NOS Nieuws - Algemeen

De nummer 2 op de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA, Esmah Lahlah, solliciteerde deze zomer op de functie van burgemeester van Tilburg, terwijl ze kon weten dat de partij haar op de kandidatenlijst zou zetten. Dat onthulde het Brabants Dagblad, onderdeel van de mediagroep van het AD. De krant heeft Lahlahs sollicitatiebrief ingezien.

Lahlah, sinds 2023 Tweede Kamerlid, verstuurde haar sollicitatie zonder medeweten van lijsttrekker Timmermans. In een bericht op X zegt Lahlah daarover dat ze haar sollicitatie "niet intern besproken heeft" en dat ze "dit anders had moeten doen".

Lahlah liet zich ondanks haar sollicitatie hoog op de kandidatenlijst voor GroenLinks-PvdA zetten.

Bij aankomst voor het SBS6-verkiezingsdebat bevestigde Timmermans dat hij van niets wist. "Ik moest het uit de media vernemen."

'Droom op je pad'

Inmiddels lijkt duidelijk dat Lahlah niet de nieuwe burgemeester wordt. Ze zegt op X dat ze zich voor de volle 100 procent inzet voor een nieuwe periode in de Kamer.

Maar duidelijk is dat ze graag burgemeester in Tilburg had willen worden. "Soms komt een droom op je pad", schrijft ze op X. Ze zegt "uit liefde voor Tilburg" te hebben gesolliciteerd. Ze was eerder werkzaam als wethouder in de stad en jarenlang verbonden aan de Universiteit Tilburg, onder andere als universitair docent.

Timmermans en Lahlah reageerden gezamenlijk op X:

Lijsttrekker Timmermans liet vanmiddag via een bericht op X weten dat hij "ontzettend blij" is dat Lahlah op de GroenLinks-PvdA-lijst staat en noemt haar een "uitstekend Kamerlid". Ook schrijft hij dat ze "geweldig was als wethouder in Tilburg" en ook "een fantastisch burgemeester zou zijn".

Dat herhaalde hij voorafgaand aan het SBS6-debat nog een keer. Op vragen zei hij nog kort dat hij het niet als "verraad" beschouwt.

Bekendmaking vervroegd

Omroep Tilburg meldt dat de gemeenteraad vanavond al om 21.30 uur bekendmaakt wie wordt aanbevolen als nieuwe burgemeester van Tilburg. De bekendmaking is vervroegd nadat het Brabants Dagblad voortijdig informatie over de benoemingsprocedure naar buiten bracht.

De provincie Noord-Brabant en de gemeente Tilburg doen aangifte om het lekken van de sollicitatie van Lahlah, laten ze aan het Brabants Dagblad weten. Commissaris van de Koning Ina Adema noemt het lekken "strafbaar en moreel verwerpelijk".

Nu de Amerikaanse president Trump voor het eerst komt met sancties tegen Rusland en vanuit Europa alweer het negentiende sanctiepakket is aangekondigd, is het de vraag wat de gevolgen zullen zijn voor de Russische economie. Die zal er wel in enige mate door worden getroffen, zeggen deskundigen tegen de NOS. Tegelijkertijd zouden we ook in Europa iets kunnen gaan voelen in onze energierekening.

De nieuwe sancties zijn "heel zwaar", zegt advocaat en sanctie-expert Heleen over de Linden. Vooral de Amerikaanse maatregelen zullen volgens haar hard aankomen in de landen die tot nu toe zijn blijven handelen met Rusland.

Die Amerikaanse sancties betekenen kort gezegd dat als bedrijven zaken willen doen met de Russische energiebedrijven Rosneft en Lukoil, ze dat niet meer mogen doen met de dollar. Sinds de oorlog in Oekraïne is de handel in olie en gas uit Rusland verschoven van Europa naar Aziatische landen.

Die landen, zoals Kazachstan en Kirgizië, lopen nu het risico om op de zwarte lijst van de VS gezet te worden. En dat terwijl veel van de Aziatische bedrijven handelen in de dollar omdat hun eigen munt instabiel is.

India en China

"Denk bijvoorbeeld aan een partij in India die een rekening heeft in dollars", zegt Hans van Cleef, hoofd energieonderzoek bij onderzoeksbureau EqoLibrium. Eerder werd niet ingegrepen als bedrijven de olie kochten en daarna eventueel doorverkochten. "Maar nu wordt betaling in dollars dus verboden." Toch betekent dat volgens Van Cleef niet direct dat zo'n bedrijf geen Russische olie meer afneemt. "Daar kun je omheen werken door bijvoorbeeld een andere bv op te richten."

Oliebedrijven in India hebben al aangekondigd een stuk minder producten te willen kopen uit Rusland en ook Chinese staatsoliebedrijven hebben nieuwe aankopen stopgezet.

Economische gevolgen

Volgens energiedeskundige Van Cleef hebben deze sancties uiteindelijk wel "een klein beetje" effect op de Russische economie. Energiebedrijven Lukoil en Rosneft zullen nog steeds producten blijven verkopen, zegt hij, al is het misschien tegen een iets lagere prijs. Maar de wereldmarkt kan niet ineens afstappen van het gebruik van olie en gas.

Als je alle sancties van de afgelopen jaren bij elkaar optelt, heeft dat wel effect gehad, zegt sanctie-expert Over de Linden. "Belangrijke oligarchen op de zwarte lijst kunnen geen zaken meer doen met hun zakelijke netwerken in bijvoorbeeld Amsterdam. Die zijn vertrokken. En ik denk zeker dat zonder de bestaande sancties Oekraïne nu platgebombardeerd was geweest."

Toch zal volgens haar de Russische president Poetin niet snel toegeven dat deze sancties hem en het land raken.

Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp:

"Het Kremlin heeft vooralsnog niet gereageerd op de aangekondigde sancties en bezint zich kennelijk nog op een antwoord. Alleen oud-president Medvedev haalde op Telegram fel uit naar Trump, die hij betichtte van 'een oorlogsdaad'.

De nieuwe sancties gaan Rusland beslist pijn doen, maar zullen niet leiden tot verandering van beleid. Ook zonder deze sancties vallen de olie- en gasinkomsten al terug en wordt de Russische oorlogsinspanning steeds meer bekostigd met geld dat aan andere sectoren wordt onttrokken. Zo gaat de btw omhoog en komen er verschillende andere heffingen.

Moskou rekent er ook op dat, net als voorheen, Rusland erin zal slagen ook deze sancties te omzeilen en dat Russische olie via tussenhandelaren en met fikse kortingen alsnog afnemers in vooral Azië zal bereiken."

Het is niet voor het eerst dat de Verenigde Staten sancties opleggen aan Russische bedrijven, maar begin dit jaar nam Trumps voorganger Biden juist de beslissing om Rosneft niet op de zwarte lijst te zetten. Dat zou volgens hem de wereldwijde energiemarkt verstoren, met als gevolg dat huishoudens meer geld kwijt zijn aan energie.

Dat scenario ziet econoom Van Cleef nu wel als reëel. "We gaan de winter in, we willen niet dat de gasprijzen te hoog worden. Onze Nederlandse voorraden zijn al minder hoog dan vorig jaar. Er is wat meer olie te koop op de markt, maar je wil niet dat Rusland helemaal niet kan leveren. Dat kan leiden tot een hogere olieprijs en daarmee tot een hogere energierekening."

In Londen zijn drie mannen opgepakt op verdenking van spionage voor een Russische geheime dienst. De mannen zijn 48, 45 en 44 jaar, meldt de Britse politie.

