NOS Nieuws - Algemeen

De lichamen van de Amerikaanse acteur Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa zijn gevonden in verschillende kamers in hun huis. Hackman lag in de bijkeuken, zijn vrouw in een van de badkamers. De politie ging in eerste instantie niet uit van een misdrijf, maar zegt na een eerste onderzoek niet te weten wat de doodsoorzaak dan wel is. Om die vast te stellen is meer onderzoek nodig.

De dood van acteur Hackman (95), Arakawa (64) en een van hun honden is nu "verdacht genoeg om een grondige doorzoeking in het huis te doen", schrijft de sheriff van Santa Fe in een brief aan de rechter, die daar toestemming voor moet geven.

De familie van Oscarwinnaar Hackman liet eerder weten rekening te houden met een koolmonoxidevergiftiging. Het lokale gasbedrijf helpt de politie met het onderzoek.

In de badkamer waar het lichaam van Arakawa en een hond werden gevonden, lag een geopend potje pillen. Volgens de politie van Santa Fe lagen de lichamen al enige tijd in het huis toen ze werden gevonden.

Hackman won onder meer een Oscar voor zijn rollen in The French Connection en de western Unforgiven. Betsy Arakawa was klassiek pianist. Ze trouwden in 1991.

De regering-Trump heeft aangekondigd bijna alle hulp aan buitenlandse ngo's stop te zetten. Meer dan 90 procent van de contracten die USAID had met deze ngo's wordt opgezegd. Er wordt daarmee een bezuiniging van 60 miljard dollar (bijna 58 miljard euro) op wereldwijde hulpprojecten doorgevoerd.

Het is een van de meest vergaande stappen die worden gezet in het decimeren van de hulporganisatie. Zondag werd al bekend dat 2000 medewerkers in de VS worden ontslagen en dat het grootste deel van het overige personeel buiten de VS (4080 medewerkers) met verlof is gestuurd.

290 mensen over

Bij het aantreden van Trump werkten er wereldwijd zo'n 10.000 mensen bij USAID, van wie twee derde buiten de VS. In de bezuinigingsplannen van de regering, die worden uitgevoerd onder leiding van Elon Musk, is nog maar plaats voor 290 mensen bij de organisatie.

USAID was het belangrijkste federale agentschap voor buitenlandse hulp. Zo'n 40 procent van alle wereldwijde humanitaire hulp liep via deze organisatie. Eerder kondigde de regering-Trump al aan alle financiering 90 dagen te bevriezen om de organisatie door te lichten. Een rechter stak daar aanvankelijk een stokje voor, maar het Hooggerechtshof oordeelde gisteren dat die bevriezing in ieder geval voorlopig niet ongedaan hoeft te worden gemaakt.

America First

De ontmanteling van de organisatie past in het America First-beleid van de president. Hij wil niet meer dat er geld naar het buitenland gaat zonder dat de VS daar direct profijt van heeft. Dat is een breuk met de ideologie van voormalig president John F. Kennedy, die de organisatie oprichtte omdat hij vond dat de VS de morele verplichting had om andere landen te helpen.

Gezondheidsexperts en hulporganisaties waarschuwen dat met de abrupte USAID-stop meer ziektes uit zullen breken, minder medicijnen beschikbaar zullen zijn en dat vaccins minder snel kunnen worden ontwikkeld.

Bureaus leeghalen

Ondertussen lopen vandaag oud-medewerkers bij het kantoor van USAID in Washington af en aan om hun spullen op te halen. Ze hebben 15 minuten gekregen om onder begeleiding van beveiligers hun bureau leeg te halen. Persbureau AP meldt dat sommigen van hen huilend naar buiten kwamen met vuilniszakken, terwijl een groepje demonstranten hun een hart onder de riem wilde steken.

Hoewel officieel toestemming van het Congres nodig is om flink te snoeien in de organisatie, verzetten het in meerderheid Republikeinse Huis van Afgevaardigden en de Senaat zich niet tegen de acties van de regering.

De politie heeft iemand aangehouden voor het gooien van eieren naar fietsers in Zeeland. Het gaat om een 22-jarige man uit Zierikzee.

Gisteren meldde Omroep Zeeland dat fietsers op de Oosterscheldekering de laatste tijd regelmatig vanuit een auto worden bekogeld met eieren. Diverse fietsers vertelden aan de omroep dat ze meerdere keren het doelwit waren en soms zelfs verwondingen hadden opgelopen.

Vandaag kreeg de omroep meldingen binnen van mensen die ook op andere plekken in Zeeland met eieren waren bekogeld.

'Kan levensgevaarlijk zijn'

De politie heeft meldingen gekregen over jongeren die vanuit een rijdende auto eieren naar fietsers gooien. "Omdat dit met een flinke snelheid gepaard ging, is het lastig om de auto en de inzittenden op te sporen", zegt de politie.

In het onderzoek is vandaag de 22-jarige verdachte aangehouden. De politie zegt meer aanhoudingen niet uit te sluiten en roept slachtoffers op zich te melden. Mensen die beelden hebben van de mogelijke daders, wordt gevraagd zich te melden.

De politie zegt dat eieren gooien door sommigen ten onrechte wordt gezien als iets grappigs of onschuldigs en waarschuwt dat het levensgevaarlijk kan zijn en dat een slachtoffer ernstig gewond kan raken. "Daarnaast levert ook het gooien van eieren een strafblad op. Denk na voordat je zoiets doet en gebruik eieren enkel in de keuken."

Zelden zegt de titel boven een regeerakkoord veel over wat een land te wachten staat. En toch is de leus boven het Oostenrijkse programma dat de ÖVP samen met de SPÖ en Neos vandaag presenteert veelzeggend.

Waar de drie partijen er in eerste instantie niet in slaagden samen een regering te vormen, en de radicaal-rechtse verkiezingswinnaar FPÖ er met de ÖVP ook niet uitkwam, vinden ze elkaar nu alsnog. Jetzt das Richtige tun. Für Österreich. Het juiste doen voor Oostenrijk, nu dan echt.

ÖVP-voorzitter Stocker noemde het "waarschijnlijk de moeilijkste regeringsonderhandelingen uit de Oostenrijkse geschiedenis". En de opgaven waarvoor deze zwart-rood-roze Zuckerl-coalitie staat, een verwijzing naar het veelkleurige Weense suikergoed, zijn groot.

Miljardentekort

Dat begint bij het dichten van het begrotingstekort, om te voorkomen dat de EU een procedure start om het Oostenrijkse beleid bij te sturen. Bijna 9 miljard euro wil de regering daarom dit en komend jaar besparen, staat in het ruim 200 pagina's tellende document.

Tegelijk is dat een rem op andere plannen, zoals het verlagen van belastingen om de economie te helpen. Die zijn alleen mogelijk voor zover de begroting en de economische groei dat toelaten. Het betekent ook dat ideologische verschillen tussen de partijen moeilijk te overbruggen zijn met zakken geld voor maatregelen die alle drie tevreden houden.

Veel aandacht gaat ook naar stappen om het aantal asielzoekers dat naar Oostenrijk komt te beperken. Op dit moment daalt het aantal asielaanvragen, maar de partijen zeggen dat ze de noodtoestand willen uitroepen als het aantal asielzoekers toeneemt. Ook willen ze gezinsherenigingen per direct opschorten.

