NOS Nieuws - Algemeen

Seksuele opmerkingen, ongewenste aanrakingen en zelfs aanranding en verkrachting. Het komt allemaal voor op sportclubs. De Pupil, een film over seksueel misbruik door een voetbaltrainer, moet helpen om in gesprek te gaan over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij sportverenigingen.

De film van Karin Junger gaat dinsdag in première op het Nederlands Film Festival in Utrecht. De komende tijd organiseert Slachtofferhulp samen met stichting De Stilte Verbroken en gemeenten en sportverenigingen avonden in bioscopen, waar de film aanleiding is om het over het onderwerp te hebben.

"Met impactavonden willen we laten zien wat clubs en gemeenten nog meer kunnen doen om de sociale veiligheid te vergroten", zegt Jiska Dijk van Slachtofferhulp Nederland.

De Pupil is losjes gebaseerd op het autobiografische boek Je ogen verraden je van Steven van der Hoeven, die vanaf zijn twaalfde werd misbruikt door een voetbaltrainer die ook bevriend was met zijn familie. In de film wordt de eveneens 12-jarige Daan ingepalmd door zijn voetbalcoach en seksueel misbruikt.

Dynamiek van seksueel misbruik

"In De Pupil wordt heel inzichtelijk wat de dynamiek is van seksueel misbruik, waarom slachtoffers lang zwijgen en anderen het moeilijk vinden om erop te reageren", zegt Dijk.

Volgens Slachtofferhulp gebeurt er te weinig en zouden de basismaatregelen in de georganiseerde sport verplicht moeten worden gesteld. Zoals een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor iedereen die met sporters werkt, vakkundige trainers en coaches, een verenigingsbrede gedragscode en een vertrouwenscontactpersoon, de zogenoemde '4 v's'.

"Zolang deze basismaatregelen niet wettelijk verplicht zijn, blijft inzet op sociale veiligheid in de sport afhankelijk van de bereidwilligheid van clubs en bonden", zegt Dijk. "Dat is onacceptabel: ieder kind heeft recht op een zo veilig mogelijke sportomgeving en goede ondersteuning als het toch misgaat."

Oprichter De Stilte Verbroken

Ook ex-voetballer Renald Majoor zweeg jarenlang over wat hem is overkomen bij de jeugdopleiding van Vitesse. Nadat hij in 2017 zijn verhaal had gedaan in de Volkskrant, richtte hij stichting De Stilte Verbroken op.

"De film geeft een heel realistisch beeld: een trainer die lief is voor zijn pupillen en de omgeving die gek is op deze persoon", vertelt hij. "Maar diegene doet wel dingen die niet kunnen en mogen gebeuren. Dit kan overal gebeuren, niet alleen op een voetbalclub."

Sportkoepel NOC*NSF vraagt zich in een reactie overigens wel af of de eerder genoemde '4 v's' afgedwongen kunnen worden, of dat belonen beter werkt. "NOC*NSF juicht het toe als gemeenten verenigingen stimuleren om aan de 4 v's te voldoen, dat kan op verschillende manieren, vooral door belonen via afspraken in subsidies, maar het zal tijd vragen",

"Want sportverenigingen willen zich hier zeker voor inzetten is onze ervaring, maar missen vaak de middelen en capaciteit, dus als het zover komt, zal daar absoluut ondersteuning voor moeten komen." NOC*NSF helpt verenigingen met advies en gratis opleidingen voor vertrouwenscontactpersonen en integriteitsmanagers bij de bonden.

'Heel realistisch'

Uit het laatst beschikbare onderzoek, uit 2020, blijkt dat 1 op de 7 volwassenen (15,5 procent) als kind met seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport te maken heeft gekregen. Meer dan de helft van hen sprak hier nooit over.

Uit het jaarverslag van het Centrum Veilige Sport van 2024 bleek daarnaast dat er in dat jaar 424 meldingen of adviezen gedaan zijn over seksuele intimidatie, misbruik en online kinderlokken in de sport. Daarbij gaat het om zowel fysieke als verbale intimidatie en misbruik.

In De Nieuwe Kerk in Amsterdam is de schrijverssteen ter ere van Annie M.G. Schmidt onthuld. De "koningin van de jeugdliteratuur" sluit aan bij een rij grote namen uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis voor wie in de kerk ook een gedenksteen ligt, zoals Vondel, Bredero en Hooft.

Op de bijeenkomst spraken onder anderen haar zoon Flip van Duijn, burgemeester Femke Halsema van Amsterdam en voormalig cultuurminister Hedy d'Ancona. Van Duijn reageerde gisteren op NPO Radio 5 verrast op de vraag wat zijn moeder er zelf van gevonden zou hebben. "Ik denk dat ze erom had moeten lachen. 'Lekker puh. Ik hoor bij de literatoren'."

De Nieuwe Kerk had op de nationale Annie M.G. Schmidt-dag op 20 mei, de verjaardag van de auteur, al bekendgemaakt dat ze geëerd zou worden. De schrijfster overleed in 1995 op 84-jarige leeftijd, één dag na haar verjaardag.

Schat aan kinderboeken

Op de steen staat een tekening van Annie M.G. Schmidt door Fiep Westendorp, die veel boeken van Schmidt heeft geïllustreerd. "Het is de enige gedenksteen met een tekening erop", zei Van Duijn.

Schmidt behaalde faam met titels als Jip en Janneke, Pluk van de Petteflet, Abeltje, Otje en Floddertje. Ook bekende kinderversjes als Dikkertje Dap zijn van haar hand.

