NOS Nieuws - Algemeen

In het zuiden van Denemarken is een trein ontspoord. Hierbij is iemand om het leven gekomen. Ook zijn er meerdere gewonden. De oorzaak was een botsing met een giertank op een spoorwegovergang.

De trein was onderweg naar Sønderborg in Zuid-Jutland en ontspoorde aan het einde van de middag tussen Tinglev en Kliplev. In de trein zaten volgens de Deense spoorwegmaatschappij DSB ongeveer 95 mensen.

Een man vertelt aan de Deense zender TV2 dat hij een knal hoorde en daarna een vreemde, metaalachtige geur rook.

Aan boord van de langeafstandstrein zaten volgens Deense media meerdere kinderen van een school in Sønderborg. De rest van de dag en dit weekend rijden er geen treinen tussen Tinglev en Sønderborg.

'Diep geraakt'

Premier Frederiksen heeft bij de publieke omroep DR gereageerd op het treinongeluk. Ze zegt diep geraakt te zijn en dat haar gedachten uitgaan naar de nabestaanden, gewonden en anderen die betrokken waren. De minister van Transport spreekt van een zeer tragisch ongeval.

Twee officiële hittegolven in een jaar: dat komt in Nederland niet vaak voor. Begin juli had ons land al een hittegolf en de afgelopen dagen werd het opnieuw warm genoeg voor een hittegolf op het meetstation van De Bilt.

Door het verbranden van olie, gas en steenkool warmt de aarde gestaag op en daarmee neemt ook het aantal hittegolven in Nederland sterk toe. Ook de kans dat er in één jaar meerdere hittegolven voorkomen, stijgt snel in een opwarmend klimaat.

Zeldzaam

Als we een eeuw teruggaan in de tijd, naar de beginperiode van de officiële metingen die het KNMI sinds 1901 in De Bilt verricht, zien we dat een hittegolf indertijd iets heel zeldzaams was. Hoewel er ook toen al fossiele brandstoffen werden verbrand, was de opwarming van de aarde nog niet meetbaar.

Tussen 1901 en 1950 had Nederland maar zeven keer een hittegolf. Er gingen jaren voorbij dat de temperatuur nooit boven de 30 graden kwam. Bijvoorbeeld tussen de zomers van 1904 en 1911: toen gingen er zes zomers voorbij zonder een tropische dag. Gemiddeld kwam een tropische dag maar één keer per jaar voor.

Vanaf ongeveer 1980 begint het aantal tropische dagen in ons land duidelijk toe te nemen en tegenwoordig hebben we nooit meer zomers zónder ten minste een dag boven de 30 graden. De laatste keer dat dat gebeurde was in 1993.

Gemiddeld hadden we de afgelopen dertig jaar vijf tropische dagen per jaar. Dat is dus vijf keer zo veel als een eeuw geleden. Die toename is volledig te verklaren door de opwarming van de aarde. Ook neemt sindsdien het aantal hittegolven snel toe. Tussen 1901 en 1980 hadden we in totaal negen hittegolven. Daarna kregen we in slechts 45 jaar tijd 24 hittegolven.

In 1941 waren er voor het eerst twee hittegolven in één zomer: eentje in juni en de volgende al begin juli. Maar het zou tot 2006 duren voordat er opnieuw twee hittegolven achter elkaar waren. Daarna gebeurde het vaker. In 2018 en in 2019 hadden we in de zomer twee hittegolven kort achter elkaar. En deze zomer is dus de vijfde in 125 jaar met een dubbele hittegolf.

Wekenlange hitte

Omdat het gebruik van fossiele brandstoffen nog niet is gestopt, neemt de temperatuur op aarde nog steeds toe. In de nabije toekomst kunnen we dus ook nog meer en langere hittegolven verwachten. Rond 2050 verwacht het KNMI ongeveer tien tropische dagen per jaar in De Bilt. Dat is dus een verdubbeling vergeleken met de afgelopen jaren.

Als de opwarming daarna stopt, dan blijft het daar ook bij. Maar als het gebruik van fossiele brandstoffen niet snel genoeg daalt, moeten we ons in Nederland voorbereiden op zomers met mogelijk 30 tot 35 tropische dagen. Dat betekent waarschijnlijk dat we heel lange hittegolven krijgen, met niet één week met warm weer, maar waarschijnlijk zes tot acht weken achter elkaar heel hoge temperaturen.

Wanneer is er sprake van een hittegolf?

Voor een hittegolf moet het vijf dagen warmer worden dan 25 graden, waarvan drie dagen met meer dan 30 graden. Van een landelijke hittegolf is pas sprake als bij weerstation De Bilt deze temperaturen wordt gemeten.

De crisis bij Denk duurt voort. De ruziënde partijen - fractie en bestuur - gaan voorlopig niet met elkaar om tafel om hun onenigheid over de kieslijsten te bespreken. De fractie wil dat het bestuur opstapt, de leden zouden zich daar binnenkort op een extra vergadering over uit moeten spreken,

Het bestuur van Denk riep de gisteren opgestapte leider Van Baarle vanmiddag op om opnieuw in gesprek te gaan. Van Baarle gaat daar niet op in, blijkt uit een verklaring die zojuist naar buiten is gekomen.

In die verklaring zegt de fractie dat het voor hen duidelijk is dat het bestuur "alle macht naar zich toetrekt" en een "autoritair bestuur" is dat de partij kapotmaakt". Ook ziet de fractie in de gang van zaken een poging van het bestuur om van Van Baarle als lijsttrekker af te komen,

Het bestuur schreef in een verklaring eerder vandaag juist "Stephan de hand te willen reiken" en openlijk geruzie verder te willen voorkomen. In die verklaring stonden tegelijkertijd ook kritische woorden over het handelen van de fractie rondom het samenstellen van de kandidatenlijst voor de verkiezingen.

Gisteren maakte Van Baarle via X bekend dat hij zich genoodzaakt zag te stoppen als leider en lijsttrekker van de partij. Hij schreef dat het handelen van het bestuur zijn rol als lijsttrekker heeft "ondermijnd en onmogelijk gemaakt".

Ruzie en geschreeuw

Bestuur en fractie blijken al weken te ruziën over die kandidatenlijst. De fractie wil het huidige Kamerlid Ergin op de tweede plek na Van Baarle, het bestuur wil hem op de vijfde plek, en een vrouw hoger op de lijst. Met de huidige peilingen zou het onzeker zijn of Ergin dan opnieuw in de Kamer zou komen. De ruzies zouden volgens ingewijden hoogopgelopen zijn en met geschreeuw gepaard zijn gegaan.

Volgens het bestuur draait het conflict om "het behoud van één specifieke zetel" en niet om "het bredere partijbelang". "Dit soort persoonlijke campagnes zijn schadelijk voor onze beweging en ondermijnen onze verkiezingscampagne", aldus de verklaring van het bestuur.

