknijpt, valt het in gruis uit elkaar.

Hij noemt het emotioneel slopend. "Al mijn kinderen zijn hier opgegroeid. Ik zou dit huis willen nalaten aan mijn kinderen, maar dat kan niet meer."

Op vakantie gaat hij niet en hij kan ook geen geld sparen voor zijn kinderen als ze bijvoorbeeld willen studeren. Al het extra geld dat hij verdient, zet hij opzij voor het geval zijn woning definitief onbewoonbaar is.

Naast zijn boerderij heeft hij protestborden geplaatst waarmee hij aandacht vraagt voor het schandaal. Hij heeft zich niet aangemeld voor compensatie, omdat hij alle vertrouwen in de overheid kwijt is.

"We zijn een vergeten regio. Politici luisteren niet naar ons. Ze denken dat we maar een stel hillbillies zijn die je makkelijk kan negeren." Dat is een breed gedragen gevoel in Donegal, een regio die ver verwijderd is van de machtscentra in Dublin.

Ali Farren laat zich echter niet zomaar opzij zetten. Samen met andere huizenbezitters heeft hij een politieke partij opgericht, de 100% Redress Party (letterlijk vertaald: de 100% Vergoeding Partij). En met succes: de partij heeft inmiddels vier gemeenteraadszetels en een zetel in het landelijke parlement veroverd.

Toch maakt Farren zich geen illusies. "Het zal waarschijnlijk decennia duren voordat alle woningen vervangen zijn. Maar zolang we genoeg deuren intrappen in Dublin, kunnen we ervoor zorgen dat dit nooit meer gebeurt en dat we de 100 procent vergoeding krijgen die we verdienen."

Bij een ongeluk in Grijpskerk in Groningen zijn drie mensen om het leven gekomen. Twee auto's botsten rond 09.00 uur door onbekende oorzaak frontaal op elkaar.

Het ongeluk gebeurde op de Friesestraatweg (N355). In een van de auto's zaten twee mensen, in de andere auto zat alleen de bestuurder. Alle inzittenden zijn ter plekke overleden, meldt de politie. Het gaat om twee mannen (62 en 73) uit de gemeente Westerkwartier en een 50-jarige vrouw uit de gemeente Noardeast-Fryslân.

Direct na het ongeluk rukten verschillende hulpdiensten uit, waaronder meerdere ambulances, brandweerwagens en een traumahelikopter.

De politie heeft sporenonderzoek gedaan op de plek van het ongeluk:

Volgens RTV Noord zat in één van de auto's ook een hond. Het dier zou na het ongeluk zijn gevlucht.

Burgemeester leeft mee

Burgemeester Ard van der Tuuk van de gemeente Westerkwartier is geschrokken van het dodelijke ongeval in zijn gemeente. "Ik werd vanochtend rond 09.30 uur gebeld door de politie met een eerste mededeling. Toen was er verder nog niet zo heel veel bekend, maar je schrikt enorm van zo'n tragisch ongeval, waar uiteindelijk drie doden bij te betreuren zijn."

Van der Tuuk leeft mee met de nabestaanden. "Als mensen zo plotseling weggerukt worden uit de samenleving, is dat zo triest voor de directe nabestaanden, maar ook voor de omgeving waar mensen natuurlijk gewoon actief in zijn. Dan is het zoeken naar hoe je dit een plek geeft."

De N355 tussen Grijpskerk en Visvliet werd na het ongeluk in beide richtingen volledig afgesloten. De weg is inmiddels weer vrij.

Twee mannen zijn in de Indonesische provincie Atjeh veroordeeld tot tachtig stokslagen omdat ze volgens de shariarechtbank seks met elkaar hebben gehad.

De twee mannen (20 en 21) werden in april gezien toen ze samen hetzelfde toilet in een publiek park ingingen. Omstanders spraken de patrouillerende shariapolitie aan, die het toilet openbrak en de twintigers zoenend en knuffelend aantrof. Daarop werden de mannen gearresteerd.

Omdat de shariarechtbank het gebeurde als een seksuele daad beschouwt, zijn de mannen veroordeeld tot de stokslagenstraf, die in het openbaar wordt toegediend.