"Annie M.G. Schmidt liet niet alleen een schat aan kinderboeken na, maar ook een indrukwekkend en veelzijdig oeuvre voor volwassenen", schreef De Nieuwe Kerk bij de aankondiging. Schmidt was ook columnist bij Het Parool en schreef musicals, hoorspelen en televisieprogramma's, zoals In Holland Staat een Huis (ook bekend als De Familie Doorsnee) en Ja Zuster, Nee Zuster.

Iran waarschuwt dat er een "stevig antwoord" zal komen, nu de Verenigde Naties sinds afgelopen nacht weer sancties tegen het land hebben ingesteld. Aanleiding daarvoor zijn de grote zorgen over het Iraanse atoomprogramma. Westerse landen benadrukken dat de weg naar diplomatie nog open ligt.

Om 02.01 uur verliep een deadline voor een akkoord tussen Iran en de onderhandelingspartners namens de VN: Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Die drie landen, de Europese 3 genoemd, stellen dat Iran het nucleaire akkoord uit 2015 heeft geschonden. In dat akkoord werd onder meer afgesproken dat Teheran niet verder zou gaan met het ontwikkelen van een kernbom.

EU-buitenlandchef Kallas zegt dat de nieuw ingestelde sancties "niet het einde mogen betekenen van de diplomatie met Iran over de nucleaire kwestie". Ze zegt dat ze er bij Iran op zal blijven aandringen om de samenwerking met het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) te hervatten. In juli schortte Iran die op, na grootschalige militaire aanvallen van Israël en de Verenigde Staten op het Iraanse nucleaire programma.

Ook Duitsland, het VK en Frankrijk zeggen dat ze in gesprek willen blijven met Iran. "Onze landen zullen diplomatieke wegen en onderhandelingen blijven volgen. Het opnieuw instellen van de VN-sancties betekent niet het einde van diplomatie", zeggen de ministers van Buitenlandse Zaken van de landen in een gezamenlijke verklaring.

Iran roept ambassadeurs op matje

Iran dreigt met een "stevig antwoord" te komen op de herinvoering van de sancties. De ambassadeurs van Frankrijk, Duitsland en het VK zijn door het land op het matje geroepen.

Het Iraanse parlement komt vandaag achter gesloten deuren bijeen om zich te beraden op een reactie. President Pezeshkian zei vrijdag dat Iran niet van plan is uit het non-proliferatieverdrag te stappen. Daarin staat dat slechts vijf landen ter wereld kernwapens mogen hebben: de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland en China.

De Verenigde Staten stapten in 2018 al uit het atoomakkoord. President Trump vond de afspraken daarin te vrijblijvend voor Iran en stelde nieuwe sancties in. Sindsdien heeft Iran de productie van verrijkt uranium opgevoerd, de grondstof die nodig is voor een kernwapen.

Wereldwijd leiderschap

De Amerikaanse buitenlandminister Rubio noemt de herinvoering van de VN-sancties "een daad van beslissend wereldwijd leiderschap". Ook hij zegt dat zijn hoop nog is gevestigd op diplomatie: "Maar voordat dat gebeurt, moet Iran eerst instemmen met directe gesprekken."

In juni brak er een korte oorlog uit tussen Israël en Iran. Dat begon met een Israëlische aanval op het Iraanse atoomprogramma. Niet veel later kwam er een bestand tussen de landen, maar sindsdien heeft Iran zich verder teruggetrokken uit het atoomakkoord.

Zo krijgen IAEA-inspecteurs geen toegang meer tot nucleaire installaties en worden er geen rapportages meer gestuurd over de hoeveelheid verrijkt uranium in het land. Eerder deze maand ondertekenden het IAEA en Iran nog wel een overeenkomst om weer te gaan samenwerken. Het is onduidelijk of die samenwerking standhoudt, nu de VN weer sancties heeft opgelegd.

Israël tevreden, Rusland niet

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de herinvoering van de sancties "een belangrijke ontwikkeling". "Het doel is duidelijk: voorkomen dat Iran over kernwapens beschikt. De wereld moet alle middelen inzetten om dit te bereiken."

Maar Rusland, een van de weinige bondgenoten van Iran, noemt de stap van de VN "onwettig". Buitenlandminister Lavrov schreef gisteren al een brief aan VN-secretaris-generaal Guterres, waarin hij de sancties "een grote fout" noemt.

Voedselprijzen Iran omhoog

De heringevoerde strafmaatregelen omvatten onder meer een algemeen wapenembargo, een verbod op verdere uraniumverrijking en tal van sancties tegen personen en organisaties, waaronder het bevriezen van tegoeden.

De maatregelen die de VS al genomen hebben, hebben grote invloed op de Iraanse economie. Door de op handen zijnde VN-sancties daalde de Iraanse munt rial de laatste dagen al tot een dieptepunt. Volgens persbureau AP zijn de voedselprijzen daardoor hoger geworden.

De Iraanse buitenlandminister Araghchi zei in een toespraak dat de gevolgen van de nieuwe strafmaatregelen voor de bevolking zullen meevallen. "Het zal voor wat schade zorgen. Maar het wordt veel groter gepresenteerd dan het is. Ze proberen een monster te creëren om het Iraanse volk bang te maken."

Denemarken verbiedt alle civiele drones in het luchtruim tijdens een EU-top in Kopenhagen deze week. Dat heeft het ministerie van Transport bekendgemaakt. De burgerdrones mogen van maandag tot en met vrijdag niet de lucht in om "te voorkomen dat vijandelijke drones kunnen worden verward met civiele drones en vice versa", zegt het ministerie.