Voorzitter Köse van de partij zegt tegen de NOS zeer geschokt te zijn over de gang van zaken. Naar eigen zeggen was het contact tussen Van Baarle en hem altijd goed en belden ze dagelijks twee à drie keer met elkaar.

Volgens Van Baarle en zijn fractiegenoten Ismail el Abassi en Dogukan Ergin is het vertrouwen in het bestuur helemaal weg. De leden zouden op een ledenvergadering moeten stemmen over een voorstel voor een nieuw bestuur. Met een nieuw bestuur zou de kandidatenlijst dan opnieuw moeten worden vastgesteld. De tijd dringt, want op 15 september moeten de definitieve lijsten bij de Kiesraad zijn.

'Idealen boven persoonlijke belangen'

Fractie en bestuur spreken elkaar tegen over de gang van zaken rond het organiseren van een ledenvergadering. Het bestuur zegt dat ze al weken geleden een voorstel hebben gedaan om de onenigheid over de kieslijsten aan de leden voor te leggen. De fractie zegt juist dat ze zijn tegengewerkt om een ledenvergadering te organiseren.

Op dit moment zijn er 700 handtekeningen ingediend voor het houden van een buitengewone vergadering. Het bestuur zegt nu te controleren of dit inderdaad handtekeningen van leden zijn en dan zo'n vergadering uit te schrijven. 4 september zou het streven zijn. De 5000 leden worden de komende dagen geïnformeerd over de verdere gang van zaken, aldus het bestuur.

Uit de verklaring valt op te maken dat het bestuur hoopt de leden nog aan hun kant te krijgen. "Alleen door nu als team op te trekken en onze idealen boven persoonlijke belangen te stellen kunnen we in eenheid en overtuiging de verkiezingen te winnen", schrijft het bestuur.

Mocht een meerderheid zich op de ledenvergadering uitspreken voor het fractievoorstel voor een ander bestuur dan zal het bestuur dat respecteren, aldus de voorzitter.

Het dodental van overstromingen na hevige regenbuien in het noorden van India en Pakistan is in 24 uur tijd opgelopen tot boven de 300, melden de autoriteiten in de twee landen. Zo'n 1600 mensen zijn naar veiliger gebied geëvacueerd.

De meeste doden vielen in Pakistan. Daar kwamen sinds gisteren zeker 243 mensen om. De meeste slachtoffers kregen te maken met overstromingen in het district Buner in het noordwesten van het land.

Tientallen mensen worden nog vermist in Pakistan. Bij de reddingsacties daar stortte vandaag een helikopter neer in slechte weersomstandigheden. Alle vijf inzittenden kwamen om.

Onder de geëvacueerden zijn 1300 toeristen die door overstromingen en aardverschuivingen vast kwamen te zitten in de Siran-vallei in de Pakistaanse provincie Khyber Pakhtunkhwa. In de zomer reizen honderdduizenden mensen naar schilderachtige plaatsen in het bergachtige noorden, waar de Himalaya begint. Ondanks waarschuwingen voor overstromingen worden de resorts nog steeds druk bezocht.

Modder en puin

In India gaat het zoeken naar vermisten in Chasoti door. Dat bergdorp in het Indiase deel van Kashmir werd gisteren plotseling overspoeld. Zeker zestig mensen kwamen om in het natuurgeweld en tachtig mensen worden vermist. Tientallen lichamen zijn uit de modder gehaald die de overstroming achterliet. In het dorp verbleven veel pelgrims die onderweg waren naar een belangrijke hindoetempel.

Duizenden pelgrims zijn door het noodweer gestrand. Met bulldozers en geïmproviseerde bruggen wordt geprobeerd de wegen weer begaanbaar te maken.

Honderden mensen werden gisteren in het Indiase district Kishtwar uit de stroom van modder en puin gered, vijftig van hen liggen zwaargewond in ziekenhuizen in de buurt. Een woordvoerder van de reddingsdiensten zegt dat het aantal vermisten nog kan oplopen.

De afgelopen maanden zijn meer doden gevallen door overstromingen en aardverschuivingen in India en Pakistan. Sinds eind juni zijn alleen al in Pakistan meer dan 477 mensen omgekomen. In India vielen vorige week nog vier doden in de deelstaat Uttarakhand.

Hevige stortbuien in het gebied komen steeds vaker voor, met overstromingen en landverschuivingen tot gevolg. Experts wijten het natuurgeweld aan klimaatverandering en legale en illegale bouwactiviteiten in het berggebied.

Op meerdere snelwegen in het zuiden van Nederland zijn na ongelukken lange files ontstaan. Zo was de A73 in Limburg ter hoogte van afrit Tegelen in beide richtingen afgesloten na een ernstig ongeval met twee vrachtwagens. Inmiddels komt het verkeer weer op gang.

Bij het ongeluk raakten beide chauffeurs gewond. Een van hen zat bekneld in de cabine en moest door de brandweer worden bevrijd. Ze zijn naar het ziekenhuis gebracht. Over de ernst van hun verwondingen is nog weinig bekend, maar volgens L1 is een van de chauffeurs er ernstig aan toe.

De politie meldt dat een van de vrachtwagens vermoedelijk een klapband kreeg, waarna de chauffeur de macht over het stuur verloor en op de andere vrachtwagen botste. De weg in de richting van Nijmegen blijft naar verwachting tot ongeveer 20.00 uur dicht. Voor verkeer in die richting is een omleiding ingesteld, het verkeer in de andere richting kan via de vluchtstrook.

Ook vertraging op A2

Op de A2 bij Den Bosch in de richting van Utrecht staan automobilisten ook in een lange file na een ongeluk. Rond 12.30 uur reed ter hoogte van Waardenburg een personenauto achter op een vrachtwagen, meldt Omroep Brabant.

Het verkeer staat vanaf Sint-Michielsgestel vast en de vertraging bedroeg op het hoogtepunt zo'n twee uur. Inmiddels is de weg vrij en neemt de vertraging af.

Ook in de rest van Brabant zijn door werkzaamheden, vakantieverkeer en grenscontroles veel files, meldt de ANWB. De dienst adviseert weggebruikers voldoende water te drinken.

Het Spaanse weeragentschap AEMET waarschuwt voor "extreem brandgevaar" in Spanje. Op veertien plekken in het land proberen hulpdiensten natuurbranden te bestrijden.

Volgens metingen van de Europese Unie hebben de branden dit jaar in totaal zo'n 158.000 hectare aan grond verwoest. Dat is een gebied zo groot als de Britse hoofdstad Londen.

De branden zijn het hevigst in het noorden en westen van Spanje. In de provincie Galicië in het noordwesten van het land zijn wegen afgesloten en is het spoorverkeer stilgelegd.

Drie brandweerlieden gewond

De naastgelegen regio Castilië en León werd getroffen door een van de grootste branden in de geschiedenis van Spanje. Het vuur daar verspreidde zich op het hoogtepunt met 4000 hectare per uur. De brand is volgens de autoriteiten inmiddels onder controle.