De zaak diende achter gesloten deuren in de provinciale hoofdstad Banda Atjeh. Het is voor de vijfde keer sinds 2015 dat mannen met stokslagen worden bestraft voor een homoseksuele daad.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"Atjeh is de enige provincie in Indonesië waar homoseksuele relaties strafbaar zijn. Want Atjeh is de enige provincie waar shariawetgeving van toepassing is.

Voor de tsunami in 2004 was er decennialang een bloedige onafhankelijkheidsstrijd gaande in het diepreligieuze Atjeh. Om effectief hulp te bieden na de verwoestende tsunami bood Jakarta de regio vrede aan met verreikende autonomie en vooral de ruimte om eigen shariawetten toe te passen.

Zo zijn er shariarechtbanken en een shariapolitie opgezet die de autoriteit hebben om streng islamitische verordeningen te handhaven en overtredingen te bestraffen met lijfstraffen. Je kunt dus stokslagen krijgen voor homoseksuele relaties, maar ook voor heteroseks buiten het huwelijk, het drinken van alcohol en gokken.

Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International hebben vorig jaar 135 mensen lijfstraffen gekregen in Atjeh voor overtreding van de sharia."

Er is steeds minder animo voor bestuursfuncties bij studentenorganisaties. Daarvoor waarschuwt het Studenten Convenant, een samenwerkingsverband van tientallen organisaties, onder meer het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV) en het Erasmus Student Network (ESN). Zij maken zich zorgen: "Het is elk jaar weer spannend of studentenorganisaties kunnen voortbestaan."

Studentenverenigingen en studentenorganisaties houden onder meer sportaccommodaties voor studenten draaiende, en organiseren introductieweken voor steden en opleidingen. Daarmee spelen ze een belangrijke rol in de studentenwereld.

"Door een afname van het aantal studenten dat een bestuursjaar wil of kan doen, dreigen veel studentenorganisaties te verdwijnen, met alle gevolgen van dien", schrijft het convenant in een persbericht.

Lage vergoeding

Sarah Evink, voorzitter van ISO, merkt dat de afgelopen jaren studentenorganisaties zijn opgeheven. Er zijn steeds minder aanmeldingen voor bestuursfuncties door toenemende prestatiedruk en financiële belemmeringen bij studenten. "Studenten krijgen vaak geen of een lage vergoeding, terwijl het werk intensief is. Er moet daardoor vaak extra geleend worden terwijl de kans op studievertraging juist oploopt. Verder moeten studenten soms collegegeld betalen terwijl ze geen vakken volgen tijdens het besturen", aldus Evink.

Evink legt uit dat vooral kleine verenigingen met weinig leden ophouden te bestaan. Ze vindt het schrijnend dat studentenorganisaties noodgedwongen hun deuren moeten sluiten. "Deze waardevolle plekken waar studenten zich kunnen ontwikkelen en ontspannen verdwijnen, terwijl het mentaal al slecht gaat met veel studenten."

Ook grotere organisaties worden getroffen. Een recent voorbeeld is de Batavierenrace tussen Enschede en Nijmegen, de grootste studenten-estafetteloop van de wereld. "Dit jaar konden ze daar geen bestuur voor vinden. Gelukkig kon het evenement wel in een andere vorm doorgaan, maar nu moesten studenten rondjes rennen over een campus, in plaats van dat zij van stad naar stad liepen", aldus Evink.

Studievertraging

In Groningen wordt jaarlijks de KEI-week georganiseerd, de introductieweek voor het studentenleven in de stad. Niels van der Schaft is voorzitter van het evenement, en loopt tegen het einde van zijn bestuursjaar. Hij vertelt dat de stichting die verantwoordelijk is voor de KEI-week moeite had om een bestuur voor komend jaar samen te stellen. "Het is net op tijd gelukt, maar de deadline voor aanmeldingen is twee keer uitgesteld omdat er weinig animo was", vertelt hij.