Denemarken is dit halfjaar voorzitter van de unie. De Europese leiders komen samen om te spreken over hun steun aan Oekraïne en de gezamenlijke defensiestrategie, mede in het licht van recente luchtruimschendingen door Russische drones en straaljagers.

Kopenhagen meldt ook dat er wederom drones zijn gespot boven verschillende bases van de Deense luchtmacht. Afgelopen week werden er meermaals drones gezien in het Deense luchtruim. Behalve de bases moesten ook de luchthavens van Kopenhagen en Aalborg urenlang dicht. De Europese Commissie gaat uit van Russische drones. Het Kremlin weerspreekt dit.

Moeilijke veiligheidssituatie

"We bevinden ons momenteel in een moeilijke veiligheidssituatie", zegt minister van Verkeer Danielsen. Met het verbod op burgerdronevluchten wil Kopenhagen onder meer de veiligheidsdiensten ontlasten.

"We moeten de best mogelijke werkomstandigheden garanderen voor onze strijdkrachten en de politie wanneer zij verantwoordelijk zijn voor de veiligheid tijdens de EU-top."

Uitbreiding NAVO-missie

Gisteren kondigde ook de NAVO aan dat het zijn aanwezigheid in de Oostzee zal uitbreiden. Er zullen een luchtverdedigingsfregat en andere militaire middelen worden ingezet.

Op het schenden van het verbod op burgerdronevluchten staat een boete of een celstraf van maximaal twee jaar. Uitzonderingen op het verbod kunnen alleen gemaakt worden "in zeer bijzondere" gevallen, maar Denemarken geeft niet aan wat die inhouden.

In de stad Bautzen in het oosten van Duitsland is gistermiddag een acrobate om het leven gekomen tijdens een trapeze-act.

Voor de ogen van zo'n 80 tot 100 toeschouwers verloor ze op een hoogte van vijf meter haar evenwicht en viel uit de trapeze, schrijft Bild. Ze kwam in de piste terecht waar ze bewegingloos bleef liggen.

Het publiek, met daarin veel gezinnen met kinderen, reageerde ontzet en sommige toeschouwers vluchtten in paniek de circustent uit. Reddingsdiensten waren snel ter plaatse, maar de hulp kwam te laat voor de jonge circusartieste.

Crisisinterventieteam

Het publiek werd in de tent opgevangen door een crisisinterventieteam om de traumatische ervaring te helpen verwerken. Volgens de politie gaat het om een arbeidsongeval en is er geen aanwijzing voor nalatigheid door derden.

Circus Paul Busch bestaat sinds 1890. De voorstellingen omvatten naast acrobatiek ook paardendressuur, clownsacts, 'vliegende honden' en kamelendressuur.

In een flat in Rijswijk zijn vanmiddag meerdere explosies geweest. Een deel van de galerij is daardoor naar buiten geblazen. Er is niemand gewond geraakt.

Volgens een woordvoerder van de politie waren de bewoners toevallig niet thuis of al buiten.

Na de knal sloegen de vlammen naar buiten. Ook was er veel rook te zien:

De explosies vonden plaats op de vierde verdieping van het gebouw, dat twaalf etages telt. Bij de brand die direct uitbrak zijn ook omliggende woningen beschadigd. Hoe groot de schade is en of alle bewoners vandaag nog terug naar huis kunnen is nog niet bekend.

'Gigantische knal'

De 74-jarige Cees Nolles, die tegenover het gebouw woont, zegt tegen Omroep West dat hij tijdens het schillen van de aardappels werd opgeschrikt door "een gigantische knal". Daarna zag hij de vlammen naar buiten slaan. Ook was er geruime tijd veel rook te zien.

Ook buurvrouw Anneke van Harmelen (84) schrok van de knal. "Ik dacht aan oorlog", zegt ze. Ze belde na de eerste explosie direct met alarmnummer 112 en hoorde toen nog een knal. "De 112-centralist vroeg nog of er mensen binnen waren. Dat kon ik niet zien, want de gordijnen zaten dicht."

Johan Jongeneel woont in de flat waar de explosie plaatsvond. "Er zal nu wel een brandlucht in huis hangen", zegt hij in een reactie tegen de omroep. Maar dat kan hij ook goed relativeren: "Ik vind het voor de bewoners erger, een gezin met twee kinderen. Ze waren gelukkig niet thuis."

De oorzaak van de explosies wordt nog onderzocht.

De prijs voor het beste natuurboek gaat dit jaar naar Eva Meijer. Hun boek Muizenleven gaat over 25 laboratoriummuizen die de schrijver in huis nam. "Muizen zijn niet de dieren die mensen denken dat ze zijn."

De Natuurboekenprijs wordt voor de tweede keer uitgereikt, maar geldt als de opvolger van de Jan Wolkersprijs, die al sinds 2013 bestaat. Vijf boeken waren genomineerd en de winnaar werd vandaag bekendgemaakt in NPO Radio 1-programma Vroege Vogels.

De driekoppige jury koos unaniem voor Muizenleven. Volgens de jury is het boek niet alleen meeslepend en ontroerend, maar zet het de lezer aan het denken over onze omgang met de wereld, en wat wij van de natuur kunnen leren - als je er maar oog voor hebt.

Muizen met esthetisch besef

Meijer, die ook filosoof en singer-songwriter is, nam de muizen in huis via een adoptieproject voor labdieren en zag dat muizen heel goed op elkaar letten. "Ik was niet van plan over ze te schrijven. Maar door wat ik zag voelde ik me eigenlijk gedwongen."