In de regio Ourense raakten drie brandweerlieden gewond bij het bestrijden van een brand. Die werd veroorzaakt door een man die zijn tractor gebruikte terwijl dat verboden was, meldt de Spaanse politie.

De Spaanse autoriteiten verwachten dat de temperatuur in het weekend vooral aan de noordkust verder oploopt. Door de branden in Spanje zijn meerdere mensen om het leven gekomen.

Hoogste staat van paraatheid

Ook andere Zuid-Europese landen kampen met hevige bosbranden. Zo zijn in Portugal 4000 reddingswerkers ingezet om zeven grote branden te bestrijden. In het dorp Covanca in het midden van Portugal zijn vandaag 300 inwoners geëvacueerd.

Op het Griekse eiland Chios zijn afgelopen nacht meerdere inwoners geëvacueerd vanwege een grote brand die al vier dagen woedt.

Bij de hoofdstad Athene en in het zuiden van Griekenland is de brandweer in de hoogste staat van paraatheid om uitbraken te voorkomen.

Met gebruinde gezichten staan de demissionaire bewindslieden vandaag weer voor de camera's bij de ministerraad. Het is de eerste na de vakantie en de ministers praten elkaar bij over wat er de afgelopen weken is gebeurd rond onder meer Gaza en Oekraïne. Intussen zijn ook alle ogen gericht op de miljoenennota, die over twee weken af moet zijn.

Hoeveel miljarden moeten er nog op de begroting worden gezocht en is er ruimte voor eventuele cadeautjes? Vanaf komende woensdag zullen de ministers en staatssecretarissen daar twee weken lang in de begrotingsraden verder over praten. Omdat het kabinet demissionair is, worden er op Prinsjesdag in elk geval geen grote, onverwachte bezuinigingen of uitgaven op deze "beleidsarme begroting" verwacht.

Aantal moeilijke dossiers op tafel

Toch moet er in een aantal moeilijke dossiers nog een oplossing worden gezocht. Zo loopt eind dit jaar de korting op de accijns op benzine, diesel en lpg af. Als het kabinet daar geen nieuw geld voor op tafel legt, betalen mensen vanaf volgend jaar aan de pomp tot 21 cent per liter meer.

De korting werd ingevoerd na de oorlog in Oekraïne, toen de brandstofprijzen omhoogschoten. Sindsdien is er jaar op jaar grote druk op de politiek om dat voort te zetten, en met succes. Of er ook dit jaar weer 1,6 miljard euro voor wordt vrijgemaakt, is de vraag. "Het gaat om veel geld dat ik niet zomaar heb liggen en we zijn demissionair", zegt minister Heinen van Financiën bij de inloop van de ministerraad.

Kortere reis naar de 'Trêveszaal'

De reis naar de ministerraad is voor bewindslieden vanaf vandaag weer een stuk korter. Ze hoeven niet meer naar het Catshuis, dat een eindje van de ministeries afligt, maar naar het ministerie van Algemene Zaken. Daar is nu een tijdelijke 'Trêveszaal', zolang het Binnenhof nog wordt verbouwd.

Een ander duur los eindje is de huurbevriezing, die na de val van het kabinet door minister Keijzer van Wonen werd ingetrokken. Doordat de huurtoeslag, die de overheid aan huishoudens moet betalen, daardoor hoger is dan verwacht, moet er in deze miljoenennota een half miljard extra worden gevonden.

Wiersma wil geld voor stikstofdoelen

De enige die op dit moment openlijk om meer geld vraagt, is minister Wiersma (Landbouw) om haar recentelijk aangekondigde stikstofplannen verder uit te voeren. "Daar is best veel geld voor nodig om dat ook echt in de benen te krijgen", zegt Wiersma. Hoeveel ze precies nodig heeft, wil ze niet kwijt.

Maar de andere kabinetsleden lijken hier nog niet echt warm voor te lopen. Meerdere ministers toveren bij de inloop van de ministerraad een regel uit de hoge hoed die nog nooit zo stellig klonk rond het Binnenhof: bij de miljoenennota worden geen grote uitgaven gedaan, daar is de voorjaarsnota voor. Met dat mantra worden ook nieuwe defensie-uitgaven, die nodig zijn om de komende jaren de nieuwe NAVO-norm te halen, aan een volgend kabinet overgelaten.

Ook de waarschuwing van het Centraal Planbureau, dat op de lange termijn problemen voor de staatsschuld voorziet, komt op het bordje van volgende kabinetten. Het zal voor het huidige demissionaire kabinet een opluchting zijn dat volgens datzelfde planbureau op de korte termijn de koopkracht bij alle groepen toeneemt. Dat maakt het makkelijker om nu niks te doen.

Wat Heinen betreft is één ding zeker: een fiasco zoals bij de voorjaarsnota moet worden voorkomen. De fractievoorzitters van PVV, VVD, NSC en BBB maakten toen midden in de nacht, na een marathonoverleg, verstrekkende afspraken over bijvoorbeeld de huurbevriezing.

"Dat is me slecht bevallen", zegt Heinen. "Het is een beetje alsof je een gast uitnodigt, die dan toch blijft eten en dan de koelkast leegeet en blijft slapen, terwijl ik ze alleen had uitgenodigd voor een borrel." De fractieleiders zitten deze keer dan ook niet aan de onderhandelingstafel.

Toch zal hij ook de partijen in de Tweede Kamer moeten zien te overtuigen en dat wordt nog een ingewikkelde klus. De begroting moet op Prinsjesdag de wereld in, maar de stemmingen erover zijn na de verkiezingen. Er zal dan een nieuwe Tweede Kamer zitten, met mogelijk weer hele andere wensen. De verwachting is dus dat de ambities van deze begroting laag zijn, zodat straks niet te veel partijen er aanstoot aan kunnen nemen.

De dochter van de Britse zangeres Vera Lynn heeft bij het opruimen van haar huis opnames gevonden van een auditie die haar moeder midden jaren 30 deed. Ze staan op drie aluminium platen die dochter Virginia Lewis-Jones aan het British Museum heeft geschonken, samen met de platencollectie van haar moeder.

Bij die platen zit ook een exemplaar van It's Home, de eerste plaat waarop ze te horen is. Daarvan zijn er maar honderd geperst. Ze nam hem in 1935 op met haar ontdekker en bandleider Howard Baker.

Platenmaatschappij Decca brengt vandaag bij de herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog een van de opnames als single uit: What a Difference a Day Makes, een van oorsprong Spaanstalig nummer uit 1934 dat later bekend werd door de Amerikaanse zangeres Dinah Washington. De rest verschijnt in november op het postuum uitgegeven album Hidden Treasures.

The Forces' Sweetheart

Vera Lynn (1917-2020) verwierf in de Tweede Wereldoorlog de bijnaam The Forces' Sweetheart omdat ze zo geliefd was bij de Britse militairen die in Europa, Afrika en Azië tegen de Duitsers, Italianen en Japanners vochten.

