NOS Nieuws - Algemeen

De NAVO-top is officieel geopend met een vraaggesprek met secretaris-generaal Rutte in het Public Forum. Rutte verwelkomde iedereen in Den Haag en beantwoordde daarna vragen van burgers uit allerlei verschillende NAVO-landen. In zijn antwoorden stipte Rutte de belangrijkste thema's van de top aan en benadrukte hij meermaals hoe sterk en eensgezind de alliantie is, maar ook dat er veel meer geld naar defensie moet.

Volgens Rutte hoeven de NAVO-landen zich geen zorgen te maken of de Verenigde Staten zich wel blijven inzetten voor de alliantie. "De Amerikaanse president en de hoogste Amerikaanse leiders zijn volledig toegewijd aan de NAVO."

Wel zei hij dat Canada en de Europese landen meer gaan bijdragen. "Ik denk dat dat eerlijk is." Hij verwees daarbij naar de partnerdeal tussen Canada en de Europese Unie.

Rutte roemde ook de Amerikaanse president Trump, die volgens hem de impasse heeft doorbroken in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Al zwakte hij direct daarna het belang van de gesprekken die er tot nu toe zijn geweest tussen Rusland en Oekraïne af. Die werden niet serieus genomen door Rusland, zei Rutte.

Als er wel serieuze gesprekken volgen en er een akkoord gesloten wordt, dan moet ervoor gezorgd worden dat de afspraken blijvend zijn, benadrukte Rutte. "En dat Vladimir Vladimirovitsj Poetin nooit zal proberen één vierkante kilometer Oekraïens grondgebied te bemachtigen", zei Rutte.

Steun over bevolking

Rutte ging ook in op de steun van burgers voor het verhogen van de NAVO-norm. Volgens hem zijn mensen zich ervan bewust dat er een grote dreiging uitgaat van Rusland. "We leven niet in happy land sinds de val van de muur", zei Rutte. Hij verwees hierbij naar een peiling van Ipsos I&O, waaruit blijkt dat Nederlandse kiezers het verhogen van de defensie-uitgaven steunen. Uit die peiling bleek ook dat de steun veel lager is als de verhogingen ten koste gaan van binnenlandse investeringen, maar dat liet Rutte achterwege.

Bekijk in deze video een deel van het gesprek met Rutte in het Public Forum:

Na Rutte sprak demissionair premier Schoof op het forum. Ook hij benadrukte het belang van eenheid van het bondgenootschap. "Eenheid is ons sterkste wapen", zei Schoof.

In het Public Forum komen vandaag en morgen regeringsleiders, ministers, deskundigen en jongeren samen om allerlei kwesties te bespreken die te maken hebben met vrede en veiligheid. Morgen komen de regeringsleiders samen in de belangrijkste vergadering van de top. In de vergadering zal naar verwachting afgesproken worden dat de defensie-uitgaven per land worden verhoogd naar vijf procent van het bruto binnenlands product (bbp). Voor de top werd al bekend dat alle NAVO-lidstaten akkoord zijn met de ontwerptekst over de defensie-uitgaven.

Maastricht Aachen Airport (MAA) heeft vorig jaar een recordverlies van 11,5 miljoen euro geleden. Het vliegveld heeft de hulp van de provincie ingeroepen om lopende rekeningen, salarissen en aflossingen te kunnen betalen. Dat blijkt uit de jaarcijfers die vandaag openbaar zijn gemaakt.

De provincie Limburg gaat geen extra geld investeren in het noodlijdende vliegveld. Wel heeft MAA tot medio volgend jaar toestemming gekregen om geld voor achterstallig onderhoud ook in te zetten voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Het gaat in totaal om miljoenen euro's, maar de directie van MAA wil geen bedragen noemen, schrijft de regionale omroep L1.

Maastricht Aachen Airport zit al langer in financiële moeilijkheden. Het vliegveld heeft te weinig inkomsten om alle rekeningen te betalen. Vanaf MAA gaan veel vakantievluchten naar landen als Spanje, Italië en Griekenland. Het aantal passagiers steeg echter nauwelijks ten opzichte van het jaar ervoor. Dat is opmerkelijk, omdat de landingsbaan van MAA in 2023 twee maanden lang dicht was vanwege groot onderhoud.

Daarnaast is het vrachtverkeer op het vliegveld laag. Vorig jaar werd er nog geen 30.000 ton aan luchtvracht verwerkt, het laagste aantal in tien jaar. Het vliegveld is de luchtvracht dit jaar daarom flink aan het opschroeven.

'Geen gemakkelijke opgave'

Voor 2025 gaat de directie opnieuw uit van een, weliswaar kleiner, miljoenenverlies. "Vanaf 2026 verwachten we de eerste vruchten te plukken en het financieel verlies te verkleinen, zodat we op weg gaan naar het doel om in 2027 een break-even bedrijfsresultaat te kunnen presenteren. Gezien de historie van de luchthaven is dit geen gemakkelijke opgave", zegt Joost Meijs, sinds oktober de CEO van MAA.

Recent kreeg het vliegveld nog een tegenvaller te verduren. Zo besloot budgetmaatschappij Ryanair vanaf oktober niet meer vanaf MAA te vliegen omdat de luchthaven de kosten wil verhogen. Ryanair beweert dat de luchthaven bij Maastricht door de verhoogde luchthavenkosten een van de duurste wordt in Europa.

De Nederlandse economie blijkt in de eerste drie maanden van dit jaar helemaal zo slecht niet te hebben gedraaid. Vergeleken met de laatste maanden van 2024, groeide de economie in het eerste kwartaal met 0,4 procent.

De nieuwe berekening van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) geeft een heel ander beeld over de economie dan bij de eerste berekening van acht weken geleden. Toen concludeerde het CBS nog dat de economie met 0,1 procent slechts minimaal was gegroeid.

Die kleine groei kwam toen doordat de overheid meer geld uitgaf. Er ging meer geld naar de zorg en het aantal ambtenaren groeide.

Maar nu het CBS over meer cijfers beschikt, blijkt dat ook consumenten het geld hebben laten rollen in het eerste kwartaal van dit jaar. Zij gaven meer uit aan goederen, diensten en consumptie.

Het verschil met de eerste berekening is volgens het CBS vooral toe te schrijven aan huishoudens, die dus een stuk positiever bleken met het doen van uitgaven. De nieuwe cijfers zijn een aardige opsteker. Eerder werd verwacht dat consumenten een stuk voorzichtiger zouden zijn door alle onrust in de wereld.

Ongeveer twee uur na de bevestiging lijkt het staakt-het-vuren tussen Iran en Israël alweer te wankelen. Israël wijst naar Iran, maar Iran ontkent.

