NOS Nieuws - Algemeen

Na de spectaculaire roof van de Roemeense kunstschatten uit het Drents Museum, afgelopen weekend, neemt de woede over de diefstal in Roemenië steeds verder toe. Premier Marcel Ciolacu zei in een persconferentie dat zijn land onderzoekt of het een schadevergoeding kan eisen, als de objecten niet terugkomen. De Nederlandse autoriteiten zijn volgens hem verantwoordelijk.

In Roemenië klinkt steeds luider de kritiek op de beveiliging rond de tentoonstelling in Assen. Het is voor veel Roemenen onbegrijpelijk dat er geen bewakers aanwezig waren bij de voor Roemenië belangrijke kunstschatten.

Ook bij de directeur van het Nationaal Historisch Museum kwam de roof enorm hard aan:

Een van de gestolen objecten is de gouden helm van Cotofenesti. Hoewel de waarde in goud uitgedrukt niet veel hoger dan honderdduizend euro ligt, is de culturele waarde voor Roemenië bijna niet uit te drukken. De diefstal van de helm wordt vergeleken met als de Nachtwacht hier in Nederland gestolen zou worden.

Premier Ciolacu begon in zijn verklaring ook over de beveiliging. "Zoals alle Roemenen ben ik woedend dat objecten uit de Roemeense schatten gestolen zijn uit een museum in Nederland waar geen bewakers waren."

Hij zei in contact te staan met de Nederlandse autoriteiten en waar mogelijk ons land te helpen bij het opsporingsonderzoek.

In Roemenië is ook kritiek op het feit dat de kunstschatten überhaupt zijn uitgeleend. De minister van cultuur zegt dat het contract met het Nederlandse museum onzorgvuldig is opgesteld.

Intussen is het Drents Museum in Assen nog altijd gesloten voor publiek. Het duurt nog tot het einde van de week voordat het de deuren weer kan openen.

De VVD blijft voorlopig tegen een algeheel vuurwerkverbod. "Daarmee los je de problemen niet op", zei Kamerlid Ingrid Michon. De VVD vindt dat er eerst gekeken moet worden naar hoe de politie en hulpdiensten beter beschermd kunnen worden. Daarmee is er nu nog geen meerderheid in de Tweede Kamer voor een landelijk verbod.

Vanmiddag is er een debat over de ongeregeldheden bij de jaarwisseling. In aanloop naar dat debat hebben VVD-Kamerleden vanmorgen gesproken over het dilemma in de fractievergadering. De VVD was altijd al tegen een algeheel verbod op vuurwerk.

"Met een algeheel verbod op siervuurwerk wordt niks opgelost. Het probleem zit namelijk in het illegaal vuurwerk. Dat is het probleem dat je moet zien aan te pakken", aldus Michon. Ze spreekt van het aanpakken van de uitwassen en doelt dan op het stenen gooien en het gooien van illegaal vuurwerk naar de politie.

Discussie in de partij

Michon zegt wel dat er discussie is binnen de VVD over het standpunt, zowel binnen de fractie als binnen de partij. "Maar we blijven bij ons standpunt dat we op dit moment tegen een algeheel vuurwerkverbod zijn."

Volgens Michon luistert de VVD wel naar de oproepen van onder meer de politie en andere hulpdiensten die al jaren pleiten voor een landelijk verbod. "Ik voel me zeer verantwoordelijk om voor de hulpdiensten te zorgen dat zij een normale dienst kunnen hebben tijdens de jaarwisseling. We nemen de oproep heel serieus."

Korpschef Janny Knol van de Nationale Politie noemt het absurd dat het gehele jaar geweld tegen hulpverleners niet door de beugel kan, maar dat tijdens de jaarwisseling een oogje dicht wordt geknepen. Ook gemeenten en alle ziekenhuizen riepen opnieuw op om de verkoop van consumentenvuurwerk volledig te verbieden.

Debat volgende maand

Volgende maand staat een debat over de initiatiefwet van GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren gepland. Dan moeten alle partijen een standpunt innemen.

De andere drie partijen binnen het kabinet, PVV, NSC en BBB, zijn tegen een algeheel vuurwerkverbod. Zij willen mensen de Nederlandse vuurwerktraditie om zelf vuurwerk af te steken, niet ontnemen.

"Mijn laatste beeld van Jurgen is dat hij met een grote glimlach de stof uitlegde, het volgende beeld is Jurgen in een kist in de hal van het Erasmus." Geneeskundestudent Jasper was op 28 september 2023 student-assistent van Jurgen Damen in het Erasmus MC. Hij stond naast hem toen Fouad L. binnenkwam en de huisarts en docent van dichtbij doodschoot.

Vandaag doet Jasper zijn verhaal in de rechtszaal. Hij is emotioneel, maar vastberaden en richt zich in zijn verklaring meermaals tot L. "Jij veranderde mijn leven in een hel. Ik ben nog dagelijks in paniek. Leven kan ik het niet noemen, ik overleef. Ik zie schot na schot voorbijkomen en schrik van harde geluiden. Het maakt me doodsbang."

Hij vertelt dat hij die dag voor het eerst samen met Jurgen lesgaf. "In deze les ervaren de studenten wat het is om patiënt te zijn en zijn ze ontkleed tot op het ondergoed. Heel belangrijk in die les is het gevoel van veiligheid, je bent er kwetsbaar. Dat gevoel van veiligheid is kapotgemaakt."

'Het is tijd, Jurgen'

Jasper vertelt dat de deur van het lokaal openging en dat hij dacht dat iemand zich vergiste in het lokaal. "Toen focuste jouw blik zich op Jurgen. Je liep tot nog geen twee meter bij me vandaan en toen zag ik een groen lampje op Jurgens borstkas. 'Het is tijd, Jurgen', zei je." Jasper en andere studenten vluchtten, terwijl L. de sprinklers uitzette en brand probeerde te stichten.

In de verklaring gaat het niet alleen over de angst die Jasper nog dagelijks voelt, maar ook over zijn schuldgevoel. "Ik heb Jurgen achtergelaten en lig elke nacht te bedenken hoe ik jou had kunnen tegenhouden. Er zijn momenten waarop het beter voelde om er niet meer te zijn, maar jij bent dat niet waard."

Jasper richt zich nogmaals tot Fouad L.: "Ergens kan ik je begrijpen. Je droom om dokter te worden viel in duigen. Je zei dat dat je roeping was. Maar kun je niet inzien dat je niet geschikt was als arts? Je hebt geen empathie, geen spijt. Jurgen heeft het met zijn leven moeten bekopen dat hij wilde voorkomen dat je zoveel mensen kwaad kon doen als arts."