Dat ze zo populair werd, was mede te danken aan haar radioprogramma bij de BBC, waarin ze boodschappen voor militairen en hun families voorlas. Ondersteund door een kwartet zong ze ook verzoeknummers van en voor militairen.

Haar roem was ook buiten het Verenigd Koninkrijk groot, vooral door het in 1939 opgenomen We'll Meet Again, waarmee in Amsterdam nog altijd Bevrijdingsdag wordt afgesloten.

Dochter Virginia luistert naar de gevonden opnames van haar moeder:

De militaire regering in Mali heeft naar eigen zeggen een Fransman opgepakt die zou werken voor een Franse inlichtingendienst. De man is een van de arrestanten die deze week werden vastgezet op verdenking van het voorbereiden van een staatsgreep. Frankrijk heeft nog niet op de zaak gereageerd.

De Malinese junta toonde de man, die Yann Vezilier zou heten, gisteravond op de staatstelevisie. Hij wordt beschuldigd van het destabiliseren van het land. Op tv bevestigde de minister van Veiligheid ook de arrestatiegolf van eerder deze week. Daar was al over bericht, maar het regime had zich er tot nu toe niet over uitgelaten.

Volgens persbureau AFP zijn 55 mensen opgepakt. Onder de coupverdachten zijn zowel burgers als militairen, onder wie twee generaals. Volgens minister Mohammedine is het gevaar van een staatsgreep met de arrestaties geweken. "De situatie is volledig onder controle", zei hij.

In een verklaring meldt het regime dat de opgepakte burgers en militairen hulp van "buitenlandse mogendheden" kregen. Volgens de junta mobiliseerde de Franse inlichtingendienst mensen uit de Malinese politiek, het leger en de maatschappij. Een ander land dan Frankrijk is niet genoemd.

Relatie verslechterd

De huidige leiders van Mali kwamen in 2021 zelf aan de macht door een militaire staatsgreep, die volgde op een staatsgreep in 2020. Sindsdien is de relatie met oud-kolonisator Frankrijk flink verslechterd. Zo werd de Franse ambassadeur in 2022 gesommeerd het land te vertalen en is de Franse militaire missie Barkhane, die het land moest beschermen tegen terreurgeweld, opgedoekt.

In buurlanden van Mali die eveneens door militaire junta's worden geleid gebeurt het vaker dat Frankrijk wordt beschuldigd van het ondermijnen van de militairen. Zo verdacht Niger in 2023 de Fransen van het voorbereiden van een militaire interventie. Ook Burkina Faso zegt dat Frankrijk het land zou willen destabiliseren. Frankrijk ontkent elke betrokkenheid.

Onrust

In Mali is het al langer onrustig. De afgelopen weken werden twee oud-premiers opgepakt nadat ze kritiek hadden geuit op het regime. Juntaleider Assimi Goïta had beloofd om vorig jaar verkiezingen te houden, maar daar is het nooit van gekomen.

Dit voorjaar werden alle politieke partijen in het West-Afrikaanse land opgedoekt. Goïta is inmiddels benoemd tot interim-president. Zijn termijn kan zonder nieuwe verkiezingen worden verlengd door de junta die hij zelf voorzit.

De 30-jarige Boukje uit Dordrecht werkte acht jaar lang aan een gedetailleerd borduurwerk. Toen het eindelijk af was, raakte ze het kwijt. De moeder van de vrouw probeert het vermiste werk nog altijd terug te vinden.

Op het borduurwerk staat het portret van een oud-docente van Boukje. Ze wilde het aan haar cadeau doen. "Er zitten zo'n 40.000 steekjes in", zegt de moeder van Boukje tegen regionale omroep Rijnmond.

De borduurster nam het werk begin juli mee in de trein vanaf station Dordrecht-Zuid. Ze wilde het bij haar ouders in Noord-Holland laten inlijsten, maar liet het achter in de trein of op het station, mogelijk tijdens de overstap op station Hardinxveld-Giessendam.

"Ze was volledig overstuur. De hele nacht kon ze niet slapen, ze was helemaal van de leg", vertelt haar moeder aan de regionale omroep omdat haar dochter op vakantie is.

Niet de eerste keer

Het is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt, vertelt de moeder. "We waren met familie op vakantie in Canada. Toen heeft ze een borduurwerk met daarop een Japans huisje verloren. Daar kwamen we pas achter toen we 300 kilometer verderop waren. We zijn toen speciaal teruggereden." Het gezin vond het borduurwerk toen terug langs de weg in de struiken.

De moeder houdt daarom hoop dat het borduurwerk ook nu weer opduikt. "Misschien ligt het ook nu wel ergens in de struiken."

In Badhoevedorp is gisteren een 24-jarige man aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een rechts-terroristisch misdrijf. Dat meldt het Openbaar Ministerie. De man zegt lid te zijn van de extreemrechtse organisatie Geuzenbond.

Geuzenbond is een groep die zich richt op jongeren in Nederland en België. De groep streeft naar "normalisering van het rechts-extremistische gedachtegoed en het weerbaar maken van het 'blanke ras' door fysieke training", schrijft het OM. De groep heeft onder andere active clubs, is actief online en met demonstraties.

De groep wordt door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) aangemerkt als extreemrechts.

AIVD

Het OM werd getipt door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), die aangaf dat de man bereid is tot het plegen van terroristisch geweld en in het bezit is van vuurwapens. Daarna startte justitie een onderzoek naar de verdachte.

Er waren veel agenten en een arrestatieteam bij de inval, meldt Omroep Brabant. Ook werden er politiehonden ingezet.

De politie doorzocht de woning van de man in het Brabantse dorp Erp. Daar werden verboden vuurwapens en munitie gevonden. De man wordt verdacht van wapenbezit en het vervaardigen van (onderdelen van) wapens en munitie.

De man is vandaag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam, die heeft besloten dat de man veertien dagen vast blijft zitten. Het politieonderzoek loopt.

Demissionair minister Jansen van Volksgezondheid roept mensen op om mee te blijven doen aan bevolkingsonderzoeken en vaccinatieprogramma's van de overheid. Ze kan zich voorstellen dat met name vrouwen erg zijn geschrokken van de hack bij een laboratorium dat onderzoek deed naar baarmoederhalskanker, maar "het is echt belangrijk en weet ook dat de data bij de meeste laboratoria wel veilig zijn".

Jansen (54) wijst erop dat ze in de leeftijdscategorie zit van vrouwen die een oproep krijgen om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. "Dus ik ben zelf ook erg geschrokken, want dit gaat ook over mij." Maar ze zegt dat er op dit moment alles aan wordt gedaan om nieuwe hacks te voorkomen.

De samenwerking met het laboratorium waar hackers gegevens van honderdduizenden vrouwen hebben buitgemaakt, Clinical Diagnostics, is inmiddels opgeschort. Bij de laboratoria die de onderzoeken overnemen, wordt een extra check uitgevoerd om te voorkomen dat er nog eens zoiets gebeurt. En verder zal Jansen onder meer in gesprek gaan met de staatssecretaris voor Digitalisering en de minister van Justitie en Veiligheid.

