NOS Nieuws - Algemeen

Vorig jaar is het aantal orgaandonoren toegenomen ten opzichte van het jaar ervoor. 360 overledenen doneerden minstens één orgaan in 2024, dat zijn 68 donoren meer dan in 2023. "Meer mensen willen én kunnen doneren", zegt de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS).

In Nederland vonden vorig jaar 1066 orgaandonaties plaats met organen van overledenen. Dat betekent dat per donor gemiddeld drie organen werden gedoneerd. Het aantal donaties wordt geregistreerd sinds 2001, toen 187 overledenen een orgaan doneerden.

Door de coronapandemie daalde het aantal orgaan- en weefseldonoren in 2020 tijdelijk, maar sinds het jaar daarop blijft het aantal groeien. De stijging is volgens de NTS te danken aan verschillende factoren, bijvoorbeeld de gewijzigde Donorwet.

Sinds 2021 staat elke Nederlander in principe geregistreerd als orgaandonor. Dat wil zeggen: iedereen is in het Donorregister opgenomen met de vermelding "geen bezwaar tegen orgaandonatie".

Nederlanders moeten actie ondernemen als zij niet, of alleen gedeeltelijk donor willen zijn na het overlijden. Het aantal aantal mensen met een 'ja'-registratie steeg door de nieuwe Donorwet, en daarbij kwam nog de 'geen bezwaar'-registratie.

Medische innovaties

Ontwikkelingen in de medische wereld, die ervoor zorgen dat meer organen geschikt zijn voor donatie, dragen ook bij aan de groei. "Door medische innovaties kunnen steeds meer overledenen doneren. De gift van een orgaan- of weefseldonatie kan daardoor beter worden benut. Zo kan donatie steeds meer mensen redden en levens verrijken", zegt Naomi Nathan, directeur van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS).

De nier is het orgaan dat het vaakst werd gedoneerd, zowel door levende als overleden donoren. Het aantal nierdonaties bij leven daalde vorig jaar met 4 procent ten opzichte van 2023, maar levertransplantaties met een levende donor stegen in 2024 met 20 procent ten opzichte van het jaar daarvoor.

Weefseldonaties

Ook het aantal weefseldonoren stijgt. 2775 overledenen doneerden in 2024 weefsel zoals oogweefsel, hartkleppen, huid- en botweefsel, 232 meer dan in 2023. "We hebben het vaak over orgaandonatie omdat dit levens redt, maar vergeet niet: met weefseldonatie wordt de kwaliteit van leven van heel veel mensen sterk verbeterd", aldus Nathan. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om slachtoffers met brandwonden en hartkleptransplantaties voor baby's met een aangeboren hartafwijking.

Desondanks blijven donoren volgens de stichting hard nodig. "Er is nog steeds een grote groep patiënten die afhankelijk is van een transplantatie", zegt Nathan. Eind december vorig jaar stonden 1414 patiënten op de wachtlijst voor een orgaan.

De lichamen van 55 van de 67 mensen die zijn omgekomen bij de vliegtuigcrash bij Washington D.C. vorige week, zijn geborgen en geïdentificeerd. Dat heeft de brandweercommandant van de Amerikaanse hoofdstad gemeld. Hij zei er vertrouwen in te hebben dat ook de andere lichamen gevonden zullen worden.

Een woordvoerder van het geniekorps van het Amerikaanse leger zei dat duikers en bergingswerkers iedere keer als er een lichaam wordt gevonden het verplaatsen van wrakstukken stopzetten. Het op een "waardige manier" bergen van de stoffelijke resten gaat voor al het andere, zei hij.

Afgelopen woensdag kwam een vliegtuig van een dochtermaatschappij van American Airlines in botsing met een Black Hawk-legerhelikopter. Alle 64 inzittenden van het vliegtuig kwamen om het leven, evenals de drie militairen in de helikopter. Het is daarmee de dodelijkste vliegramp in de VS in twee decennia. De botsing was boven de Potomac-rivier.

Toedracht wordt onderzocht

Vandaag begint de operatie om het vliegtuigwrak uit het water te halen. De wrakstukken worden verplaatst naar een hangar op Washington Reagan National Airport. Een groot deel van de Potomac-rivier blijft afgesloten voor alle schepen, behalve voor de vaartuigen die daarvoor speciale bevoegdheid hebben gekregen.

De precieze toedracht van het ongeluk wordt nog onderzocht. Een paar dagen na de crash werd de zwarte doos van de helikopter veiliggesteld. De recorders met gegevens van het passagiersvliegtuig waren donderdag al gevonden.

Drukte in de lucht

Na het ongeluk was er veel te doen over de hoogte waarop de helikopter zou hebben gevlogen. Volgens vluchtgegevens van de website Flightradar24 vond de botsing plaats op circa 90 meter. De maximale hoogte waarop de helikopter mocht vliegen was ongeveer 60 meter. President Trump stelde vrijdag dat de Black Hawk "veel te hoog" vloog.