De verdachten werden gearresteerd op adressen in het westen en in het centrum van de Britse hoofdstad. Op twee adressen in West-Londen wordt nog verder onderzoek verricht. De verdachten kwamen naar voren in een groter onderzoek naar Russische spionage in het Verenigd Koninkrijk.

Volgens het hoofd van de politieafdeling terrorismebestrijding in Londen neemt het aantal van dit soort incidenten toe. Zo werden er vorige maand in Essex twee mannen en een vrouw gearresteerd op verdenking van spionage voor Rusland, en in mei werden om dezelfde reden vier mannen en twee vrouwen gevangengezet.

"Dit soort activiteiten zullen worden onderzocht en iedereen die erbij betrokken wordt, kan verwachten dat hij of zij wordt vervolgd", waarschuwt het hoofd van de politietak. "De gevolgen voor degenen die worden veroordeeld, kunnen zeer groot zijn."

De chef van de binnenlandse veiligheidsdienst MI5 zei onlangs nog dat de staatsbedreigingen vanuit Rusland, China en Iran het afgelopen jaar zijn toegenomen met 35 procent.

Chinese 'superambassade'

In het Verenigd Koninkrijk is momenteel veel te doen om de bouw van een nieuwe Chinese 'superambassade' in Londen. China zegt er "consequenties" aan te verbinden als de Britse premier geen toestemming geeft voor de bouw ervan.

De Britse regering zou aanvankelijk deze week de knoop doorhakken over het project, maar heeft het besluit uitgesteld tot december in verband met mogelijk spionageschandaal. China noemt die beslissing ongegrond en onrechtvaardig.

Bronnen binnen de veiligheidsdiensten hebben gewaarschuwd dat er vanuit het pand flink gespioneerd zou kunnen worden. Het gebouw staat boven op kabels en netwerken die lopen naar het financiële hart van Londen, The City, waardoor communicatie eenvoudig zou kunnen worden afgetapt.

Wie vertrouw je de sleutels van het Torentje toe? Wie wil je de formatie zien leiden? Uit eerdere grootschalige kiezersonderzoeken blijkt dat veel kiezers in de laatste dagen voor de verkiezingen hun stem laten afhangen van de leiderschapsvraag.

Partijen weten dat, en gebruiken de laatste dagen van de campagne om kiezers ervan te overtuigen dat hun lijsttrekker een goede leider zou zijn. Een grote kans daarvoor hebben ze vanavond, bij het verkiezingsdebat van SBS6. Dat is ook het eerste grote debat waar PVV-leider Wilders aan deelneemt.

De positie van Wilders maakt deze campagne tot nu toe heel ingewikkeld. Hij staat bovenaan in de peilingen, toch lijkt het vrijwel zeker dat de PVV niet gaat meeregeren omdat eigenlijk alleen JA21, Forum voor Democratie en BBB daar zin in hebben; haast alle andere partijen sluiten de PVV nu uit.

Premierspost open

Heel wat partijleiders azen dus op de premierspost. Wat daarbij meespeelt is dat de zittende premier, de partijloze Schoof, niet meedoet aan de verkiezingen. Het feit dat er niemand meedoet die op basis van ervaring in het Torentje de zogenoemde premierbonus krijgt, maakt deze campagne extra onvoorspelbaar.

Alle partijen hebben zo hun eigen strategie om het Torentje te bereiken. Frans Timmermans (GroenLinks/PvdA) zegt dat hij de enige is die ervoor kan zorgen dat er een kabinet over links komt. Maar je ziet hem de afgelopen dagen ook op een wat meer verbindende toon spreken. Hij benadrukt bijvoorbeeld hoe hij in Brussel heeft samengewerkt met links en rechts.

Henri Bontenbal (CDA) vindt juist dat leiderschap vanuit het midden nodig is, om verdere polarisatie tussen links en rechts tegen te gaan. Nederland heeft stabiliteit en verbinding nodig, is zijn verhaal.

Dilan Yesilgöz van de VVD probeert in deze fase vooral om twijfelende PVV-kiezers naar zich toe te trekken. Door uit te leggen dat Wilders toch niet gaat regeren, en de VVD hét rechtse alternatief is. De partij hoopt daarbij ook dat veel zwevende kiezers "toch gewoon" weer bij de VVD terechtkomen.

Rob Jetten (D66) riep zaterdag in een volle zaal dat zijn partij misschien wel de grootse partij van Nederland kan worden. Met een verhaal over optimisme en wat wél kan, probeert hij in de laatste fase van de campagne nog zwevende kiezers aan zich te binden.

Debat met Wilders

Wat bij al deze campagneteams in elk geval te horen is, is dat ze de kiezer willen laten zien dat ze Wilders in het debat aankunnen. Dat moet die kiezer overtuigen van hun leiderschap. Bij het SBS-debat krijgt een aantal van hen (Timmermans, Bontenbal en Yesilgöz) daarvoor dus de eerste kans.

Het vorige SBS-debat, twee jaar geleden, werd een bepalend moment in de campagne. Een vrouw uit het publiek stelde een vraag over het afschaffen van het eigen risico en viel daarbij uit naar Timmermans. Ook Wilders viel Timmermans aan, ook op het feit dat hij nog wachtgeld kreeg van de Europese Unie. Later bleek de vrouw overigens een PVV-aanhanger te zijn.

Van de PVV hebben we deze campagne nog weinig gezien. Er zijn weinig posters en campagnespotjes en Wilders heeft zich tot nu toe ook nog weinig in beeld getoond, zeker nadat hij zijn campagne eerder deze maand opschortte nadat bleek dat een Belgische terreurcel hem als doelwit zag.

Kiezer op drift

Verwachting is dat het vanavond veel over migratie zal gaan. Wilders zal te horen krijgen van de anderen dat hij na de vorige verkiezingen de macht in handen had - zeker op dat gebied - maar dat hij niets heeft bereikt en is weggelopen.

Het zou goed kunnen dat de PVV er daarom voor kiest om zich relatief constructief op stellen tijdens het debat. Ook bij de vorige campagne sloeg Wilders een ogenschijnlijk mildere toon aan. Het leidde ertoe dat de PVV in de laatste dagen voor de verkiezingen enorme sprongen maakte in de peilingen.

Wat in ieder geval bij alle campagneteams te horen is: de kiezer is op drift, dus de uitslag kan nog alle kanten op. Maar na het weekend is de trend moeilijk nog te keren. Juist daarom zijn de momenten nu nog zo bepalend.

Twee Oekraïense journalisten zijn gedood bij een Russische droneaanval op de stad Kramatorsk. Volgens de gouverneur van de regio Donetsk gaat het om journalist Olena Hoebanowa en cameraman Jevhen Karmazin van het Russischtalige tv-kanaal Freedom, dat door de Oekraïense staat wordt gesubsidieerd. Een derde journalist, Oleksandr Kolitsjev, raakte gewond.

Volgens het kanaal zaten de journalisten tijdens de aanval in een auto bij een benzinestation. Ze zijn geraakt door een Lancet-drone, zegt gouverneur Vadim Filasjkin. Dat is een dure en krachtige drone die vaak wordt ingezet tegen tanks en gepantserde voertuigen.

De journalisten werkten in Oekraïne geregeld samen met de Nederlanders Franky van Hintum en Coen van Oosten, die al jaren met hun frietkraam naar het front gaan om daar eten uit te delen. Zo filmde Karmazin de documentaire Patatje Oorlog, die onlangs werd uitgezonden, en video's voor op YouTube.