'Belangrijk om je te laten screenen'

Jansen benadrukt dat de risico's op hacks overal liggen, in alle sectoren. Maar ze begrijpt dat het hacken van gegevens van bevolkingsonderzoeken "rampzalig" is voor het vertrouwen. Toch hoopt ze dat vrouwen zich niet laten afschrikken. "Het merendeel van de data is wel veilig, daar zitten we bovenop. En het gaat om de gezondheid. Het is belangrijk dat vrouwen zich laten screenen, zodat vroegtijdig kan worden ingegrepen als er wel wat aan de hand is."

Wat er precies is misgegaan bij het lab, wordt nog onderzocht. Maar "er zijn geen signalen dat dit op andere plekken waar bevolkingsonderzoek wordt gedaan, ook kan gebeuren", zegt de NSC-minister.

Vanaf volgend jaar kunnen mensen een dwangsom opgelegd krijgen als ze weigeren hun oude draaischijfmeter in de meterkast te vervangen door een slimme of digitale energiemeter. Het AD schrijft dat het om een groep 'notoire weigeraars' gaat die nog altijd geen slimme of digitale meter heeft.

Op dit moment hebben nog altijd ongeveer een half miljoen huishoudens zo'n draaischijfmeter. Redenen om deze te houden lopen uiteen. Veel weigeraars zeggen er geen te willen om privacyredenen. "Er zijn waarschijnlijk ook adressen waar het eerder technisch niet mogelijk was, of te uitdagend om de analoge meter te vervangen door een digitale", zegt Theo Scholte, woordvoerder van Netbeheer Nederland.

Maar volgens het AD kunnen mensen met zonnepanelen er financieel baat bij hebben om zo'n oude draaischijfmeter te houden. De schijf daarvan draait namelijk gewoon achteruit als iemand met zonnepanelen stroom teruglevert aan het net.

Het blijft daardoor onduidelijk hoeveel elektriciteit iemand precies verbruikt en teruglevert en daardoor zouden er geen terugleverkosten kunnen worden betaald.

Weigeren mag niet meer

Al jaren zijn netbeheerders druk bezig Nederlandse huishoudens aan een slimme of digitale meter te krijgen. Toch zijn er nog altijd mensen die liever niet zo'n meter in huis hebben. "Tot en met 2021 heeft iedere woningeigenaar in Nederland meermaals het aanbod van de netbeheerder gekregen voor het gratis plaatsen van een slimme meter", zegt Scholte.

Tot nu toe konden mensen zo'n digitale of slimme meter nog weigeren. Maar vanaf 1 januari komend jaar gaat de nieuwe energiewet van kracht en is iedereen met een oude analoge meter wettelijk verplicht die te vervangen. Netbeheer Nederland zegt dat vanaf 1 januari mensen weer gratis hun oude meter kunnen laten vervangen.

Beter beeld van energiegebruik

Vanaf 2027 komt er een einde aan de salderingsregeling. Dan kunnen huishoudens met zonnepanelen niet langer de kosten voor de stroom die ze kopen van het net, wegstrepen tegen de opbrengst van zonnestroom die ze terugleveren aan datzelfde net. Daardoor moeten energiemeters ook kunnen meten hoeveel elektriciteit er terug op het energienet komt. Die gegevens moeten de netbeheerders helpen om een beter beeld te krijgen van het verbruik in Nederland.

"Met het meer gedetailleerde inzicht in verbruik én teruglevering, en daarmee in belasting van de stroomnetten, kunnen effectievere maatregelen door de netbeheerders worden genomen tegen netcongestie", aldus Scholte.

Netbeheerders zullen vanaf januari eerst nog meerdere malen contact opnemen met mensen die nog geen nieuwe meter hebben. Mochten mensen dan nog altijd weigeren dan wordt zaak overgenomen de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI).

De RDI kan dan in het ergste geval een dwangsom opleggen als mensen nog altijd weigeren. Hoe hoog de dwangsom wordt is nog niet duidelijk. De RDI wil dat eind 2029 alle draaischijfmeters zijn verdwenen.

Kwaadwillend, ondermijnend, saboterend. De reacties van landen, wetenschappers en ngo's over de olielanden en het klappen van het mondiale plastic akkoord zijn niet mals. Of zoals een Greenpeace-onderhandelaar het verwoordt: "De petrochemische (aardolie) industrie is vastbesloten ons te begraven voor kortetermijnwinst."

Plasticlobbyclub Plastics Europe zegt ook teleurgesteld te zijn in de uitkomst, al ziet het ook lichtpuntjes.

Omdat de 184 VN-landen er vorig jaar na de vijf afgesproken toppen niet uitkwamen, werd afgelopen week een extra '5.2'-top ingelast om mondiale afspraken over plastic te maken. Sinds begin jaren 2000 is de plasticproductie wereldwijd verdubbeld en die productie groeit nog steeds exponentieel.

Maar het lukte wederom niet. Met geen enkele afspraak over plastic is iedereen tevreden.

Blokkeren en frustreren

"Een klein groepje machtige olielanden blokkeert en frustreert, terwijl veruit de meeste landen een ambitieus verdrag willen", zegt Karl Beerenfenger van de Fair Resource Foundation. Vanaf de start was al duidelijk dat het een gepolariseerde top zou zijn met een meerderheid van 100 ambitieuze landen (waaronder Nederland) die de productie van nieuw plastic willen inperken, vanwege de effecten ervan op gezondheid, milieu en klimaat.

Aan de andere kant is er een kleinere groep olielanden (de voornaamste grondstof van plastic is olie) die tegen elke vorm van inperking is. Deze groep is veel kleiner in aantal, maar hebben - mede door hun olie-inkomsten - wel grote economieën en dus veel invloed. Denk aan Saudi-Arabië, China, Iran, Rusland, Qatar en de VS. Door de regering Trump werd al voor de top de druk opgevoerd om geen productielimiet af te spreken.

Met vervoer dat langzaam overgaat op duurzame energie, zitten de groeikansen voor de olie-industrie in plastic. Niet alleen olielanden, maar ook oliebedrijven als Shell, Chevron en ExxonMobil hebben en openen plasticfabrieken. Volgens onderzoek van het Center for International Environmental Law hadden zich voor de laatste ronde van onderhandelingen 234 fossiele lobbyisten ingetekend, meer dan het aantal aanwezige landen.

'Wake-upcall'

"Het onvermogen om in Genève een akkoord te bereiken moet een wake-upcall zijn voor de wereld", meldt Graham Forbes van de Greenpeace-delegatie. "De overgrote meerderheid van de regeringen wil een sterk akkoord, maar een handvol kwaadwillenden drukte dat de kop in."

Beerenfenger: ''Na jaren onderhandelen had vorig jaar al een verdrag gesloten moeten worden, maar ook hier slaagt het blok van staten en bedrijven met belangen in olie, plastic en chemie erin om echte oplossingen te blokkeren."