Volgens Van der Schaft zijn studenten bang dat zij studievertraging oplopen wanneer zij kiezen voor een bestuursjaar. Hij vertelt dat de langstudeerboete daarbij ook een rol speelt. "Een bestuursjaar kost tijd. Ik was soms tachtig uur per week bezig met organiseren", geeft hij aan. Hij kreeg een bestuursbeurs van omgerekend één euro per uur. "Daar kun je niet van leven. Ik denk dat er meer animo zou zijn als de vergoeding vanuit hogescholen en universiteiten hoger lag. En misschien wanneer die maandelijks werd betaald in plaats van eenmalig."

Van der Schaft zegt dat hij bewust heeft gekozen voor een bestuursjaar: "Ik wilde me liever op deze manier ontwikkelen dan bijvoorbeeld gaan reizen. Gelukkig had ik er voor gespaard, want tijd voor een baantje had ik niet. Maar het was het allemaal waard, je bent echt iets aan het neerzetten."

In juni verstuurde het Studenten Convenant een brief aan het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, vlak na de val van het kabinet. In de brief werd minister Eppo Bruins opgeroepen met een plan te komen om besturen toegankelijker te maken. Tot op heden is er niet op de brief gereageerd.

In de Zuid-Chinese Zee zijn twee Chinese schepen tegen elkaar gevaren toen ze een Filipijnse boot achtervolgden, meldt de Filipijnse kustwacht. Het is het nieuwste incident in een slepend conflict tussen de landen over wie welk deel van de zee in handen heeft.

De aanvaring gebeurde bij het Scarborough-rif, een eilandje zo'n 230 kilometer ten westen van de Filipijnen. Volgens het hoofd van de Filipijnse kustwacht kwam een Chinees kustwachtschip in aanvaring met een Chinees marineschip. Dat gebeurde tijdens het achtervolgen van een Filipijnse boot. Daarbij liep het Chinese kustwachtschip "aanzienlijke schade" op, waarna de Filipijnen hulp aanboden, zeggen de Filipijnen.

Bekijk hier beelden van de aanvaring:

Een ander Filipijns schip wist net te ontkomen aan een waterkanon van de Chinezen, aldus de Filipijnse kustwacht. Die spreekt van "gevaarlijke blokkeermanoeuvres" door de Chinezen.

China zegt niets over de aanvaring, maar meldt wel dat het Filipijnse schepen heeft weggestuurd uit de Zuid-Chinese Zee. Volgens de Chinese kustwacht zijn de schepen "conform de Chinese wet" onderschept en weggestuurd nadat ze waarschuwingen hadden genegeerd.

De Chinezen zeggen dat Filipijnse vissersboten "opzettelijk de wateren rond het Chinese eiland Huangyan binnendrongen". Daarmee doelt de Chinese kustwacht op het Scarborough-rif, territorium dat zowel door China als door de Filipijnen wordt geclaimd.

Grote geopolitieke strijd

Het rif is een van de plekken in de Zuid-Chinese Zee waar al jaren een geopolitieke strijd om gevoerd wordt. China claimt bijna de gehele Zuid-Chinese Zee, ook al behoort die officieel tot internationale wateren. Het is een van de drukste handelsroutes ter wereld, waar ook veel gevist wordt. Al jaren zijn er spanningen tussen China, Taiwan, de Filipijnen, Vietnam, Maleisië en Brunei over territoriale claims. Dat leidt regelmatig tot confrontaties op zee.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi ging vorig jaar mee met een protestvaart van Filipijnse burgers naar het Scarborough-rif en zag daar hoe de Chinese kustwacht de situatie constant in de gaten houdt:

De Filipijnse president Marcos zegt dat hij niet van plan is om Filipijnse boten terug te trekken uit het betwiste gebied. "We zullen aanwezig blijven, we zullen ons grondgebied blijven verdedigen, we zullen onze soevereine rechten blijven uitoefenen. Ondanks tegenstand van wie dan ook, zullen we dat blijven doen, zoals we dat de afgelopen drie jaar hebben gedaan."

VVD-leider Yesilgöz heeft excuses aangeboden aan zanger Douwe Bob voor het bericht op X waarin zij hem van Jodenhaat beschuldigde.