Hij sluit zijn verklaring af met stevige woorden: "Ik wil dat je één ding goed onthoudt: ik ga wel arts worden, een goede arts, net als Jurgen. Een titel die jij nooit zal dragen. Bovenal zal ik een goed mens zijn, net als Jurgen. Iets wat jij nooit zult zijn."

Na Jasper maken ook een collega van Jurgen Damen en een andere student gebruik van hun spreekrecht. Fouad L. reageert koeltjes op de verklaringen, maar in zijn reactie blijkt toch voor het eerst iets van spijt. "Alle sprekers hebben mij wel geraakt. Ik denk dat ik nu beter besef wat dit met anderen heeft gedaan. Daarnaast wilde ik zeggen dat ik de studenten het beste wens."

'Glans weg uit mijn leven'

De dochter, vrouw en zus van Jurgen Damen laten een samenvatting van hun slachtofferverklaring voorlezen door de rechtbank. Zij zijn zelf niet aanwezig.

Zijn dochter maakte zich in eerste instantie geen zorgen toen ze hoorde over de schietpartij in het Erasmus MC. Toen haar appjes onbeantwoord bleven, werd ze ongerust. Toen de politie voor de deur stond raakte ze echt in paniek, blijkt uit de slachtofferverklaring.

De vrouw van Damen zegt dat de glans weg is uit haar leven. En ook zijn zus vertelt dat ze niet meer kan genieten van het leven en elke dag wakker wordt met een donkere wolk over alles heen. Ze is ook trots op wat hij heeft bereikt in zijn leven. "Hij stimuleerde zijn studenten om betere artsen te worden."

Moordplan

Het is de tweede dag van de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak. Fouad L. sprak gisteren zelf uitgebreid in de rechtszaal. Hij vertelde daar dat het uitvoeren van het moordplan was "als het uitvoeren van een recept. Er moest een script worden afgedraaid, zo simpel was het."

De 33-jarige L. vertelde ook hoe hij kwam tot het plan voor de moorden op zijn buurvrouw, haar 14-jarige dochter en een van zijn docenten. Hij zei dat hij sinds zijn vijfde dokter wilde worden, in 2012 geneeskunde ging studeren, maar tijdens zijn opleiding voor zijn gevoel werd tegengewerkt door docenten. Hij werd meermaals geschorst en ontwikkelde een "extreme, oncontroleerbare woede".

Toen L. ontdekte dat hij zijn diploma niet zou krijgen, ontstond er "een heel verschrikkelijk plan", zei hij maandag:

Morgen komen de nabestaanden van de buurvrouw en haar dochter aan het woord.

Betogers hebben in de Congolese hoofdstad Kinshasa ambassades aangevallen, onder meer die van Nederland. Volgens persbureau Reuters zijn ook de diplomatieke posten van de VS, Frankrijk, Rwanda, Uganda en Kenia aangevallen.

Bij de Nederlandse ambassade, die een gebouw deelt met België, werd brand gesticht bij de ingang, meldt het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens een Nederlandse woordvoerder zijn er inmiddels Congolese veiligheidstroepen aanwezig om het gebouw te beschermen "en lijkt de situatie zich te stabiliseren".

Beelden bij de ambassade:

Beelden op sociale media tonen dat er ook bij de Franse ambassade brand is gesticht, volgens een anonieme medewerker zijn betogers er niet in geslaagd binnen te komen. De brand is inmiddels geblust.

De onrust in Kinshasa volgt op de val van de belangrijke Oost-Congolese stad Goma. Rebellen van verzetsgroep M23 trokken die stad die meer dan een miljoen inwoners heeft maandag binnen en ontwapenden regeringstroepen. Het is onduidelijk of de regeringstroepen helemaal zijn verdreven. Het vliegveld is gesloten, wegen zijn geblokkeerd.

"De humanitaire situatie in en rond Goma blijft uiterst zorgelijk", liet de VN vanmorgen weten. "Vanochtend is op meerdere plaatsen geweer- en mortiervuur gehoord. Op straat liggen veel doden. Ziekenhuizen worstelen met de toestroom van gewonde mensen." Ook zijn er meldingen over verkrachtingen en plunderingen.

Rwanda

M23 wordt volgens de VN geholpen door het leger van buurland Rwanda. De regering van dat land ontkent dat. Vermoedelijk hebben de rebellen het gemunt op de kostbare mineralen en metalen die in het gebied te vinden zijn.

Rwanda heeft vorig jaar wel toegegeven dat er Rwandese militairen in Oost-Congo zijn. Die beschermen Rwanda's grenzen tegen aanvallen, zegt een woordvoerder van het leger. Volgens de VN bestaat de Rwandese legermacht uit 4000 militairen.

Op onderstaande kaart is de afstand tussen Kinshasa en Goma goed te zien:

De betogers in Kinshasa vielen uit woede over de rol die Rwanda zou spelen ambassades aan. Ze eisen dat de regeringen van die landen Rwanda veroordelen voor de escalatie van het conflict in het oosten van Congo. "Ze moeten Rwanda zeggen dat het moet stoppen met dit avontuur", zei een van de betogers tegen persbureau AP.

Mogelijk was de aanval op de Nederlandse ambassade vooral gericht tegen ambassade van België, de vroegere kolonisator van Congo

Nederlanders

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken noemt het vreselijk dat buitenlandse vertegenwoordigers worden aangevallen bij de protesten. Hij waarschuwt dat Nederlanders binnen moeten blijven omdat ze doelwit kunnen worden. Hij noemt het "onze absolute prioriteit om de veiligheid van onze collega's te garanderen in deze ernstige situatie".

Zijn Franse collega Barrot noemt de aanvallen onaanvaardbaar. "Er wordt alles aan gedaan om de veiligheid van onze medewerkers en onderdanen te garanderen."

De politie heeft traangas ingezet om de mensenmassa uiteen te drijven. Volgens de Congolese minister van Communicatie is de rust daarop inmiddels teruggekeerd in de stad.

Onder druk van maandenlange protesten in Servië treedt de premier van het land af. Op een persconferentie zei premier Milos Vucevic dat hij hoopt dat zijn aftreden helpt om de spanningen in het land te verminderen. "Ik roep iedereen op om te kalmeren en weer met elkaar in gesprek te gaan."

In Servië wordt al maandenlang en massaal tegen de regering geprotesteerd. Vrijdag gingen nog duizenden mensen de straat op in de hoofdstad Belgrado. De protesten richten zich met name tegen president Aleksandar Vucic.

De demonstranten eisen dat hij verantwoordelijkheid neemt voor het instorten van de overkapping van een treinstation in de tweede stad van het land, Novi Sad. Daarbij kwamen begin november vijftien mensen om het leven.