"Terwijl de wereld snakt naar minder plastic, saboteren grote vervuilende bedrijven als LyondellBasell en Dow een belangrijke doorbraak", laat Milieudefensie weten. "Dat is typisch de fossiele lobby, die al decennialang milieu- en klimaatbeleid ondermijnt. Bij dit soort onderhandelingen moet de fossiele industrie geweerd worden."

Niet alleen ngo's zijn teleurgesteld. Karin Molenveld van de Wageningen Universiteit laat weten dat het "doodzonde" is dat het verminderen van plasticproductie is mislukt. "We blijven plastics nodig hebben, maar het moet anders. De oplossing zit in minder plastic, biodegradeerbaar plastic, beter recyclebare plastics en biobased plastics."

Het was een rommelige top, waar het zelfs nog ging over vragen als: wat is de definitie van plastic, gaat het om het sluiten van een plasticverdrag of een verdrag om plasticvervuiling tegen te gaan en moet er consensus zijn met alle partijen of gaan we over tot een meerderheidsstemming?

Zodra het moeilijk werd, schorste voorzitter Luis Vayas de plenaire vergadering en praatte in kleine clubjes door. Pas op de een na laatste dag presenteerde hij een (zelfgeschreven) concepttekst, waar de ambitieuze landen geëmotioneerd op reageerden. "De rode lijnen van de meerderheid zijn uitgewist, bespuugd en verbrand", zei een van de aanwezigen.

Zo stond er bijvoorbeeld niks over een limiet op plastic en de effecten van chemicaliën op gezondheid. De teksten over recycling waren volgens de ambitieuze landen ontoereikend. Vannacht bleek dat in de laatste sessie de landen er niet uitkwamen.

Wat nu?

Komt er een 5.3-conferentie of is het even einde verhaal voor een plasticakkoord? Dat is nu de grote vraag.

Beerenfenger: "Voor het multilateralisme, dus het samenwerken tussen verschillende landen, is dit een blamage. Duidelijk is dat consensus hier onmogelijk is. Geen akkoord is beter dan een tandeloos verdrag dat ons veroordeelt tot verdere stilstand, of zelfs achteruitgang."

Drea Berghorst, directeur van de Nederlandse tak van Plastics Europe, deelt in de teleurstelling. "Maar, hoewel er nog steeds meningsverschillen zijn, concentreren wij ons liever op de positieve punten: de politieke wil om vooruitgang te boeken is er nog steeds. We moeten blijven aandringen op een inclusief, ambitieus en echt circulair plasticverdrag."

Het lichaam dat donderdag in Almere is gevonden, is van de sinds vorige week vermiste Syrische vrouw. Dat bevestigt de politie Flevoland op X.

De politie liet donderdag al weten sterke vermoedens te hebben dat het om de 24-jarige vrouw ging. Het lichaam werd rond 12.00 uur gevonden in de buurt van parkeerplaats De Kiem in Almere Poort, nadat er rond 12.00 uur een melding was gedaan door een voorbijganger.

De politie meldde eerder in de zaak van de vrouw uit te gaan van een ernstig misdrijf. De vrouw werd vorige week donderdag voor het laatst gezien bij de Albert Heijn aan de Olivier van Noortstraat in Almere. Dat is in de buurt van parkeerplaats De Kiem. Zij stapte toen vermoedelijk rond 10.00 uur in de grijze Peugeot van de 34-jarige Syrische man Omar A.

A. wordt gezien als verdachte. Het is onduidelijk wat de relatie tussen de twee is. Volgens De Telegraaf zijn ze getrouwd. De politie is op zoek naar hem en de eerder genoemde auto.

Ook in Rusland kijken veel mensen reikhalzend uit naar de topontmoeting vanavond tussen president Trump en president Poetin. Al enkele maanden schommelt het aantal Russen dat een einde wil aan de oorlog in Oekraïne in peilingen rond de 60 procent. Maar hoe die vrede moet worden bereikt op de inderhaast belegde top in Anchorage, daarover tast ook hier iedereen in het duister.

De officiële Russische commentaren bieden in ieder geval weinig houvast. Een week geleden liep het ultimatum af dat Trump aan Rusland had gesteld om met serieuze vredesvoorstellen te komen. Maar diverse Russische commentatoren, onder wie Poetin zelf en minister van Buitenlandse Zaken Lavrov, lieten keer op keer weten dat Moskou niet van zins was ook maar ergens water bij de wijn te doen.

Waslijst aan Russische eisen

Het Kremlin wil dat Oekraïne alle eerdere Russische eisen inwilligt. Dat betekent dat Kyiv zich moet neerleggen bij de annexatie door Rusland van vier Oost-Oekraïense provincies, plus de Krim, en dus ook dat het Oekraïense leger zich zou moeten terugtrekken uit die delen van Donetsk, Loehansk, Cherson en Zaporizja die nu nog niet in handen zijn van de Russen.

Eerdere suggesties dat Rusland bereid zou zijn Cherson en Zaporizja af te staan zijn nergens op gebaseerd. Volgens sommige Amerikaanse media zou die indruk zijn ontstaan tijdens het bezoek vorige week van Trumps gezant Steve Witkoff aan het Kremlin. Het Duitse Bild veronderstelde dat Witkoff Poetin verkeerd had begrepen. Een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukte eerder deze week nogmaals dat de vier geannexeerde provincies volgens de Russische grondwet deel uitmaken van Rusland en daarover is geen discussie mogelijk.

Rusland eist garanties dat Oekraïne nooit en te nimmer lid zal worden van de NAVO of een ander militair bondgenootschap. Het Oekraïense leger moet van de Russen danig worden ingekrompen. En ook de door Poetin in 2022 geëiste 'denazificatie' is nooit van de agenda verdwenen.

Volg het laatste nieuws via ons liveblog

De ontmoeting tussen Trump en Poetin vindt plaats rond 21.00 uur Nederlandse tijd. Via ons liveblog houden we je de hele avond en nacht op de hoogte van het laatste nieuws over de Alaska-top.

Rusland heeft ook altijd gezegd dat het van een staakt-het-vuren niets wil weten, omdat dat enkel in het voordeel van Oekraïne zou zijn. Dat zou daardoor de gelegenheid krijgen de wonden te likken, zich met westerse hulp te herbewapenen en een mobilisatie door te voeren.

Een staakt-het-vuren is voor het Kremlin pas een optie als een akkoord over duurzame vrede is bereikt. De opvatting van de leiding in Kyiv staat daar diametraal tegenover. Voor Oekraïne is een staakt-het-vuren juist een eerste voorwaarde voor onderhandelingen met Rusland.

Dat laat weinig ruimte voor enig compromis, ook al omdat het Russische leger in Oekraïne het initiatief behoudt en blijft oprukken, in de woorden van Poetin "soms meer, soms minder". De afgelopen dagen was zelfs sprake van een opmerkelijke doorbraak ten noorden van Pokrovsk. Het Kremlin heeft vooralsnog geen enkele indicatie gegeven dat Rusland van zins zou zijn die opmars te staken. Het hoogst haalbare zou dan mogelijk een opschorting zijn van luchtaanvallen over en weer, iets wat Trump zou kunnen presenteren als een succes.