Het Israëlische leger zegt dat er na de bevestiging van het bestand Iraanse raketten zijn afgevuurd op Israël. Er zou onder meer een raket in de richting van de Israëlische havenstad Haifa zijn gelanceerd. Vooralsnog zijn er geen berichten over slachtoffers. De Israëlische minister van Defensie Katz heeft al wel een "krachtige reactie" van het Israëlische leger aangekondigd.

Het Iraanse staatspersbureau ISNA zegt dat Iran het staakt-het-vuren niet heeft gebroken.

Volg de actuele situatie in de strijd tussen Israël en Iran in ons liveblog:

De Israëlische premier Netanyahu zei vanochtend dat Israël akkoord was met het voorstel tot een staakt-het-vuren van de Amerikaanse president Trump. Netanyahu zei dat Israël zijn doel had bereikt: het wegnemen van de Iraanse nucleaire dreiging. Israël en de Verenigde Staten bombardeerden de afgelopen dagen Iraanse nucleaire installaties. Het is nog moeilijk te verifiëren hoeveel schade precies is aangericht.

Iraanse staatsmedia meldden aan het begin van de ochtend ook dat Iran akkoord was met het staakt-het-vuren. Volgens president Trump moet het het einde betekenen van de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël.

Schuilkelders

De Iraanse bevestiging kwam nadat er afgelopen nacht eerst nog vier aanvalsgolven waren uitgevoerd op Israël. Israël meldde dat door een Iraanse aanval op de zuidelijke stad Beër Sheva vier doden zijn gevallen. Ook zijn er meer dan tien gewonden. Op de zuidelijke stad zouden acht raketten zijn neergekomen in drie aanvallen. Hierbij zou onder meer een appartementencomplex zijn geraakt.

The Times of Israel meldt dat hulpdiensten nog zoeken naar mensen onder het puin. Burgers werden opgeroepen in de schuilkelders te blijven. Volgens het Israëlische leger is die oproep voor het hele land nu weer ingetrokken.

Beelden van de schade in Beër Sheva:

Israël heeft ook aanvallen uitgevoerd op Iran. Israël had aan het begin van de nacht inwoners in het centrum van Teheran opgeroepen om te evacueren, omdat het "de militaire infrastructuur van het Iraanse regime aanvalt". Die oproep kwam ongeveer tegelijk met de aankondiging van het staakt-het-vuren door Trump.

De gouverneur van de Iraanse provincie Gilan meldde dat er vannacht negen doden zijn gevallen bij een Israëlische aanval. Die zou zijn uitgevoerd nog voor 06.00 uur Nederlandse tijd. Dat was het moment waarop een door president Trump aangekondigd staakt-het-vuren in zou moeten gaan.

Israëlische militaire bronnen zeiden tegen persbureau DPA dat Israël in West-Iran afgelopen nacht raketwerpers heeft vernietigd. Die zouden zijn gericht op Israëlisch grondgebied.

Trump zei aan het begin van de nacht dat er een "volledige en totale wapenstilstand" was overeengekomen. Trump benadrukte vanochtend in een nieuw bericht op Truth Social dat volgens hem het staakt-het-vuren was ingegaan: "Alsjeblieft, schend het bestand niet!"

Het grondpersoneel van KLM legt zaterdag voor 24 uur het werk neer. Vakbond FNV meldt dat de medewerkers "woest" zijn omdat de luchtvaartmaatschappij hen in een volgende cao geen hoger loon wil geven. Ook wil de vakbond een betere compensatie voor zwaar werk bij KLM.

De staking gaat zaterdagmorgen om 02.00 uur in, en duurt tot zondag 02.00 uur. Gisteravond vroeg KLM in een brandbrief aan de vakbonden FNV en CNV nog af te zien van een staking. "Weglopen heeft geen zin", zei KLM over de al lang lopende onderhandelingen voor een nieuwe cao.

FNV-onderhandelaar John van Dorland zegt tegen de NOS dat de bond alleen terugkeert aan de onderhandelingstafel als KLM in ieder geval de inflatie in het loon compenseert. "Wij willen koopkrachtbehoud. KLM beloont piloten rijkelijk. Dat dit niet met mensen aan de grond gebeurt is onbegrijpelijk."

Naar de rechter

KLM is verbolgen dat de bonden zaterdag toch gaan staken. De luchtvaartmaatschappij noemt het "volkomen buiten proporties". KLM noemt de staking schadelijk voor het bedrijf, "helemaal in de moeilijke financiële positie waarin KLM zich bevindt". KLM zegt naar de rechter te stappen om de staking te voorkomen.

Wat de staking voor reizigers betekent kan KLM daarom nu nog niet zeggen. Het bedrijf verwacht dat er vluchten moeten worden geannuleerd. Hoewel KLM naar de rechter stapt begint de luchtvaartmaatschappij wel met voorbereidingen voor als de staking doorgaat.

Moreel appèl

In de brandbrief van gisteren schreef KLM dat het bedrijf "midden in de strijd" om KLM "een gezonde toekomst" te geven. KLM wijst op gestegen kosten, van bijvoorbeeld brandstof en de havengelden op Schiphol. En routes waarop niet meer gevlogen kan worden door gewapende conflicten.

KLM doet daarom een moreel appèl op de vakbonden: "Nu de nood het hoogst is, hebben we iedereen met opgestroopte mouwen nodig om ons weer in een gezonde positie te brengen"

Door een stroomstoring rijden er de hele dag geen treinen tussen Schiphol en de stations Utrecht en Amsterdam. De NS houdt er rekening mee dat het defect nog tot zeker 23.00 duurt.

Het treinverkeer is uitgevallen door een brand in kabels langs de rails. Volgens spoorbeheerder ProRail is daarbij aanzienlijke schade ontstaan en zal herstel uren duren. Hoe de brand is ontstaan is nog niet duidelijk.

Op de NAVO-top in Den Haag zei veiligheidsminister Van Weel niet uit te sluiten dat er sprake is van sabotage. "Dat is een van de dingen die we onderzoeken."

"Dan is de vraag: wie zit erachter? Het kan een activistische groep zijn, het kan een ander land zijn. Het kan van alles zijn. Het belangrijkste nu is de kabels repareren en het verkeer weer op gang krijgen." Een andere optie zou zijn dat het gaat om koperdiefstal.

ProRail wil niet speculeren over wat de oorzaak van de brand was en zegt alle opties nog open te houden. "Uiteraard willen wij heel graag weten wat de oorzaak is en die zijn we aan het onderzoeken."

Pendelbussen

De luchthaven is wel bereikbaar vanuit het zuiden, dus op de trajecten tussen Den Haag en Rotterdam. In de vroege ochtend was ook hier het treinverkeer uitgevallen, maar dat kon rond 08.15 uur weer worden opgestart. Wel rijden daar in verband met de storing minder intercity's. Dat betekent een kwartier extra reistijd.