Duidelijke verschillen met de FPÖ

Daarbij blijven ze zich wel houden aan Europese afspraken en mensenrechtenverdragen. Dat is minder vanzelfsprekend dan het lijkt: tijdens de onderhandelingen tussen de FPÖ en de ÖVP stond dat op losse schroeven. Tegelijk legt dat beperkingen op, ook voor het uitroepen van de noodtoestand en het stoppen van gezinsherenigingen.

Wat evenmin in een regeerakkoord met de Rusland-vriendelijke FPÖ zou voorkomen, is de duidelijke veroordeling van de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne. De drie partijen stellen bovendien dat er geen onderhandelingen mogelijk zijn buiten Oekraïne om.

Ook wil de snoepgoed-coalitie vasthouden aan de Europese koers. Dat staat lijnrecht tegenover de eisen van de FPÖ, die de rol van de EU praktisch wil terugbrengen tot een handelsmarkt. De nieuwe regering wil Oostenrijk bovendien klimaatneutraal maken, iets wat bij de FPÖ wordt weggezet als "hysterie".

Verder zijn er diverse specifieke plannen die opvallen, zoals een hoofddoekverbod voor meisjes tot 18 jaar, en een verbod op smartphones in de klassen. Ook voor de woningmarkt zijn er plannen: huurcontracten moeten voortaan minimaal vijf jaar lopen in plaats van drie.

En er komt een meine Zeitung-abonnement, waarmee jonge Oostenrijkers zich op een krant naar keuze kunnen abonneren. "We willen de kwaliteitsmedia versterken, iets doen voor de 'hoofden' in ons land. We willen in het bijzonder jonge mensen vertrouwd maken met het lezen van kwaliteitsmedia", aldus SPÖ-voorzitter Babler. "Dat is juist in deze tijden van nepnieuws, extremistische propaganda en socialemediaplatforms een bijzondere opgave voor ons."

'Geen echte vernieuwing'

De reactie van de omstreden leider van de FPÖ Herbert Kickl is, niet verrassend, kritisch. Hij vindt dat het regeringsprogramma volledig voorbijgaat aan het "mandaat van de kiezers voor echte vernieuwing", en noemt het niet "de noodzakelijke rood-wit-rode bevrijding voor Oostenrijk".

Nadat zijn partij de verkiezingen had gewonnen, kreeg hij bij uitzondering niet de opdracht om een coalitie te vormen. Andere partijen hadden aangegeven niet met hem te willen regeren: hij zou te radicaal zijn en een bedreiging vormen voor de fundamenten van de democratie.

In plaats daarvan mocht de ÖVP het maanden geleden al met de SPÖ en Neos proberen. Toen die onderhandelingen klapten, was de conclusie dat de middenpartijen hun onderlinge verschillen niet opzij konden zetten om een regering met de radicaal-rechtse FPÖ te verhinderen.

Vervolgens lukte het ook de FPÖ niet om voldoende compromissen te sluiten met de ÖVP voor een gezamenlijke coalitie. Het enige overgebleven alternatief leken nieuwe verkiezingen, waarbij de FPÖ vermoedelijk nog groter zou worden.

Een verstandshuwelijk

Onder die druk besloten de drie middenpartijen opnieuw met elkaar om tafel te gaan. "Het gaat er nu niet om wie daarbij gewonnen of verloren heeft", stelt Beate Meinl-Reisinger, voorzitter van Neos. Haar partij stapte bij de eerste onderhandelingsronde nog als eerste uit.

Nu klinkt ze toegefelijker: "Ik ben ervan overtuigd dat onrustige tijden erom vragen om politieke verantwoordelijkheid te nemen en over je eigen schaduw te springen." Zondag stemmen de leden van haar partij over het programma.

Helemaal verdwenen is Herbert Kickl overigens niet: zijn schaduw is de lijm die de nieuwe regering voorlopig bij elkaar moet houden.

De Britse premier Starmer heeft in Washington een bezoek gebracht aan de Amerikaanse president Trump. Ze spraken eerst met elkaar in het Oval Office. Daarna hielden de twee een gezamenlijke persconferentie.

Bij aankomst overhandigde Starmer een brief van de Britse koning Charles aan Trump, waarin hij de Amerikaanse president uitnodigt voor een tweede staatsbezoek. Het eerste staatsbezoek van Trump aan het Verenigd Koninkrijk was in 2019.

Trump zei dat hij de uitnodiging aanneemt:

Starmer is de tweede Europese leider die deze week Trump bezoekt. Maandag was de Franse president Macron in het Witte Huis. Een gepland bezoek op dinsdag van EU-buitenlandchef Kallas aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio ging niet door. Dat was vanwege "agendatechnische problemen", meldde een woordvoerder van de Europese Commissie. Kallas was al in Washington toen bekend werd dat het gesprek niet zou doorgaan.

Er hing veel af van de komst van de Britten naar het Witte Huis. Belangrijkste gespreksonderwerp was de mogelijkheid van een bestand tussen Rusland en Oekraïne, waar de Amerikanen gesprekken over voeren met Rusland. Dat gebeurt nu zonder betrokkenheid van Oekraïne en Europa.

In het verlengde daarvan ging het over de toekomst van de trans-Atlantische alliantie tussen de VS en Europa en de veiligheid op het Europese continent. Aan Starmer de taak om Trump ervan te overtuigen Europa te blijven beschermen, en niet te veel toenadering te zoeken tot het Rusland van Poetin. Trump wil juist dat Europese landen meer investeren in defensie, in plaats van op Amerika te leunen.

Geen veiligheidsgaranties

Nadat Trump en Starmer in het Oval Office hadden plaatsgenomen voor hun gesprek zei de Amerikaanse president tegen de pers dat de VS en Rusland "al een eind op weg zijn" met een akkoord over Oekraïne. "Rusland stelt zich goed op", zei Trump. Starmer benadrukte dat "het geen vrede kan zijn die de agressor beloont".

Starmer heeft als eerste Europese leider beloofd om troepen naar Oekraïne te sturen als er een staakt-het-vuren komt. Hij herhaalde in Washington die toezegging.

Een Europese troepenmacht om het bestand te bewaken moet wel ondersteund worden met Amerikaanse veiligheidsgaranties, vinden de Europese regeringsleiders. Macron keerde maandag echter zonder die veiligheidsgaranties huiswaarts. Ook Starmer lijkt er niet in te zijn geslaagd om die garanties te krijgen. Trump stelde, in het bijzijn van de Britse premier, niet op de zaken vooruit te willen lopen. "Ik wil het niet over een vredesmissie hebben totdat we een deal hebben."

Trump zei wel dat Amerikaanse mijnbouw in Oekraïne op zichzelf al een garantie voor veiligheid is. Want, zo redeneert hij, als de Amerikanen betrokken zijn bij de winning van die grondstoffen, dan is dat ook een vorm van zekerheid. Morgen komt de Oekraïense president Zelensky naar het Witte Huis om een grondstoffendeal met de Amerikaanse regering te ondertekenen.

Trump zei ook dat hij denkt dat de Russische president Poetin "zich aan zijn woord zal houden" als er een deal over een staakt-het-vuren komt. Op de vraag of hij Artikel 5 van het NAVO-verdrag steunt, dat bepaalt dat een aanval op één lidstaat beschouwd wordt als een aanval op alle lidstaten, antwoordde Trump bevestigend. "Maar ik denk niet dat we dat nodig hebben. Ik geloof dat er een heel succesvolle vrede komt."