'Bewuste strategie'

Van Hintum en Van Oosten reageren in een bericht op sociale media verslagen op het nieuws uit Oekraïne. "We kunnen nauwelijks onder woorden brengen hoe groot ons verdriet is." Het gaat om hun vrienden, met wie ze dagelijks contact hadden. "We hebben samen zoveel heftige, maar ook prachtige momenten gedeeld."

"We weten eerlijk gezegd niet hoe we nu verder moeten. Maar één ding is zeker: we zullen niet opgeven", zegt het tweetal.

De Oekraïense president Zelensky heeft de aanval veroordeeld. "Dit zijn geen ongelukken of fouten, maar is een bewuste Russische strategie om alle onafhankelijke stemmen die verslag doen van de Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne het zwijgen op te leggen." Ombudsman voor de mensenrechten Dmitro Lubinets spreekt van "verder bewijs van systemische oorlogsmisdaden van Rusland tegen burgers".

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne in 2022 zijn minstens twintig journalisten gedood. Eerder deze maand kwam een Franse fotojournalist om het leven bij een droneaanval ten zuiden van Kramatorsk. Zijn Oekraïense collega raakte zwaargewond. De Fransman was volgens de Europese Federatie van Journalisten de eerste journalist in Oekraïne die met een drone is gedood.

Zaporizja krijgt weer stroom

Intussen meldt het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) dat de kerncentrale van Zaporizja weer stroom krijgt nu een belangrijke stroomkabel is gerepareerd. De grootste kerncentrale van Europa was een maand afgesneden van het stroomnet door beschadigde energiekabels en sindsdien afhankelijk van noodgeneratoren. Dat was in de oorlog nog niet eerder gebeurd. Atoomwaakhond IAEA maakte zich ernstige zorgen om de veiligheid.

In deze video wordt uitgelegd dat er werd gevreesd voor een kernramp in slow motion. Radioactief materiaal zou vrijkomen in de omgeving, maar er zou niet direct een grote explosie zijn zoals in 1986 in Tsjernobyl.

De kerncentrale in Zaporizja werd kort na het begin van de oorlog ingenomen door Rusland. De zes reactoren werden uitgezet en wekken sindsdien geen elektriciteit op. Het Oekraïense personeel werd gedwongen de reactoren koel te houden. De laatste van drie stroomkabels naar de centrale zelf raakte eind vorige maand buiten werking door aanvallen.

Het IAEA meldt dat de werkzaamheden aan de stroomtoevoer konden plaatsvinden door een lokaal staakt-het-vuren. De zwaarste hoogspanningskabel is nu hersteld, aan de andere twee wordt nog gewerkt.

Uitruil

Verder zijn Rusland en Oekraïne opnieuw een uitruil van lichamen van gesneuvelde militairen overeengekomen. Volgens de Oekraïense coördinator voor krijgsgevangenen zijn er duizend lichamen teruggegeven aan Oekraïne. Het Russische tv-kanaal RBC meldt dat Rusland er 31 lichamen voor heeft teruggekregen.

Asiel is ook deze verkiezingscampagne weer een hot topic. Maar wie de verkiezingsprogramma's bestudeert, ziet dat partijen ook steeds meer willen doen om de arbeidsmigratie naar ons land terug te dringen.

Hoeveel arbeidsmigranten er in Nederland zijn is onduidelijk. Schattingen lopen uiteen van 700.000 tot meer dan een miljoen. Het zet druk op de toch al krappe huizenmarkt, zorgt voor nog vollere schoolklassen en leidt in sommige buurten tot verloedering.

Arbeid is verreweg de belangrijkste reden voor migranten om naar Nederland te komen:

De meeste politieke partijen zijn het er over eens dat de hoogopgeleide kennismigranten niet het grootste probleem vormen. Zij zetten dan wel druk op de voorzieningen, maar hun bijdrage aan de Nederlandse economie wordt belangrijk gevonden.

De partijen richten hun pijlen vooral op de groep arbeidsmigranten met laagbetaald werk, vaak in distributiecentra, glastuinbouw en de vleesverwerkende industrie. Van dit soort banen kwamen er afgelopen tien jaar relatief veel bij, staat in een adviesrapport aan de overheid.

Minimumloon omhoog

Partijen als GroenLinks-PvdA, D66, NSC, SP, Denk, Partij voor de Dieren en Volt willen dit soort laagbetaalde banen minder aantrekkelijk maken voor werkgevers, door bijvoorbeeld het minimumloon te verhogen. Het wordt daardoor duurder om arbeidsmigranten in te huren.

VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen ook inzetten op robotisering en automatisering, waardoor er uiteindelijk minder arbeidsmigranten nodig zijn. VVD en JA21 zien ook veel potentieel in Nederlanders die nu werkloos zijn: zij zouden deels de banen van arbeidsmigranten kunnen overnemen.

Andere maatregelen in verkiezingsprogramma's

De PVV is de enige partij die in het verkiezingsprogramma niet de woorden 'arbeidsmigratie' of 'arbeidsmigranten' gebruikt. Bij vorige verkiezingen wilde de PVV nog een stop op de "toestroom arbeidsmigranten" door vergunningen in te voeren.

Een fors hoger uurloon is het schrikbeeld van veel bedrijven. "Het zal een enorme druk op de kosten voor de sector betekenen", zegt Remco Buurman van Nederland Distributieland. "Distributiecentra komen op plekken die het meest efficiënt zijn. Als de omstandigheden veranderen door maatregelen, heb je kans dat distributiecentra voor de Nederlandse markt over de grens gaan kijken."

Volgens hem kan dat weer problemen opleveren voor de bezorging van pakketjes. "Als je nu bevoorraadt vanuit een distributiecentrum vlakbij en dat straks vanuit België of Duitsland gaat, dan krijg je langere levertijden en vollere wegen."

Op dit moment zijn er juist relatief veel distributiecentra in Nederland, vlak bij de Belgische grens. Doordat in België nachtwerk in distributiecentra niet is toegestaan, is het aantrekkelijker om ze in Nederland te bouwen. Die distributiecentra leveren dan wel weer in België.

"Wij hebben arbeidsmigranten echt nog nodig", zegt Quincy von Bannisseht van Glastuinbouw Nederland. "Als je grootschalige beperkingen oplegt, dan word je voor je voedselvoorziening meer afhankelijk van het buitenland."

Volgens Von Bannisseht zijn glastuinders al bezig met automatisering en de inzet van robots. "Het aantal arbeidsmigranten dat we gebruiken is daardoor al langzaam aan het dalen. Maar het ontwikkelen van oogst- en plukrobots is complex en kost tijd. Voorlopig kunnen we dus niet zonder arbeidsmigranten."

'Uiteindelijk politieke afweging'

Hoe dan ook: beperkende maatregelen voor arbeidsmigratie hebben gevolgen voor de inrichting van Nederland en de economie. "Het is uiteindelijk een politieke afweging, over baten en lasten", zegt econoom Olaf van Vliet van de Universiteit Leiden.

"Voor werkgevers zijn deze mensen voordelig, maar consumenten profiteren er ook van", vertelt hij. Zo zouden tomaten wel eens een stuk duurder kunnen worden als ze niet meer door arbeidsmigranten worden geplukt. "Tegelijk worden er maatschappelijke lasten ervaren, zoals druk op de woningmarkt."

De angst voor de economische gevolgen is mede de reden dat echt strenge maatregelen deze kabinetsperiode uitbleven. Zo werd een verbod op arbeidsmigranten in de vleessector toch weer op de lange baan geschoven. Desondanks lijkt er deze campagne meer dan ooit een wil te zijn om iets te doen aan de instroom van arbeidsmigranten.