Ook als het vervangen van de circa dertig beschadigde kabels later vandaag is voltooid, moeten reizigers nog rekening houden met vertragingen. Het hervatten van de dienstregeling gaat altijd gepaard met opstartproblemen, bijvoorbeeld omdat materieel niet op de juiste plek is gekomen.

De NS zet inmiddels pendelbussen in tussen metrostation Sloterdijk en Schiphol. Drommen mensen maken daar gebruik van. Het advies aan reizigers die met de auto naar de luchthaven willen komen, is om rekening te houden met de wegafsluitingen in verband met de NAVO-top.

Thuiswerken

De dinsdag is wekelijks een van de drukste spitsen voor de NS. Deze week komt daar nog eens bij dat door de NAVO-top veel wegen in de randstad zijn afgesloten. Rijkswaterstaat riep forenzen daarom al op zo mogelijk thuis te werken.

De NS meldt dat er ondanks de uitgevallen treinen geen extra drukte op de getroffen stations is. Ook op de weg is het, net als gisteren, opvallend rustig. Is de dinsdagochtendspits normaal gesproken de drukste van de week met gemiddeld 300 kilometer file, vanmorgen staat er rond 09.00 uur nog geen 60 kilometer.

Na ruim een jaar voorbereidingen begint vandaag in Den Haag officieel de NAVO-top. Het is voor het eerst sinds de oprichting van het militaire bondgenootschap in 1949 dat Nederland de top organiseert. De grootste veiligheidsoperatie ooit in Nederland brengt veel opvallende cijfers en wetenswaardigheden met zich mee.

1. Vertegenwoordigers

Er komen zo'n 150 hoogwaardigheidsbekleders naar Den Haag, van staatshoofden en regeringsleiders tot ministers uit meer dan veertig landen. In totaal komen er ongeveer 6000 mensen die verschillende landen vertegenwoordigen. Verder komen er 2000 nationale en internationale journalisten naar de top in Den Haag.

2. Politie en militairen

De politie zet deze dagen 27.000 agenten in om de NAVO-top in goede banen te leiden. Onder hen bijna alle motoragenten die Nederland heeft. Ze zullen vooral helpen bij de verplaatsingen van regeringsleiders en andere hooggeplaatste gasten. Ook zijn 10.000 militairen actief, onder wie 5000 mensen van de marechaussee.

3. Prijskaartje

Het organiseren van de NAVO-top kost minimaal 183 miljoen euro, twee keer zoveel als aanvankelijk was geraamd. Vooral de veiligheidsmaatregelen vormen een grote kostenpost. Vier ministeries bekostigen de top. Omgerekend kost de top elke Nederlander iets meer dan 10 euro.

4. Veel afzettingen

Om alle gasten snel en veilig te vervoeren zijn veel wegen geheel of deels afgesloten, met name rond Schiphol en Den Haag. In totaal is op het hoogtepunt van de maatregelen zo'n 60 kilometer asfalt deels of volledig afgesloten voor verkeer. Het hele gebied rond de Polderbaan op Schiphol gaat dicht, omdat daar alle staatshoofden landen. Rond het beveiligde gebied in Den Haag, waar de top is, staat meer dan 5 kilometer aan hekken.

5. Beveiliging Trump

Met de Amerikaanse president Trump komt een van 's werelds best beveiligde personen naar Nederland. Volgens Amerikaanse media reizen met Trump zo'n 1000 mensen mee. Het gaat hierbij om stafleden zoals koks, maar ook om leden van de Secret Service, die moeten zorgen voor de beveiliging. Zij vormen de grootste groep die meekomt.

6. Jongste en oudste leider

Met zijn 37 jaar is Milojko Spajic de jongste regeringsleider die naar Den Haag komt. Spajic is sinds oktober 2023 minister-president van Montenegro. De oudste leider is president Trump. Hij is 79 jaar.

7. Eisen aan muren en tapijt

In het World Forum in Den Haag, waar de top wordt gehouden, heeft de NAVO speciale eisen gesteld. Zo moeten alle muren dik genoeg zijn om het afluisteren van gesprekken te voorkomen. En het tapijt moet de juiste dempingscoëfficiënt hebben voor een goede akoestiek in de kamers. Voor de liefhebbers: ISO 354.

8. Luchtruim gesloten

In een straal van 16 kilometer rond Den Haag is het luchtruim rond de top goeddeels gesloten. Enige uitzonderingen zijn toestellen die vliegen vanwege veiligheidsdoeleinden of medische noodgevallen.

9. Luchtafweer op parkeerplaatsen

Van afweergeschut op de parkeerplaats van een sportclub moet je deze dagen niet gek opkijken. Defensie heeft vorige week op verschillende plekken rond Den Haag afweer- en radarsystemen geplaatst. Ook zijn gevechtshelikopters al rond de stad neergezet. Het materieel staat onder meer op het terrein van een zweefvliegclub en op parkeerterreinen bij een hondenschool en een golfclub.

10. Spionagemiddelen

De hele top duurt twee dagen en de voorbereiding is al ruim een jaar aan de gang. De belangrijkste vergadering staat gepland op woensdag en zal ongeveer tweeënhalf uur duren. Daar spreken alleen alle leiders van de NAVO-landen. Vlak voor aanvang van de vergadering wordt de zaal extreem goed gecontroleerd op aanwezigheid van afluisterapparatuur en andere spionagemiddelen. Ook mogen er geen camera's aanwezig zijn in de zaal.

Onderonsjes tijdens de fotosessies op eerdere NAVO-toppen:

11. Groepsfoto

Natuurlijk, de inhoud van de top is belangrijk, maar veel experts en volgers zullen ook uitkijken naar de groepsfoto, ook wel familiefoto genoemd. Niet alleen omdat zelden zoveel wereldleiders bij elkaar staan, maar ook om te zien wie waar staat. Als secretaris-generaal van de NAVO zal Mark Rutte in het midden staan. Grote kans dat de Amerikaanse president Trump naast hem staat, maar niets staat vast. De positie van een leider kan veelzeggend zijn over diens invloed binnen de NAVO.

12. Hotelboekingen

Alle delegaties slapen in en rond Den Haag. Wie waar overnacht, is geheim. Ook personeel, beveiligers en ambtenaren zullen in de Hofstad overnachten. In totaal zijn er meer dan 60.000 hotelovernachtingen geboekt.

13. Geen wifi

Vanwege veiligheidsoverwegingen zal er in het World Forum geen gebruik worden gemaakt van een wifinetwerk. Daarom is er 30 kilometer aan kabels gelegd voor de communicatie op de top.

14. Speciale kentekens

Alle delegaties worden rondgereden in auto's met speciale kentekens. Op de witte nummerplaten staat links het logo van de NAVO-top en rechts de vlag van het land waaruit de delegatie komt.

15. Post ophalen

Mensen die rond het terrein van de NAVO-top in Den Haag wonen, krijgen een week lang geen post of de krant in de brievenbus. Ze moeten die ophalen op een speciaal punt aan de rand van het afgesloten terrein.