Starmer corrigeerde Trump toen het ging over de militaire steunpakketten die westerse landen tot nu toe voor Oekraïne hebben uitgetrokken. Trump zei dat zijn uitwisselingen met de Oekraïense president Zelensky vorige week "wat kribbig" waren omdat de VS "wilde wat Europese landen hadden". "Zij krijgen hun geld terug." Dat klopt niet, zei Starmer. "Er waren wat leningen, maar het meeste was een gift."

Toen Trump door een aanwezige journalist werd gevraagd naar de omstreden uitspraak die hij vorige week over Zelensky deed - Trump noemde hem toen "een dictator zonder verkiezingen" - antwoordde hij ontwijkend: "Heb ik dat gezegd?"

'Gelijkwaardige handel'

Starmer en Trump spraken ook over de handel tussen de VS en het Verenigd Koninkrijk. Volgens Starmer zijn de twee landen aan het onderhandelen over een nieuwe economische deal die met name draait om geavanceerde technologie zoals kunstmatige intelligentie.

De werkcultuur in de gevangenis in Sittard moet verder worden verbeterd, stelt de Inspectie Justitie en Veiligheid, die bij de directie aandringt op maatregelen.

Gebleken is dat medewerkers een drempel voelen om integriteitskwesties te melden, dat groepsvorming moeilijk te doorbreken lijkt en dat de cultuur negatief wordt omschreven, schrijft de regionale omroep L1. De inspectie noemt dat zorgelijk.

Signalen

De inspectie volgt sinds 2021 de ontwikkelingen in de werkcultuur binnen de gevangenis, na signalen over pestgedrag en het ontbreken van een aanspreekcultuur.

Er volgden gesprekken met de directie en medewerkers. Daarbij bleek dat er veel personeelswisselingen zijn geweest, waardoor werknemers sturing en waardering missen. "Hierdoor ontstaat de neiging bij medewerkers om zich af te zetten tegen nieuwe beleidsvoorstellen", schrijft de inspectie in een brief aan de directeur.

De inspectie merkt verder op dat medewerkers een transparante visie en werkwijze missen. "Als een gedetineerde bijvoorbeeld een interne regel overschrijdt, wordt in het bestraffen ervan niet steeds één lijn getrokken terwijl dat wel belangrijk is." Het personeel ervaart dit als lastig, aldus de overheidsinstantie.

Verbeteringen

Er is volgens de inspectie sprake van 'eilandjesvorming', waardoor een gevoel van eenheid en saamhorigheid binnen de gehele inrichting wordt gemist. "Er wordt hierdoor veelal over elkaar gepraat in plaats van met elkaar. Medewerkers omschrijven de cultuur als negatief. Deze negatieve gevoelens en opvattingen worden soms ook doorgegeven aan nieuwe medewerkers."

Volgens de inspectie heeft de directie al stappen gezet om de werkcultuur te verbeteren, zoals een eenduidig sanctiebeleid voor gevangenen en meer inspraak voor medewerkers.

Toch zijn er nog steeds ongewenste cultuurpatronen en negatieve gevoelens onder het personeel. "Die moeten eerst worden weggenomen om maatregelen met succes door te kunnen voeren", aldus de inspectie, die de ontwikkelingen in de gevangenis blijft volgen.

Tientallen studenten en docenten protesteren vandaag bij Tilburg University. Ze zijn boos omdat het bestuur van de universiteit een advies over het opschorten van de banden met Israël nog niet heeft opgevolgd.

Na verschillende pro-Palestinaprotesten op de universiteit kreeg een commissie vorig jaar de opdracht om onderzoek te doen naar de ethische dilemma's die kleven aan samenwerking met Israëlische universiteiten. De commissie heeft vijf maanden onderzoek gedaan naar de samenwerking met zeven Israëlische universiteiten. In december volgde een advies: schort de samenwerking met universiteiten in Israël op.

De conclusie was dat er een "onlosmakelijke band" bestaat tussen de partneruniversiteiten in Israël en de Israëlische krijgsmacht. De schaduw van het conflict in Gaza reikt tot in de collegezalen en laboratoria, aldus de commissie. Toch is dat advies (nog) niet opgevolgd.

'Hoor en wederhoor vereist'

"Eenzijdig veranderen van samenwerkingsrelatie kan in onze ogen niet", reageert een woordvoerder van Tilburg University. De universiteit wil met de Israëlische instellingen in gesprek. "Uit het oogpunt van bestuurlijke en juridische zorgvuldigheid is hoor en wederhoor vereist. Een gesprek past ook bij de kwaliteit van de relaties waarvoor wij staan."

Voor docent en actievoerder Michiel Bot duurt dat veel te lang. "We waren blij verrast met de conclusies van de commissie", zegt hij. "Maar het besluit van het bestuur vinden wij onbegrijpelijk." Op 30 januari was er daarom weer een protest, waar de politie een einde aan maakte.

Iedere donderdag is er nu een silent sit-in, een protest in stilte. "Daar blijven we mee doorgaan tot het college van bestuur wel actie onderneemt."

Op universiteiten in het hele land zijn commissies aangesteld die de samenwerkingen met Israël onder de loep nemen, maar definitieve besluiten hierover laten veelal nog op zich wachten. "Langzamerhand wordt het pijnlijk duidelijk dat die commissies niet serieus worden genomen", zegt Abdelkader Karbache. Als voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) spreekt hij met studenten uit het hele land. "We krijgen hier veel vragen en klachten over. De onrust neemt weer toe."

Op de Erasmus Universiteit in Rotterdam ligt er een voorlopig advies, maar de definitieve plannen die begin dit jaar gepresenteerd zouden worden, zijn er nog niet. Dat geldt ook voor de Radboud Universiteit, waar de plannen tot frustratie van studentenvakbond AKKU nog tot het einde van het jaar op zich laten wachten. "Dat slaat nergens op", zegt Aya Ahlalouch van AKKU. "Het bestuur kan de banden met Israël gewoon verbreken. In het geval van Rusland was dat ook zo gedaan." Volgende week donderdag houdt de studentenvakbond een bijeenkomst waar studenten en medewerkers bij elkaar komen om te praten over mogelijke nieuwe acties.

Ook in Amsterdam is er wekelijks protest, omdat een definitief besluit ook daar vertraging oploopt. Het was de bedoeling om vanaf januari alle bestaande en nieuwe samenwerkingen van de UvA met Israëlische instellingen te kunnen toetsen aan een nieuw kader. Dat kader is er alleen nog niet, er is alleen een conceptversie. Tot frustratie van docent en actievoerder Martijn Dekker. "Ze beloven al maanden een besluit te nemen, maar dat wordt steeds uitgesteld", zegt hij. Volgens de docent is er veel onvrede onder UvA-personeel. "Het lijkt wel een tactiek. Vage beloften doen om maar niet door de zure appel heen te hoeven bijten."

'Studenten voelen zich onveilig'

Hoewel hier en daar actie wordt gevoerd tegen de uitblijvende besluiten, blijven grootschalige protesten uit. Volgens de LSVb komt dat omdat studenten willen afwachten waar besturen mee komen, maar ook omdat studenten banger zijn geworden om te demonstreren.