Ze zegt in een nieuwe verklaring samen met de zanger op X dat de beschuldiging in de tweet van 29 juni onjuist is en dat ze het oorspronkelijke X-bericht heeft verwijderd.

Daarmee is het kort geding dat de zanger had aangespannen om te bereiken dat ze het bericht zou verwijderen van de baan.

Politiek verslaggever Jorn Jonker:

"Yesilgoz heeft dit lang laten sudderen maar levert nu toch wat Douwe Bob vroeg: een rectificatie en excuses. Ze verkoopt dit statement van vandaag als een gezamenlijke stap maar het is vooral een stap die zij tot nu toe niet wilde zetten. Het laat pijnlijk zien dat ze eerder een inschattingsfout maakte.

Intern bij de VVD klonk er kritiek op dat Yesilgoz wel vaker uit de heup schiet en dit verhaal werd daar symbool van. Ze staat enorm onder druk van de slechte peilingen en komt nu dus terug van haar eerdere stelligheid.

In de VVD klonk ook kritiek op Douwe Bob, maar een partijleider zou volgens meerdere VVD'ers de zanger niet moeten beschuldigen van optredens weigeren aan mensen omdat ze Joods zijn, terwijl dat overduidelijk niet de reden was omdat hij vooraf wist dat hij naar een Joods feest zou gaan.

De VVD wil dit onderwerp nu graag sluiten en Yesilgoz zegt vandaag verder niets. De dreigende rechtszaak, die had kunnen dooretteren in verkiezingstijd, is zo voorkomen. Maar andere partijen zullen dit verhaal graag aanhalen om erop te wijzen dat Yesilgoz zich wekenlang met zulk geruzie met een zanger bezighoudt in plaats van met plannen voor het landsbestuur."

Douwe Bob zag op zondag 29 juni op het laatste moment van een optreden af bij het Joodse kindervoetbalevenement Jom Ha in Amsterdam. Volgens de zanger waren er "zionistische posters en pamfletten" te zien en dat zou tegen de afspraken zijn die hij had gemaakt met de organisatie.

"Ik hou van de Joodse gemeenschap, ik ben tegen zionisme en dat is wat daar wordt verkocht, daardoor kan ik hier nu niet spelen. Sorry", zei de artiest, waarna hij het podium afliep.

Tweede Wereldoorlog

Diezelfde dag deelde de VVD-leider beelden van Douwe Bob op X met een verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog. "Zó gewoon is Jodenhaat geworden. Pure haat, in het volle zicht", schreef Yesilgöz erbij.

De artiest zei die avond in talkshow Renze dat hij met de dood was bedreigd. Daarna volgde nog een uitnodiging van Yesilgöz aan Douwe Bob om koffie te drinken, maar daar wilde de zanger niks van weten.

In de dagen erna weigerde Yesilgöz sorry te zeggen. Na een paar dagen zette ze na interne kritiek een filmpje online waarin ze geen directe excuses aanbood maar wel zei dat het "anders had gemoeten". Het X-bericht bleef staan.

Douwe Bob kondigde vorige week woensdag aan een kort geding aan te spannen met de eis om het X-bericht te laten verwijderen.

Nu schrijft Yesilgöz samen met Douwe Bob: "In een tijd van groeiende polarisatie kiezen wij bewust voor verbinding en verantwoordelijkheid. Hiermee willen wij gezamenlijk een streep zetten onder deze kwestie."

Beiden geven aan niet op verdere vragen of interviewverzoeken in te willen gaan.

Nederlanders hoeven niet ver te reizen om naar de film of het café gaan, een patatje te halen of een museum te bezoeken, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over 2023 en 2024.

Vooral een vette hap of een ijsje zijn voor de meeste Nederlanders dicht bij huis te vinden. Een cafetaria vind je zo goed als in iedere plaats in Nederland: mensen hoeven daar gemiddeld slechts 800 meter voor te reizen. In Noord-Brabant en Limburg en de vier grootste steden is in bijna iedere gemeente een snackbar op deze reisafstand. In het noorden van het land moeten mensen daar iets verder voor reizen.