De NAVO-top begint officieel vandaag. De regeringsleiders, onder wie president Trump, komen in de komende uren naar Den Haag.

Morgen is de belangrijkste dag, want dan komen de 32 regeringsleiders en staatshoofden bijeen in de Noord-Atlantische Raad. Maar ook vandaag staan er al een paar belangrijke vergaderingen op het programma.

Secretaris-generaal Rutte houdt rond 10.00 uur een toespraak bij het Public Forum. Op die locatie zullen tijdens deze twee dagen regeringsleiders, ministers, deskundigen en jongeren allerlei kwesties bespreken die te maken hebben met vrede en veiligheid.

Defence Industry Forum

Het is een belangrijke dag voor de defensieministers. Samen met experts en het bedrijfsleven komen ze bijeen in het Defense Industry Forum. De belangrijkste vraag op dit defensieforum is hoe de NAVO beter kan samenwerken met de industrie. Ook zal bekeken worden wat er al op de markt is en waarin nog geïnvesteerd moet worden.

Minister Brekelmans is hier gastheer, samen met werkgeversorganisatie VNO-NCW. Er zijn meer dan 400 mensen uitgenodigd.

Een agenda is niet bekendgemaakt. Ook is niet precies bekend wie naast de bewindslieden aanwezig zullen zijn. De top is interessant omdat er voor het eerst in jaren flink geïnvesteerd gaat worden in defensie.

Schoof ontmoet Zelensky

Demissionair premier Schoof ontvangt vandaag buiten de top om de Oekraïense president Zelensky in het Catshuis. Anders dan op vorige toppen speelt Zelensky slechts een bijrol.

Bij voorgaande toppen sinds de Russische invasie sprak Zelensky ook in vergaderingen met de regeringsleiders van de NAVO, maar Trump wil geen prominente rol voor hem. Zelensky mag wel aanschuiven bij het banket bij de koning vanavond.

Daarnaast spreekt Zelensky vanmiddag in de Tweede Kamer. Kamerleden hadden hem uitgenodigd.

Diner met het koningspaar

Alle regeringsleiders zullen rond 19.00 uur arriveren op paleis Huis ten Bosch. Daar staat een diner op het programma met koning Willem-Alexander en koningin Máxima.

Ongeveer tegelijk met dat diner begint in het World Forum een bijeenkomst over Oekraïne met de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken en EU-buitenlandchef Kallas. De ministers van Defensie hebben ook een werkdiner.

De top volgen bij de NOS:

De NOS maakt vandaag en morgen vrijwel de hele dag extra uitzendingen. Die zijn allemaal te volgen via onze livestream op NOS.nl, in onze app en in de tv-app NOS Live . Vragen over de NAVO-top kunnen gesteld worden via vraag@nos.nl.

Op de radio zijn elk halfuur updates te horen. Ook is er veel aandacht voor de top in het NOS Radio 1 Journaal en Nieuws en Co.

Volg het liveblog van de NOS voor updates gedurende de dag.

Goedemorgen! Vandaag komen een veertigtal wereldleiders aan op Schiphol voor de start van de NAVO-top. Er staan meerdere demonstraties gepland tegen de millitaire top.

Eerst het weer: de zon is vanochtend vooral in het zuiden te zien. Daar wordt het 25 of 26 graden. In de rest van het land bewolkt, met in het noorden regen. Daar komt de temperatuur niet boven 19 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump heeft naar eigen zeggen een akkoord over een wapenstilstand tussen Israël en Iran aangekondigd. Volgens hem hebben de twee landen ingestemd met een wapenstilstand die gefaseerd zal worden ingevoerd over een periode van 24 uur. Trump stelt dat de wapenstilstand "een officieel einde" van de oorlog betekent.

Iran spreekt vooralsnog niet over concrete afspraken, al zijn er berichten van de staatsmedia dat rond deze tijd de laatste raketten zijn afgeschoten voordat een staakt-het-vuren in acht wordt genomen. Israël meldt ook nieuwe raketaanvallen vanuit het land, waarbij volgens Israëlische media drie doden zijn gevallen. Ook in Teheran waren vannacht nog explosies te horen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De beveiliging van de NAVO-top is een enorme operatie voor politie en defensie. Wereldleiders, diplomaten en journalisten van over de hele wereld verzamelen zich in de hofstad.

Verslaggever Marieke de Vries neemt je mee achter de schermen:

Fijne dag!

In Berlijn zijn twee mensen om het leven gekomen vanwege een storm die over de Duitse hoofdstad raasde. Dat heeft de brandweer bekendgemaakt.

Beide slachtoffers zijn omgekomen door vallende bomen. Eén persoon kwam om toen een boom op een rijdende auto viel, meldt nieuwsprogramma Tagesschau. Elders in de stad viel ook een boom op een auto, waarbij een vrouw om het leven kwam.

Verschillende mensen raakten gewond, van wie sommigen ernstig. Een fietser kwam onder een boom terecht en raakte zwaargewond. Meerdere mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht.

Noodtoestand

De brandweer van Berlijn riep de noodtoestand uit en ontving binnen anderhalf uur meer dan 500 meldingen in de hele stad. De Duitse weerdienst meldde dat er windsnelheden tot 108 kilometer per uur werden gemeten.

"Omdat de bomen in deze tijd van het jaar blad hebben, zijn ze vatbaarder voor de wind", aldus een meteoroloog tegen Tagesschau.

De storm legde het treinverkeer in Berlijn en de deelstaat Brandenburg gedeeltelijk plat. Vanwege gevallen takken werd de dienstregeling van de Berlijnse stadstrein S-Bahn volledig stilgelegd. Die werd later op de avond gedeeltelijk hervat.

De regering-Trump mag weer migranten deporteren naar landen anders dan hun land van herkomst. Dat heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof bepaald. De migranten mogen worden uitgezet zonder dat ze de kans krijgen om aan te tonen dat ze gevaar lopen in een ander land.

Het hof veegde een eerdere uitspraak van een federale rechter van tafel. Die oordeelde dat de overheid verplicht is om migranten die naar zogenoemde 'derde landen' worden uitgezet een "betekenisvolle kans" moeten hebben om hun uitzetting aan te vechten. Het hof lichtte het oordeel niet toe.

Het besluit werd genomen door de zes conservatieve rechters, die in de meerderheid zijn in het Amerikaanse Hooggerechtshof. De drie progressieve rechters hadden stevige kritiek op het besluit. Sonia Sotomayor stelt dat de uitspraak neerkomt op een "grof misbruik van discretie" door het hof.

Volgens haar geeft de overheid met woorden én daden te kennen zich niet gebonden te voelen aan de wet, en mensen uit te zetten "zonder waarschuwing of kans op verweer". De andere progressieve rechters, Elena Kagan en Ketanji Brown Jackson, sloten zich bij haar aan.