Wie komen er naar Nederland? En waarom? Ontdek het in de onderstaande special:

Een Britse militair die terechtstond voor het bloedbad in Noord-Ierland in 1972, dat de geschiedenis is ingegaan als Bloody Sunday, is volgens een rechtbank in Belfast niet schuldig aan moord of poging tot moord. Het was voor het eerst dat een Britse militair terechtstond voor zijn aandeel in het drama.

De rechter oordeelde dat de aanklagers niet konden bewijzen dat de veteraan, die alleen bekend staat als 'Soldaat F', het vuur had geopend op ongewapende burgers die naar een veilige plek renden. Het bewijs is bij lange na niet voldoende voor een veroordeling, concludeerde hij.

In de stad Londonderry, ook Derry genoemd, werden op 30 januari 1972 dertien mensen gedood en raakten vijftien anderen gewond toen Britse troepen met scherp begonnen te schieten op ongewapende betogers die een demonstratie voor burgerrechten hielden. Een veertiende persoon overleed later aan zijn verwondingen.

Volgens de aanklagers is de militair die nu terechtstond verantwoordelijk voor twee doden, en probeerde hij nog vijf anderen te raken.

'Geen betrouwbare herinneringen'

De verdachte was tijdens de behandeling van de zaak afgeschermd van het publiek om onherkenbaar te blijven, voor zijn eigen veiligheid. Hij legde tijdens het proces geen verklaring af.

Tijdens een politieverhoor in 2016 had hij gezegd geen "betrouwbare herinneringen" te hebben aan de gebeurtenissen op Bloody Sunday, maar zei hij wel dat hij er zeker van was dat hij zijn taken als soldaat naar behoren had vervuld.

Zijn advocaat noemde de zaak tegen zijn cliënt "fundamenteel gebrekkig en zwak". Volgens de verdediging is het aangedragen bewijs gebaseerd op verklaringen van "liegende" militairen en de schimmige herinneringen van slachtoffers die renden voor hun leven.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Het Openbaar Ministerie had zich in de bewijsvoering gebaseerd op verklaringen van twee andere militairen, Soldaat G, inmiddels overleden, en Soldaat H, die niet wilde getuigen voor de rechtbank.

De aanklager stelde dat alle militairen zonder rechtvaardiging waren begonnen met schieten met de bedoeling te doden. Daarom deelden ze de verantwoordelijkheid voor de slachtoffers, redeneerde het OM. De rechtbank gaat daar dus niet in mee.

Correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland Fleur Launspach:

"Bloody Sunday is het bekendste moment uit de Troubles, de burgeroorlog in Noord-Ierland. Het was een katalysator, een keerpunt. Op 30 januari 1972 openden Britse soldaten van het Parachute Regiment het vuur op ongewapende demonstranten in Derry. De mars was bedoeld als een vreedzaam protest, maar het werd een bloedbad.

Bloody Sunday bleek de lont in het kruitvat: in de weken erna meldden zich honderden jonge katholieken om zich aan te sluiten bij de IRA, de gewapende tak van de Ierse republikeinen. 1972 geldt nog steeds als het bloedigste jaar van de Troubles, met bijna vijfhonderd doden.

Van alle soldaten die die dag bij het drama betrokken waren, is vooral 'Soldaat F' berucht en gehaat. Hij zou verantwoordelijk zijn voor de meeste slachtoffers. Vandaag draaide het om twee moorden en vijf pogingen tot moord, maar volgens sommige ooggetuigen heeft hij op nog meer mensen geschoten.

Het probleem in de zaak van vandaag is dat de getuigenverklaringen tegenstrijdig zijn. Wie stond waar, wie heeft wanneer geschoten? Het was een chaotische, verwarrende gebeurtenis. Veel ooggetuigen zijn inmiddels overleden, en ook de verklaringen van de betrokken soldaten zitten vol inconsistenties. Met ontzettend veel moeite is de zaak decennia later toch opgetuigd. Dit werd gezien als het laatste moment om Soldaat F te kunnen berechten."

De politie heeft naar nu blijkt vorige week een tweede verdachte aangehouden die lid zou zijn van de gewelddadige Com-beweging. Binnen chatgoepen van deze beweging delen jonge daders extreem gewelddadige video's en sporen ze anderen aan om zichzelf of anderen te verwonden.

De slachtoffers zijn vooral kinderen tussen de 8 en 17 jaar en vaak kinderen die behoren tot etnische minderheden, de lhbti-gemeenschap of die kampen met mentale problemen. Ze worden op populaire platforms als Minecraft en Roblox en via sociale media naar besloten chatgroepen gelokt waar ze onder druk worden gezet of afgeperst.

De vorige week aangehouden inwoner van Hoofddorp zou jongeren hebben gedwongen om zijn chatnaam in hun lichaam te kerven, zogeheten cut signs. Ook wordt de 22-jarige man verdacht van sextortion: afpersing door slachtoffers te dreigen met openbaarmaking van naaktbeelden van hen.

Eerdere aanhouding

Het onderzoeksprogramma Zembla achterhaalde dat de politie in juni al een 24-jarige man uit Eindhoven had gearresteerd die een belangrijke rol zou hebben gespeeld in dezelfde Com-groep. In groepen die hij beheerde, werden ook handleidingen verspreid om bommen te maken en moorden te plegen.

Uit onderzoek van NRC kwam deze zomer naar voren dat 25 jongeren uit Nederland bij dit soort chatgroepen betrokken leken te zijn. "Van de gevonden 25 Nederlandse kinderen, zowel jongens als meisjes, hebben meerderen een Com-groep opgericht of leiden die", aldus NRC. Wereldwijd zijn er naar schatting enkele duizenden leden.

Groeiend probleem

Politie en het Openbaar Ministerie (OM) zien de opkomst van Com-groepen als een groeiend probleem. Slachtoffers worden aangemoedigd om alles wat ze doen te filmen, zegt het OM. De beelden worden door de daders online op platforms als Telegram en Discord verspreid.

De daders krijgen daardoor meer status en kunnen de slachtoffers afpersen. "Het ultieme doel is als ze hun slachtoffer, vaak jongeren in hun vroege tienerjaren of nog jonger, tot (zelf)moord kunnen bewegen", aldus het OM. De mannen uit Hoofddorp en Eindhoven zitten nog vast.

Bij patiënten met bepaalde vormen van kanker slaat immuuntherapie vaak beter aan als ze in diezelfde periode ook een coronaprik hebben gehad. Dat blijkt uit onderzoek van de universiteit van Texas, gepubliceerd in vakblad Nature.

Het gaat vooral om mRNA-vaccins tegen corona, zoals die van Pfizer/BioNTech en Moderna die in Nederland gebruikt worden. Het vaccin kan helpen bij de behandeling van bepaalde soorten kanker. Sommige tumoren zijn resistent tegen immuuntherapie, maar als patiënten recentelijk een coronavaccinatie hebben gehad, slaat die behandeling opeens wel aan: het vaccin maakt de tumoren er gevoeliger voor.

De onderzoekers zagen een groot verschil tussen twee groepen patiënten met vergevorderde longkanker, die beide met immuuntherapie waren behandeld. Van de groep die binnen honderd dagen voor de immuuntherapie een mRNA-vaccin had gekregen leefde na drie jaar 55,7 procent nog. Van de groep zonder coronaprik was dat 30,8 procent.