"Muizen worden gezien als simpele wezentjes, met weinig gedachten of gevoel. Maar ze hebben hechte vriendschappen, ze begraven hun dode vrienden, sommige hebben een geweldig esthetisch besef en maken hele mooie bloemvormige slaapnesten. Mensen hebben een soort hardheid die ik bij muizen niet aantrof."

De schrijver hoopt dat hun boek mensen doet nadenken over de manier waarop we met dieren omgaan. "Er leven heel veel proefdieren in laboratoria. Maar als je een dier beter leert kennen, en gaat beschouwen als individu, dan is dat moeilijker te verteren."

Publieksprijs

Dit jaar is er ook voor het eerst een publieksprijs uitgereikt. Die ging naar Wildernis in eigen land van Jeroen Helmer. Hij is ecoloog en illustrator en laat in zijn boek zien hoe de natuur eruit kan zien als je haar de ruimte geeft.

De Natuurboekenprijs is een initiatief van natuurorganisatie LandschappenNL, de Volkskrant en Vroege Vogels. De winnaar krijgt 5000 euro en een kunstwerk van Raoul Deleo.

Een nieuw hotel met bijna 600 kamers tegenover het Centraal Station in Amsterdam is anderhalf jaar na de bouw nog steeds niet in gebruik. Buurtbewoners klagen over de leegstand en vragen zich af wat er aan de hand is.

Het Maritim Hotel is een van de laatste nieuwe hotels die nog in Amsterdam gebouwd mochten worden voor de hotelstop die in 2016 inging. Het pand telt 33 verdiepingen, bijna 600 kamers en heeft een congrescentrum voor 4500 bezoekers.

Er werd zo'n 500 miljoen euro neergelegd voor het plan en het hotel had in 2018 moeten openen. Door een conflict met de vorige aannemer werd dat met twee jaar uitgesteld naar 2020, maar ook met een nieuwe aannemer werd dat doel niet gehaald.

'Wachten op sleutels'

Directeur Caroline Receveur zegt dat het gebouw in Amsterdam-Noord al een jaar 'zo goed als klaar' is en dat ze wacht op de sleutels. Als ze die eenmaal heeft, kunnen ze volgens haar een maand later open. "Al het meubilair staat erin, maar moet nog worden rechtgezet."

Wat de precieze reden is dat er nu al ruim een jaar niets lijkt te gebeuren, wil niemand zeggen. Ook de projectontwikkelaar en aannemer houden de kaken stijf op elkaar. "Het is bijna af en vertraging kan gebeuren", zo luidt de algemene boodschap.

Volgens Receveur worden omwonenden maandelijks bijgepraat over de stand van zaken: "We organiseren een kerstmarkt, presentaties en andere voorlichting." Maar uit een rondvraag van lokale omroep AT5 blijken veel mensen daar niet van op de hoogte te zijn. "Ik heb nog nooit een flyer in de bus gezien", reageert een overbuurvrouw. "Ik zou het heel graag willen weten, maar het blijft me totaal onduidelijk."

Buurtbewoners hopen dat er snel iets verandert. "Het is een heel rare dode pukkel in een heerlijke, fantastische, mooie, levendige wijk", zegt een van de buurtbewoners tegen AT5. En: "Er is woningnood, en er staat hier een heel mooi groot gebouw leeg. Dat is best wel gek."

In China is de hoogste brug ter wereld in gebruik genomen. De Huajiang Grand Canyon Bridge hangt boven een kloof en een rivier op 625 meter hoogte. Dat is te vergelijken met bijna twee keer de hoogte van de Eiffeltoren.

De bouw van de brug in de zuidelijke provincie Guizhou nam drie jaar in beslag. Op beelden van de Chinese staatstelevisie zijn de eerste auto's te zien die eroverheen rijden.

Lasser Huang Xingchu is er trots op dat hij heeft meegebouwd aan de hoogste brug ter wereld:

De brug heeft een lengte van 1420 meter. Het belangrijkste doel van het project was het verkorten van de reistijd. Het duurt nu twee minuten om van de ene naar de andere oever te komen, in plaats van twee uur. Dat moet ook de economie in het gebied stimuleren.

Volgens het Chinese staatspersbureau Xinhua staat bijna de helft van de hoogste bruggen ter wereld in Guizhou. De Huajiang Grand Canyon Bridge neemt het record over van de Beipanjiang-brug in dezelfde provincie, die op 565 meter hoogte hangt.

'Slimme kabels'

Chinese staatsmedia melden verder dat de brug zelf ook toeristen moet trekken. Zo kan je met een lift nog 200 meter omhoog in een van de pilaren van de brug. Daar kun je bungeejumpen en skydiven.

De brug beschikt over 'slimme kabels'. Door middel van ingebouwde glasvezelsensoren wordt continu de spanning, temperatuur en vochtigheid van de kabels gemeten.

In Hellevoetsluis is een legale wietkwekerij overvallen, meldt de politie. De overvallers hebben volgens de politie een paar kilo hennepplanten meegenomen in een kleine witte vrachtwagen.

Tijdens de overval was een persoon aanwezig in de kwekerij. Die is niet gewond geraakt. De politie gaat uit van twee overvallers.

Het is de vierde keer dat het bedrijf CanAdelaar doelwit is, zegt een woordvoerder. De eerste keer was een inbraak in februari 2024, een maand later gebeurde dat opnieuw. Eerder deze maand was er nog een poging tot inbraak, toen werden twee mannen van 16 en 20 jaar opgepakt.