Er is ook kritiek op de drukte in de lucht rond Washington. Naast het luchtverkeer van drie vliegvelden zijn er meerdere militaire luchtbases in de omgeving. Daarnaast laten bewindslieden zich per helikopter vervoeren.

Leden van de vijf beoogde regeringspartijen in België hebben toestemming gegeven voor het vormen van een nieuw kabinet. Ook zijn de meeste namen van bewindslieden bekendgemaakt.

Vandaag zullen zij vanaf 09.00 uur de eed afleggen bij koning Filip, om daarna gezamenlijk op de foto te gaan. De Vlaamse nationalist Bart De Wever mag zich dan premier van België noemen.

Ruim zeven maanden na de verkiezingen bereikten de vijf formerende partijen vrijdagavond een regeerakkoord. De Vlaams-nationalistische N-VA van De Wever, het sociaaldemocratische Vooruit, de Franstalige liberale partij MR en de christendemocraten van CD&V en Les Engagés werden het toen eens over belangrijke hervormingen.

Zaterdag stemden leden van Vooruit al voor deelname aan de nieuwe Belgische regering. Gisteren waren de congressen van de vier andere partijen.

Geen vrouwelijke vicepremiers

De vijf partijen lijken allemaal een mannelijke vicepremier te leveren. Teleurstellend, vindt Annelies Verlinden, de toekomstige minister van Justitie. "Een volledig mannelijk kernkabinet is niet het beeld dat we in 2025 moeten geven", zegt ze tegen Het Laatste Nieuws. De Wever noemt het "onverwacht en jammer".

"Dat had ik niet zo verwacht, maar elke partij kiest natuurlijk haar eigen mensen. In de Vlaamse regering waren er heel veel vrouwen en hier is het een beetje de andere richting opgegaan."

Wildplassen

Op sociale media maakten de benoemingen meteen wat los, vooral bij Theo Francken, de toekomstige minister van Defensie. Zijn voorganger confronteerde hem op X met een video uit 2022.

Daarop is te zien hoe de politicus in het centrum van Brussel in een plantenbak plast. "Ziehier uw nieuwe minister van Defensie", schrijft oud-minister Dedonder bij een screenshot uit de video.

"Uw niveau blaast me omver. Laat uw rancune u niet verbitteren, mevrouw. Het is maar politiek", reageert Francken die destijds zei dat het "een vrije avond met te veel drank en dom gedrag" betrof. "Wildplassen is niks om fier op te zijn en dat ben ik ook niet."

Opvallende comeback

Opvallend is de benoeming van Rob Beenders als minister van Consumentenzaken, Sociale Fraude en Gelijke Kansen. Hij had de politiek in 2019 verlaten vanwege gehoorproblemen. Hij kon geen debatten meer volgen en was snel moe, vertelt hij aan de krant De Standaard.

Beenders heeft inmiddels een implantaat en een hoortoestel, maar hij zag zijn comeback in de politiek niet aankomen. "Ik zou normaal maandag voor mijn job naar Australië afreizen. Nu ga ik dus niet naar Sydney, maar naar het paleis om de eed af te leggen."

Ook Georges-Louis Bouchez staat meteen in de schijnwerpers. Deze Franstalige liberaal wordt genoemd als de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken, maar spreekt alleen Frans.

Op vragen daarover van de media reageert De Wever dat het beter is als ministers beide talen spreken, al stelt hij ook dat politici hier zelf verantwoordelijk voor zijn.

In Berlijn hebben tienduizenden mensen gedemonstreerd tegen de samenwerking tussen CDU/CSU en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD). De politie zegt dat ongeveer 160.000 mensen op de been waren. De organisatoren achter het protest spreken van 250.000 mensen.

Een veelbesproken stemming in de Bondsdag vormt de aanleiding voor de protesten. Woensdag haalde een motie van CDU/CSU voor strengere asielplannen een kleine meerderheid dankzij steun van AfD. Het bracht een schok teweeg in Duitsland, waar samenwerking met de radicaal-rechtse partij door de andere partijen tot dan toe altijd werd uitgesloten.

Volgens een demonstrant kan de toenadering van CDU/CSU 'niet zonder consequenties blijven':

Tegenstanders willen niets met AfD te maken hebben. Meerdere afdelingen van AfD zijn door de Duitse inlichtingendienst als extreemrechts bestempeld. Ook beschouwen ze de partij als een potentieel gevaar voor de democratie.

Vrijdag werd een wetsvoorstel over asielmaatregelen van de christendemocraten verworpen.

Harde kritiek

Op het besluit van CDU/CSU-partijleider Merz om AfD niet langer uit te sluiten kwam dan ook harde kritiek. Zo sprak oud-bondskanselier Merkel harde woorden over de stap van Merz. Ook verliet de bekende publicist Michel Friedman de CDU. Op de demonstratie in Berlijn noemde hij AfD niet bij naam, maar sprak hij over "de partij van haat".