Dat het immuunsysteem kanker kan aanvallen is al sinds de oudheid bekend, vertelt Marjolein van Egmond, immunoloog bij Amsterdam UMC. "Het kwam voor dat mensen soms een enorme infectie kregen en dat ze daarna hun kanker kwijt waren. Men begreep toen helemaal niet hoe dat zat."

"Aan het eind van de 19de eeuw werden er al experimenten gedaan met het inspuiten van dode bacteriën om kanker te laten verdwijnen - en dat gebeurde soms ook. Dus dat idee is al best oud. Maar nu pas wordt immuuntherapie op grote schaal uitgerold en begrijpen we wat er gebeurt."

De combinatie met coronavaccins kan die immuuntherapie nog effectiever maken, blijkt dus nu. "Het woord 'doorbraak' wordt vaak te makkelijk gebruikt", vindt Van Egmond, "maar hier zou ik het wel aandurven".

Hoe effectief immuuntherapie ook kan zijn, het heeft ook haken en ogen. Kankercellen ontstaan uit normale lichaamscellen - en daar blijft het immuunsysteem normaal gesproken van af. "Dus het is best moeilijk om het immuunsysteem zover te krijgen dat het kankercellen gaat aanvallen. Immuuntherapie is een manier om dat toch te laten gebeuren, maar dat werkt niet bij iedereen. Als je het kan boosten met zo'n coronavaccin, dan werkt het bij meer mensen."

Long- en huidkanker

De onderzoekers deden experimenten met muizen om uit te zoeken wat het effect is van het covid-vaccin op de behandeling. Ze wilden aantonen hoe de vaccinatie ervoor zorgt dat het immuunsysteem beter onderscheid kan maken tussen tumoren en gezonde cellen.

De onderzoekers richtten zich in de studie op twee soorten kanker: long- en huidkanker. Die twee typen gaan gepaard met veel schade aan het DNA. Uv-straling van de zon of roken veroorzaken allerlei mutaties waardoor de ontstane kankercellen al flink afwijken van normale cellen - en dus makkelijker herkenbaar zijn voor het immuunsysteem. Daardoor had de boost met het coronavaccin extra veel effect bij die twee soorten.

Er zal nu veel onderzoek nodig zijn om te kijken in hoeverre de mRNA-vaccins ook een verschil maken bij andere typen kanker, of bij bepaalde subgroepen van patiënten, voorziet Van Egmond. "Ik verwacht dat dat een enorme vlucht gaat nemen. Of het dan ook snel toegepast wordt is nog de vraag, meestal gaat daar wel wat tijd overheen. Het is wel relatief makkelijk, want die coronavaccins bestaan al. Dus ik verwacht hier wel grote dingen van."

Indrukwekkend

De Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) noemt de resultaten indrukwekkend. Wel is de vereniging voorzichtig met het trekken van conclusies. "Dit onderzoek keek namelijk terug naar gegevens van groepen mensen. Daardoor kunnen ook andere dingen invloed hebben gehad op de uitkomsten", zegt een woordvoerder.

"Misschien waren de mensen die niet gevaccineerd waren, minder fit of hadden zij meer andere ziektes, waardoor zij toch al minder lang zouden leven. We verwachten dat er de komende jaren veel meer onderzoek en informatie zal komen."

De Italiaan Sirio S. is veroordeeld tot achttien maanden cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk, voor het verkrachten van een Ierse vrouw afgelopen Koningsdag in Amsterdam. Ook moet hij het slachtoffer een schadevergoeding betalen. De rechtbank acht bewezen dat de 28-jarige S. de vrouw van 35 heeft verkracht terwijl zij onder invloed was en geen weerstand kon bieden.

Beelden van de verkrachting gingen rond op sociale media en leidden tot veel beroering. Op de beelden was te zien dat de man met zijn broek op zijn enkels op de vrouw lag tussen de geparkeerde auto's op de Keizersgracht.

In een andere video was te zien dat een groep vrouwen de man van de vrouw probeerde af te halen. De rechtbank heeft zich grotendeels gebaseerd op de compilatie die de politie maakte van deze beelden.

Geen herinneringen

De vrouw heeft laten weten dat ze zich niets meer kan herinneren van wat er is gebeurd. Dat was vermoedelijk het gevolg van een combinatie van drank- en medicijngebruik.

Ook S. zei zich er weinig meer van te kunnen herinneren. Hij was volgens zijn advocaat dronken. Wel zei hij op een vorige zitting dat hij zich schaamt en zich schuldig voelt. S. was vandaag niet aanwezig in de rechtszaal.

Geen verzachtende omstandigheid

De rechtbank ziet het feit dat S. dronken was niet als verzachtende omstandigheid. Hij had moeten merken dat de vrouw niet in staat was om te bepalen of ze seks wilde. Ook had hij moeten weten dat de openbaarheid van zijn daad het online verspreiden van videobeelden tot gevolg kon hebben.

Het Openbaar Ministerie had drie jaar cel geëist. "De verdachte is enkel en alleen bezig geweest met zichzelf en met zijn eigen genot en totaal niet met het slachtoffer", zei de officier van justitie eerder deze maand. "Hij heeft misbruik gemaakt van de willoosheid van het slachtoffer."

De straf valt dus lager uit dan de eis. In de strafmaat heeft de rechtbank meegenomen dat de man zich schuldbewust heeft uitgelaten en dat er aanwijzingen zijn voor psychische problematiek.

Brigitte Bardot heeft gepikeerd gereageerd op socialemediaberichten dat ze zou zijn overleden. "Ik ben nog niet toe aan mijn laatste buiging", schrijft de 91-jarige actrice op X.

Bardot werd eind vorige week na drie weken uit het ziekenhuis ontslagen, waar ze een chirurgische ingreep had ondergaan voor een ernstige maar niet nader genoemde aandoening. Ze zou daarna thuis in Saint-Tropez aansterken.

Een Franse influencer meldde kort daarop dat 'BB' was overleden. Het bericht veroorzaakte veel ophef, maar de influencer wiste het weer toen duidelijk werd dat hij ernaast zat.

"Ik weet niet welke imbeciel dit nepnieuws over mijn heengaan heeft verspreid, maar weet dat het goed met me gaat", verzekerde Bardot haar volgers.

Memoires

Bardot brak in de jaren 50 door als de Europese Marilyn Monroe met Et Dieu... créa la femme. Ze groeide uit tot een sekssymbool, speelde in verschillende films en nam meerdere platen op voordat ze zich terugtrok uit de entertainmentwereld om zich te richten op haar dierenbeschermingsorganisatie.

De laatste jaren leefde ze een teruggetrokken leven, al publiceerde ze recent wel haar memoires, Mon BBcédaire.

Het is de tweede keer in korte tijd dat een beroemdheid via sociale media ontkent te zijn overleden. Eerder bewees Dolly Parton al met een video dat ze nog in leven was na geruchten dat ze ernstig ziek zou zijn.

Klimaatverandering lijkt in deze campagne nauwelijks een thema te zijn. Bij een deel van jongeren leidt dit tot 'klimaatverlamming', een gevoel van machteloosheid, ziet de Jonge Klimaatbeweging. Bij de eerstvolgende klimaatmars, aankomende zondag in Den Haag, lopen de jongeren voorop.

Jongeren weten dat klimaatverandering desastreuze gevolgen kan hebben, maar vinden het een "abstract begrip" met "nog weinig tastbare impact op hun directe omgeving", meldde onderzoeksbureau Ipsos I&O afgelopen zomer. De omvang van de klimaatproblematiek verlamt jongeren en maakt hen somber, concludeerde het bureau.

"Het is niet zo dat jongeren er niets om geven, maar ze zien het nut van demonstreren vaak niet meer", zegt Daan Zieren, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging.