Stankoverlast

CanAdelaar uit Hellevoetsluis doet mee aan een experiment van de overheid om legaal wiet te kweken. Het bedrijf was eerder deze maand ook in het nieuws vanwege stankoverlast in de omgeving. Over de wietkwekerij werden meer dan 2000 klachten ingediend.

Het bedrijf moet van de rechter zo snel mogelijk iets doen tegen de stankoverlast die van de kassen uitgaat. Als dat niet gebeurt kan een boete volgen die kan oplopen tot meer dan 3,5 miljoen euro.

De 32-jarige vrouw die deze week in Sneek werd neergeschoten, is gisteravond overleden. Dat melden haar nabestaanden in een statement via Namens de Familie. "Deze tijd nu voelt onwerkelijk en zwaar."

De politie gaat ervan uit dat de partner van de vrouw de dader is. Hij schoot zichzelf daarna dood.

Het gebeurde donderdagavond in een flat aan de Furmerusstraat. De vrouw werd in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht, meldt Omrop Fryslân.

De nabestaanden vragen om rust en privacy, zodat zij in alle rust afscheid kunnen nemen en kunnen rouwen.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Maak je je zorgen over psychische klachten bij jezelf of anderen? Neem dan contact op met de hulplijn van MIND via 0900-1450 of via www.mindhulplijn.nl

In de Franse stad Arras is een Nederlander uitgeroepen tot Wereldkampioen frietbakken. De friet van Siem van Bruggen werd beoordeeld als de lekkerste ter wereld.

In totaal deden 33 kandidaten mee aan deze derde editie van het Wereldkampioenschap Frietbakken, waarmee het bureau de tourisme in 2023 begon. Ze deden mee in vijf categorieën: authentieke friet, creatieve friet, familiefriet, frietsaus en friet van over de hele wereld. Van Bruggen won in de categorie authentieke friet.

Van Bruggen, die twee zaken in Utrecht en Leiden heeft, maakt de friet van biologisch geteelde aardappels die hij voor het bakken kookt in water met rozemarijn. "Ik ben blij met deze prijs. Frietjes zijn erg populair in onze cultuur", liet de winnaar na afloop weten aan Franse media.

Vorig jaar ging de wereldtitel naar een Franse frietbakker uit Angers en de eerste editie werd gewonnen door een frietbakker uit Lille.

Onbekend knolgewas

De Noord-Franse stad Arras heeft een lange geschiedenis met de aardappel. Dat komt door botanicus Charles de l'Écluse die er in 1526 begon met het kweken van het tot dan toe nog onbekende knolgewas uit Peru.

Rusland heeft opnieuw een zware drone- en raketaanval op Oekraïne uitgevoerd. In de hoofdstad Kyiv worden vier doden gemeld. Ook de zuidoostelijke stad Zaporizja werd getroffen. Uit voorzorg stuurde Polen opnieuw gevechtsvliegtuigen de lucht in.

De Oekraïense president Zelensky zegt dat de aanval meer dan 12 uur duurde. Volgens waarnemers was het een van de grootste Russische aanvallen sinds het begin van de invasie. Het Oekraïense leger zegt dat er bijna 600 drones en 50 raketten zijn afgevuurd. Het merendeel daarvan is uit de lucht geschoten. Verschillende regio's van het land werden aangevallen. De hoofdstad Kyiv werd het zwaarst getroffen.

Volgens The Kyiv Independent was het luchtafweergeschut urenlang actief en in een groot deel van Oekraïne ging het luchtalarm af. Inwoners van Kyiv trokken naar ondergrondse metrostations om te schuilen.

De schade is groot op veel plekken in Kyiv:

Het Oekraïense leger meldt naast vier dodelijke slachtoffers dat er tien mensen gewond zijn geraakt in Kyiv. Onder meer een cardiologie-afdeling van een ziekenhuis werd getroffen. Persbureau Reuters meldt dat daar brand is uitgebroken. Op beelden zijn zwartgeblakerde muren te zien. Op de grond ligt een verbrand lichaam.

In Zaporizja raakten tientallen mensen gewond, onder wie enkele kinderen. Daar werden een school en meerdere wooncomplexen beschadigd. Ook buiten deze twee steden zijn gewonden gemeld.

Polen heeft uit voorzorg straaljagers de lucht in gestuurd. Het luchtruim langs de oostgrens is gesloten. Op de luchthavens van de zuidoostelijke steden Lublin en Rzeszow ligt het vliegverkeer stil vanwege "ongeplande militaire activiteit in verband met het waarborgen van de staatsveiligheid".

Aan de grenzen van het NAVO-luchtruim zijn de laatste tijd vaker incidenten. Vorig weekend stegen in Polen ook al straaljagers op bij een Russische aanval op Oekraïne en een week daarvoor werden enkele Russische drones neergehaald in het Poolse luchtruim.

Eerder werd het NAVO-luchtruim geschonden in Polen en in Estland. In Denemarken werden drones gesignaleerd boven de luchthaven van Kopenhagen en in de buurt van de belangrijkste luchtmachtbasis van het land, waar onder meer Deense F-35's staan. De Denen hebben nog geen schuldige aangewezen, maar er wordt rekening mee gehouden dat Rusland verantwoordelijk is.

Bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov dat Rusland geen intentie heeft om de EU of de NAVO aan te vallen, maar wel daadkrachtig zal reageren op "elke vorm van agressie" jegens zijn land.