Friedman stelt dat de CDU "een onvergeeflijke fout" heeft gemaakt, maar verdedigt zijn voormalige partij ook. "Ondanks alle terechte kritiek op de CDU mag één ding niet vergeten worden: de CDU is een democratische partij." En dat laatste kan volgens hem over AfD niet worden gezegd.

De duizenden demonstranten in Berlijn verzamelden zich bij de Brandenburger Tor, vlak bij de Bondsdag, en liepen naar het partijkantoor van de CDU. Veel deelnemers hadden spandoeken en borden bij zich waar onder meer "Geen Merz in februari" en "CDU geef ons de C terug" op stond. Eind deze maand zijn er parlementsverkiezingen in Duitsland.

Ook in onder meer Kiel, Potsdam en Keulen waren demonstraties. In de laatstgenoemde stad gingen honderden kanovaarders de Rijn op. Er waren regenboogvlaggen en spandoeken te zien waar onder meer "Geen racisme" en "Voor democratie en diversiteit" op stond.

In Hamburg kwamen gisteren volgens de politie 65.000 actievoerders naar het centrum. De organisatoren van de demonstratie spraken over 80.000 deelnemers. Ook in Keulen, Leipzig en Essen gingen actievoerders de straat op.

De politie heeft in Oud-Beijerland een man aangehouden in een onderzoek naar zedenincidenten. Het gaat om een man van 23 uit Oud-Beijerland.

De afgelopen tijd waren er in de plaats meerdere meldingen over een man die kinderen benaderde, waarna de politie samen met het Openbaar Ministerie een onderzoek begon. In zeker een geval heeft de man ook daadwerkelijk ontucht gepleegd met een kind, zegt de politie.

De man zou zowel jongens als meisjes op straat hebben benaderd in Oud-Beijerland in de gemeente Hoekse Waard, ten zuiden van Rotterdam.

Met het oog op de privacy van de slachtoffers deelt de politie geen verdere details over de zaak.

Op een verlaten industrieterrein buiten een middelgrote Oekraïense provinciestad staat een enkele auto geparkeerd. Meteen is het duidelijk: die wacht ons op.

De chauffeur keert zijn voertuig, wij volgen. Tussen de kapotte, duistere fabriekshallen staat een aantal wagens geparkeerd, gewone personenauto's, allemaal van militairen.

We gaan op bezoek in een legerhoofdkwartier vanwaaruit de strijd rond Pokrovsk in de felbevochten provincie Donbas in Oost-Oekraïne wordt geleid. De stad waarvan al maanden wordt gezegd dat die ieder moment kan vallen.

Oprukkende Russen

Bij de ingang staat: telefoon in vliegtuigmodus. Telefoons zijn de grootste verraders in deze oorlog. Het gaat om een relatief nieuw hoofdkwartier dat op wat grotere afstand van Pokrovsk is geplaatst, voor het geval de stad verder in het nauw komt door de oprukkende Russen. En dat gebeurt, zo zullen we zelf meemaken in de komende uren.

Het hoofdkwartier bevindt zich onder een voormalig defensiebedrijf. Die werden in de Sovjettijd allemaal voorzien van zware schuilkelders, zodat ze altijd konden blijven produceren. Dat komt nu van pas. De inrichting van de kelder is nog in volle gang.

Er klinkt een schreeuw van achter een wand van blauw plastic. Een teken dat we welkom zijn in het kloppend hart van het hoofdkwartier. Er gaat een gordijn omhoog en dan staan we plotseling in een ruimte vol beeldschermen en computers.

Bevelen en scheldwoorden

De commandant van het 91e antitankbataljon schudt ons stevig de hand. Nazari Kisjak duikt meteen weer achter zijn microfoon, waarin hij bevelen en scheldwoorden tettert. Het zijn veel codes en militair jargon.

Ik begrijp dat Kisjak een groepje 'pideri' wil laten beschieten. Pideri is slang voor pedofielen, waarmee de luitenant-kolonel Russen bedoelt. Kisjak praat het hardst van iedereen. Er is geen twijfel: hij is hier de baas.

Kisjak: "Pokrovsk, hier wordt nu het hardst gevochten. Überhaupt van de hele oorlog. Ook op andere fronten wordt hard gevochten. Maar hier zet de vijand de meeste infanteristen in, die we allemaal moeten vermoorden."

Op de beeldschermen met dronebeeld is duidelijk te zien hoe de bemanningsleden van twee Russische pantservoertuigen zich klaarmaken voor vertrek, ergens in een kapotgeschoten dorpje. Vanuit het niets duikt er een groepje soldaten op dat zich opstelt, strak achter de twee de zogeheten BMP's. Dan zet de formatie zich in beweging, richting Oekraïners.