Zuid-Sudan

Het besluit kwam nadat immigratieautoriteiten acht mensen op een vlucht naar Zuid-Sudan hadden gezet. De vlucht werd later omgeleid naar een Amerikaanse marinebasis in Djibouti, nadat de federale rechter had ingegrepen. De migranten afkomstig uit onder andere Myanmar, Vietnam en Cuba waren in de VS veroordeeld voor ernstige misdrijven. Volgens immigratieautoriteiten konden zij niet snel worden teruggestuurd naar hun thuislanden.

De advocaten van de migranten die naar Zuid-Sudan zouden worden gestuurd, lieten weten hun zaak voort te zetten. "De gevolgen van deze beslissing van het hooggerechtshof zullen huiveringwekkend zijn", zegt de directeur van een organisatie die de migranten juridisch bijstaat.

Het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid noemde de uitspraak op sociale media juist een "grote overwinning voor de veiligheid van het Amerikaanse volk". Het ministerie gaf verder geen toelichting.

Een spiegel zo groot als een stadsbus en de krachtigste digitale camera ter wereld: het nieuwe Vera C. Rubin Observatorium, hoog in de bergen van Chili, kan bogen op een rijtje indrukwekkende eigenschappen. De nieuwe Amerikaanse telescoop moet onze kijk op het heelal veranderen, en de eerste foto's zijn binnen.

Het observatorium, vernoemd naar de Amerikaanse astronoom Vera Rubin, heeft een resolutie van 3200 megapixels, 67 keer zoveel als een nieuwe smartphone.

"Rubin verandert een ogenschijnlijk leeg stuk van de ruimte in een glitterend schouwspel", zeggen de wetenschappers over een van de eerst beelden die werden vrijgegeven. Samengesteld uit 1100 opnames toont die foto een rijke verzameling van 10 miljoen sterrenstelsels zoals onze Melkweg.

Zo zijn er in de rechterbovenhoek drie te zien die samensmelten:

De komende tien jaar zal de camera nacht na nacht zo'n duizend beelden maken van de zuidelijke sterrenhemel en uiteindelijk zo'n 800 keer de hele zichtbare hemel in beeld brengen. Het doel is om een enorme dataset te creëren met ongeveer 40 miljard hemellichamen, van sterren in de Melkweg tot verre sterrenstelsels.

Die enorme hoeveelheid data moet uiteindelijk helpen onder meer het mysterie van donkere materie en donkere energie te verklaren, waar ook de Europese ruimtetelescoop Euclid onderzoek naar doet. Door de bewegingen van de sterrenstelsels beter te begrijpen moet er meer duidelijk worden over de rol van dat materiaal dat er wel moet zijn, maar dat we niet direct kunnen waarnemen.

"De ontdekkingen kunnen leiden tot het ontstaan van compleet nieuwe gebieden in de sterrenkunde", zegt Adam Miller van de Northwestern University in de VS. "Het is zeer waarschijnlijk dat de Rubin-telescoop dingen zal vinden waarvan nog niemand weet dat ze bestaan."

Naast het onderzoek naar donkere materie en energie zal de enorme kijker de Melkweg, maar ook kleine objecten in het zonnestelsel in kaart gaan brengen en onderzoek doen naar supernova's (exploderende sterren) en andere kosmische fenomenen.

Ook kan de telescoop planetoïden ontdekken die een potentieel gevaar vormen voor de aarde. In tien uur tijd ontdekten astronomen al 2104 van die ruimterotsen, van ver weg in ons zonnestelsel tot in de buurt van de aarde. Geen ervan levert volgens de wetenschappers een gevaar op voor onze planeet.

Het project startte al in de vorige eeuw. Sinds 2006 is er in de VS gewerkt aan de spiegels van de telescoop en het werk op de berg in Chili begon in 2011. De berg werd uitgekozen omdat het een hoge en droge plek is waar astronomen minder last hebben van de aardatmosfeer. Na het gereedkomen van de telescoop kostte het nog maanden van testen en kalibreren voordat de Vera C. Rubin de eerste spectaculaire beelden vanuit de ruimte kon afleveren. Die werden vandaag gepresenteerd.

Op één van die afbeeldingen zijn de Trifidnevel en de Lagunenevel te zien, duizenden lichtjaren van de aarde. Een tweede toont onder andere twee spiraalstelsels van het Virgocluster, ongeveer 50 miljoen lichtjaar ver weg.

Guillem Megias, expert bij het observatorium, benadrukt het belang van de waarnemingen. "Toen we de eerste foto binnenkregen was dat wel een speciaal moment", vertelt hij bij de BBC. "Toen ik hier begon kwam ik iemand tegen die hier aan had gewerkt sinds 1996. Ik ben geboren in 1997. Dan realiseer je je dat dit het werk is van generaties astronomen."

In het centrum van Delft is rond middernacht brand uitgebroken in een studentencomplex. Het ging volgens de brandweer om een zeer grote brand, die in de keuken ontstond.

De brand aan de Oude Delft is inmiddels onder controle. Uit voorzorg werden brandweerkorpsen uit de buurt ook opgeroepen. Volgens de brandweer zijn er geen gewonden, één van de studenten heeft zijn kat zelf in veiligheid kunnen brengen. Er is veel schade aan de keuken en het terras aan de achterzijde.

De woningen zijn geventileerd en vrijgegeven maar de studenten brengen de nacht elders door, zegt de brandweer.

In Kenia zijn drie agenten aangeklaagd voor de moord op een populaire blogger begin deze maand. Hij werd zwaargewond gevonden in een politiecel en overleed op weg naar het ziekenhuis. Ook drie burgers zijn aangeklaagd.

Het slachtoffer is de 31-jarige blogger en leraar Albert Ojwang. Hij werd twee dagen voor zijn dood gearresteerd omdat hij de plaatsvervangend politiechef van Kenia op X had beschuldigd van corruptie. De politiechef is tijdelijk afgetreden in afwachting van het onderzoek naar de dood van Ojwang. Hij ontkent dat hij iets fout heeft gedaan.

De politie beweerde aanvankelijk dat Ojwang had geprobeerd zichzelf van het leven te beroven door met zijn hoofd tegen de muur van zijn cel te slaan. De politie trok deze verklaring later in, nadat was gebleken dat Ojwang zwaar was mishandeld. De burgers zouden de blogger hebben mishandeld in opdracht van de politie.

Een van de gearresteerde agenten zegt dat leidinggevenden binnen de politie opdracht gaven om Ojwang te mishandelen. Het zou een "een bevel van bovenaf" zijn, schrijft persbureau Reuters.

Politiegeweld

Mensenrechtenorganisaties en buitenlandse ambassades dringen bij de Keniaanse regering aan op transparantie bij het onderzoek naar de moord op Ojwang.