Het station was net gerenoveerd. De demonstranten zeggen dat het instorten van het dak mede te wijten is aan corruptie bij de overheid. Zowel bij de aanbesteding van openbare projecten als bij toezicht op de uitvoering gaat het volgens de betogers mis. Vlak na de ramp stapte al de minister van Transport op. Hij wordt samen met andere overheidsfunctionarissen en ontwerpers en bouwers van het station aangeklaagd.

Dit zijn beelden van de protesten en het aftreden van de premier:

Vucevic geeft als directe reden dat hij zich verantwoordelijk voelt voor aanvallen op demonstranten in Novi Sad, gisteravond. Toen werd er voor een kantoor van zijn partij, de Servische Progressieve Partij, geprotesteerd. Leden van de partij kwamen het kantoor uit en gingen de demonstranten met onder meer honkbalknuppels te lijf. Ook de burgemeester van de stad en lid van dezelfde partij, Milan Duric, treedt om deze reden af.

Een 42-jarige man uit de Amerikaanse staat Indiana is enkele dagen nadat hij gratie had gekregen voor de Capitoolbestorming doodgeschoten door de politie. De man bleek een wapen op zak te hebben toen hij werd aangehouden bij een verkeerscontrole. Nadat er ruzie was ontstaan, opende een agent het vuur.

Matthew Huttle was nog maar net vrij na een veroordeling voor zijn rol in de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Trump-aanhangers probeerden toen te voorkomen dat de verkiezingswinst van de Democraat Biden werd bekrachtigd.

Huttle was met een oom naar Washington gereisd om het protest bij te wonen. Bij zijn veroordeling vorig jaar zomer zei hij geen bevlogen aanhanger van Trump te zijn; hij wilde gewoon een moment in de Amerikaanse geschiedenis meemaken. Ook had hij weinig om handen na een eerdere gevangenisstraf voor een verkeersovertreding.

De rechter gaf hem zes maanden cel omdat hij illegaal het Capitool had betreden. Zijn oom, die ook een agent aanviel bij de bestorming, kreeg vijf jaar.

Op de dag van zijn inauguratie verleende Trump gratie aan zo'n 1500 personen die waren veroordeeld of vervolgd voor de bestorming, onder wie Huttle en zijn oom. Van een handjevol zwaargestrafte leiders van het protest zette de nieuwe president de straf om in de tijd die ze al hadden vastgezeten.

Waarom de politie precies Huttle aan de kant zette en hoe die confrontatie kon uitlopen op een dodelijk schietpartij, is nog niet bekend. De agent is lopende het onderzoek op non-actief gezet.

Zeker vier basisscholen in Noord-Holland zijn gestopt met de doorstroomtoets bij leerlingen van groep 8. De toets is wettelijk verplicht, maar de scholen leggen de keuze bij de ouders. De Onderwijsinspectie doet onderzoek en sluit maatregelen tegen de scholen niet uit.

Drie van de vier basisscholen die nu weigeren vallen onder dezelfde koepel, Stichting Spaarnesant uit Haarlem. De bestuurder daarvan noemt de verplichte toets een "idioot middel" dat leerlingen vooral onderling vergelijkt. Zijn scholen willen weten hoe het met de individuele ontwikkeling van leerlingen gaat, maar dat vertellen deze toetsen volgens hem niet.

Nog eens dertig scholen overwegen de toets te schrappen, schrijft de Volkskrant.

De doorstroomtoets wordt vanaf deze week weer afgenomen; een belangrijk moment voor de 175.000 leerlingen die in groep 8 zitten. De toets werd vorig schooljaar ingevoerd. Hij test de reken- en taalvaardigheid van de leerling en is aanvullend op het advies van de school zelf. Het idee daarachter is dat het een objectiever beeld geeft, wat kansenongelijkheid in het onderwijs moet terugdringen.

Inspectie overweegt maatregelen

De vier scholen die weigeren, zeggen dat zo'n 80 procent van de ouders ervoor kiest om hun kinderen niet mee te laten doen aan de toets. De scholen zijn ervan overtuigd dat er voor de kinderen geen negatieve gevolgen zijn.

De Onderwijsinspectie hoorde naar eigen zeggen pas afgelopen week dat de scholen hiermee bezig zijn. De scholen spreken dat tegen en zeggen dat de inspectie in een vroeg stadium is geïnformeerd.

De inspectie heeft ze formeel laten weten dat ze in overtreding zijn als ze de toets niet afnemen. Een woordvoerder benadrukt dat de Onderwijswet op dit vlak heel zwart-wit is en geen ruimte biedt aan scholen om ouders de keuze te geven. Als scholen blijven weigeren, volgt een heel traject aan maatregelen, waarbij ze uiteindelijk gekort kunnen worden in hun middelen.

De inspectie zegt dat ze pas over enkele jaren met zekerheid kan zien wat de effecten zijn van de doorstroomtoets. Dan zijn er voldoende cijfers over de zogenoemde op- en afstroom. Dat is de term die wordt gebruikt voor leerlingen die van niveau wisselen.

Meer kansengelijkheid, of juist minder?

Aanvankelijk leidde dit nieuwe systeem tot de gewenste resultaten. Meer leerlingen kregen een hoger advies, met name kinderen uit gezinnen die als kansarm worden bestempeld. Maar na onderzoek bleek ook dat er grote verschillen waren tussen de verschillende aanbieders van toetsen. De belangenbehartiger van het primaire onderwijs, de PO-Raad, concludeerde zelfs dat de kansengelijkheid was afgenomen door de nieuwe opzet.

Om de verschillen tussen de aanbieders aan te pakken, wil de Tweede Kamer dat het aantal aanbieders wordt teruggebracht, waar de Kamer eerder juist voor meer concurrentie pleitte. Onlangs is er een voorstel aangenomen om tot één aanbieder te komen, omdat de toetsresultaten verschillen per aanbieder.

Minister: schrappen is heel slechte zaak

Staatssecretaris Paul (Onderwijs) zei vandaag in het Vragenuurtje dat zij hard bezig is om die wens van de Kamer uit te voeren, maar dat het niet "met een druk op de knop" is geregeld. Bovendien vroegen de scholen destijds juist om verschillende aanbieders, zodat ze een toets konden kiezen die bij hun onderwijsvisie past, betoogde Paul. "Maar ik ben niet getrouwd met al die toetsen." Later dit jaar komt ze met een concreet voorstel.

D66 had de staatssecretaris naar de Kamer geroepen vanwege berichten dat scholen zo veel moeite hebben met de doorstroomtoets, dat ze die niet afnemen. "Een hele slechte zaak", vindt Paul. "De toets is niet meer of minder dan een objectieve second opinion, naast het schooladvies. De inspectie zit hier bovenop."