"Jongeren leren op school dat de wereld naar de knoppen gaat, maar zien vervolgens dat de politiek geen keuzes maakt en geen toekomstbeeld schetst. Dat leidt tot een groot gevoel van onzekerheid en onduidelijkheid, en uiteindelijk tot verlamming. Waarom zou je je dan ergens voor inzetten?"

Onverschilligheid

In Nederland neemt het aandeel jonge stemgerechtigden al jaren af en groeit het percentage oudere kiezers. De gemiddelde leeftijd van stemgerechtigden ligt deze verkiezingen rond de 50 jaar, bijna een op de drie is 65 jaar of ouder.

"Juist de jongeren van nu gaan in de toekomst hard geraakt worden door klimaatverandering", zegt Zieren. "Jongeren, met of zonder stemrecht, zouden beter betrokken moeten worden bij beslissingen over klimaatbeleid."

Onder jongeren die wel mogen stemmen, heerst volgens Zieren pessimisme dat hun stem toch niet veel uitmaakt. "Het onderwerp komt nauwelijks terug in politieke discussies, waardoor ze denken: mijn stem is niet zoveel waard. Het vertaalt zich ook naar gedrag: boeiend dat ik nog kleding uit China bestel, denken ze, het maakt toch niks uit."

Zieren vindt het kwalijk dat het onderwerp ontbreekt in campagnes en de media. "Politici en journalisten stoppen steeds meer met het benoemen van deze problemen. Bij het RTL-debat is het aan het einde heel kort gegaan over de toekomst van auto's op fossiele brandstof; dat staat zo ver van het onderwerp klimaat vandaan."

Politiek verslaggever Ewoud Kieviet:

"Waar het twee verkiezingen geleden nog een van de grote campagnethema's was, is nu het onderwerp klimaat bij veel partijen naar de achtergrond gedrukt. Dat komt omdat partijen andere onderwerpen belangrijker vinden, zoals wonen en defensie. Het inmiddels demissionaire kabinet vond klimaat ook geen prioriteit en heeft veel klimaatbeleid afgezwakt.

Bij GroenLinks-PvdA is het onderwerp niet meer het eerste, maar - na wonen - het tweede hoofdstuk van het verkiezingsprogramma en bij D66 zakte klimaat van hoofdstuk 1 naar 5. De VVD, die in het huidige kabinet de klimaatminster levert, maakte al langer geleden een grote ommezwaai. Klimaat komt nu niet meer in hun campagne voor.

Verschillende partijen maken de afweging tussen geld aan defensie, vanwege de nieuwe NAVO-norm, en klimaat. Daarnaast zeggen verschillende partijen dat de uitvoering van klimaatbeleid ingewikkelder is dan gehoopt vanwege een vol stroomnet en stikstofproblematiek."

Bij de 16-jarige Caesar Weenink leidt de afwezigheid van het onderwerp in de campagne tot een groot gevoel van machteloosheid. Hij is dagelijks in de natuur te vinden, waar hij niets liever doet dan vogels kijken of andere mensen enthousiasmeren over al het moois wat de natuur te bieden heeft.

Als bijbaantje geeft hij rondleidingen in de duinen bij Bakkum. "Ik zie de natuur om me heen veranderen: het aantal boerenlandvogels gaat achteruit, insecteneters hebben veel last van pesticiden. Maar de politiek is hier nauwelijks mee bezig. Je ziet de wereld instorten terwijl mensen dat ontkennen. Dat doet mij pijn."

Voor zijn gevoel komen politici niet na wat ze beloven, terwijl ze aan de macht zijn gekomen door die beloftes. "De natuur is heel belangrijk en staat onder hoge druk. We weten allemaal dat het ligt aan stikstof en klimaatverandering, en toch gebeurt er niks. Het belang wordt enorm onderschat en er wordt slecht mee omgegaan door de politiek in Nederland. De mensen om mij heen worden er pessimistisch van."

Toekomstvisie

Hoe het volgens Zieren van de Jonge Klimaatbeweging wel zou kunnen? "Maak het tastbaar. Politici zouden in toekomstvisies kunnen schetsen hoe we ervoor gaan zorgen dat we geen fast fashion meer kopen uit China, of overstappen op groene energie, of waar we over vijftig jaar ons eten vandaan halen. Als de politiek laat zien wat er wél mogelijk is, dan gaat de verbeeldingskracht omhoog en voelen jongeren zich minder machteloos."

Het muziekduo Suzan & Freek heeft voor het eerst na de kankerdiagnose van Freek in mei weer nieuwe muziek uitgebracht. "Het voelt kwetsbaar, spannend, maar ook fijn om een stukje van ons dagboek met jullie te delen", schrijft het koppel op Instagram.

In mei dit jaar maakte de 32-jarige Freek bekend dat hij uitgezaaide longkanker heeft en ongeneeslijk ziek is. "In de studio zijn en deze periode van ons af te kunnen schrijven, werkt voor ons therapeutisch," schrijven de twee op Instagram. "Het voelt goed om weer gewoon te doen wat we het allerliefste doen, maar dan een stukje dichter bij onszelf."

De twee, die eind dit jaar hun eerste kind verwachten, zeggen dat er zoveel is om over te schrijven. "Zonder dat we willen zwelgen in verdriet of zelfmedelijden, want er is ook zoveel moois om ons op te focussen."

Het nummer Niemand is vanaf vandaag te beluisteren:

Na de diagnose in mei zegden Suzan & Freek onmiddellijk alle concerten af die ze op de agenda hadden staan, waaronder een reeks uitverkochte optredens in de Ziggo Dome.

In juni werden ze met een minutenlang applaus verwelkomd tijdens hun emotionele terugkeer bij Concert at Sea op de Brouwersdam in Zeeland. Volgend jaar mei keren ze terug met zes eigen shows in het GelreDome. Drie van de zes shows zijn al uitverkocht.

Vanwege storm Benjamin vallen op Schiphol vanavond tientallen vluchten uit. Door de verwachte harde wind moeten reizigers ook rekening houden met vertragingen. Op de luchthaven van Rotterdam is vooralsnog maar één vlucht geannuleerd, maar ook daar is er sprake van vertraging bij inkomende vluchten.

In de westelijke kustprovincies geldt vanmiddag code oranje. Aanvankelijk zou die weerswaarschuwing pas in de avond van kracht zijn, maar het KNMI heeft besloten om code oranje eerder te laten gelden.

In Zeeland geldt de waarschuwing vanaf 14.00 uur, in Zuid-Holland vanaf 15.00 uur, in Noord-Holland vanaf 18.00 uur en op de Waddeneilanden vanaf 20.00 uur. Die laatste twee gebieden zullen ook morgenochtend nog last ondervinden, waardoor code oranje daar nog van kracht zal blijven.

Minder treinen in Zeeland

Voor de rest van Nederland is code geel al van kracht. In de kustprovincies kunnen er windstoten tot 120 kilometer per uur voorkomen. Het KNMI waarschuwt dan ook dat er bomen kunnen omwaaien en dat er kans is op schade en hinder voor het verkeer en het openbaar vervoer.

De NS treft in Zeeland voorzorgsmaatregelen en zet daar vanaf 15.00 uur minder treinen in tussen Roosendaal en Vlissingen. De vervoerder waarschuwt dat mensen ook rekening moeten houden met extra overstappen.

Op het spoor kan het zijn dat sommige werkzaamheden komen stil te liggen als het te hard waait, zegt ProRail. De spoorbeheerder en de vervoerders adviseren reizigers om in elk geval vandaag en morgenochtend de reisplanner in de gaten te houden en "indien nodig eerder naar huis te vertrekken".