In een reactie op X roept president Zelensky op tot "een krachtige reactie" van de Verenigde Staten en Europa. "Iedereen die vrede wil, moet de inspanningen van president Trump steunen en alle Russische import stopzetten."

In Den Bosch was gisteravond massaal politie aanwezig bij een asielzoekerscentrum vanwege een aangekondigde bestorming. Zo'n honderd agenten, onder wie ME'ers uit Amsterdam waren uit voorzorg opgeroepen, meldt Omroep Brabant. Uiteindelijk bleef een confrontatie uit.

In een WhatsAppgroep zouden plannen zijn gesmeed om het azc te bestormen. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) had hier lucht van gekregen en waarschuwde de politie. Die besloot geen risico te nemen.

Zo'n veertig mensen kwamen volgens Omroep Brabant naar de verzamelplaats bij het provinciehuis in Den Bosch, maar vertrokken snel weer. Mogelijk maakte de massale aanwezigheid van de politie, inclusief een drone die de omgeving in de gaten hield, indruk.

Defendgroepen

De mensen die zich verzamelden zouden lid zijn van de extreemrechtse actiegroep Defend Netherlands. Deze groep was vorige week ook prominent aanwezig bij een anti-immigratieprotest op het Malieveld in Den Haag dat volledig uit de hand liep.

De AIVD doet al langer onderzoek naar deze zogenoemde 'defendgroepen'. Zij treden volgens de inlichtingendienst op als een soort ordedienst bij demonstraties en erkennen het geweldsmonopolie van de staat niet. Zelf zeggen ze dat ze demonstranten beschermen tegen politiegeweld.

Vorige week zaterdag ontaardde een anti-migratieprotest in Den Haag in rellen, toen extreemrechtse organisaties de confrontatie zochten met de politie. Hoe dat gebeurde, kun je hieronder lezen:

Goedemorgen! In Moldavië zijn parlementsverkiezingen waar Rusland zijn schaduw over werpt en het is de slotdag van het WK wielrennen in Rwanda.

Eerst het weer: eerst is het regionaal mistig of nevelig. Vanmiddag wisselen zonnige perioden en wolken elkaar af. Bij een zwakke zuidoostenwind wordt het 17 tot lokaal 20 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Bijna tien jaar na het atoomakkoord met Iran zijn de sancties van de Verenigde Naties tegen het land opnieuw van kracht geworden. Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland activeerden de terugkeer van de sancties in de VN-Veiligheidsraad, omdat zij vinden dat Iran het nucleaire akkoord uit 2015 heeft geschonden dat de ontwikkeling van een kernbom moet tegenhouden.

De deadline voor een akkoord tussen Iran en de onderhandelingspartners Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk verstreek vannacht om 02.01 uur Nederlandse tijd. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul, die samen met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk aandrong op de sancties, zei dat Europa "geen keuze" had.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Moldavië wordt vandaag een nieuw parlement gekozen. Deze imker hoopt dat het land een pro-Europese koers kiest. "Als de pro-Russische partijen winnen, dan pakken we de biezen."

Fijne zondag!

Victor Ciolacu buigt zich over een bijenkast om te kijken hoe het gaat met zijn volkeren nu de herfstkou is ingedaald. Het zijn er op het terrein van de Moldavische imker inmiddels 130. De afgelopen jaren heeft hij flink kunnen uitbreiden. Samen met zijn vrouw en ouders is hij ook een 'agro-pension' begonnen - met de hoop dat de pro-Europese koers van het land ook steeds meer toeristen naar Moldavië gaat trekken.

Dat deden ze met steun uit Brussel. Omgerekend 100.000 euro, onder meer uit EU-fondsen. Zonder die steun had hij het niet aangedurfd. "Het is nogal riskant, gezien de politieke situatie", erkent de 31-jarige Victor. Het is de bedoeling dat Moldavië in 2030 lid wordt van de EU. Maar door die plannen kan bij de parlementsverkiezingen deze zondag zomaar een streep gezet worden als pro-Russische partijen de parlementsverkiezingen winnen.

Gaat Moldavië verder met de EU of met Rusland? Het is de vraag die al jaren hier de politiek domineert. De strijd om de toekomst van Moldavië is sinds de grootschalige Russische invasie van buurland Oekraïne alleen maar urgenter geworden.

Nipte meerderheid bij referendum

Niet voor niks reisden president Macron, bondskanselier Merz en premier Tusk een maand geleden af naar Chisinau om de onafhankelijkheid mee te vieren en president Maia Sandu een hart onder de riem te steken. Hun boodschap: Moldavië hoort thuis in de Europese familie.

Tijdens het referendum nog geen jaar geleden over de vraag of de EU-integratie van het land vastgelegd moet worden in de grondwet, won het ja-kamp met een verwaarloosbaar verschil. Rusland ruikt weer een kans en geeft volgens president Sandu honderden miljoenen euros uit voor een 'ongekende campagne' om de verkiezingen te ondermijnen.

Sandu's partij PAS ('Actie en Solidariteit') won bij de parlementsverkiezingen vier jaar geleden nog een ruime meerderheid. Maar door de hoge inflatie hebben Moldaviërs het zwaar. Kiezers zijn teleurgesteld over de trage hervormingen, en een belangrijk deel van het electoraat is nog altijd nostalgisch naar de tijd dat het land vrienden was met Rusland, dat met goedkoop gas de energieprijzen altijd laag hield.