Ook een glaasje bier of een bitterbal zijn voor Nederlanders in de buurt: de gemiddelde afstand tot een café was in 2024 anderhalve kilometer. Horecaminnende Nederlanders hebben de meeste keuze in Den Haag en Amsterdam. In deze steden zijn naar verhouding vier keer zoveel cafés als in andere plaatsen, met tien kroegen binnen een kilometer afstand. In Rotterdam zijn er gemiddeld zeven cafés binnen een kilometer.

Film en kunst

Voor een museum moeten Nederlanders iets verder reizen. In 2023 was de gemiddelde afstand tot een museum over de weg 4,2 kilometer. Den Haag en Leiden staan in de top 3 met ruim tien musea per stad. Amsterdam voert dat lijstje aan, met gemiddeld 21 musea binnen vijf kilometer afstand.

Ook naar de film gaan is wat afstand betreft goed toegankelijk. In Nederland is er gemiddeld een bioscoop per vijf kilometer. Inwoners van de hoofdstad hebben ook hier de meeste keuze. Daarnaast zijn in Utrecht en Den Haag bioscopen makkelijk bereikbaar, met 4 en 5 filmtheaters binnen vijf kilometer afstand.

Ook attracties dichtbij

Om attracties zoals pretparken, dierentuinen of speeltuinen te bezoeken moeten mensen gemiddeld 5,6 kilometer reizen. Vooral inwoners van de gemeenten Vlaardingen, Hattem en Goirle hebben er veel dichtbij huis. Zij hoeven slechts 1,7 kilometer te reizen voor dit type vermaak. In Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Rijswijk zijn de meeste attracties binnen tien kilometer. Daar is keuze uit elf verschillende attracties.

Op de Waddeneilanden en Zeeuws-Vlaanderen is de afstand tot een attractie het grootst. Wel kunnen mensen die bij de grens met Duitsland en België wonen vaak ook daar attracties bezoeken, stelt het CBS.

Twee grote Amerikaanse chipproducenten blijken met president Trump te hebben afgesproken een deel van hun omzet af te dragen om hoogwaardige chips aan China te mogen leveren. Nvidia en AMD beloven 15 procent van de omzet via deze export af te dragen aan de Amerikaanse staatskas

Dit melden bronnen aan de Financial Times en The Wall Street Journal. Ook de New York Times maakt melding van de hoogst ongebruikelijke afspraak.

Het gaat om vergunningen voor de levering van hoogwaardige computerchips aan China. Deze krachtige chips zijn geschikt voor kunstmatige intelligentie. De Chinese internetgiganten ByteDance (het bedrijf achter TikTok) en Tencent (uitgever van games en het bedrijf achter het populaire sociale medium WeChat) willen de chips graag hebben. De Amerikaanse regering is bang dat China ze inzet om een technologische en militaire voorsprong op de VS te krijgen.

Vorige maand verraste Nvidia met een bericht dat het toch een vergunning had gekregen om de chips in China te verkopen. Volgens de drie kranten hangt hier dus een opmerkelijk prijskaartje aan. Beide bedrijven willen de afspraken tegen de kranten niet bevestigen, maar ontkennen ze ook niet.

Zorgen

Nooit eerder werd een dergelijke afspraak voor een exportvergunning gemaakt in de VS, meldt de FT. Het past volgens de zakenkrant wel in de trend waarin president Trump meer belastinginkomsten en banen in eigen land wil creëren ten koste van het buitenland.

Daarover zijn ook zorgen. Vorige maand kreeg mediabedrijf Paramount een vergunning om te fuseren met Skydance Media. Kort daarna meldde Paramounts tv-zender CBS dat volgend jaar de stekker uit de populaire talkshow The Late Show with Stephen Colbert wordt getrokken. Presentator Colbert is een groot criticus van Trump.

Verontwaardigde kijkers legden de link met de fusievergunning, maar volgens CBS en Paramount staat dit los van elkaar.

Een automobilist is vannacht tegen een huis in Riethoven ten zuiden van Eindhoven gereden. De schade aan de gevel is groot.