Bij de vakbond komen wekelijks vragen binnen van studenten die zich "minder vrij voelen dan voorheen om zich uit te spreken". "Doordat er politie werd afgestuurd op de protesten, er tegen de regels in beveiligingscamera's op universiteiten werden opgehangen en mensen extra in de gaten werden gehouden, durven studenten minder", zegt Karbache. "Studenten zijn voorzichtiger geworden, er is een angstcultuur ontstaan door de reactie op de protesten van vorig jaar."

Dat ziet studentenvakbond AKKU ook. "Bij ons zijn studenten geïntimideerd, er zijn foto's gemaakt van mensen die demonstreren of een Palestijnse sjaal dragen", zegt Ahlalouch. "Studenten voelen zich erg onveilig."

Toch sluit Karbache niet uit dat er binnenkort weer meer acties volgen. "De meeste actiegroepen zijn nog wel actief. Er is maar een vonkje nodig om de boel weer in gang te zetten."

Koepelorganisatie Universiteiten van Nederland laat weten dat alle universiteiten een onafhankelijke commissie hebben aangesteld om te kijken naar mogelijk gevoelige internationale samenwerkingen. "Elke commissie kiest daarbij zijn eigen tijdlijn. Het is vervolgens aan de colleges van bestuur om te beslissen hoe zij gevolg geven aan het advies van de commissie. Dit alles gebeurt met de grootst mogelijke zorgvuldigheid."

De omstreden gebroeders Tate zijn in de Verenigde Staten geland. Ze hadden eerder op de dag Roemenië verlaten en kwamen rond 18.30 uur naar buiten bij het vliegveld van Fort Lauderdale in Florida.

De 'vrouwenhatende' influencer Andrew Tate en zijn broer vlogen naar de VS op de dag dat een onderzoeksrapport van de Universiteit van York waarschuwt voor de invloed van Andrew in Britse klaslokalen. Onder druk van het team van president Trump liet Roemenië hem en zijn broer gaan; ze hoeven hun proces in Roemenië niet af te wachten.

Ze mochten het land niet verlaten omdat ze worden verdacht van onder meer verkrachting, mensenhandel van minderjarigen en witwassen. Ook in Engeland worden ze aangeklaagd door vrouwen die zeggen dat ze door Tate zijn verkracht, misbruikt of in een mensenhandelnetwerk zijn terechtgekomen.

Toch mochten de Brits-Amerikaanse broers naar de VS afreizen. Waarschijnlijk danken ze dat aan Richard Grenell, die binnen Trumps team 'gezant voor speciale missies' is. Hij zou zich persoonlijk hebben ingezet voor de Tate-broers, net als andere mensen in Trumps kring. In rechtse media worden ze namelijk neergezet als slachtoffers van onterechte vervolging, omdat ze antiwoke zouden zijn.

'Manosphere'

De Tate-broers hebben miljoenen volgers online, vooral onder jonge mannen. Die online gemeenschap wordt de manosphere genoemd, een beweging van jonge mannen die vinden dat hun mannelijkheid wordt ondermijnd door feminisme en het woke-gedachtegoed. Precies die groep vormt een belangrijk deel van Trumps achterban.

Tate heeft zich vaak geprofileerd als Trumpfan en trekt geregeld een parallel tussen zichzelf en de president. Net als Trump, zo beweert hij, wordt hij onterecht vervolgd door een "bevooroordeeld" rechtssysteem. Ook miljardair Elon Musk steunt Tate regelmatig, en Donald Trump Jr. noemde de arrestatie van de broers in Roemenië 'absolute waanzin'.

Tates vrouwonvriendelijke uitlatingen op social media leiden wereldwijd tot zorgen. De influencer, die zichzelf "levenscoach" noemt, pronkt met manieren waarmee "echte mannen" geld kunnen verdienen en met methoden om vrouwen te verleiden waarbij hij vaak misleidende en zelfs dwingende tactieken aanmoedigt.

Ook fysiek geweld, zoals slapping, wordt door hem aangemoedigd. In online clips beweert Tate dat mannen vrouwen moeten pakken en slaan, dat vrouwen zich seksueel onderdanig moeten opstellen, in de keuken thuishoren, hun mond moeten houden en zich dankbaar moeten opstellen.

Sijpelt door naar het klaslokaal

De invloed van Tate is merkbaar in klaslokalen. Uit onderzoek van de Britse York University onder 200 docenten op middelbare scholen blijkt dat driekwart van hen zich ernstig zorgen maakt over vrouwenhaat in de klas. Tate wordt daarbij als een belangrijke aanjager gezien.

Ook in Australië werd onlangs onderzoek gedaan naar zijn invloed op scholieren en de manier waarop tienerjongens zich uitlaten tegenover vrouwelijke docenten. Daaruit bleek dat "geradicaliseerde vrouwenhaat" wijdverbreid is op Australische scholen.

De onderzoekers in York waarschuwen dat de omvang van de manosphere door veel volwassenen wordt onderschat.

Een andere Britse organisatie, Hope not Hate, stelde vast dat 80 procent van de 16- en 17-jarige Britse jongens video's van Andrew Tate heeft gezien. Ter vergelijking: slechts 60 procent van de jongens in dezelfde leeftijdsgroep wist wie de Britse premier is.

Ook stellen de onderzoekers dat algoritmes op sociale media ertoe leiden dat controversiële en extreme meningen extra aandacht krijgen. Het rapport roept op tot meer onderzoek in klaslokalen naar de invloed van de online manosphere op het gedrag en de ervaringen van kinderen op school.

Slachtoffers geschokt

Vrouwen die de broers aanklagen tonen zich geschokt dat ze Roemenië hebben kunnen verlaten en ongestoord hun "gewelddadige, vrouwonvriendelijke opvattingen wereldwijd kunnen blijven verspreiden".

De Britse advocaat die slachtoffers vertegenwoordigt, stelt dat het overduidelijk is dat de regering van Trump zich "bemoeit met de rechtsgang" in zowel Roemenië als het Verenigd Koninkrijk.

De Roemeense autoriteiten benadrukken vandaag dat de broers nog steeds verdacht worden en dat ze op een later moment worden terugverwacht in het land.

De politie heeft een 56-jarige man uit Schagen aangehouden die wordt verdacht van seksueel misbruik van minderjarige medewerkers van een organisatie. De zaak kwam aan het rollen nadat twee slachtoffers aangifte hadden gedaan.

In totaal hebben vijf minderjarigen aangifte gedaan, de politie denkt dat er nog meer werknemers of ex-werknemers slachtoffer zijn geworden. De verdachte man is maandag opgepakt en zit voorlopig nog vast.

Terughoudend met informatie

Het Openbaar Ministerie en de politie delen bij zaken met minderjarige slachtoffers minder informatie met de pers en het publiek dan bij andere zaken. Zo is niet bekendgemaakt om welk bedrijf het gaat of waar en wanneer het misbruik heeft plaatsgevonden.

Songfestivalfans hebben C'est la vie van Claude al talloze keren kunnen beluisteren, maar nu is ook de videoclip gepresenteerd. Gisteren lekte de Songfestival-inzending uit, een dag voor de officiële presentatie. "C'est la vie", zei Claude daarover.

In C'est la vie zingt de 21-jarige Claude in het Engels en Frans. Eind vorig jaar maakte hij in de talkshow Eva al bekend dat het nummer tweetalig zou zijn. Toen vertelde hij nog niet in welke twee talen hij ging zingen. Doorgaans doet hij het in het Frans en het Nederlands.