Deze Moldavische imker denkt niet dat hij in het land blijft als pro-Russische partijen de macht krijgen:

De kans is daarom groot dat PAS niet weer een meerderheid in het parlement behaalt, en dat het pro-Russische 'Patriottische Blok' van Igor Dodon de macht overneemt. Gevreesd wordt voor een Georgië-scenario, een land dat ook ambities had om EU-lid te worden maar waar de nieuwe pro-Russische regering de plannen binnen de kortste keren de nek omdraaide.

Bij het EU-referendum vorig jaar kregen enkele honderdduizenden Moldaviërs roebels aangeboden voor een stem tegen. Maar Rusland heeft de tactieken sindsdien aangepast, ziet onderzoeksjournalist Natalia Zaharescu van de krant Ziarul de Garda.

"Ze proberen vooral online de opinie van mensen te beïnvloeden, op sociale media. Ze trainen Moldaviërs om propagandistische posts te verspreiden", zegt Zaharescu tegen de NOS. Zaharescu ging maandenlang undercover bij een pro-Russisch netwerk dat Moldaviërs ronselde om tegen betaling nepnieuws te verspreiden op Tiktok en Facebook.

Deelnemers kregen speciale webinars aangeboden hoe ze onder meer met ChatGPT posts konden schrijven die veel gedeeld zouden worden. Bijvoorbeeld met de boodschap dat president Sandu zich schuldig zou maken aan kinderhandel. "Rusland doet zoveel moeite en geeft zoveel geld uit, het is duidelijk dat deze verkiezingen belangrijk voor ze zijn", zegt Zaharescu. "Het kan de laatste kans voor ze zijn om hun marionetten aan de macht te helpen."

Partijen uitgesloten

In de tussentijd neemt Moldavië vergaande maatregelen om de Russische ondermijning tegen te gaan. Naar aanleiding van de onthullingen van Zaharescu besloot de kiescommissie vrijdag twee pro-Russische partijen uit te sluiten. Ze zouden gefinancierd worden door de aan het Kremlin gelieerde Moldavische oligarch Ilan Shor. De pro-Russische krachten zien het uitsluiten van de partijen juist als bewijs dat het EU-kamp de verkiezingen aan het ondermijnen is.

Ook werden deze week op 250 locaties invallen gedaan en 74 mensen gearresteerd. Ze zouden door Rusland in Servië getraind zijn om rond de verkiezingen te rellen en zo het land te destabiliseren.

Victor wil optimistisch blijven. Ze woonden jaren in Italië, maar kwamen terug omdat ze weer toekomst zagen in Moldavië. Maar als de pro-Russische partijen aan de macht komen, is die droom voorbij, denkt hij, en willen ze weer weg. "Als de Russen komen, dan kunnen ze van deze plek een mooie kazerne maken", grapt Victor zwartgallig. "Afkloppen!", reageert zijn moeder, die er niet om kan lachen.

Bijna tien jaar na het atoomakkoord met Iran zijn de sancties van de Verenigde Naties tegen het land opnieuw van kracht geworden. Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland activeerden de terugkeer van de sancties in de VN-Veiligheidsraad, omdat zij vinden dat Iran het nucleaire akkoord uit 2015 heeft geschonden dat de ontwikkeling van een kernbom moet tegenhouden.

De deadline voor een akkoord tussen Iran en de onderhandelingspartners Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk verstreek vannacht om 02.01 uur Nederlandse tijd. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul, die samen met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk aandrong op de sancties, zei dat Europa "geen keuze" had.

In afspraken uit 2015 met de VS, Rusland, China en andere grote landen kreeg Iran toestemming uranium te verrijken voor nucleaire energie. Het land stemde ermee in zijn nucleaire programma te beperken, in ruil voor het opheffen en verlichten van sancties. Er is toen ook een zogenoemd snapback-mechanisme ingebouwd. Het mechanisme is ontworpen om Iran opnieuw strafmaatregelen op te leggen als het land zijn verplichtingen niet nakomt.

De Verenigde Staten stapten in 2018 al uit het atoomakkoord. In zijn eerste termijn zette president Trump er een streep door, omdat hij vond dat de afspraken te vrijblijvend waren voor Iran. De VS stelde weer sancties in, waarna Iran de productie van verrijkt uranium weer opvoerde.

Vrees voor ontwikkeling nucleaire wapens

Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk (de 'Europese 3') maken zich al maanden zorgen over het Iraanse atoomprogramma. Zo wordt gevreesd dat de Iraniërs het kernenergieprogramma gebruiken om nucleaire wapens te ontwikkelen. Ook is de samenwerking van Teheran met het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) de afgelopen tijd steeds verder teruggeschroefd. Zo schortten de Iraniërs de samenwerking met het atoomagentschap begin juli op. Dat volgde op de grootschalige aanvallen van Israël en de Verenigde Staten op faciliteiten van het Iraanse nucleaire programma.

Pogingen om de sancties uit te stellen liepen deze week spaak tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van wereldleiders bij de VN. De Europese landen hadden aangeboden de sancties tot zes maanden uit te stellen als Iran VN-inspecteurs weer toegang zou geven, zorgen over de uraniumvoorraad zou wegnemen en bereid zou zijn opnieuw in gesprek te gaan met de Verenigde Staten. Maar tot een akkoord kwam het niet.

De heringevoerde strafmaatregelen omvatten onder meer een algemeen wapenembargo, een verbod op verdere uraniumverrijking en tal van sancties tegen personen en organisaties, waaronder het bevriezen van tegoeden.

Teheran heeft gewaarschuwd dat dit besluit met een harde reactie zal worden beantwoord. Inmiddels zijn de ambassadeurs uit het VK, Frankrijk en Duitsland op het matje geroepen door de Iraanse regering.