Het ongeluk gebeurde rond 00.30 uur. De bestuurder reed door de heg en de voortuin en kwam tegen de vrijstaande woning tot stilstand. Daar lag volgens Omroep Brabant onder meer een jong kind te slapen.

De automobilist bleef ongedeerd. Hij is meegenomen naar het politiebureau.

Hulpdiensten hebben onderzocht of het huis stabiel is. Mogelijk moet de woning worden gestut.

Goedemorgen! De introductieweek wordt in Utrecht, Leiden en Groningen afgetrapt en meldpunt Discriminatie.nl besluit of het aangifte doet om een bericht van Wilders op X.

Maar eerst het weer: Vandaag is er volop ruimte voor de zon. Bij een zwakke tot hooguit matige wind uit oostelijke richtingen wordt het op uitgebreide schaal zomers warm met 24 tot 30 graden. Ook de komende schijnt de zon regelmatig, daarbij wordt het op grote schaal tropisch warm. Vanaf donderdag neemt de kans op een regen- of onweersbui toe.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Al Jazeera-journalist Anas al-Sharif is door het Israëlische leger gedood. De zender bevestigde zijn dood na een bericht van het leger op X. Ook zes andere mensen overleefden de aanval niet.

Sharif (28) was een van de belangrijkste journalisten die nog actief waren in de Gazastrook. Hij was vaak in kogelwerende kleding op tv te zien. Israël had Sharif ervan beschuldigd lid te zijn van Hamas. Ook nu herhaalt het leger die beschuldiging. Al Jazeera spreekt die opnieuw tegen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In China zijn in het hele land zogenaamde 'doe-of-je-werk-hebt'-kantoren geopend, vanwege de hoge werkeloosheid. Op die kantoren kan je voor zo'n 6 euro per dag doen of je werk hebt. De maatschappelijke druk om te presteren is hoog en om geen gezichtsverlies te lijden zoeken Chinezen daarom hun uitweg in een van de kantoren.

Fijne dag!

In Assen is gisteravond een motorrijder onderuit gegaan bij een politieachtervolging. De bestuurder is met lichte verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

De politie had de achtervolging ingezet omdat de motor geen kentekenplaten had en mogelijk gestolen was, meldt RTV Drenthe. De motorrijder werd in de tunnel van de Vredeveldseweg geraakt door de politie en viel.

De politie doet onderzoek in de tunnel. De motor is door de politie afgevoerd.

Bij Oekraïense droneaanvallen op de Russische regio's Toela en Nizjni Novgorod zijn volgens de plaatselijke autoriteiten drie mensen gedood. Vijf mensen raakten gewond.

De aanvallen zijn relatief diep in Rusland uitgevoerd. Toela ligt op zo'n 500 kilometer van de grens met Oekraïne, ongeveer 200 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Moskou. En Nizjni Novgorod ligt bijna 400 kilometer ten oosten van Moskou.

In Toela werden twee mensen gedood en raakten er drie gewond, meldt gouverneur Miljaev. Het is onduidelijk welke locatie daar onder vuur is genomen. Nizjni Novgorod telt een dode en twee gewonden in een industriële zone, aldus gouverneur Nikitin. Een lucht- en ruimtevaartbedrijf zou onder vuur zijn genomen.

Oekraïne valt regelmatig productielocaties voor olie aan in Rusland. Het is onduidelijk of dat vannacht ook is gebeurd. Vanuit Oekraïne is er zoals wel vaker geen reactie op de aanvallen in Rusland. Het Russische ministerie van Defensie zegt dat er in heel het land 59 Oekraiense drones uit de lucht zijn geschoten. Het ministerie meldt enkel hoeveel er zijn geraakt, niet hoeveel er door Oekraïne zijn afgevuurd.

Hoewel de drones slachtoffers en schade veroorzaken, vallen de aanvallen in het niet bij de grootschalige luchtaanvallen van Rusland op Oekraïne. Bij een aanval op Zaporizja vielen gisteravond zeker twintig gewonden toen een zware zweefbom een busstation raakte.