Een deel van de Kamer heeft begrip voor de problemen van scholen met de doorstroomtoets. De partijen vinden dat die veel te belangrijk wordt gemaakt en dat kinderen "te vroeg in een hokje worden gestopt". "De keuze van een school voor een bepaalde toets is bepalend voor de kansen van leerling in de rest van zijn leven", zei D66-Kamerlid Rooderkerk.

De scholen in Haarlem die afzien van de doorstroomtoets hopen dat de kwestie bij de rechter zal komen. De scholen laten zich niet ontmoedigen door eventuele sancties van de Onderwijsinspectie.

Marten Elkerbout, de bestuurder van de stichting waar de scholen onder vallen, zegt daarover: "Ik ben benieuwd hoe de rechter dit gaat afwegen. De doorstroomtoets is maar een subartikel in de wet. Bovenaan staat de opdracht aan het onderwijs om kinderen een doorlopende en brede ontwikkeling te laten doormaken en te zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat. Kinderen met elkaar in competitie brengen, staat daar haaks op."

In Rotterdam is vannacht een pizzeria beschoten. Bij hetzelfde pand aan de Vuurplaat waren vorig jaar in korte tijd drie explosies.

De beschieting vond plaats rond 03.30 uur. Er raakte niemand gewond. Wel is een raam beschadigd. Er is nog niemand aangehouden.

De pizzatent was vorig jaar oktober al het doelwit van meerdere ontploffingen. In een week tijd waren er drie explosies. In verband met die aanslagen zijn drie 15-jarigen aangehouden, schrijft Rijnmond.

Waarom de zaak doelwit van explosies en beschietingen is, is nog onduidelijk. Ook is niet bekend of de incidenten met elkaar te maken hebben. Volgens de regionale omroep is de beschieting van vannacht opmerkelijk, omdat de pizzeria enkele weken geleden failliet is verklaard.

Het onderzoek in België naar de Bende van Nijvel wordt toch niet stopgezet. Een kentekenplaat op een auto die mogelijk door een van de daders is gebruikt, kan mogelijk dan toch tot een doorbraak leiden. De advocaat van een van de slachtoffers heeft het onderzoek naar de kentekenplaat afgedwongen bij justitie.

De roofbende hield België met een reeks gewelddadige misdaden vanaf 1982 jarenlang in zijn greep. Op de dag van de bloedigste overval in 1985, op een supermarkt van Delhaize in Aalst, werden acht mensen doodgeschoten, onder wie twee meisjes van 9 en 14 jaar.

Op die avond is een kentekenplaat genoteerd. "Twee mannen, die toen jongetjes waren van 7 en 9, hadden als hobby het noteren van nummerplaten van alle auto's die voorbijkwamen", legt VRT-journalist Philip Heymans uit.

De jongens hadden de avond van de overval een Volkswagen Golf en een lichtgekleurde Mercedes voorbij zien rijden. "Van de Golf werd de hele nummerplaat genoteerd. Die van de Mercedes, met een Nederlands kenteken, werd voor de helft opgeschreven."

Nooit diep op ingegaan

Dit zijn ook voertuigen waarvan getuigen hebben gezegd dat ze gezien zijn bij de overval in Aalst. Toch zijn die jongens destijds nooit ondervraagd. "De advocaat van de nabestaanden van een van de slachtoffers heeft justitie nu zover gekregen dat ze toch worden gehoord", zegt Heymans. Dat is niet eerder gedaan omdat rechercheurs destijds hadden bepaald dat het verhaal niet kon kloppen.

"Dat was omdat het te donker zou zijn geweest op het tijdstip waarvan de jongens hadden gezegd dat ze de auto's voorbij zagen komen. Gedacht werd dat ze het verward hadden met een andere avond", zegt de journalist. "Maar de advocaat heeft nu voor gepleit dat er in ieder geval eens met de mannen wordt gepraat."

Dat het na 40 jaar nog altijd niet gelukt is om de daders te vinden, komt volgens Heymans doordat er vanaf het begin veel misging. "De misdaden gebeurden op verschillende plaatsen in België, waardoor verschillende parketten betrokken waren."

Het duurde vervolgens lang voordat al die onderzoeken waren samengevoegd. "Men is in verschillende richtingen gaan zoeken en daardoor is het echt zo'n kluwen geworden. Het is een dossier van meer dan één miljoen pagina 's, je hebt al een paar jaar nodig om het te lezen."

Een terugblik op de Bende van Nijvel:

Om alsnog een doorbraak te forceren, werd het onderzoek in 2018 overgedragen aan het Belgische federale parket. Zes jaar later werd besloten om de zaak te sluiten. "Het is destijds gewoon van bij het begin zo fout gelopen dat het nu niet meer op te lossen valt", zegt Heymans.

Ook bestonden er veel theorieën. Er werd gespeculeerd dat politiemensen betrokken waren, mede door de precisie waarmee de overvallers te werk gingen. De theorie ontstond dat de bende een extreemrechts politiek motief had en dat de leden werkten bij de politie en het leger, maar dat is nooit bewezen. Ook werd er gezegd dat de Amerikaanse inlichtingendienst CIA erbij betrokken zou zijn geweest.

Nu blijft de theorie van de nummerplaten nog over. "De advocaat van het slachtoffer van de supermarktoverval in Aalst zegt dat een nummerplaat gelinkt kan worden aan een drankenhandel die leverde aan een restaurant waarvan de eigenaar is vermoord. Dat is een moord die wordt toegeschreven aan de Bende van Nijvel. Daarbij zou die drankenhandel ook drank hebben geleverd aan het leger hier in België en dan zit je weer op dat spoor van die militairen die misschien betrokken waren", zegt Heymans.

Tegen de VRT spreekt de advocaat zijn verbazing uit dat er niet eerder goed naar de nummerplaten is gekeken. "De zaak Dutroux is opgelost met een halve nummerplaat. Hier heb je de volledige en dan is die niet eens onderzocht?"

Mochten ook de kentekenplaten tot niets leiden, dan hoeft dat volgens hem niet het einde te betekenen. Tegen De Morgen zegt hij nog "enkele andere troefkaarten" achter de hand te hebben. Wat die zijn, wil hij nog niet zeggen.

De kans dat een meerderheid in de Tweede Kamer een vuurwerkverbod gaat steunen, wordt steeds groter. Vandaag is er een debat over de ongeregeldheden bij de jaarwisseling. Alle ogen zijn gericht op de VVD, die openlijk twijfelt.