Dat hij nu voor Engels kiest, is een heel bewuste keuze. "Tijdens het schrijven dacht ik: ik wil een boodschap overbrengen, maar ik wil zoveel meer mensen bereiken. Let's go, dacht ik toen. We doen Engels en Frans."

Claude over zijn nummer:

Het nummer is een eerbetoon aan zijn moeder. "Zij heeft mij altijd meegegeven dat het leven niet altijd makkelijk zal zijn, maar dat je altijd lichtpuntjes moet proberen te zien", zegt Claude. En dat is ook meteen de boodschap die hij luisteraars wil meegeven. "It goes up, it goes down and around and around. Maar hé, c'est la vie."

Het Songfestival-nummer van Claude begint als een ballad om vervolgens in een dansbaar popnummer te veranderen. Het liedje blijft door het tientallen malen herhaalde lalala ook hangen bij mensen die geen Engels of Frans verstaan.

Dit is de officiële videoclip van C'est la vie:

Claude brak in 2022 door met Ladada (Mon dernier mot). Vorig jaar werd hij door omroep AVROTROS gekozen uit ruim 300 inzendingen. In 2023 maakte de zanger een Engels-Franse versie van Ladada.

De Nederlandse zanger van Congolese afkomst staat op dinsdag 13 mei in Basel in de eerste halve finale van het Songfestival. De finale is op zaterdag 17 mei. Zwitserland mag het muziekevenement organiseren omdat Nemo vorig jaar met The Code het Songfestival won.

Gisteren lekte het nummer van Claude aan het begin van de middag uit op sociale media. "We onderzoeken natuurlijk of we kunnen achterhalen waar het lek vandaan komt", zei een woordvoerder van omroep AVROTROS. "Maar het is lastig. We weten dat het eerder is gebeurd met andere landen."

Sinds zijn arrestatie in 1999 zit hij gevangen op het eiland Imrali, bij Istanbul. Abdullah Öcalan is mede-oprichter en nog altijd boegbeeld van de Koerdische Arbeiderspartij PKK, een militante groepering die door zowel Turkije als de VS en de EU wordt beschouwd als een terroristische organisatie. Vandaag riep Öcalan zijn aanhangers op de gewapende strijd voor Koerdische autonomie te staken.

De in 1949 geboren Abdullah Öcalan komt uit het oosten van Turkije, het oudste kind uit een groot gezin. Volgens een biograaf wilde hij als tiener het leger in, maar zakte hij voor zijn toelatingsexamen voor de militaire academie.

Zijn politieke activisme begon eind jaren zestig, toen hij in de in meerderheid Koerdische stad Dyarbakir woonde. Hij nam stelling tegen de Turkse wetten die het gebruik van de Koerdische taal en andere uitingen van de Koerdische cultuur verboden.

In 1978 riep hij met tientallen anderen de extreem-linkse PKK in het leven: een groepering waar zich in eerste instantie voornamelijk studenten bij aansloten. De PKK pakte al gauw de wapens op in zijn strijd tegen de Turkse staat.

"Een volk dat strijd voert tegen een koloniaal en racistisch regime als dat van Turkije, heeft het recht om de wapens op te nemen", zei Öcalan. Hij was toen al naar Syrië gevlucht, waar hij zo'n twintig jaar verbleef. In die periode verklaarde Turkije Öcalan, onder Koerden bekend als Apo, tot staatsvijand nummer 1.

De jaren negentig waren extreem bloedig. PKK-zelfmoordaanslagen op Turkse militairen en politie waren aan de orde van de dag. De strijd tussen Turkije en de PKK heeft tienduizenden levens gekost.

Sinds 1995 wordt Öcalans PKK door de Verenigde Staten en de Europese Unie aangemerkt als terroristische organisatie. Onder druk van Turkije zette Syrië hem uit. Een zwerftocht door Europa volgde, waar Öcalan zocht naar een land waar hij politiek asiel kon krijgen. Hij probeerde het in Italië, Rusland en Griekenland.

Nederlands luchtruim gesloten

Hij wilde in die tijd ook naar Nederland reizen. Öcalan zou zijn zaak hebben willen voorleggen aan het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, maar de Nederlandse regering hield het luchtruim voor hem gesloten.

Begin 1999 kwam hij terecht in Kenia, waar hij in Nairobi bescherming zocht in de Griekse ambassade. Op 15 februari 1999 was hij onderweg van de ambassade naar het vliegveld toen hij werd aangehouden door Turkse geheim agenten, bijgestaan door de Amerikaanse CIA.

Zijn arrestatie leidde tot een Griekse regeringscrisis en Koerdische massademonstraties in verschillende landen. In Turkije werd Öcalan in juni 1999 veroordeeld voor landverraad en separatisme. Het vonnis - de doodstraf - werd eerst uitgesteld na internationaal protest, en in 2002 in levenslang omgezet na het afschaffen van de doodstraf in Turkije.

Gematigder

Öcalan zat lange tijd in eenzame opsluiting op Imrali, een gevangeniseiland waar hij in eerste instantie de enige gedetineerde was, bewaakt door duizend Turkse militairen. Vanaf 2009 volgden er periodes waarin hij bezoek mocht ontvangen, afgewisseld met tijd in een isoleercel.

Hij bleef vanuit de gevangenis de enige politieke en ideologische leider van de PKK. Die was inmiddels verzwakt en grotendeels uit Turkije verdreven en zat vooral nog in de bergen in Noord-Irak. Öcalan bleef populair onder Koerdische dissidenten in het buitenland, waar geregeld werd gedemonstreerd voor zijn vrijlating.

Öcalan hing oorspronkelijk het marxistisme-leninisme aan, de communistische ideologie. Hij zou in de gevangenis gematigder zijn geworden en niet langer geloven in een gewapende strijd voor Koerdische onafhankelijkheid. De PKK eist al lang niet meer een eigen staat, maar strijdt voor meer autonomie voor Koerden.

De beweging is nu voorstander van een 'democratische confederatie' van Koerdische gemeenschappen in Turkije, Syrië, Irak en Iran. De PKK zegt daarnaast te strijden tegen het kapitalisme, tegen de patriarchale cultuur en tegen de grenzen van de klassieke natiestaat.

Bij sommige Koerden staat Öcalan bekend als de 'Mandela van de Koerden'. In Turkije staat hij nog altijd te boek als terroristenleider van een gevaarlijke organisatie.

Het weer was deze week erg wisselvallig. Soms regende het behoorlijk lang en hard door. Vandaag hagelde het zelfs af en toe, maar vrij snel daarna brak de zon door. Als je nou helemaal klaar bent met de regen is er goed nieuws, want vanaf vrijdag wordt het droger

Dat begint niet direct met het ochtendgloren. Vrijdagochtend vallen er nog buien. In de loop van de dag breekt de zon vanuit het noorden steeds beter door en wordt het op steeds meer plaatsen droog.

In Limburg en Brabant duurt het mogelijk wel tot en met de avond voordat de laatste nattigheid is verdwenen en de regenradar is schoongeveegd. Het is overdag 8 graden.

Kans op gladheid

In de avond en nacht is het droog geworden en de wolken verdwijnen. Er waait een frisse noordenwind en het koelt sterk af. Het gaat hier en daar een graadje vriezen.

Door de regen die eerder op de dag is gevallen kan het glad worden. Zeker op fietsbruggen en viaducten die een stukje boven de grond zweven kan het vocht bevriezen.