Belangrijke top voor Rusland

Los van de inhoud is de top als zodanig voor Moskou een gebeurtenis van de eerste orde. Dat Trump bereid is Poetin te ontvangen op Amerikaans grondgebied wordt opgevat als het ultieme bewijs dat Rusland ondanks alle westerse inspanningen niet is geïsoleerd op het wereldtoneel. Dat verklaart ook de zware delegatie die vanuit Moskou naar de Verenigde Staten is gestuurd, met in het kielzog van Poetin de ministers van Buitenlandse Zaken, Defensie en Financiën. Daarom ook is een forse Russische mediadelegatie vooruit gereisd naar Alaska om minutieus verslag te doen van de ontmoeting.

Die zal niet alleen gaan over Oekraïne, maar ook over de onderlinge Amerikaans-Russische betrekkingen, economische samenwerking en ontwapening. Gisteren suggereerde Poetin tussen neus en lippen door dat strategische wapens ook op de agenda staan. Dat is niet voor niets: in februari 2026 loopt het laatste nog lopende kernwapenakkoord af, het door president Obama en president Medvedev in 2010 getekende New Start, en over een nieuw verdrag is zelfs nog niet gepraat. Poetin weet dat hij hiermee een gevoelige snaar raakt bij Trump, die herhaaldelijk heeft gezegd dat hij met Rusland en China wil onderhandelen over de reductie van kernwapens.

De relatie tussen Poetin en Trump kent een wispelturig verloop:

Jarenlang was Luxemburg het goedkoopste land om benzine te tanken enigszins in de buurt van Nederland. Maar nu ben je soms dichterbij goedkoper uit, namelijk in België.

Gemiddeld is Luxemburg nog steeds goedkoper dan België volgens cijfers van de ANWB. Namelijk voor benzine 1,45 euro tegenover 1,58 in België. Maar in België zijn er sommige prijsvechters die richting de 1,40 duiken. Vaak gaat het om onbemande tankstations weg van de snelweg.

Die lage prijzen zijn in Luxemburg niet te vinden op vergelijkingssite Carbu.com. In Luxemburg geldt een door de overheid vastgestelde maximumprijs voor benzine van 1,458 euro. Zo'n beetje alle pompstations zitten precies op die prijs.

CO2-belasting

Dat België nu soms goedkoper is komt doordat Luxemburg in 2021 een CO2-belasting heeft ingevoerd die jaarlijks stap voor stap ietsje hoger wordt. En dat terwijl in veel Europese landen de brandstofprijzen nu dalen doordat olie goedkoper is geworden. Ook is de euro nog eens meer waard geworden ten opzichte van de dollar. Olie wordt internationaal in dollars verhandeld, dus in euro's is olie nog goedkoper geworden.

Ook in Luxemburg zijn de benzineprijzen dan ook gedaald de afgelopen tijd, maar door die Luxemburgse CO2-belasting dus minder hard dan bij een aantal Belgische tankstations.

Ook hier dalende prijzen

Ook in Nederland is benzine wat goedkoper geworden. De gemiddelde landelijke adviesprijs is nu 2,11 euro. In maart was dat nog 2,19. Maar die bedragen zie je vooral op de snelweg. Gemiddeld betaal je volgens de ANWB nu 1,89. En met wat zoeken vind je ook tankstations waar je 1,79 betaalt.

Dat is dus nog altijd fors meer dan in België of Luxemburg. En ook Duitsland is met prijzen rond de 1,65 vaak goedkoper dan Nederland. De vraag is of mensen in de grensregio's dan gaan omrijden voor die prijsverschillen.

Onderzoekers meldden eerder deze week in economenblad ESB dat dat in het geval van Duitsland meevalt. Door accijnsmaatregelen was er in 2023 zowel een periode waarin er nagenoeg geen prijsverschil was tussen Nederland en Duitsland als een waarin Duitsland een stuk goedkoper was.

De onderzoekers bekeken de pingegevens van mensen in de grensregio en concludeerden dat meer dan de helft van de automobilisten amper extra ging tanken in Duitsland in de periode dat benzine daar goedkoper was. Het prijsverschil schommelde toen rond de 15 à 20 cent. Wel was er een kleine groep die extreem prijsgevoelig was en veel meer tankte in Duitsland.

Accijnsverhoging

Mensen herinneren het zich misschien niet meer, maar al een paar jaar geldt er in Nederland een accijnsverlaging op benzine en andere brandstoffen. In april 2022 verlaagde de overheid de accijnzen omdat de prijzen toen keihard waren gestegen nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.

In juli 2023 werd een deel van de accijnsverlaging al opgeheven. De resterende verlaging zou eerst in 2024 geschrapt worden, maar dat werd toen 2025 en nu staat inmiddels op de planning voor 1 januari 2026. Dan dreigt benzine in één klap zo'n 25 cent duurder te worden.

Zware regenbuien en overstromingen hebben in het noorden van Pakistan gisteren aan zeker 49 mensen het leven gekost.

Een wolkbreuk in de noordwestelijke provincie Khyber Pakhtunkhwa kostte in het Bajaur-district het leven aan zestien mensen. Zeventien anderen zijn vermist nadat ze door het water of modder waren meegesleurd. In dezelfde provincie verdronken in de buurt van Battagram zeker tien mensen en worden er nog achttien vermist.

In de regio Gilgit-Baldistan in het noordoosten van het land kwamen zeker tien mensen om het leven. In het Pakistaanse deel van Kashmir kwamen zeven mensen om.

Toeristen

Reddingwerkers hebben in Khyber Pakhtunkhwa 1300 toeristen in veiligheid kunnen brengen. Ze waren door overstromingen en aardverschuivingen vast komen te zitten in de Siran-vallei.

In een deze maand gepubliceerd meteorologisch onderzoek staat dat de regenval in het noorden van Pakistan als gevolg van klimaatverandering met 10 tot 15 procent is toegenomen. Die toename gaat gepaard met de toename van wolkbreuken, waarbij in korte tijd heel veel regen in een beperkt gebied valt.

Ook het Indiase deel van Kashmir werd gisteren door noodweer getroffen. Vandaag werd bekend dat het dodental is opgelopen naar zestig. Zo'n tweehonderd mensen worden nog vermist.

De doden vielen in het bergdorp Chasoti, waar een groep pelgrims op bezoek was:

Ouderenpartij 50Plus heeft zijn conceptkandidatenlijst bekendgemaakt. Lijsttrekker wordt oud-politiebondvoorzitter Jan Struijs. Daarnaast staan er twee oude bekenden op: de oud-Kamerleden Corrie van Brenk en Martine Baay.

Struijs (64) heeft een lange loopbaan bij de politie gehad. Hij werkte onder meer bij de gemeentepolitie Rotterdam, de recherche en de Criminele Inlichtingendienst. Hij kreeg landelijke bekendheid als voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB).