Bij de afgelopen jaarwisseling werden 224 politiemensen en 44 andere hulpverleners slachtoffer van geweldsincidenten, stelt de Nationale Politie. Dat is meer dan in voorgaande jaren, en daardoor neemt de roep om een vuurwerkverbod toe.

Korpschef Janny Knol van de Nationale Politie pleitte aan het begin van het nieuwe jaar meteen voor een landelijk verbod. En gemeenten en alle ziekenhuizen riepen eveneens op om de verkoop van consumentenvuurwerk te verbieden.

Knalvuurwerk is al sinds 2020 verboden. En Knol zei gisteren nog eens op X dat het goed is dat steeds meer partijen zich uitspreken voor een algeheel verbod, waardoor dus ook siervuurwerk illegaal wordt.

"Het is toch absurd dat het gehele jaar door geweld tegen hulpverleners niet door de beugel kan en we tijdens de jaarwisseling als maatschappij een oogje dichtknijpen?", zei de korpschef.

Initiatief GL-PvdA en Partij voor de Dieren

GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren zijn al langer voor een totaalverbod. Deze partijen schreven eerder een initiatiefwetsvoorstel om alleen de verkoop van licht vuurwerk als knalerwten en sterretjes nog toe te staan.

Zij zetten dit ruim twee jaar geleden on hold omdat ze ervan uitgingen dat het verworpen zou worden, maar hebben het eerder deze maand weer afgestoft omdat er nu wel een meerderheid in de Tweede Kamer gloort.

"De kans dat een verbod op consumentenvuurwerk er gaat komen, is nog nooit zo groot geweest", zei Kamerlid Klaver (GroenLinks-PvdA) vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal.

Zijn collega Kostic (Partij voor de Dieren) voegde daaraan toe dat het met een landelijk verbod gemakkelijker wordt voor de politie om te handhaven. "Want dan kunnen ze bij elke knal optreden. Dan hoeven ze niet eerst te kijken, is het nou legaal of niet."

Nu nog geen meerderheid

Er is nu nog geen meerderheid voor een algeheel verbod, maar een aantal partijen is aan het bewegen. Vorige week maakte het CDA, dat altijd tegen was, een draai. Partijleider Bontenbal zei het onacceptabel te vinden dat agenten, brandweer en andere hulpverleners tijdens de jaarwisseling als "schietschijf" worden gebruikt.

Denk overweegt nu ook om zich bij de voorstanders aan te sluiten. En regeringspartij VVD, die de doorslag kan geven, twijfelt openlijk. Partijleider Yesilgöz zei vorige week dat het een dilemma is. "Je moet wel eerlijk zijn. Lost het echt iets op of haal je iets weg bij mensen die er eigenlijk helemaal geen kwaad mee deden? Daar moet je het over hebben."

De VVD-Kamerleden zullen dat dilemma, in aanloop naar het debat van vanmiddag, vanmorgen nog eens bespreken in de fractievergadering. De verhouding tussen de voor- en tegenstanders binnen de partij zou ongeveer fifty fifty zijn.

Er zitten veel burgemeesters en andere bestuurders in de VVD-achterban. "En het wordt voor hen steeds lastiger om uit te leggen dat je wel achter de politie staat, maar dat die politiemensen met de jaarwisseling elke keer weer belaagd worden met vuurwerk", zegt politieke verslaggever Ewoud Kieviet.

'Niet alle problemen opgelost'

Er zijn dus signalen dat er een meerderheid in de Tweede Kamer zit aan te komen. De vraag is nog wel of er vandaag al duidelijkheid komt. Het debat gaat over "de ongeregeldheden tijdens de jaarwisseling".

Het begint om 16.30 uur en is live te volgen op NPO Politiek en Nieuws

Op 19 februari staat een debat over de initiatiefwet van GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren gepland, en dan moeten alle partijen een standpunt innemen.

In het kabinet zijn drie van de vier partijen tegen een algeheel vuurwerkverbod: PVV, NSC en BBB. Zij willen mensen de Nederlandse vuurwerktraditie om zelf vuurwerk af te steken, niet ontnemen.

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid zei gisteren bij RTL Nieuws dat hij goed naar de Tweede Kamer gaat luisteren vandaag en dat het besluit daar genomen moet worden, maar dat hij ook vindt dat er iets moet veranderen.

"Ik zie de voordelen van een vuurwerkverbod en ik hoor de roep van de politie", zei hij. Maar hij waarschuwde ook dat met zo'n verbod niet ineens alle problemen met oud en nieuw zijn opgelost. "Die winstwaarschuwing geef ik er van tevoren wel bij."

De rechtbank in Den Haag buigt zich vandaag over de vraag of zaaddonor Jonathan Meijer filmpjes mag blijven maken op sociale media. Ouders van donorkinderen die met zijn zaad zijn verwekt eisen in een kort geding dat hij stopt met de filmpjes waarin hij zich richt tot de kinderen.

Meijer kwam in 2023 in het nieuws, omdat ouders eisten dat hij zou stoppen met het doneren van zijn zaad aan wensouders. Met zijn zaad waren toen al vele honderden kinderen verwekt. De rechter ging mee in de eis en legde een dwangsom op van 100.000 euro per nieuw kind.

De zaak kreeg internationaal aandacht en leidde tot de Netflix-documentaire The Man with 1000 Kids.

Contact zoeken

Nu stappen ouders van donorkinderen opnieuw naar de rechter, omdat ze willen dat Meijer stopt contact te zoeken met de kinderen via het internet. Hij zou zich in zijn video's indirect bemoeien met de opvoeding en afgeven op de ouders. Daarbij noemde hij hen bij naam en toonde herkenbare foto's.

"De hoeveelheid filmpjes die hij plaatst, is explosief gestegen. Om de twee, drie dagen wordt er wel weer een nieuw filmpje geplaatst over een onderwerp dat hij belangrijk vindt", zegt moeder Natalie Dijkdrenth.

Ze wijst erop dat Meijer zich daarbij soms expliciet richt tot zijn donorkinderen. "Het is zeker een manier geworden om zijn donorkinderen te bereiken."

Op zijn YouTube-kanaal geeft Meijer bijvoorbeeld tips hoe een man een traditionele vrouw aan de haak kan slaan. Ook geeft hij voedingsadviezen en investeringstips. Daarnaast gaf hij er ook kritiek op de ouders die hebben meegewerkt aan rechtszaken tegen hem of de documentaire. In aanloop naar het proces vandaag verwijderde hij al enkele van die video's.

Niet als vaderfiguur

Ties van der Meer van de Stichting Donorkind staat de ouders bij in hun rechtszaak. Hij erkent dat het een zwaar middel is om iemands vrijheid van meningsuiting te beperken, maar zegt dat Meijer het er zelf naar heeft gemaakt. Zo zou hij zich niet houden aan de afspraak in donorcontracten dat hij zich niet als vaderfiguur opstelt.