Zware avondspits verwacht

Verwacht wordt dat de storm kan leiden tot een zware avondspits. Weggebruikers moeten rekening houden met stevige windvlagen, vooral bij het inhalen en rijden over bruggen. Ook verder landinwaarts kunnen harde windstoten voorkomen tot 90 kilometer per uur.

De storm heeft ook invloed op de veerdienst van IJmuiden naar het Engelse Newcastle. De minicruise van DFDS is geannuleerd en de veerboot Princess Seaways vertrekt niet om 17.30 uur, maar al om 15.00 uur.

In Zeeland zijn enkele scholen vanmiddag eerder dicht. Hier er daar in het land is er een enkele schademelding. In een woonwijk in Tilburg waaide een boom uit de grond waarna die terechtkwam op een muur, aldus Omroep Brabant.

En bij Oldeberkoop in Friesland raakte deze vrachtwagen van de weg, door de zware regenval:

Op diverse plekken worden voorbereidingen getroffen voor Benjamin. Wat betreft de voetbalwedstrijden van vanavond zijn er ook wat wijzigingen. De Europa League-wedstrijd tussen Feyenoord en Panathinaikos wordt vanwege de storm toch niet vanmiddag gespeeld, maar vanavond. De aftrap is om 21.00 uur.

Gisteren werd besloten om de aftrap naar voren te halen: van 18.45 uur naar 16.30 uur. Maar omdat vanochtend bleek dat het zwaartepunt van de storm eerder op de dag zou liggen, is vanmiddag besloten om de wedstrijd toch vanavond laat te spelen.

Ook de Conference League-wedstrijd tussen AZ en Slovan Bratislava in Alkmaar werd gisteravond naar voren gehaald, van 21.00 uur naar 18.45 uur. Die tijd blijft voorlopig staan, zei een woordvoerder van AZ aan het begin van de middag.

Weerman Marco Verhoef:

"Een opvallend detail bij deze situatie: voordat de wind echt gaat uitschieten, kan het vrijwel windstil zijn. De kern van het lagedrukgebied trekt namelijk pal over ons land. In die kern is vrijwel geen wind. Maar even ten zuiden van die kern, gaat het volop los.

Dat kan het verschil betekenen tussen windkracht 2 en windkracht 9, in een tijdsbestek van een kwartier en over een afstand van misschien maar 10 kilometer. Dus denk niet te snel 'het valt wel mee', want het kan ineens misgaan."

Bierbrouwer Heineken gaat de komende vijf jaar opnieuw flink in de kosten snijden. Jaarlijks verwacht het bedrijf dat er 400 tot 500 miljoen bespaard kan worden, wat een totale bezuiniging van 2 tot 2,5 miljard moet opleveren tussen nu en 2030. Dat maakt het bedrijf vandaag bekend, een dag na de presentatie van tegenvallende kwartaalcijfers.

De verkoop van de Heineken-bieren verloopt al langer moeizaam. Met name in Europa en Amerika valt de bierverkoop tegen. De omzet daalde in het laatste kwartaal met 4 procent. Naast Heineken horen ook merken als Amstel, Brand en Affligem tot het bedrijf.

In 2020 startte Heineken een vergelijkbare bezuinigingsronde van 3 miljard over vijf jaar.

Traag herstel

Naar eigen zeggen heeft Heineken nog altijd te maken met "traag herstel" van de verkoop van bier nadat deze flink is ingezakt tijdens de coronapandemie. Volgens topman Dolf van den Brink is het nodig om het bedrijf "fundamenteel te veranderen om aan kop te blijven".

Wel vertrouwt het bedrijf erop dat de groei weer ingezet kan worden. In landen met een opkomende economie kan veel meer bier verkocht worden, zegt het bedrijf. Met name in landen als India, Vietnam, Ethiopië en Mexico verwacht Heineken groei vanwege bevolkingsgroei en de opkomst van de middenklasse.

Banen

De bezuinigingen van de afgelopen jaren ging gepaard met het schrappen van 8000 banen. Volgens het bedrijf is die reorganisatie goed verlopen, maar is er meer voor nodig om wereldwijd marktleider te blijven.

Of de miljardenbezuiniging ten koste van banen wereldwijd gaat, wil Heineken nog niet zeggen. Vorige week maakte Heineken bekend dat er 400 kantoorbanen op het hoofdkantoor in Amsterdam zouden verdwijnen. De bierbrouwer gaat op andere plekken in de wereld juist kleinere kantoren openen.

Ook verwacht het bedrijf veel van digitalisering. Dat moet kosten besparen op de kantoren, maar ook in de bierfabrieken, zegt een woordvoerder van het bedrijf. Wat die digitalisering precies gaat betekenen legt Heineken niet verder uit.

De politie heeft in een woonwijk in Den Haag een vuurwerkbom gevonden met daarin het kruit van zo'n 120 cobra's. Het is volgens de politie de zwaarste vuurwerkbom ooit gevonden in de regio. Het had een huis compleet kunnen wegvagen.

Eén cobra heeft al de kracht van een handgranaat. "We zijn blij dat deze bom van straat is, maar we maken ons grote zorgen dat dit soort explosieven in omloop zijn", zegt plaatsvervangend politiechef Anja de Bruin tegen Omroep West.

De vuurwerkbom werd eerder deze maand ontdekt tijdens een actieweek waarin gericht gezocht werd naar illegaal vuurwerk. De eigenaar is een 22-jarige man bij wie in augustus al zwaar vuurwerk werd gevonden. Dat lag in hetzelfde schuurtje waar nu de bom lag. De politie doet geen uitspraken over waarom de man zulk zwaar vuurwerk in zijn bezit had.

Onder bedden

In de actieweek nam de politie bijna 4000 stuks vuurwerk in beslag en werden vijftien mensen aangehouden. Onder hen waren elf minderjarigen. De jongste was 14 jaar oud.

De politie noemt het "zorgelijk en opvallend" dat bijna al het aangetroffen vuurwerk lag opgeslagen in woningen en kelderboxen in woonwijken. "Bijvoorbeeld in en onder bedden en ruimtes met gevaarlijke bedradingen, terwijl een klein statisch vonkje al voldoende kan zijn om vuurwerk met flitspoeder te laten ontploffen", zegt De Bruin.

In september was het aantal ziekgemelde werknemers het hoogste in jaren. Het aantal ziekmeldingen was vorige maand 72 procent hoger dan in augustus. Daarmee zet de stijgende lijn in het aantal ziekmeldingen dit najaar stevig door, blijkt uit cijfers van arbodiensten ArboNed en HumanCapitalCare.

In augustus bereikte het verzuim al een recordhoogte met 4,4 procent, 0,9 procentpunt hoger dan dezelfde maand in 2019. De arbodiensten noemen die stijging opvallend, aangezien augustus de maand is met de minste ziekmeldingen. In september kwam daar een golf kortdurende ziekmeldingen bovenop, vanwege griepklachten.

Griepklachten alleen verklaren niet de stijgende trend, schrijven de diensten. Achter de tijdelijke pieken schuilt een probleem dat zwaarder weegt: de toename van dit verzuim is grotendeels toe te schrijven aan stressgerelateerde klachten.

Stressklachten

"We zien dat langdurig verzuim de afgelopen vijf jaar zelfs met 36 procent is toegenomen", zegt Iris Homeijer, directeur medische zaken van HumanCapitalCare, tegen de NOS. "Vooral het onderdeel stressgerelateerd verzuim. Dat kan gaan over een lichte overspannenheid tot een burn-out of nog langer durende psychische klachten."