Vorige week greep de politie hard in bij demonstraties in de Keniaanse hoofdstad na de dood van de blogger. Een man werd van dichtbij door een agent door het hoofd geschoten. Het slachtoffer zou geen demonstrant zijn geweest, maar maskers hebben verkocht.

De man is door demonstranten naar het ziekenhuis gebracht, waar hij in kritieke toestand werd opgenomen. De agent werd later gearresteerd. De demonstraties houden aan, volgens de betogers gebruikt de politie buitensporig geweld tegen burgers.

Activisten roepen op om de economie van het land woensdag stil te leggen. Op die dag herdenken ze dat veiligheidstroepen een jaar geleden het vuur openden op mensen die demonstreerden tegen belastingverhogingen.

Twee dagen na de Amerikaanse aanval op Iraanse nucleaire installaties heeft Iran raketten afgevuurd op de Amerikaanse basis in Qatar. Maar de vergeldingsactie bleef beperkt in omvang en Iran waarschuwde vooraf voor de aanval, zodat de Amerikanen maatregelen konden nemen en er geen slachtoffers vielen.

Iran liet er geen misverstand over bestaan dat de Verenigde Staten een "vetgedrukte rode lijn" hadden overschreden en dat Iran gedwongen was te reageren.

Maar in werkelijkheid blijft verdere escalatie achterwege en lijkt de spanning tussen Iran en de VS voorlopig weer uit de lucht. President Trump heeft op zijn socialemediaplatform Truth Social uitbundig gereageerd op de vergeldingsactie die hij omschrijft als een "zeer zwakke actie". Trump bedankt Iran voor de "vroegtijdige waarschuwing" waardoor er volgens hem geen doden zijn gevallen en niemand gewond is geraakt.

Ook is er volgens hem nauwelijks sprake van materiële schade. "Wellicht kan Iran nu verder bewegen in de richting van vrede en eenheid in de regio. Ik wil Israël aanmoedigen om hetzelfde te doen", schrijft Trump, die in een ander bericht stelt dat het tijd voor vrede is.

Iran vuurde veertien rakketten af waarvan er dertien werden onderschept. De enige andere raket vormde volgens Trump geen bedreiging doordat deze uit koers raakte.

Imago

Dat Iran slechts met een beperkte tegenaanval is gekomen, komt voor Paul van Hooft, defensiedeskundige bij denktank Rand Europe, niet als een verrassing. "Iran moet terugslaan voor zijn imago, maar wil niet dat de situatie uit de hand loopt", zei hij eerder vandaag tegen de NOS.

Iran zegt dat het net zo veel raketten afvuurde als de VS bommen liet vallen. "Als dat daadwerkelijk het geval is, heeft dat symbolische waarde", zegt Van Hooft.

Iran wilde volgens Van Hooft voorkomen dat de VS te veel geraakt werd. "Dan krijg je weer een reactie terwijl het Iran het beste uitkomt als de VS niet verder betrokken raakt."

Klem

Iran is volgens Van Hooft niet gebaat bij een steeds verder uit de hand lopend conflict. "Het Iraanse regime zit enigszins klem, want zijn bondgenoten in de regio, Hezbollah, Hamas en milities in Irak, zijn verzwakt. Sinds 7 oktober is de positie van Iran bijzonder verslechterd en dat is waarom Israël nu doordrukt. Iran heeft redenen genoeg om de rem erop te zetten."

En Trump zit volgens van Hooft ook klem. "Hij wil niet zwak overkomen, laat stoere praat horen en heeft gebombardeerd, maar tijdens campagnebijeenkomsten beloofde hij een anti-oorlogspresident te zullen zijn."

Dit zijn de eerste beelden van de luchtaanvallen op Qatar:

Berichtendienst WhatsApp wordt per direct verboden op alle elektronische communicatiemiddelen van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Dat meldt de cybersecuritydienst van het Huis.

De dienst maakt zich al langer zorgen over de cyberveiligheid. Werknemers is verzocht de app te verwijderen en een alternatief te gebruiken zoals Signal of FaceTime. Leden van het Huis mogen alleen nog op hun persoonlijke mobiele telefoon gebruik maken van WhatsApp.

Voorzover bekend zijn er geen plannen om WhatsApp ook te verbieden in de Senaat, het andere Huis van het Amerikaanse Congres.

'Gebruik van de app is risicovol'

De dienst heeft een memo uitgestuurd naar leden en werknemers waarin wordt gesteld dat het gebruik van de app risicovol is voor gebruikers vanwege beveiligingsrisico's. Er zou een gebrek zijn aan transparantie over de bescherming van gebruikersgegevens. Ook zou de versleuteling van opgeslagen gegevens ontbreken. "Medewerkers van het Huis mogen de WhatsApp-applicatie NIET downloaden of bewaren op een apparaat van het Huis, inclusief mobiele, desktop- of webbrowserversies van de producten", aldus de dienst.

Moederbedrijf Meta zegt tegen persbureau Reuters het "in de sterkst mogelijke bewoordingen" oneens te zijn met het besluit van de dienst. Ook zegt een woordvoerder dat de app betere beveiliging biedt dan de alternatieven die in het memo worden voorgesteld.

De stap van de cybersecuritydienst is uitzonderlijk in het Westen, omdat WhatsApp in het algemeen bekend staat om de solide 'end-to-end' versleuteling van berichten.

WhatsApp vermijden in Iran

Wel heeft de Iraanse staatstelevisie afgelopen week burgers met klem verzocht de app te verwijderen. De staat meent dat WhatsApp data verzamelt en deze deelt met Israël.

WhatsApp reageerde in een verklaring dat de oproep een excuus is om de berichtendienst voor burgers te blokkeren. "Op een moment dat mensen die het hardst nodig hebben", aldus de berichtendienst.

Verder zegt WhatsApp de precieze locatie van gebruikers in Iran niet te volgen. Ook zegt het geen logboeken bij te houden of persoonlijke berichten te lezen die mensen elkaar sturen. Bovendien deelt de app in de reactie dat zij geen informatie aan overheden verstrekken.

Na de bombardementen van de Verenigde Staten op Iran is de vraag hoe Iran hierop gaat reageren. Een van de Irans belangrijkste mogelijke wapens is het afsluiten van de Straat van Hormuz, de belangrijkste waterweg voor grote olietankers. Maar gaat Iran dat doen, en wat kan dat betekenen voor de olieprijs? Vier vragen over de aanvallen op Iran en de olieprijzen.

Hoe staat de olieprijs ervoor?

Over het algemeen heeft onrust in deze regio meteen invloed op de olieprijs, doordat het Midden-Oosten een derde van alle wereldwijde olieproductie voor zijn rekening neemt. Toch is de olieprijs nog nauwelijks gestegen.