"De ouders stappen naar de rechter, omdat gewoon overleg niet voldoende oplevert", legt hij uit. "Het kost heel veel werk om met ieder gezin af te stemmen, dat snappen wij ook, maar het is ook iets wat meneer Meijer door over zijn gedrag te liegen zelf heeft veroorzaakt."

Van der Meer, zelf donor, zegt te betreuren dat een gang naar de rechter opnieuw nodig is. "In principe is het heel gezond als je als kind gewoon contact kan hebben met je biologische familie. Maar het is wel de bedoeling dat donoren en ouders dat samen goed afstemmen, omdat het kind er anders tussenin komt te zitten."

"Voor deze kinderen komt het veel harder binnen als hun biologische vader iets zegt, dan wanneer het gewoon een willekeurige influencer is."

Door een kapotte bovenleiding rijden er sinds vanochtend geen treinen tussen Utrecht en Amersfoort. De NS meldt dat de problemen tot ten minste 15.00 uur duren.

De bovenleiding ging vanochtend door onbekende oorzaak kapot ter hoogte van Den Dolder. Drie treinen op het traject strandden daardoor. Twee van de drie konden zelf terugkeren naar Utrecht Centraal, de derde trein moest worden geëvacueerd. Dat gebeurde met een trein op het spoor ernaast, waarbij de passagiers op loopplanken van de ene naar de andere trein konden komen. De evacuatietrein reed vervolgens ook naar Utrecht.

Reizigers tussen Utrecht en Amersfoort krijgen het advies om te reizen via Hilversum. Ook rijden er bussen. Tussen Soest Zuid, Soest en Soestdijk rijden taxibusjes.

Het Drents Museum in Assen gaat vrijdag weer open, na de kunstroof van afgelopen weekend. Het museum laat in een verklaring weten nog tijd nodig te hebben voor het lopende onderzoek, herstelwerkzaamheden en voor de opbouw van de nieuwe tentoonstelling.

Bij de diefstal in de nacht van vrijdag op zaterdag werden topstukken uit Roemenië gestolen. Het gaat om de zogenoemde gouden Dacische helm van Cotofenesti, die in Roemenië een iconische status heeft, en drie gouden armbanden. Het museum had deze voorwerpen te leen van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest.

Politieonderzoek

Er is nog niemand aangehouden voor de kunstroof. De politie deelde dit weekend beelden van de roof, waarop te zien is dat drie mensen een buitendeur openbreken. Ook was er een explosie. Bij de politie zijn meer dan honderd tips binnengekomen.

Ook is gisteren bij het museum een voorhamer gevonden, die mogelijk is gebruikt bij de inbraak. Agenten vonden die hamer in het water op het terrein van het museum, vlak bij de deur waar de inbrekers naar binnen waren gedrongen.

Roemeens museum uit protest gesloten

In Roemenië komt het nieuws over de kunstroof hard aan. Zo is er kritiek op de bruikleenovereenkomst tussen de twee musea. Uit protest blijft het Nationaal Brukenthalmuseum in de stad Sibiu deze week gesloten, meldt RTV Drenthe.

Het museum, met veel Nederlandse en Vlaamse werken, schrijft in een verklaring dat het hiermee aandacht wil vragen voor de beveiliging van nationaal cultureel erfgoed en andere musea en medewerkers wil steunen.

ING verkoopt zijn Russische activiteiten aan een Russische investeerder. In een persbericht meldt de grootste bank van Nederland dat daarmee een eind komt aan de aanwezigheid van ING in Rusland.

De verkoop gaat gepaard met een fors verlies, zo waarschuwt ING. Het concern verkoopt de Russische tak met een verlies van 400 miljoen euro. De overeenkomst drukt in totaal voor 700 miljoen euro op de resultaten.

ING heeft naar eigen zeggen de activiteiten in Rusland op een laag pitje gezet sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022. Zo heeft de bank sindsdien geen nieuwe Russische bedrijven als klant aangenomen en is de kredietverlening aan Russische klanten met meer dan 75 procent verminderd. Daarnaast heeft de bank de Russische tak losgetrokken van de systemen en netwerken van ING.

Geen toekomst in Rusland

Topman Steven van Rijswijk zei twee jaar geleden al dat ING geen toekomst zag voor zichzelf in Rusland. "We zouden er liever niet actief zijn."

Maar volgens hem kon ING niet zomaar de deur achter zich dichttrekken in Rusland: "Als bank is onze kernactiviteit het verstrekken van leningen. Eenzijdig de relatie met Russische bedrijven beëindigen, betekent in feite het geld weggeven, wat ons in de huidige omstandigheden met name onwenselijk lijkt." De Russische tak van ING had alleen zakelijke klanten.

Volgens ING duurt het nog even voordat de Russische activiteiten daadwerkelijk zijn verkocht. Er is nu een overeenkomst getekend waarin ook is afgesproken dat de investeerder het personeel overneemt. ING verwacht dat de verkoop in het derde kwartaal van 2025 kan worden afgerond.

Deze verkoop betekent niet dat ING helemaal geen zaken meer doet met Russen. De bank heeft aan Russische klanten nog zo'n 1 miljard euro uitgeleend via andere onderdelen dan de Rusland-tak. ING schrijft in het persbericht dat de bank bezig is om dat bedrag te verkleinen.

De A12 is in de richting van Den Haag na knooppunt Gouwe afgesloten geweest vanwege een ongeluk. Rond 08.00 uur stond er een file vanaf Woerden. De vertraging liep op tot meer dan een uur. Rond 09.30 uur waren twee rijstroken weer open en loste de file op.

Het ongeluk gebeurde tussen het knooppunt bij Gouda en de afrit Bleiswijk. De A12 heeft daar drie rijstroken per richting. In de file gebeurde ter hoogte van Waddinxveen nog een ongeluk, wat de situatie verergerde.

Rijkswaterstaat had een omleidingsroute ingesteld via de N11 en de A4. Ook op die route was het de hele ochtend druk.

Het ministerie van Justitie in de Verenigde Staten heeft ambtenaren die werkten voor een speciaal team dat strafrechtelijk onderzoek deed naar Donald Trump ontslagen. Volgens een woordvoerder van het ministerie zijn de dienstverbanden beëindigd van mensen "die een belangrijke rol speelden bij het vervolgen van president Trump".

Waarnemend procureur-generaal James McHenry zegt dat hij "de functionarissen niet vertrouwt om te helpen bij het uitvoeren van de agenda van de president". Het is niet duidelijk hoeveel medewerkers zijn ontslagen.