Als de griep daarbovenop komt, zijn de mensen die misschien al op hun tenen lopen vanwege stress nog kwetsbaarder, aldus Homeijer. "Vooral in het mkb. Als men daar naast langdurig verzuim nog meer mensen moet missen, wordt dat voor degenen die nog werken steeds lastiger."

Stress is echt een breed, maatschappelijk probleem, zegt Homeijer. "Er is meer druk op de arbeidsmarkt, de werk-privébalans wordt lastiger en de druk neemt alsmaar toe. Werkgevers kunnen daar echt wat aan doen door in gesprek te blijven met hun werknemers."

Werknemers die steun ondervinden van de werkgever zijn volgens de directeur beter in staat werk en privé in balans te houden en door te blijven werken, "doordat er wellicht maatwerkoplossingen gevonden worden voor de werknemer".

Het Amerikaanse leger heeft dinsdag en woensdag in de Stille Oceaan voor de kust van Colombia twee boten met vermeende drugssmokkelaars vernietigd. De vijf opvarenden kwamen om.

Het was de eerste keer dat veronderstelde drugstransporten op de Stille Oceaan onder vuur werden genomen. Bij eerdere acties ging het steeds om aanvallen in de Caribische Zee, bij Venezuela.

"Het vaartuig was bij ons bekend als een vaartuig dat voor drugssmokkel werd gebruikt. Het volgde een drugssmokkelroute en had drugs aan boord", zei minister van Defensie Hegseth over de boot die dinsdag werd aangevallen.

Bewijs dat het om drugssmokkel ging, gaf hij niet. Wel toonde hij twee video's. Daarop zijn boten te zien die op hoge snelheid over het water gaan en plots exploderen.

De Amerikaanse acties in de Caribisch gebied hebben zeker 32 mensen het leven gekost. Ook in die gevallen werd niet duidelijk welk bewijs de Amerikanen in handen hadden dat het echt om drugssmokkelaars ging.

De Colombiaanse president Petro noemt het moord. "Of het nou om de Caraïben of de Stille Oceaan gaat, het Amerikaanse beleid is in strijd met de normen van het internationaal recht." Het vermoorden van verdachten geldt als een buitengerechtelijke executie: landen zijn verplicht te pogen personen te arresteren voor berechting als ze van drugssmokkel worden verdacht.

De Ecuadoriaanse president Noboa steunt de Amerikaanse regering juist. Hij is in eigen land in een felle strijd met drugsbendes gewikkeld. President Trump zegt dat bij iedere aanval levens van Amerikaanse drugsgebruikers worden gered.

Aanval op Venezuela

Trump dreigde ook opnieuw met aanvallen op Venezolaans grondgebied. Hij beloofde dat hij eerst het Amerikaanse parlement zal informeren. "Dat hoeven we niet te doen, dat wil ik graag."

Het Amerikaanse leger heeft de afgelopen tijd zijn aanwezigheid in het Caribisch gebied versterkt. De Venezolaanse president Maduro zegt dat zijn land 5000 Russische raketten heeft om de Amerikanen te bestrijden.

Het KNMI heeft code oranje vanwege storm Benjamin vervroegd. De storm werd eigenlijk pas vanavond verwacht, maar de waarschuwing geldt nu al vanaf 14.00 uur in Zeeland. Later volgen de andere westelijke kustprovincies, het IJsselmeergebied en de Wadden.

Er worden zware windstoten verwacht. In de kustprovincies zijn al wat voorbereidingen getroffen. "We maken ons weer stormklaar", vertelt directeur Harm Jansen van strandpaviljoen Prince George in Camperduin. "We halen onder meer de glazen ramen uit de serre, zodat die niet stukgaan", zegt Jansen tegen de regionale omroep NH.

In Noordwijk is het reuzenrad dat daar al maanden stond net op tijd voor de storm afgebroken. De attractie mocht eigenlijk tot en met 25 oktober blijven staan, maar de eigenaar is extra lang doorgegaan met afbreken vanwege de storm. "Alles is al beneden, dus het kan niet omvallen of wegwaaien", zegt Hans Imanse tegen Omroep West.

Veel strandtenthouders langs de Noordzeekust maken zich niet zo druk. Verschillende ondernemers uit Wassenaar en Katwijk laten weten hooguit de vlaggen naar beneden te halen.

De Veiligheidsregio Rijnmond laat weten dat de meldkamer van de brandweer donderdag extra bemand is, omdat in die regio veel meldingen van overlast en schade worden verwacht.

Code geel in rest van het land

In heel Nederland geldt al in de ochtend code geel. Door de wind kunnen bomen omwaaien en is er volgens het KNMI kans op schade en hinder voor verkeer en openbaar vervoer.

In de kustprovincies kunnen windstoten tot 120 kilometer per uur voorkomen. Rijkswaterstaat waarschuwt weggebruikers om rekening te houden met stevige windvlagen, vooral bij het inhalen en bij het rijden over bruggen.

De ANWB verwacht dat de storm kan leiden tot een zware avondspits. KLM verwacht dat de zware windstoten later vandaag "impact hebben op de operatie", zegt een woordvoerder tegen NH. Het is nu nog niet duidelijk om welke vluchten het gaat. Ook morgen verwacht KLM "mogelijk meer gevolgen" van het stormachtige weer.

Voetbalwedstrijden vervroegd

Op het Malieveld in Den Haag is vanavond de eerste voorstelling van Cirque du Soleil. Vooralsnog kan die gewoon doorgaan. "We houden de ontwikkelingen in de gaten om de veiligheid van de gasten en onze werknemers te verzekeren. De tent kan een windsnelheid van honderd kilometer per uur doorstaan", laat het circus weten.

De Europa Leaguewedstrijd tussen Feyenoord en Panathinaikos in De Kuip is vervroegd. De voetbalwedstrijd zou eigenlijk om 18.45 beginnen maar start nu om 16.30 uur. "Feyenoord realiseert zich dat deze wijziging zeer last-minute is en van invloed kan zijn op reeds gemaakte plannen, zeker voor supporters met een kaartje. Ook voor de club geldt echter dat hier sprake is van overmacht", schrijft Feyenoord in een verklaring.

Ook de aftrap van de wedstrijd van AZ tegen Slovan Bratislava in de Conference League is vervroegd en begint om 18.45 uur, in plaats van 21.00 uur.

Bij een militaire oefening in Duitsland is een militair gewond geraakt bij een schotenwisseling met de politie. Agenten hadden niet door dat de persoon met een geweer onderdeel uitmaakte van de oefening.

De politie werd gisteren gebeld door verontruste inwoners van de Zuid-Duitse plaats Erding die iemand zagen lopen met een geweer. De politie rukte daarop groot uit, met meerdere eenheden en een helikopter.

Wat de melders én de politie niet wisten was dat de gewapende persoon deel uitmaakte van de militaire oefening Marshal Power, waaraan momenteel zo'n 800 mensen meedoen. De oefening is bedoeld om de samenwerking tussen leger en hulpdiensten als politie en brandweer te verbeteren.

Oefenmunitie

Volgens dagblad Bild opende de militair het vuur met oefenmunitie in de veronderstelling dat de toegesnelde agenten onderdeel waren van de training. Die reageerden daarop met echte kogels. De politie van Beieren spreekt van "een misverstand ter plekke".

Eén militair raakte lichtgewond bij het incident. Hij heeft het ziekenhuis inmiddels alweer kunnen verlaten.