"De markt lijkt voorlopig rustig te reageren op de aanvallen van het afgelopen weekend", zegt Lucia van Geuns, enegiespecialist verbonden aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Een vat olie (Brent oil) kost inmiddels 78 dollar, zo'n 68 euro, slechts een procent meer dan vrijdag. Toch bestaat de vrees dat door de spanningen een vat straks meer dan 100 dollar gaat kosten.

De prijs was sinds januari juist behoorlijk gedaald, maar stijgt weer sinds eind mei, ziet Hans van Cleef, energie-econoom bij Publieke Zaken. Door alle spanningen in de regio steeg de olieprijs met bijna een kwart in vergelijking met vorige maand.

Het Iraanse parlement wil de Straat van Hormuz afsluiten. Wat zou daar het gevolg van zijn?

De zeestraat tussen de Perzische Golf en de Golf van Oman grenst aan Iran, Oman en de Verenigde Arabische Emiraten. Als de zeestraat wordt afgesloten, wordt de export van olie en gas per schip voor deze landen onmogelijk, inclusief dus voor Iran zelf.

"Afsluiten van deze straat is nog nooit eerder gebeurd, maar de gevolgen zouden enorm zijn", zegt Van Geuns. "Dat betekent dat zo'n 20 procent van alle olie in de wereld niet op zijn bestemming zal aankomen. Dit zou een verschrikking voor de wereldeconomie zijn."

"Een hogere olieprijs wakkert een wereldwijde inflatie aan", aldus Van Geuns. "Het maakt niet alleen tanken duurder, maar ook de energie die fabrikanten gebruiken om bijvoorbeeld plastic te produceren. Dat zal de consument terugzien in de prijzen. Het is daarom belangrijk dat olietankers veilig en zonder obstakels deze zeestraat kunnen passeren."

Van Geuns plaatst daar wel een kanttekening bij. "Ongeveer 80 procent van alle ruwe olie, olieproducten en vloeibaar gas die nu via de Straat van Hormuz worden geëxporteerd, gaat naar Azië."

Hoe realistisch is het dat Iran de Straat van Hormuz afsluit?

Hoewel Iran in het verleden diverse keren heeft gedreigd met het afsluiten van de zeestraat, verwachten Van Geuns en Van Cleef niet dat Iran dit ook echt gaat doen. Mocht Iran de zeestraat afsluiten, dan schiet het zichzelf namelijk ook behoorlijk in de voet.

"Hoewel Iran door de Verenigde Staten en Europa allerlei sancties heeft opgelegd gekregen, exporteert het nog steeds zo'n kleine 2 miljoen olievaten door diezelfde straat naar China." Een sluiting raakt daarom ook China, één van de weinige bondgenoten die Iran nog heeft. Van Geuns vraagt zich af of het land die relatie op het spel wil zetten. Daarom acht Van Geuns het realistischer dat er andere maatregelen worden genomen, "zoals het saboteren van olie-installaties van met Amerika bevriende landen."

Van Cleef sluit zich daar bij aan. "Bovendien is de zee 54 kilometer breed. Een volledige afsluiting is technisch gezien ook nog eens heel moeilijk."

Hoe komt het dan dat we nu geen piek in de olieprijs zien?

Eerder deze maand kondigde Saudi-Arabië aan meer olie te gaan produceren, want het land wil zijn marktaandeel behouden. Olieproducerende landen maken binnen de OPEC+ afspraken over de maximale productie. "Andere landen hebben de limiet overschreden, waardoor Saudi-Arabië zich genoodzaakt voelt om de productie ook op te schroeven", zegt Van Geuns.

Daardoor zakte de olieprijs vrijwel meteen en is sindsdien de olievoorraad flink aangevuld.

Verder is de vraag naar olie minder hoog, omdat onder andere de Chinese economie minder hard groeit dan verwacht, ziet Van Cleef. Ook hebben veel olieproducerende landen sancties opgelegd gekregen, zoals Iran en Rusland. "Hierdoor wordt een deel illegaal verhandeld met een zogenoemde schaduwvloot, waardoor het niet zichtbaar is hoeveel olie landen als China inkopen", zegt Van Geuns. Dat brengt de prijs ook naar beneden.

Het dier dat afgelopen weekend in de Grevelingendam bij tientallen zwemmers pijnlijke steken veroorzaakte, is hoogstwaarschijnlijk een Japanse kruiskwal. Dat zegt de provincie Zeeland.

Gisteren meldde de gemeente Schouwen-Duiveland dat een vis, de pieterman, de klachten veroorzaakte, maar volgens deskundigen klopt dat niet.

Gisteren alleen al moesten zestien zwemmers medisch behandeld worden. Een pieterman is een vis met giftige stekels op de rugvin die zich ingraaft op de zeebodem. De stekels steken net boven het zand uit. Wie daarop stapt, kan veel pijn krijgen.

De veiligheidsregio Zeeland en de gemeente adviseerden zwemmers daarop met klem om niet langer het water in te gaan bij badstrand Grevelingendam.

Kruiskwal

De provincie Zeeland meldt vandaag dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat het om de pieterman gaat. "We krijgen twee meldingen per jaar dat mensen gebeten worden door een pieterman, eigenlijk nooit in de Grevelingen", zegt een woordvoerder van de provincie tegen Omroep Zeeland.

"Dat nu ineens tientallen mensen klachten hebben, kan bijna niet. Nu er heel veel kruiskwallen op die locatie zijn, kunnen we zeggen dat die klachten daardoor zijn ontstaan."

Kruiskwallen komen volgens de provincie voornamelijk voor bij plekken met veel wier. De woordvoerder adviseert mensen om niet door velden met wier te zwemmen of te lopen om contact met kruiskwallen te voorkomen.

De provincie adviseert om alleen op officiële zwemlocaties het water in te gaan. Zwemmers die toch een kwallensteek oplopen, kunnen de pijnlijke plek het beste spoelen met koud zeewater, aldus de provincie.

"Het is echt onbegrijpelijk. Ik heb helemaal niets gedaan wat niet mag, ik ben helemaal niet omgekocht", zegt Frits van Eerd op de eerste dag van de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak tegen hem. De oud-Jumbo-topman wordt verdacht van omkoping, valsheid in geschrifte en witwassen.

Van Eerds medeverdachte is autohandelaar Theo E. De twee kennen elkaar al jaren en hebben lange tijd een zakelijke band gehad. E. zou spullen hebben gegeven aan Van Eerd, die in ruil E.'s motorteams gesponsord zou hebben. De factuur daarvan liep via de administratie van Jumbo. Een deel van dat sponsorgeld kwam vervolgens weer bij E. terecht.

Beide mannen zeggen vandaag in de rechtbank dat dit niet waar is. "De man is niet om te kopen", zegt Theo E. Van Eerd sluit zich daarbij aan; hij zou voor alle spullen hebben betaald, behalve voor een flesje antigroenmiddel voor de tuin.