De medewerkers zaten in het onderzoeksteam van de speciale aanklager Jack Smith. Hij was in 2022 aangesteld om Trump te vervolgen in twee geruchtmakende zaken. De ene zaak draaide om het feit dat Trump na zijn eerste presidentschap documenten in zijn bezit had in zijn verblijf Mar-a-Lago in Florida, die staatsgeheimen bevatten. Hij zou deze documenten ook hebben gedeeld met mensen die er geen toegang toe zouden mogen hebben.

Capitoolbestorming

In de tweede strafzaak werd Trump ervan verdacht dat hij had geprobeerd om zijn verkiezingsnederlaag in 2020 op illegale wijze ongedaan te maken, onder meer door ambtenaren onder druk te zetten en door zijn aanhangers op te roepen naar het Amerikaanse parlement te trekken.

Trump heeft de afgelopen jaren meermaals gezegd dat hij het slachtoffer werd van "een politieke heksenjacht". Smith zelf nam ruim een week voor Trump werd geïnaugureerd al ontslag. Zijn vertrek kwam niet onverwacht. De onderzoeken lagen sinds de verkiezing van Trump al langer stil, aangezien justitie zittende presidenten niet vervolgt.

Vlak voor hij vertrok publiceerde Smith nog wel een rapport waarin hij concludeerde dat Trump zich schuldig heeft gemaakt aan een "ongekende criminele poging" om aan de macht te blijven. In het rapport stond dat Trump willens en wetens valse beweringen deed van verkiezingsfraude. "Het bewijsmateriaal toont aan dat Trump deze leugens gebruikte als wapen om een federale overheidsfunctie te dwarsbomen die fundamenteel is voor het democratische proces van de Verenigde Staten."

Politieke vergelding

Een ontslag van ambtenaren, omdat ze zaken onderzoeken die voor de regering onwelgevallig zijn, was tot nu toe zeer ongebruikelijk in de Amerikaanse politiek. Ambtenaren zijn gewoonlijk beschermd tegen politieke vergelding. Veel ambtenaren die aan Smiths zaak werkten, waren daarvoor bij het ministerie al jarenlang aanklagers op het gebied van corruptie en nationale veiligheid.

Oud-president Biden verleende vlak voor hij uit het Witte Huis vertrok preventief gratie aan enkele prominenten om zo te voorkomen dat Trump wraak op hen neemt. Onder hen zijn leden en staf van de Congrescommissie die de Capitoolbestorming onderzocht, en tot de conclusie kwam dat Trump de belangrijkste aanstichter was. In die commissie zaten onder anderen de Republikeinse oud-Congresleden Liz Cheney en Adam Kinzinger. Beiden keerden zich na het geweld van 6 januari 2021 tegen hun partijgenoot en steunden pogingen om hem verantwoordelijk te houden voor de gebeurtenissen.

President Trump kan gratieverleningen van zijn voorganger niet ongedaan maken. Op zijn eerste dag als president verleende Trump gratie aan meer dan 1500 Amerikanen die zijn vervolgd voor hun rol bij de bestorming van het Capitool. Hij zei dat de "gijzelaars" lang genoeg hebben vastgezeten.

Ze zijn soms honderden miljoenen waard en toch gelden ze als microbedrijf: brievenbusfirma's van Russische oligarchen die handig gebruikmaken van de Nederlandse wet. Met als gevolg dat geldstromen in hun zakenimperiums hier grotendeels verhuld blijven. Bijkomend voordeel: ze hebben ook geen accountantsverklaring nodig.

Neem staalmagnaat Aleksej Mordasjov, rijk geworden in de wilde jaren 90. Na de Russische inval in Oekraïne plaatste de EU hem op de sanctielijst. Via zijn Russische bedrijven is hij eigenaar van het Amsterdamse SMTT Holding bv, met tot voor kort een waarde van 65 miljoen euro.

Niet bepaald een klein bedrijf, zou je denken. Toch wel, althans: volgens de Nederlandse wet. In de Kamer van Koophandel staat SMTT namelijk omschreven als microbedrijf.

Die omschrijving pakt gunstig uit voor oligarchen als Mordasjov. Microbedrijven hoeven veel minder informatie aan te leveren bij de Nederlandse Kamer van Koophandel.

Ze hoeven alleen een heel summiere jaarrekening te maken, zonder informatie over bijvoorbeeld de winst, de betaalde belasting of wat het bedrijf precies bezit. Het idee daarvan is dat kleine ondernemers zich niet zoveel bezig hoeven houden met administratieve rompslomp.

Maar ook voor bijvoorbeeld Amerikaanse multinationals komt de regel goed uit, bleek een paar jaar geleden uit onderzoek van NRC. De titel 'micro' helpt hen bijvoorbeeld hun belastingroutes te verhullen.

Controle

De financiële onzichtbaarheidsmantel werkt ook voor de Russische tycoons. Sinds de inval in Oekraïne en de sancties die daarop volgden, heeft het voor hen bovendien nog een voordeel: microbedrijven hebben geen accountantsverklaring nodig.

Grote bedrijven moeten hun cijfers verplicht laten controleren door een accountant. Zonder die controle kunnen ze hun jaarrekening niet ondertekenen, en dus niet indienen. Duurt het meer dan twaalf maanden voordat je je cijfers inlevert bij de Kamer van Koophandel? Dan bega je een economisch delict en kan je een boete krijgen.

Maar voor gesanctioneerde Russen is het moeilijk geworden om een accountant te krijgen. Alle grote accountantskantoren zetten hun Russische klanten aan de deur. Het lukte bijvoorbeeld oligarchen Dimitri Poempjanski en Igor Kesajev niet om vervanging te vinden voor hun Nederlandse bv's.

Collega-oligarch Mordasjov heeft dat probleem niet. Zijn SMTT telt immers als micro.

Hoe kan dat?

Net als de Amerikaanse multinationals vallen ook de brievenbusfirma's van de rijke Russen onder een uitzondering die de Nederlandse overheid moedwillig in stand heeft gelaten. Bedrijven zonder personeel kunnen namelijk heel makkelijk als microbedrijf door het leven gaan.

Daarnaast lijkt hun omzet op papier ook laag, want inkomsten uit rente of dividend tellen voor deze regel niet mee als omzet. En laat dat nu precies hetgeen zijn waar brievenbusfirma's vaak hun geld mee verdienen.

Keuze

Volgens de richtlijnen van de EU mogen landen dit soort inkomsten wel meetellen, al sinds 2013. Maar de Nederlandse overheid heeft ervoor gekozen om deze aanpassing niet mee te nemen, hoewel een belangrijke commissie in 2021 nog eens adviseerde om dit wel te doen.