Ruimte voor diplomatie

Wel houdt de 'Europese 3' ruimte vrij voor eventuele nieuwe gesprekken. "Onze landen zullen diplomatieke wegen en onderhandelingen blijven volgen. Het opnieuw instellen van de VN-sancties betekent niet het einde van diplomatie", zeiden de ministers van Buitenlandse Zaken van het VK, Frankrijk en Duitsland in een gezamenlijke verklaring. "We roepen Iran op geen escalerende stappen te zetten en terug te keren naar naleving van zijn wettelijk bindende verplichtingen."

In Waalwijk is gisteravond een vrouw omgekomen nadat ze de snelweg was overgestoken, en werd aangereden door een auto. Het ongeluk gebeurde rond 21.00 uur op de A59 tussen Waalwijk en Den Bosch.

Het slachtoffer overleed ter plekke aan haar verwondingen. Het gaat om een 29-jarige vrouw die verbleef in Waalwijk. "We leven zeer met de familie en vrienden mee", meldt de politie.

Het is niet duidelijk waarom ze de snelweg overstak. De auto die haar raakte kwam enkele honderden meters verderop zwaar beschadigd tot stilstand. De snelweg werd afgesloten voor onderzoek.

Hoe het met de bestuurder van de auto is, is niet bekend.

De Amerikaanse president Trump zegt dat hij militairen naar de stad Portland gaat sturen. Hij zegt dat te doen om "binnenlandse terroristen" aan te pakken en zal ze "indien nodig, op volle kracht" inzetten. Daarmee wordt de lijst van steden waar de president militairen naartoe wil sturen langer.

Trump maakte zijn aankondiging via sociale media bekend. Hij schrijft dat hij het ministerie van Defensie opdracht heeft gegeven om "alle noodzakelijke troepen te leveren om het door oorlog geteisterde Portland te beschermen." Die beslissing zou nodig zijn om faciliteiten van de immigratiedienst ICE te verdedigen. Naar eigen zeggen liggen die "onder vuur door Antifa en andere binnenlandse terroristen".

Het Witte Huis gaf verder geen details, zoals een tijdlijn of welke troepen zouden worden ingezet.

'Machtsmisbruik'

De Democratische gouverneur Tina Kotek van de staat Oregon, waar Portland in ligt, zegt in een reactie op Trumps voornemen om militairen te sturen dat de president zijn macht misbruikt en dat Portland "prima zelf functioneert".

Ook de Democratische burgemeester van Portland, Keith Wilson, zegt dat er geen reden is om troepen te sturen. "Ons land kent de geschiedenis van onderdrukking, en de president zal hier geen wetteloosheid of geweld aantreffen, tenzij hij die zelf veroorzaakt."

Portland telt bijna 636.000 inwoners en was eerder het toneel van langdurige en soms gewelddadige protesten na de moord op George Floyd in 2020. Toen stuurde de regering-Trump honderden federale agenten om onder meer het gerechtsgebouw te beschermen.

Recent werd er geprotesteerd bij het ICE-gebouw net buiten het centrum. De gemeente stelde deze maand dat ICE regels heeft overtreden door mensen langer dan toegestaan vast te houden in dat pand.

Eerder stuurde Trump militairen naar Los Angeles en de hoofdstad Washington. Binnenkort is hij van plan om zo'n 150 militairen naar Memphis te sturen. Ook dreigde Trump de Nationale Garde naar Chicago te sturen, maar dat is nog niet gebeurd. Ook St. Louis en New Orleans noemde hij.

Het terrein van het Oktoberfeest in München, de Theresienwiese, was vanmiddag zo vol dat de plaatselijke autoriteiten besloten alle ingangen te sluiten. Ongeveer een uur later gingen ze weer open.

Het feest, dat met veel bier aan lange tafels in tenten wordt gevierd, duurt van 20 september tot 5 oktober en is traditioneel heel druk. Maar deze keer was het nog voller dan normaal. Op sommige plekken konden mensen niet meer voor- of achteruit en ontstond er paniek. Sommige bezoekers belden de hulpdiensten.

Volgens de politie waren er te veel mensen op het evenement afgekomen. Een plotselinge wijziging bij de reserveringen in de tenten om 17.30 uur droeg verder bij aan de chaos. Een woordvoerder van de politie zei nog nooit te hebben meegemaakt dat de weide werd afgesloten vanwege de drukte.

Love Parade

Een bezoeker zegt tegen de Beierse omroep BR dat het haar deed denken aan het drama tijdens de Love Parade in Duisberg in 2010. Daar vielen toen 21 doden en ruim 600 gewonden doordat bezoekers in de verdrukking kwamen. "We konden geen kant meer op. Het was echt heel erg, zoiets heb ik nog nooit meegemaakt", zegt de vrouw. "We werden alleen maar voortgeduwd. We waren bang en konden niet ademen".

Aanvankelijk was de omgeroepen informatie niet duidelijk en verspreidden zich geruchten door de menigte over een mogelijke aanslag, vertelden enkele tieners aan BR. Spoedig werd hen duidelijk dat de drukte de reden was.

De politie deed oproepen in meerdere talen om niet meer naar het festivalterrein te komen. Traditioneel komen er veel Italianen naar het grote volksfeest. Er rijdt zelfs een speciale trein.

Na een tijdje gingen de ingangen van de Theresienwiese weer open. Een woordvoerder van het stadsbestuur, dat het Oktoberfest organiseert, heeft de bezoekers excuses aangeboden voor de chaos.