"De vijand neemt ons in de tang. Ze proberen een dorp te omsingelen. Wij willen de situatie stabiliseren en een tegenaanval doen.

"Onze jongens trekken zich niet terug. Maar de vijand heeft twee groepen stormtroepen, die blijven maar komen. Ze vallen, ze sterven en de anderen gaan toch weer verder," legt Kisjak uit, als hij zich even wegdraait van de schermen.

Ondertussen kijken we naar de resultaten van een eerdere aanval vanochtend. De camera zoomt in op twee Russen. Het onderbeen van de ene ligt een meter verderop. De andere beweegt nog een beetje met zijn arm.

Een drone werpt een granaat op hem. Mij is eerder uitgelegd dat dit geen sadisme is. De overtuiging hier is: een nog levende Rus trekt weer nieuwe Russen aan. Kisjak: "De vijand blijft komen, omdat hij met zoveel meer is. Hij heeft een groot voordeel, maar dat voordeel is niet beslissend, omdat het klunzen zijn."

"We hebben in onze sector nog geen grote doorbraak gehad. Ze gooien hun hele hoeveelheid kanonnenvlees naar voren. We zijn met minder, maar we moeten blijven staan. Anders is morgen Dnipro en overmorgen Kyiv aan de beurt."

Op de nullijn

Ondertussen zit een groepje van zijn mannen flink in de verdrukking, in een bosrand. Op de aanstormende Russen stuurt Kisjak drones af en hij organiseert artillerievuur: "Ja, ze zitten daar, maar je kunt er werken." Aan de andere kant van de lijn zit een artillerist die bang is om zijn eigen kameraden overhoop te schieten.

Kisjak is er niet de man naar om af te wachten in zijn stoel. Resoluut staat hij op. Pakt zijn scherfvest en trekt het over zijn hoofd, over zijn zwarte t-shirt. Aan uniformen wordt in dit hoofdkwartier niet zo gehecht. "Ik ga mijn mannen steunen, op de nullijn," zoals de Oekraïners de voorste linie van de eigen troepen noemen.

Later op de dag wordt duidelijk, dat de twee dorpjes die de Russen aanvielen ten zuidwesten van Pokrovsk toch gevallen zijn, ondanks de fysieke aanwezigheid van de commandant. En zo sluit het net rond deze stad zich weer een stukje verder.

De bekende Curaçaose architect Carlos 'Carel' Weeber is overleden. Dat heeft zijn broer bekendgemaakt op Facebook. Weeber leed al een tijd aan de ziekte van Alzheimer. Hij is 87 jaar geworden.

Weeber was een invloedrijke Nederlandse architect, die een groot deel van zijn leven op Curaçao woonde en daar bekend werd met bijvoorbeeld ontwerpen waarbij wind werd gebruikt als koeling in plaats van airconditioning.

Weeber stond bekend om zijn kritische houding ten opzichte van de kleinschalige woningbouw van de jaren 70, die hij "nieuwe truttigheid" noemde. Als reactie hierop ontwierp hij enkele monumentale gebouwen, waaronder de Zwarte Madonna in Den Haag en De Peperklip in Rotterdam.

Opengebogen paperclip

De Zwarte Madonna, opgeleverd in 1985, was een groot wooncomplex dat in 2007 tot grote woede van een kleine groep bewoners werd gesloopt om plaats te maken voor nieuwe ontwikkelingen. Het was onderdeel van een stedenbouwkundig plan van Weeber voor de buurt rond het Spui.

De Peperklip, voltooid in 1982, is een opvallend appartementencomplex in de vorm van een opengebogen paperclip in de wijk Feijenoord en biedt plaats aan 549 woningen.

Het is niet zomaar een EU-top, die morgen in Brussel begint. De 27 EU-leiders gaan iets nieuws doen: de hele dag praten over maar één onderwerp, defensie. Dat is hard nodig: voor Europa is het "sink or swim", erop of eronder, schrijft The Economist. Ook EU-ambtenaren maken vergelijkingen met een levensreddende operatie die ze "superbelangrijk, maar heel moeilijk" noemen.

Voor de lunch is NAVO-baas Mark Rutte uitgenodigd. De EU is voor zijn veiligheid nu grotendeels afhankelijk van belangrijkste NAVO-partner, de VS. Bij het diner schuift de Britse premier Starmer aan. Het is de eerste keer na de Brexit dat de regeringsleider van het Verenigd Koninkrijk bij een EU-top is. Als het over de veiligheid van Europa gaat, hoort hij erbij.

Die veiligheid staat onder druk, meent The Economist. Dat vergelijkt de EU met een schip dat ronddobbert op zee, en een 'superstorm' op zich af ziet komen, een Trumpnado.