"Nederland heeft geen gebruikgemaakt van deze mogelijkheid", erkent het ministerie. Net als tien andere EU-landen, merkt het ministerie op. Het ministerie zegt nu eerst Europese onderhandelingen over de aanpak van dit probleem te willen afwachten. Als die klappen, kan Nederland het altijd nog op eigen houtje invoeren, aldus het ministerie.

Het gevolg is dat er nu geen controle van een accountant nodig is voor de goedgevulde 'microbedrijven'. Bovendien zijn de geldstromen in bedrijven als SMTT niet goed te volgen.

Het Chinese AI-bedrijf DeepSeek meldt gisteren te zijn getroffen door een cyberaanval. Nieuwe gebruikers konden zich daardoor niet registreren, al ondervonden bestaande gebruikers geen last.

DeepSeek sprak van een "grootschalige, kwaadaardige aanval" zonder in detail te treden over hoe die werd uitgevoerd of wie er mogelijk achter zat. Na enkele uren was het euvel opgelost.

De afgelopen dagen veroorzaakte DeepSeek ophef in de chipwereld en op de financiële markten. Het bedrijf zegt er voor een fractie van de prijs in geslaagd te zijn een chatbot te creëren die vergelijkbaar is met westerse alternatieven. In plaats van de tientallen miljoenen die Google en OpenAI uittrokken voor hun variant, zou voor DeepSeek nog geen 6 miljoen euro nodig zijn geweest.

'Spoetnik-moment'

Dat zou betekenen dat het algoritme veel minder van de dure chips nodig heeft gehad die AI-modellen gebruiken om grote hoeveelheden data te verwerken. Dat zou een aanzienlijke doorbraak zijn in de betaalbaarheid van AI-technologie. Bovendien zou China een flinke inhaalslag hebben gemaakt ten opzichte van het Westen, ondanks importbeperkingen op de meeste geavanceerde chips die onmisbaar zouden zijn voor AI-technologie.

Techinvesteerder Marc Andreessen spreekt op X van een Spoetnik-moment, omdat de lancering van de eerste satelliet door de Sovjet-Unie een soortgelijke schokgolf van verbijstering teweegbracht in het Westen. OpenAI-topman Sam Altman gaf toe dat DeepSeek "indrukwekkend is, zeker als je ziet wat ze leveren voor die prijs".

De claims van DeepSeek veroorzaakten daarom de afgelopen dagen een koersdaling voor bedrijven in de chipindustrie, omdat als DeepSeek inderdaad efficiënter omgaat met computerchips, die bedrijven dat zullen merken in hun omzet. Nederlandse spelers als ASML en ASM International zakten rond de 10 procent op de Amsterdamse beurs, het Amerikaanse Nvidia verloor 500 miljard aan marktwaarde.

Censuur

DeepSeek is sinds begin dit jaar te vinden in de app-winkels van Apple en Google. Bij Apple is het inmiddels de meest gedownloade gratis app. Voor de chatbot hoeft een gebruiker geen abonnement af te sluiten, zoals voor bijvoorbeeld ChatGPT voor bepaalde functies wel nodig is.

Experts waarschuwen wel op te passen met welke informatie je 'onthult' aan de app: net als bij andere chatbots weet je niet precies wat de bedrijven met de ingevoerde informatie doen en is het daarom verstandig geen gevoelige gegevens te versturen.

Bovendien lijkt de Chinese app beperkt te worden door de communistische censuur: op een vraag van de NOS over het bloedig neerslaan van studentenprotesten in 1989 kon de nieuwste versie van de chatbot naar eigen zeggen geen informatie vinden. "Laten we het in plaats daarvan hebben over wiskunde, programmeren en logica!"

Goedemorgen! De Tweede Kamer gaat vandaag in debat over de ongeregeldheden tijdens de jaarwisseling. En in Den Haag dient een kort geding tegen de 'massadonor', met wiens zaad honderden kinderen zijn verwekt.

Eerst het weer: in het noordoosten nog opklaringen, maar al snel is het overal bewolkt. Vanuit het zuidwesten komen er buien aan, vooral vanmiddag en vanavond. Het wordt zo'n 9 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het aantal daklozen in Nederland is opnieuw gestegen. Begin vorig jaar waren dat er zo'n 33.000, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. De jaren daarvoor waren dat er nog enkele duizenden minder.

Het CBS telt ook mensen mee die in een auto of bij familie op de bank slapen. Tussen 2018 en 2022 daalde het aantal daklozen juist. Het is onduidelijk wat de toename van nu veroorzaakt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Afgelopen weekend werd Loekasjenko opnieuw tot president van Belarus gekozen. Met schijnverkiezingen, en zonder enig zichtbaar protest. Dat was in 2020 wel anders. De repressie is nu zo groot dat niemand nog durft.

Correspondent Christiaan Paauwe was in de hoofdstad Minsk en zag met eigen ogen waarom de bevolking niet meer de straat op gaat om zich uit te spreken:

Fijne dag!

Begin vorig jaar waren er in Nederland zo'n 33.000 mensen dakloos. Daarmee is het aantal mensen zonder een eigen woonplek voor het tweede jaar op rij gestegen: begin 2022 ging het om zo'n 27.000 mensen, een jaar later pakweg 30.000, volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Daarvoor daalde het aantal daklozen een paar jaar op rij: begin 2018 werden er nog bijna 40.000 daklozen in Nederland geteld. Voor deze dalingen en stijgingen heeft het CBS geen directe verklaring.

Onder daklozen telt het CBS mensen die buiten, in een auto, kraakpand of vakantiewoning slapen, en mensen die de noodopvang gebruiken. Om het aantal te berekenen maakt de organisatie gebruik van registraties van mensen bij een opvang, voor een bijstandsuitkering of bij de reclassering. Het grootste deel van de dakloze mensen, zo'n 70 procent, staat volgens het CBS echter nergens geregistreerd. Daardoor kan hun aantal niet nauwkeurig becijferd worden. Het aantal van 33.000 dakloze mensen in Nederland is dus een schatting, erkent het CBS.

Verschil tussen grote steden en rest van het land

Bijna de helft van de dakloze mensen in Nederland is in het buitenland geboren: 9 procent in een ander Europees land, 37 procent buiten Europa. Daarbij is een duidelijk verschil te merken tussen de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) en de rest van het land: in de steden is 70 procent van de dakloze mensen buiten Europa geboren, of hebben ze ouders die buiten Europa geboren zijn. Buiten de grote steden ligt dat aandeel lager, op zo'n 48 procent.

Het merendeel van de daklozen is man (83 procent), de meesten (61 procent) zijn tussen 27 en 50 jaar oud.