Even oppassen dus als je bijvoorbeeld na een eerste carnavalsavond in de kroeg naar huis gaat. Ook is het niet uitgesloten dat er wat mist of nevel ontstaat.

Voorjaar begint met zon

Zaterdag en zondag blijft het droog en schijnt de zon geregeld. Met de start van de meteorologische lente is het weerbeeld dus wel toepasselijk.

De nachten blijven wel koud met lichte vorst en mogelijk wat mist. Overdag laat de steeds krachtigere voorjaarszon de temperatuur stijgen naar 8 tot 10 graden. De wind blijft kalm. Prima omstandigheden dus voor alle festiviteiten en optochten tijdens carnaval. Die zijn in het verleden wel eens afgelast omdat het te onstuimig was.

Het is ook heerlijk weer om te wandelen, fietsen of beschut uit de wind op het terras neer te strijken.

Op de lange termijn nog zachter

Na het weekend is er weinig tot geen verandering te bespeuren. Alleen de temperatuur laat een licht stijgende trend zien.

Zeker in de tweede helft van volgende week zorgt een zuidenwind ervoor dat warmere lucht uit het Middellandse Zeegebied dichterbij Nederland kan komen. Met een beetje geluk levert dat een paar prachtige lentedagen op met terrasjesweer en temperaturen boven 15 graden.

Cyprus moet 25.000 euro betalen aan een Britse vrouw die daar in 2020 ten onrechte tot vier maanden voorwaardelijk is veroordeeld wegens een valse aangifte. De toen 18-jarige vrouw zei dat ze een jaar eerder in de badplaats Ayia Napa door twaalf Israëlische jongeren was verkracht. Toen ze kort daarna haar verklaring introk, werd ze opgepakt.

Later zei ze dat ze wel degelijk was verkracht maar door de politie onder druk was gezet om haar verklaring in te trekken. Volgens haar advocaat had ze bij haar verhoor geen juridische ondersteuning en was er geen tolk aanwezig.

Toen de zaak voor de rechter kwam, weigerde die verklaringen over de verkrachtingen aan te horen. Uit de video die door een van de jongeren was gemaakt, zou moeten blijken dat ze had ingestemd met de seks met een van de Israëliërs. Sommige verdachten erkenden dat ze seks met haar hadden gehad, maar zeiden dat de vrouw daar mee had ingestemd. Ze gingen vrijuit en mochten naar huis.

Naar Straatsburg

De Britse advocaat van de vrouw zei direct na de uitspraak dat ze de zaak aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg zou voorleggen.

Het hof komt vandaag tot de conclusie dat de Cypriotische autoriteiten "selectief en inconsequent" te werk zijn gegaan. De autoriteiten zijn van vooroordelen tegen vrouwen uitgegaan en waren geneigd om het slachtoffer de schuld te geven, aldus het hof.

Nieuw onderzoek

Het Cypriotische Hooggerechtshof vernietigde in 2022 de uitspraak van de rechtbank al, omdat de vrouw onder druk was gezet om de aangifte in te trekken. Maar er kwam geen nieuw onderzoek.

Een Britse mensenrechtengroep die opkomt voor Britse burgers in het buitenland wil dat de beschuldiging van verkrachting opnieuw wordt onderzocht. Het Cypriotische Openbaar Ministerie zegt dat het eerst de uitspraak van het Europese Hof wil bestuderen.

PKK-leider Abdullah Öcalan heeft vanuit gevangenschap een oproep gedaan aan Koerdische militante strijders om de wapens neer te leggen. De PKK zou daarna worden opgeheven. Dat hebben vertegenwoordigers van de pro-Koerdische DEM-partij gezegd op een persconferentie in Istanbul. Zij bezochten Öcalan vandaag in de gevangenis.

De DEM-partij had vooraf gezegd dat er een "historische boodschap" zou komen. Wat Öcalan ervoor terug denkt te krijgen, is nog onduidelijk.

Öcalan laat via de partij per brief weten dat hij verantwoordelijkheid neemt voor deze oproep. Hij wil dat de PKK een congres belegt en besluit zich op te heffen.

De PKK, door Turkije maar ook door de EU en de VS bestempeld als terreurorganisatie, voert al vier decennia een gewapende strijd tegen de Turkse staat. Daarbij zijn meer dan 40.000 mensen gedood. Öcalan zit al sinds 1999 in de gevangenis.

Gematigder

De groepering streed aanvankelijk voor een onafhankelijke staat, maar Öcalan (75) zou in de loop der jaren gematigder zijn geworden. Nu zou hij vooral meer autonomie en meer rechten voor de Koerden willen.

In zijn brief schrijft hij dat de Turken en Koerden ruim 1000 jaar goed samenwerkten "om hun bestaan te behouden en te overleven tegen hegemonische machten", maar dat die relatie de laatste 200 jaar verstoord was. Hij zegt dat de Koerdische strijd vooral was ingegeven "vanwege het feit dat de kanalen voor democratische politiek gesloten waren".

Dat de Koerden de wapens nu volgens hem moeten neerleggen heeft er naar zijn zeggen mee te maken dat "een aparte natiestaat, federatie, bestuurlijke autonomie of culturele oplossingen geen antwoord bieden".

Hij stelt dat in de tweede eeuw van de Turkse republiek alleen "een broederlijke continuïteit bereikt en gewaarborgd kan worden als deze bekroond wordt met democratie". Met andere woorden: niet met strijd, maar binnen het politieke systeem.

Laatste vredesbesprekingen tien jaar geleden

Een half jaar geleden leek een doorbraak in het conflict tussen de PKK en de Turkse staat nog onvoorstelbaar. Dat veranderde in oktober, toen de leider van de ultra-nationalistische partij MHP, Devlet Bahceli, schijnbaar uit het niets met een plan kwam: als Öcalan de PKK zover zou krijgen de wapens neer te leggen en terreur zou afzweren, kon hij vervroegd vrijkomen. Het plan was waarschijnlijk rechtstreeks afkomstig van president Erdogan.

De val van het Syrische Assad-regime in december leidde tot een nieuwe impuls. De nieuwe machthebbers in Syrië willen dat de Koerdische strijders in het noorden van het land zich aansluiten bij een nieuw op te richten Syrisch nationaal leger. Voor president Erdogan biedt dat kansen: de Syrisch-Koerdische militie YPG in het noorden van Syrië is Erdogan een doorn in het oog.

Een delegatie van de DEM-partij bracht vanochtend het derde bezoek aan Öcalan sinds december. Wat de jongste verklaring op korte termijn concreet betekent, moet blijken. De laatste vredesbesprekingen begonnen in 2012 en strandden in 2015, waarna een nieuwe golf aan geweld volgde. De oproep van Öcalan zou het startpunt kunnen zijn van nieuwe vredesbesprekingen, maar veel is nog onduidelijk.

Aanslagen

Öcalan is al sinds de oprichting van de PKK in 1978 de leider. Sinds begin jaren 80 pleegt de PKK aanslagen. Daarbij had de Koerdische militie het vooral gemunt op militaire en politiedoelen, maar bij aanslagen komen ook geregeld burgers om het leven.

Öcalan werd in 1999 opgepakt in Kenia bij een Turkse operatie in samenwerking met de Amerikaanse CIA. Dezelfde jaar werd hij ter dood veroordeeld, een straf die in 2002, toen de doodstraf werd afgeschaft in Turkije, werd omgezet in levenslang. De PKK-leider heeft al die tijd in vrijwel volledige isolatie vastgezeten in een gevangenis op het eiland Imrale, in de Zee van Marmara vlak bij Istanbul.