De Amerikaanse president is onvoorspelbaar. Hij wil Groenland hebben, autonoom onderdeel van NAVO- en EU-lid Denemarken. Trumps verontrustende woorden komen boven op de dreiging vanuit Rusland, dat al bijna drie jaar oorlog voert in Oekraïne. Ook China wordt militair steeds sterker.

'Hogere uitgaven en meer samenwerking'

De urgentie blijkt ook uit de uitnodigingsbrief aan de regeringsleiders. Het doel is om discussie te voeren "om de weg vrij te maken" voor besluiten over de toekomst van de Europese defensie. Er moet nogal wat gebeuren, schrijft de voorzitter van de top, Antonio Costa. Hij heeft het over "twee hoofdbeginselen" waar hij de gesprekken over wil voeren.

Ten eerste moet Europa meer verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen defensie. Het moet veerkrachtiger, efficiënter, autonomer en betrouwbaarder worden. Daarbij horen 'aanzienlijk' hogere uitgaven.

In Brussel worden grote bedragen genoemd, tot 500 miljard euro. Ook daar wordt morgen over gesproken. "Welke gemeenschappelijke opties kunnen we gezien de aanzienlijke financieringsbehoeften overwegen?", schrijft Costa.

Daarnaast moeten de EU-landen meer gaan samenwerken, bijvoorbeeld om contracten te sluiten met de defensie-industrie, schrijft Costa. Zo kunnen landen goedkoper uit zijn dan als elke lidstaat op eigen houtje bestellingen doet.

Cursus Russisch

De discussie over Europese veiligheid is zo lastig, omdat EU-lidstaten gewoonlijk zélf beslissen over hun defensie. Meer samendoen is daarom een principiële kwestie. Eerder deze week bleek dat de PVV en BBB helemaal niets zien in nóg meer geld naar defensie.

Als alle NAVO-landen aan hun verplichtingen zouden voldoen, komt volgens de regering 60 miljard euro vrij. Maar Nederland dreigt achter te lopen op de Europese werkelijkheid.

Zowel NAVO-baas Rutte als Donald Trump zegt dat het onvermijdelijk is dat er fors meer geïnvesteerd wordt. "Als je dat niet doet, volg dan een cursus Russisch", zei Rutte eerder in het Europarlement.

Geld vrijmaken

Als er al overeenstemming zou zijn dat er aanzienlijk meer geld moet komen voor defensie, dient de volgende discussie zich aan. Want waar zouden al die miljarden dan vandaan moeten komen? In Brussel is het gesprek daarover al volop losgebarsten.

Er lijkt voorgesorteerd te worden op zogeheten eurobonds, gezamenlijke leningen waarmee de EU geld ophaalt op de kapitaalmarkt. Ook daar is Nederland fel tegen, omdat het niet te maken wil hebben met de begrotingen van andere lidstaten.

Toch gaan er al allerlei concrete ideeën rond om geld vrij te maken. De focus ligt vooral op het gebruiken van honderden miljarden die er al zijn, maar nog niet gebruikt worden voor defensie. Geld dat over is uit het coronaherstelfonds bijvoorbeeld, of miljardenleningen via het ESM, het Europese noodfonds.

Geen conclusies

Over dat andere belangrijke punt, met EU-landen samen contracten sluiten bij defensiebedrijven, denken landen ook heel verschillend. De Franse president Macron wil bijvoorbeeld dat alleen bij Europese bedrijven wapens gekocht kunnen worden met Europees geld.

Frankrijk heeft een grote wapenindustrie. Maar landen die aan Rusland grenzen, willen juist ook wapens bij de Amerikaanse industrie kopen, om Donald Trump aan boord te houden als het gaat om de Europese veiligheid.

De defensietop moet vooral gezien worden als brainstorm, het kost tijd om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. En dus volgen morgen aan het eind van de dag dan ook geen conclusies.

Maar erg lang kan de discussie niet duren. Half maart presenteert de Europese Commissie een voorstel over defensie, eind juni is de NAVO-top in Den Haag. Die kan alleen een succes worden als de Europese NAVO-landen Trump tevreden kunnen stellen. Daarvoor moeten harde toezeggingen komen van EU-landen om fors meer geld te gaan uitgeven aan Europa's eigen verdediging.

Met de reactie van Mexico en Canada op de importheffingen van president Trump lijkt het erop dat de eerste stappen in een handelsoorlog zijn gezet. De twee landen komen met een eigen belasting op producten uit de Verenigde Staten.

Canada doet er 25 procent bovenop, van Mexico is nog niet bekend hoe hoog de heffing zal zijn. Ook China is bezig met een reactie op de heffingen in de VS, die komende dinsdag ingaan.

Hoewel het nu nog gaat om deze drie landen, staat ook de Europese Unie een extra belasting te wachten op producten die naar de VS worden geëxporteerd. En dat kan er op termijn voor zorgen dat wij in Europa flink meer moeten gaan betalen voor spullen die we uit Amerika halen.