E. zou in een reeks van jaren motoren, een oplegger en gereedschapskisten vol met apparatuur hebben gegeven aan Van Eerd. In ruil daarvoor zou Van Eerd geregeld hebben dat zijn bedrijf, supermarkt Jumbo, sponsorgeld betaalde.

In 2015 verbrak Jumbo die banden, omdat Theo E. in verband werd gebracht met witwassen. De supermarktketen deed uiteindelijk aangifte van misleiding, omdat sponsorgelden niet werden besteed zoals verwacht. Ton van Veen, de huidige topman van het bedrijf en toen financieel directeur, verklaarde dat Jumbo niets meer met E. te maken wilde hebben. Dat gold niet voor Van Eerd persoonlijk.

Van Eerd kreeg toch weer contact met de autohandelaar die hij al zo lang kende. De twee spraken elkaar bij de werkplaats van Van Eerd in Veghel en op meerdere locaties van Jumbo en een hotelketen. "Hij bood heel veel spullen aan waarvan hij wist dat ik geïnteresseerd was. We hebben puur als privépersonen afgesproken, maar met de kennis van vandaag had ik dat nooit moeten doen."

'Uit de boeken blijven'

Er kwam veel informatie naar buiten tijdens de inhoudelijke behandeling. In totaal zijn er meer dan 10.000 pagina's met bevindingen van justitie.

Ze bevatten onder meer afgetapte gesprekken en berichten tussen Van Eerd en Theo E. Zo stuurde E. een foto van een crossmotor in 2017. "Dat is een mooi cadeau", zou de reactie van Van Eerd zijn geweest. De oud-topman verklaart nu dat dat een cynische grap was en dat hij voor alles heeft betaald.

Op enig moment bood E. via een andere handelaar verschillende motoren aan bij Van Eerd. Uit opnames blijkt dat betaling alleen kon via een 'sponsorcontract'. Van Eerd ontkent dat dat zo was, en de koop ging uiteindelijk niet door. Volgens het Openbaar Ministerie wilde de verkoper het niet via deze constructie.

De aanklacht van valsheid in geschrifte gaat onder andere over facturen van tienduizenden euro's die door Van Eerd zijn goedgekeurd.

Contant geld

Bij de inhoudelijke behandeling is ook ingegaan op de aanwezigheid van contant geld in de werkplaats en het huis van Frits van Eerd. Bijna drie jaar geleden, september 2022, werd door de financiële opsporingsdienst FIOD ruim 400.000 euro gevonden in briefjes van 500, 200 en 100 euro, onder andere in een Jumbo-tas in een koelkast.

Dat geld is niet meegenomen in de belastingaangifte van Van Eerd. Hij begrijpt dat de vondst vragen oproept, maar zegt dat zijn aangiftes worden gedaan door iemand anders.

Om te verklaren waar de grote som geld vandaan komt, voeren de advocaten van Van Eerd verklaringen aan van vrienden en familie. Zo zouden onder andere zijn zwager en neven voertuigen hebben gekocht en heeft iemand anders spullen verkocht op Marktplaats voor ruim 100.000 euro, allemaal contant.

De inhoudelijke behandeling van de zaak duurt nog twee dagen.

Mona Keijzer neemt adviezen over die het mogelijk maken om woningen sneller en goedkoper te bouwen. Dat meldt de demissionaire minister in een brief aan de Tweede Kamer.

Om 100.000 woningen per jaar te kunnen bouwen, is het volgens Keijzer belangrijk dat regels worden versoepeld.

De Vereniging Eigen Huis waarschuwt voor de mogelijke negatieve gevolgen.

Plafonds lager, trappen steiler

Concrete bouweisen die worden aangepast gaan bijvoorbeeld over plafonds, deuren, trappen en geluid. Plafonds en deuren mogen lager worden, trappen steiler en geluidseisen minder streng.

Een plafond moet nu minimaal 2,60 meter hoog zijn en een deur 2,30 meter. Met het verlagen van plafonds met 10 centimeter en de deuren met 20 centimeter, zouden de kosten al 1250 euro per appartement omlaaggaan.

Ook een steilere trap en minder eisen voor ventilatie en daglicht leiden tot lagere kosten, zei emeritus hoogleraar Friso de Zeeuw, die de demissionair minister adviseerde, begin deze maand in het NOS Radio 1 Journaal : "We denken dat bouwvoorschriften eenvoudiger kunnen. Met een steilere trap gaat het ook nog prima en dat bespaart allemaal geld."

Kwaliteit van woningen in gevaar

Hoewel Vereniging Eigen Huis voorstander is van sneller en goedkoper bouwen, maakt ze zich zorgen over de aangepaste bouweisen. Ze kunnen de kwaliteit van de woningen aantasten: "Lagere plafonds, steilere trappen en soepelere eisen voor ventilatie en daglicht hebben negatieve invloed op de woonkwaliteit. Hier blijven wij scherp op en er moet tijdens de behandeling in de Tweede Kamer zeker nog kritisch naar gekeken worden", laat een woordvoerder weten aan de NOS.

Ook neemt volgens VEH de toekomstbestendigheid van een woning af met steilere trappen. "Een minder steile trap is wel bruikbaarder als je spullen mee naar boven tilt. Het is dus veiliger, zeker voor oudere mensen. Het is niet voor niets dat er in het verleden is gekozen voor luie trappen."

Jeroen de Willigen, voorzitter van de branchevereniging voor architecten, is ook kritisch. Hij begrijpt niet waarom Keijzer juist déze regels overneemt: "Ik ben blij dat we nu eens naar regelgeving gaan kijken, want het kan echt sneller en goedkoper. Maar ik snap niet waarom we nu de plafonds gaan verlagen. Die zijn niet voor niets zo hoog, we worden namelijk steeds langer en dat heeft echt invloed op de woonkwaliteit."

STOER

De adviezen die Keijzer overneemt komen van adviesgroep STOER. Eind vorig jaar lanceerde Keijzer het programma Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Eisen en Regelgeving (STOER). Daarmee wil ze knelpunten in de bouwregels aanpakken, om vaart te maken met de bouw van nieuwe woningen.

In april kwam het eerste adviesrapport uit, met tientallen voorstellen die kosten en vertraging bij bouwprojecten moeten beperken. De adviesgroep keek waar het mogelijk is om regels te versimpelen en soms ook te schrappen. "Dit STOER-advies is helder: die regels zijn allemaal met de beste bedoelingen gemaakt, maar juist de stapeling hiervan zit de woningbouw in de weg", schrijft Keijzer in haar Kamerbrief.

Andere adviezen die ze van de adviesgroep overneemt gaan over netcongestie en het verkorten van de tijd waarin bezwaar en beroep kan worden aangetekend. Binnenkort komt adviesgroep STOER met het eindrapport. Volgend jaar moeten de maatregelen volgens het ministerie doorgevoerd zijn.