Öcalan heeft nog altijd grote invloed. Het leiderschap van de PKK zal volgens analisten waarschijnlijk de lijn van Öcalan volgen, al wordt niet uitgesloten dat facties binnen de militie een eigen koers willen varen.

In Limburg staan dit jaar een aantal bijzondere prinsen aan het roer van carnaval. Zo wonen twee prinsen in een klein dorp pal naast elkaar en is de moeder van de stadsprins van Venlo verkozen tot prinses van het verzorgingstehuis. In Heerlen is voor het eerst een vrouw benoemd tot Prins Carnaval.

Dat er in Ospel überhaupt twee carnavalsverenigingen zijn is volgens L1 Nieuws al vrij bijzonder: in het dorp wonen maar zo'n 4000 mensen. Toch zijn er twee verenigingen en dus ook twee prinsen: Prins Mark en Prins Arjan. Zij zijn al sinds 2017 buren.

Sinds ze buren zijn, hoopten ze al ooit samen Prins te worden. Dat had tot tien jaar geleden niet gekund. Vroeger was er nog een geografische scheiding tussen de twee carnavalsverenigingen. De ene vereniging zat in het buitengebied van de Peel en de andere in het dorp. Toen carnavalsvereniging de Vlikkestaekers tien jaar geleden opnieuw werd opgericht, hoefden hun leden niet meer uit de Peel te komen.

Ondanks de verschillende verenigingen, gaan ze toch samen vastelaovend vieren. Zo komen ze bij elkaar op de receptie.

Moeder en zoon

Deze week is de moeder van de stadsprins van Venlo uitgeroepen tot Prinses van zorggroep de Meeuwbeemd. Een perfecte timing volgens prins Robert Bouten. "Mam vertelde me in december dat ze zich wilde opgeven als Prinses. Ik zei haar natuurlijk meteen dat ze het moest doen, want ik wist al sinds september dat ik de Prins zou zijn", vertelt Bouten. Voor moeder en zoon is het "een droom die uitkomt", zeggen ze tegen L1 Nieuws.

Een Limburgs stel moet de komende dagen uitvechten waar ze carnaval gaan vieren. Hun vaders zijn Prins Carnaval in respectievelijk Helden en Koningslust.

Femke Janssen en Freek Smets vinden het niet ideaal. Ze hadden liever gezien dat hun vaders elk in een ander jaar Prins werden. "Maar mooi dat we dit allemaal mogen meemaken. Het gaat sowieso een superleuke carnaval worden dit jaar, daar twijfelen we niet aan."

Een vrouwelijke prins

Femke Bindels (44) uit Heerlen is dit jaar benoemd tot Prins in plaats van Prinses. Ze heeft er naar eigen zeggen jaren voor gestreden. "Ik zei altijd tegen mijn dochters dat ze alles konden worden later, maar prins carnaval kon tot nu toe nog niet."

Vrouwen worden tot nu toe wel benoemd tot Prinses of lid van de Raad van Elf. Maar Bindels wilde Prins worden, met dezelfde status en kleding. "Dit zou niet bijzonder moeten zijn, maar juist normaal", zegt ze tegen de regionale omroep.

De rechtbank in Amsterdam heeft maandenlange celstraffen opgelegd aan twee mannen voor hun aandeel in het geweld bij de rellen in Amsterdam Nieuw-West in november. Die rellen volgden kort op de rellen rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv.

Een groep van vele tientallen mensen richtte op 11 november rond Plein '40-'45 vernielingen aan, riep antisemitische leuzen, gooide met zwaar vuurwerk en bekogelde auto's. Een voorbijganger die er wat van zei, werd geslagen en getrapt.

De twee (21 en 20) kregen celstraffen van zeven en vijf maanden opgelegd. De 21-jarige gooide met stenen naar een bus en mishandelde een motoragent. Bij zijn straf is meegenomen dat hij betrapt werd op het bezit van hard- en softdrugs tijdens de schorsing van zijn voorlopige hechtenis. De 20-jarige gooide met stenen en houten balken en sloeg daar ook mee.

Bij de rellen werd deze tram in brand gestoken:

Een 18-jarige werd veroordeeld tot 120 uur taakstraf en voorwaardelijk een maand jeugddetentie. Ook hij mishandelde iemand maar bekende, wat de rechter liet meewegen in de strafoplegging.

De twee oudsten moeten daarnaast elk 63.000 euro schade vergoeden, de jongste 4000 euro.

Bij een explosie in de stad Bukavu in de Democratische Republiek Congo zijn 11 doden en 65 gewonden gevallen, zegt de leider van de M23-rebellen, Corneille Nangaa. De explosie gebeurde aan het slot van een publieke bijeenkomst met rebellenleiders van M23, waaronder Nangaa.

De stad in het oosten van Congo viel twee weken geleden in handen van de rebellengroep. Nangaa zou gisteren zijn aangekomen vanuit Goma, de miljoenenstad in Noord-Kivu die al eerder werd ingenomen door M23.

Op sociale media circuleren beelden van de chaos op het Plein van de Onafhankelijkheid in Bukavu. Te zien is hoe het plein binnen luttele seconden leeg is, nadat er explosies en schoten zijn gelost. Op andere beelden is te zien hoe lichamen levenloos op straat liggen.

Het Franse persbureau AFP heeft deze beelden van explosies en grote paniek die daarop uitbreekt:

In de Democratische Republiek Congo woedt al jaren een bloedige burgeroorlog. Eind januari kreeg M23 Goma in handen, de grootste stad in Oost-Congo. Bij die inname en de gevechten eromheen vielen duizenden burgerdoden. M23 trok daarna naar het zuiden.

Burgers zijn de dupe van het geweld van de gewapende rebellen in Congo, zo zag correspondent Elles van Gelder:

M23 wordt gesteund door buurland Rwanda. De Rwandese regering ontkent dit stellig, maar aangetoond is dat Rwanda wapens en geld levert aan M23. Uit een VN-rapport blijkt daarnaast dat er vorig jaar ongeveer 4000 Rwandese militairen in Congo waren gelegerd.

Zanger Antoon, de zangeressen S10 en Zoë Tauran en de band Rondé zijn dit jaar op Bevrijdingsdag de Ambassadeurs van de Vrijheid. De artiesten doen op 5 mei meerdere bevrijdingsfestivals aan. Ze vliegen met een helikopter naar de gratis festivals, die jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers trekken.

Dit jaar zijn er veertien Bevrijdingsfestivals. Voor hun ambassadeurschap hebben de artiesten zich verdiept in bepaalde onderwerpen. Zo heeft Rondé gesprekken gevoerd met mensen die zijn gevlucht, vraagt S10 aandacht voor slachtoffers van het Israëlisch-Palestijnse conflict, onderzocht Zoë Tauran haar Molukse afkomst en verdiepte Antoon zich in de oorlogsgeschiedenis van zijn opa.

Die zat als kind in een Japans interneringskamp en dat had een grote impact op zijn familie, zegt Antoon op de site van de Bevrijdingsfestivals. Zijn opa had in het kamp geleerd zijn gevoelens te onderdrukken en niet te klagen. "Dit gaf hij door aan mijn vader en mijn vader vervolgens weer aan mij. Het draaide bij ons thuis altijd om hard werken en doorgaan. Op een gegeven moment merkte ik dat dit niet goed was voor mijn mentale gezondheid", zegt Antoon.