Want deze verhoging van tarieven komt grotendeels terecht bij de eigen burger. Nu nog zijn dat vooral de Amerikanen, zegt Bert Colijn, hoofdeconoom bij ING. "Dit is gewoon een extra belasting. Bedrijven zullen de extra kosten voor het grootste deel aan de consument doorrekenen."

Sterk en concurrerend

Dat is Klaas Knot, econoom en topman bij de Nederlandsche Bank, met hem eens. "Dit spel kent alleen maar verliezers. De wereldeconomie heeft ons ontzettend veel welvaart gebracht, maar de consument gaat hiervoor betalen", zei hij in het tv-programma Buitenhof.

Er zijn nog geen concrete belastingen aangekondigd voor de Europese Unie, maar die komen er volgens president Trump wel aan. Hoeveel dat gaat worden en wanneer die dan zouden ingaan, is niet duidelijk.

Volgens Knot is Europa wel voorbereid op eventuele heffingen. "Europa is een machtig handelsblok met 400 miljoen consumenten. We moeten Europa sterk en concurrerend maken. De grootste markt waar we verkopen is Europa zelf."

Hogere inflatie

Door het opleggen van tarieven zal de inflatie weer toenemen, wat betekent dat producten duurder worden. Dat gebeurde in de eerste termijn van Trump ook al. Econoom Colijn: "In 2018 verhoogde Trump de heffingen op wasmachines. De eerste drie maanden was er geen effect omdat er nog oude voorraad was, maar daarna stegen de prijzen toch echt."

Ook zal de dollar sterker worden ten opzichte van de euro, zegt Knot, maar dat is niet per se slecht nieuws. Als Amerikanen meer Europese waar krijgen voor hun dollar kan dat ervoor zorgen dat de Europese export toeneemt. Het is trouwens al jaren zo dat Europa veel meer producten aan Amerika verkoopt dan andersom.

Volgens Colijn is dat gat moeilijk te verkleinen met importheffingen: de Amerikanen kopen nu eenmaal veel spullen.

De aangekondigde importheffingen zijn overigens niet nieuw in de wereldhandel. Ook oud-president Biden voerde meerdere belastingen in, waaronder een die ertoe leidde dat elektrische auto's uit China 100 procent duurder werden. Daar komt met de nieuwe heffing nog eens 10 procent bovenop.

Maar ook de Europese Unie kan er volgens Knot wat van. In de eerste termijn van Trump dreigde de EU met forse heffingen op Amerikaanse producten.

De Europese Commissie werkt ook nu aan een reactie voor als er heffingen komen voor Europa, denkt Colijn. Zover is het nog niet, Europa is nog in overleg met de Amerikanen over de wederzijdse handel. De EU kan bijvoorbeeld meer vloeibaar aardgas en wapens kopen van de Amerikanen, waardoor de handel iets meer gelijkgetrokken wordt. Toch acht Colijn een harde reactie niet uitgesloten. "Maar daar wordt niemand beter van."

De Nederlandse consument merkt nu nog niks van de opkomende handelsoorlog. Dat is pas als er ook tarieven worden opgelegd aan producten vanuit de EU. Mocht het zover komen, dan zullen de prijzen in heel Europa gaan stijgen.

Langs de kust van Terschelling is een kilometerslange oase met zoet water ontstaan. Het zogenoemde groene strand is acht tot tien kilometer lang en dat is bijzonder, zegt hoogleraar kustecologie Tjisse van der Heide tegen Omrop Fryslân: "Ik heb dit op die schaal, met die lengte, nog nooit gezien."

De zoetwateroase is ontstaan aan de rand van de Noordzee, van Midsland aan Zee tot net voorbij Oosterend. Het fenomeen is niet nieuw op de Waddeneilanden, maar dit formaat wel.

"Ik vind het heel bijzonder. Het heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld en dit wordt eigenlijk een nieuwe natte duinvallei met een zoetwatermilieu", zegt boswachter Remi Hougee van Staatsbosbeheer.

Een groen strand ontstaat door het natuurlijke proces van stranden die breder worden. "Dan is er meer zand en dat hoopt zich op. Dan kunnen er kleine duintjes ontstaan voor de hoge duinen. Tussen die hoge en lage duinen ontstaat een luwte die ook minder overstroomt", legt Hougee uit.

Dynamiek van de duinen

Het water wordt gefilterd door de duinen. "Bij storm komt er zo nu en dan wat zout water overheen, maar over het algemeen wordt dat water juist heel zoet", legt kustecoloog Van der Heide uit.

De oase van zoet water is positief voor de natuur op het eiland, zegt de boswachter. De afgelopen tijd zijn al meerdere zoetwatersoorten gespot, zoals de bruine pad en de watermunt. "Dat is heel uniek om op het strand tegen te komen. Bovendien is dit weer een mooi broedgebied voor strandbroeders. Dus ik ben heel benieuwd wat het uiteindelijk gaat opleveren."