50Plus, dat bij de verkiezingen in 2023 geen zetel in de Tweede Kamer meer kreeg, hoopt met Struijs weer terug te keren. Zijn voordracht door het partijbestuur moet nog worden bekrachtigd door de ledenvergadering op 30 augustus.

Oud-fractievoorzitters

Van Brenk zat van 2017 tot 2021 in de Tweede Kamer namens de partij. Baay was van 2013 tot 2014 Tweede Kamerlid en van 2017 tot en met 2023 lid van de Eerste Kamer voor 50Plus. Beiden waren een poosje fractievoorzitter.

De meeste andere kandidaten in de top tien zijn lokaal of provinciaal actief namens de ouderenpartij.

Interne conflicten

50Plus werd in 2011 opgericht op initiatief van Jan Nagel. De partij haalde met lijsttrekker Henk Krol eerst twee en bij de daaropvolgende verkiezingen vier zetels.

Nadat Krol in 2020 met ruzie vertrok ging het bergafwaarts. Er waren veel interne conflicten. In 2021 verliet lijsttrekker Liane den Haan haar eigen partij. Ze nam haar zetel mee, waardoor 50Plus niet meer vertegenwoordigd was in de Tweede Kamer.

In de Eerste Kamer heeft de partij één senator: Martin van Rooijen.

Een jongen van zeven jaar oud kijkt breed lachend in de lens. "Daar sta ik! Met die flaporen." Boudewijn van Oort herkent zichzelf op filmbeelden uit 1945.

De vijftien minuten film gemaakt in een interneringskamp in Indonesië zijn gebruikt in talloze reportages en documentaires over die tijd, omdat er verder nauwelijks bewegende beelden zijn. Uit onderzoek van de NOS blijkt voor het eerst wie er op de bijzondere beelden te zien zijn en wie ze maakte.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezette Japan Indonesië, dat toen als Nederlands-Indië nog onderdeel was van het Nederlandse koninkrijk. Tienduizenden Nederlanders en Indische Nederlanders werden onder erbarmelijke omstandigheden opgesloten in interneringskampen. Velen overleefden de kampen niet.

Kort na de bevrijding in 1945 filmden twee Nederlanders het interneringskamp in de stadswijk Tjideng (tegenwoordig Cideng) in Jakarta. Tachtig jaar lang was niet bekend wie de kampgevangenen op de beelden zijn.

Op een oproep van de NOS kwamen tientallen reacties binnen, waaronder foto's, brieven en zelfs een paar minuten onbekend beeld. De verhalen van de mensen die zichzelf of familieleden herkennen op de beelden, zijn te zien in de documentaire Kamp Tjideng: Oorlog aan beide kanten van het prikkeldraad. De documentaire is vanavond te zien op NPO 2 om 20.30 uur, en wereldwijd via BVN vanaf 22.45 uur.

Nationale Herdenking 15 augustus 1945

De Nationale Herdenking 15 augustus 1945 in Den Haag is vanaf 18.45 uur te volgen op NPO 1 en de NOS-app en van 18.30 uur op NPO Radio 1.

"We zaten met 600 à 700 passagiers in een trein en hadden geen idee waar we naartoe gingen ", zegt Boudewijn van Oort over zijn aankomst in Tjideng. "Ik herinner me dat er twee doden uit de trein zijn gehaald. Toen we uitstapten zijn we per vrachtwagen naar Tjideng gebracht."

Hij kan zich de situatie in het kamp tachtig jaar later nog goed voor de geest halen. Vrouwen en kinderen moesten tweemaal per dag op appèl staan, urenlang in de soms snikhete zon.

Er was hongersnood. Van Oort vertelt hoe vrouwen eten probeerden te smokkelen en hoe dat soms misging. "Drie vrouwen werden betrapt en kort en klein geslagen."

De ruim tien minuten film van het kamp, tonen een ander beeld; glimlachende vrouwen en kinderen met pannen en rijst in de weer. De opnamen zijn twee maanden na de capitulatie van de Japanners gemaakt.

Er was ineens wel voedsel in het kamp. Dat was onder de Japanse bezetting heel anders. Er heersten veel ziektes, er waren geen medicijnen, het was er vies en de gevangenen leefden onder de terreur van de Japanse kampcommandant Sonei. Wie niet voor hem of de kampbewakers boog, werd kaalgeschoren. Kleine vergrijpen bestrafte Sonei met zware afranselingen.

De slechte omstandigheden in Tjideng herkent Rink Sandt uit verhalen die zijn moeder vertelde. Hij herkende haar ook op de filmbeelden. "Ze zat in een veel te warme kamer vol stank, honger en angst. Mijn moeder heeft dit nooit een plek kunnen geven. Haar jeugd was gestolen door de Japanners."

Nederlandse cameraman

Tijdens het onderzoek voor de documentaire ontdekte de NOS wie de bijzondere beelden van het kamp maakten: cameraman Frits Wassenburg en correspondent Henk Beishuizen van de Nederlandse marine.

"We dachten lang dat de beelden van kamp Tjideng gedraaid waren door een cameraman van de Britse geallieerden", zegt historicus Erwin van Loo van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. "Maar op drie minuten na blijken ze afkomstig van Wassenburg en Beishuizen. Juist op díe beelden herkennen mensen nu zichzelf of hun familieleden."

Op het moment dat Wassenburg en Beishuizen in 1945 in Indonesië arriveerden, heerste er chaos. Kort na de Japanse capitulatie had Soekarno de onafhankelijkheid uitgeroepen, terwijl Nederland probeerde de controle terug te krijgen. Veel gevangenen bleven in de interneringskampen, omdat het buiten het kamp levensgevaarlijk was. Ook in Tjideng.

Beishuizen was diep geraakt door wat hij daar aantrof, dat schreef hij in een verslag: "Tjideng behoort wel tot de slechtste der interneringsoorden van West-Java. Hier huizen vrouwen en kinderen onder de erbarmelijkste hygiënische omstandigheden. In de kleine woningen, normaal voor een gezin van hoogstens vier personen, hebben tussen de 60 en 130 vrouwen, jonge meisjes en kinderen geleefd."

Wassenburg en Beishuizen wilden langer in het kamp filmen, maar na de eerste opnamedag belandden ze in een vuurgevecht met Indonesische nationalisten. De volgende ochtend besloten ze niet meer naar Tjideng te gaan.

Tachtig jaar later maken de beelden grote indruk op nabestaanden van de kampgevangenen, ook op Marijke Aveling, die haar moeder herkent. "Dit kan niet waar zijn. We hebben haar nooit gezien als 18-jarig meisje. Haar ogen, die benen, ze heeft mooie lange benen. Geen twijfel, het is haar!"

De moeder van Aveling heeft haar altijd veel over de tijd in het kamp verteld en dat laat sporen na. "Het heeft mij doordrongen, mijn hele leven."

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.