Als ambassadeur maakt hij hier een documentaire over. Daar heeft hij naar eigen zeggen veel van geleerd: "Hiervoor was ik me er nooit zo bewust van dat een oorlog zo lang zou doorwerken en dat zijn ervaringen ook impact op mijn leven zouden hebben. Maar dat is mij nu wel duidelijk geworden."

Kritiek van Centraal Joods Overleg

Na de bekendmaking van de namen kwam er een kritische reactie van het Centraal Joods Overleg. Zij stellen dat "drie van de vier ambassadeurs een extreme anti-Israëlmening vertegenwoordigen".

CJO-voorzitter Chanan Hertzberger: "Je kunt niet tegelijkertijd propagandist van onvrijheid zijn en denken dat je ambassadeurs van vrijheid kunt zijn. Ik beschouw deze keuze van ambassadeurs als een bezoedeling van waar Bevrijdingsdag mee begon en waar het voor hoort te staan en een slag in het gezicht van de Joodse gemeenschap."

Tachtig jaar vrijheid

Dit jaar is het tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Op de festivals wordt hier op 5 mei gezamenlijk bij stilgestaan om 17.00 uur, tijdens het zogenoemde 5 mei-moment.

De organisatie benadrukt dat "de oorlogen die op dit moment woeden in de wereld" tonen dat vrijheid allesbehalve vrijblijvend is, dus dat het belangrijk is om dit te vieren en er "dagelijks aan te blijven werken".

De Europese industrie heeft het zwaar. Gisteren presenteerde de Europese Commissie een plan om hier verandering in te brengen en een slinger te geven aan innovaties: de Clean Industrial Deal. Daarbij wordt ook gekeken naar de batterij-industrie.

De verwachting is dat de komende jaren steeds meer batterijen wordt gebruikt. Niet alleen in auto's en kleine apparaten maar ook batterijen zo groot als zeecontainers. De grootste accumakers zitten in China, Japan en Zuid-Korea. Die afhankelijkheid maakt de EU kwetsbaar, zowel economisch als geopolitiek.

Tot nu toe lukt het niet een succesvolle Europese batterijproductie uit de grond te stampen. Het Zweedse Northvolt werd omschreven als de 'batterijhoop van Europa' en kreeg een recordlening van de Europese Investeringsbank. Een jaar later zijn grote klanten als BMW vertrokken: de schulden zijn enorm en dochterbedrijven worden verkocht.

Waarom lukt het Europa niet om zelf batterijen te maken en hoe moet het dan wel?

Kinderschoenen

Vergeet niet dat Europa pas net is begonnen, onderstrepen deskundigen. Een groot deel van Northvolts batterijen was aanvankelijk zo slecht dat ze rechtstreeks naar de recyclingafdeling moesten. En dat is niet gek, zegt econoom Fredrik Erixons, oprichter van het Europese Centrum voor Internationale Politieke Economie in Brussel.

"Grote Chinese fabrikanten begonnen veel eerder. Ze hebben door de jaren heen enorme aanpassingen moeten doorvoeren en in de tussentijd de concurrentie weten te verslaan."

In China, Japan en Zuid-Korea zijn bedrijven al decennia bezig om batterijen op steeds efficiëntere schaal te maken. In Japan was de walkman van Sony, uitgebracht in 1979, de katalysator voor de batterij-industrie. In China begon het met elektrische fietsen - ook die hadden batterijen nodig.

De opgedane kennis werd gebruikt voor nieuwe soorten batterijen. Van de walkman naar de elektrische auto.

De overheid bepaalt

Een nadeel voor Europa is ook dat energie er relatief duur is, wat de productie van batterijen prijziger maakt. "Chinese en Amerikaanse overheden geven meer gerichte subsidies aan batterijbedrijven", zegt Vasileios Rizos, onderzoeker circulaire economie bij het Centrum voor Europese Beleidsstudies in Brussel. "De Amerikaanse Inflation Reduction Act van oud-president Biden heeft een boost gegeven aan batterijfabrieken in de VS."

China staat bekend om zijn overheidssteun aan verschillende sectoren, waaronder batterijmakers. Rizos: "Dit maakt het heel lastig voor Europese accu-makers om te concurreren, want onze batterijen worden duurder dan de Chinese en Amerikaanse varianten."

Nog een factor is dat China een enorme interne markt is. Als de overheid besluit dat traditionele benzineauto's uit den boze zijn in 2035, dan passen bedrijven, onderzoekers en consumenten hun gedrag daarop aan. Gevolg is dat de meeste elektrische auto's worden verkocht in China.

Hoe valt dan wel een Europese batterijsector op te tuigen? Volgens veel economen is het belangrijk dat de EU vasthoudt aan de ambitieuze duurzaamheidsdoelen. Lagere ambities leiden tot minder vertrouwen en investeringen in een moderne, schone batterijsector. "Op de lange termijn is het zowel ecologisch als economisch schadelijk om batterijen te maken zonder oog voor natuur en mens", zegt Rizos.

Nog iets dat volgens de deskundigen moet gebeuren: throw money at the problem. Ofwel: veel geld investeren. Het begin is gemaakt: de Europese Investeringsbank gaat met EU-fondsen 3 miljard euro investeren in Europese autoaccu's.

Europese bedrijven moeten aanvaarden dat fabrikanten in Azië verder zijn en daar hun voordeel mee doen, zegt Amrish Ritoe, energieconsultant en verbonden aan de Haagse denktank HCSS. "Waarom kunnen wij niet de copycats worden van China en Japan? Nodig bedrijven uit om bij ons te komen produceren - wat zij zo slim deden in de jaren 80."

Dit gebeurt al, maar volgens Ritoe moet het beter. "Stel duidelijke voorwaarden vanuit de EU: dat buitenlandse bedrijven een bepaald aandeel Europese toeleveranciers moeten hebben, dat ze Europeanen moeten trainen in het runnen van fabrieken en dat de intellectuele eigendomsrechten worden gedeeld met Europese partners."

Zo zou Europa een innovatieve batterij-industrie kunnen opzetten.

Twee meisjes (12 en 14) uit Rotterdam zijn aangehouden voor de mishandeling van twee vrouwen in de metro, vorige maand. De slachtoffers werden allebei bewusteloos geslagen.

De ouders van de tieners belden de politie nadat beelden van de mishandeling waren uitgezonden in het opsporingsprogramma van regionale omroep Rijnmond. De politie kreeg ook meldingen van anderen die de twee meisjes hadden herkend op de beelden.

Geschopt en geslagen

Een van de slachtoffers is 57 jaar, de leeftijd van de ander is niet bekend. Ze zouden 's avonds laat in de metro tussen Oosterflank en Kralingse Zoom lastig zijn gevallen door een groepje waarvan de meisjes deel uitmaakten. Toen ze de politie wilden bellen en foto's wilden maken van de situatie, zouden ze zijn geschopt en geslagen door de twee tieners. De politie meldt dat de verdachten ook spullen hebben vernield van de slachtoffers.

De meisjes zijn deze week aangehouden. Volgens Rijnmond mag de 12-jarige het onderzoek in vrijheid afwachten. Wel moet ze zich aan een avondklok houden. De 14-jarige zit vast. Hoe het nu met de vrouwen gaat is niet bekend.