Dat de zoetwateroase nu zo lang is, betekent niet dat hij er ook permanent blijft. Van der Heide: "Wat bijzonder is aan dit soort systemen is dat ze ook zomaar weer kunnen verdwijnen. "De stranden kunnen ook smaller worden, en dan komt het zoute water weer dichterbij. Maar dat hoort bij de dynamiek van de duinen."

Bij een mortieraanval op een openluchtmarkt in de Sudanese stad Omdurman zijn gisteren ten minste 54 mensen omgekomen. Dat melden lokale gezondheidsautoriteiten. Veel van de slachtoffers zijn vrouwen en kinderen die de Sabrein-markt bezochten, vlak bij de hoofdstad Khartoem. Minstens 158 mensen raakten gewond.

De aanval werd uitgevoerd door de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF), die al bijna twee jaar lang een burgeroorlog voert met het regeringsleger. De RSF heeft nog niets over deze aanval gezegd.

'Onophoudelijke oorlog tegen gewone mensen'

Een lokale medewerker van Artsen zonder Grenzen, die werkt in het nabijgelegen ziekenhuis Al-Naw, zegt "een absoluut bloedbad" te hebben gezien op de eerstehulpafdeling.

"De levens van tientallen mensen zijn verwoest, het lijkenhuis hier achter me puilt uit. Dit is het zoveelste voorbeeld van de onophoudelijke oorlog die hier in Sudan wordt gevoerd tegen gewone mensen."

Een woordvoerder van de regering zegt dat de aanval "de zoveelste misdadige actie is van deze militie. Het is een schaamteloze schending van de internationale mensenrechten." In de burgeroorlog kwamen sinds april 2023 minstens 28.000 mensen om. Beide strijdende partijen zijn beschuldigd van mensenrechtenschendingen, eerder deze maand werd de RSF door de VS beschuldigd van genocide.

Aanvallen zoals deze komen wekelijks voor: vorige week werd het enige nog functionerende ziekenhuis in de westelijke stad Al-Fashir getroffen door een aanval van het RSF, daarbij vielen 70 doden. Deze stad in de westelijke regio Darfur wordt al maandenlang belegerd door de RSF.

De plaatsen waar de afgelopen week tientallen doden vielen bij RSF-aanvallen:

De politie is een onderzoek gestart naar meldingen van zedenincidenten in Oud-Beijerland, in Zuid-Holland. De afgelopen tijd zijn er meerdere meldingen bij de politie binnengekomen over een man die kinderen benaderde. In zeker een geval heeft de man ook daadwerkelijk ontucht gepleegd met een kind.

De man zou zowel jongens als meisjes op straat benaderen in de plaats in de Hoeksche Waard, ten zuiden van Rotterdam. Er is nog niemand opgepakt. Het Openbaar Ministerie heeft samen met de politie een Team Grootschalige Opsporing opgezet. Dat is een team van specialisten dat wordt ingezet bij complexe zaken met een grote maatschappelijke impact.

Het team verzamelt momenteel camerabeelden uit Oud-Beijerland en bekijkt die. Ook zijn er de komende dagen meer agenten aanwezig op de plekken waar de incidenten hebben plaatsgevonden.

Vanwege de privacy van slachtoffers deelt de politie geen verdere details over de zaak. "Dat neemt niet weg dat we de bezorgdheid van en impact op buurtbewoners goed kunnen begrijpen."

In Nieuwegein wordt met verslagenheid gereageerd op de dood van het 11-jarige meisje. Op de plaats waar het meisje gisteren is doodgestoken liggen bloemen en worden kaarsjes aangestoken.

"Het is verschrikkelijk. Nog maar 11 jaar oud, waar gaat het over. Echt verschrikkelijk", zegt een vrouw die om de hoek woont. Buurtbewoners kunnen niet geloven dat juist in hun buurt zoiets is gebeurd.

Het meisje was onderweg naar een vriendinnetje toen een man haar plotseling aanviel en om het leven bracht met messteken. Een 29-jarige man werd kort erna in een tuin in de buurt aangehouden door de politie. Lopende het onderzoek wil de politie verder niks zeggen. Gisteravond laat zei politiewoordvoerder Wim Hoonhout in het radioprogramma Met het Oog op Morgen dat het "zeer reëel" is dat ze elkaar "totaal niet" kenden.

Rustige buurt

"Het heeft een enorme impact hier in de buurt. Het is een vrij rustige buurt met mensen die hier al heel lang wonen. Er spelen altijd veel kinderen en dan gaat plotseling helemaal fout", zegt buurtbewoner Pieter van Zwieten. Hij woont al vijftig jaar in de buurt.

Een van de buurtkinderen zegt dat het meisje erg lief was en dat hij vaak met haar speelde. "Het is altijd gewoon rustig in de straat en opeens gebeurde dit", zegt de jongen. "Ik ging best vaak met haar buitenspelen, maar nu niet omdat ik bij mijn moeder was."

Van Zwieten vertelt over wat hij meekreeg van de dood van zijn buurmeisje:

Het gebeurde allemaal recht voor zijn deur. "Ik was in de tuin bezig en hoorde veel geluid en herrie. Ik vond het erg lang duren en ben gaan kijken. Ik zag het kind liggen", vertelt hij.

Het incident gebeurde precies onder een keramiek beeld van spelende kinderen. Van Zwieten heeft een van de kinderen een klein rouwbandje gegeven. "De vader van het kind was niet te troosten. Hij gilde en schreeuwde", vertelt de buurman met een brok in zijn keel.

Volgens verschillende buurtbewoners is er al vaker voor de man gewaarschuwd vanwege verward gedrag. Dat beaamt ook Van Zwieten. "Zelfs donderdagavond en vrijdagochtend is er nog gebeld dat hij weer buiten stond te schreeuwen."

De politie zegt in een reactie te onderzoeken of er meldingen zijn gedaan en over wie deze gingen.

Mes gevonden

Op foto's is te zien dat zondag in de buurt van de Anemoonstraat op het dak van een schuurtje een mes gevonden is. De politie kan de vondst nog niet bevestigen. De verdachte zit in volledige beperkingen, wat wil zeggen dat hij alleen contact mag hebben met zijn advocaat.

Een recordaantal mensen heeft gisteren hun diploma in ontvangst mogen nemen voor het molenaarsexamen. Nederland heeft er daardoor 110 nieuwe molenaars bij.

Er gingen in totaal 118 mensen op voor hun examen. Uiteindelijk wisten 95 mensen te slagen voor het examen voor windmolenaar en 15 voor watermolenaar. Niet eerder waren het er zo veel, zegt de Hollandsche Molen, de vereniging die zich inzet voor de monumentale wind- en watermolens. "Ze zijn hard nodig om de molens te laten draaien en malen", zegt directeur Nicole Bakker.

"Dat we weer zoveel mensen die gegrepen zijn door molens dit prachtige vak hebben kunnen bijbrengen maakt ons trots", zegt Eelco van Norren van het Gilde van Molenaars, dat de opleiding tot molenaar verzorgt.

Het Gilde en de Hollandsche Molen zien dat de interesse voor het vak de laatste tijd aan het stijgen is. "We constateerden de afgelopen jaren al dat we steeds meer geslaagden mochten verwelkomen. Het is een overduidelijk bewijs dat er belangstelling is voor het molenaarsambacht", zegt Bakker van de Hollandsche Molen.

De belangstelling is er ook steeds meer onder tieners. Ze worden gegrepen door de techniek, bijvoorbeeld Coen van de molen van Buursink in Markelo, die op zijn 18e zijn diploma haalde. "Als je echt in een molen bent dan hoor je alle historische verhalen en zie je de techniek. Een molen is veel bijzonderder dan jongeren denken", zei hij eerder tegen omroep Oost.

Anderen kiezen het beroep vanwege de rust. "Als ik terugkom van een vrijdagmiddag op de molen, dan ga ik helemaal rustig en relaxed het weekend in", zegt Liesbeth van Binnenbeke tegen L1 Nieuws. "Het molenaarschap en op de molen zijn is een soort virus. Er zijn zoveel verschillende facetten aan het vak."

Nederland telt zo'n 1200 molens. Meestal worden ze gerund en onderhouden door vrijwilligers, maar er zijn ook beroepsmolenaars.

Menselijke schedels uit Papoea-Nieuw-Guinea zijn deze week in het Missiemuseum in het Limburgse dorp Steyl onderzocht via een röntgenscan. De eerste resultaten blijken goed nieuws voor het museum, dat de schedels het liefste teruggeeft aan het Zuidoost-Aziatische land.

De vijf schedels zijn begin vorige eeuw uit Papoea meegenomen door missionarissen en belandden uiteindelijk in het museum in Steyl. Eind vorig jaar laaide de discussie over het tentoonstellen van menselijke resten op, nadat een Amsterdams veilinghuis een schedel uit Benin te koop had aangeboden. Meer dan tweehonderd wetenschappers en activisten protesteerden. Het veilinghuis besloot nooit meer menselijke resten te veilen.

Onheil

Ook voor het Missiemuseum zijn de schedels een pijnpunt. Ze zijn destijds meegenomen op een manier die nu als onethisch wordt beschouwd, al zijn ze wel vrijwillig afgestaan.

Andere musea in Nederland gaven eerder schedels en skeletten terug aan de landen van herkomst. Papoea-Nieuw-Guinea zit echter niet te wachten op de schedels. De lokale bevolking weet niet van wie de schedels zijn. Als de schedels van vijanden zijn, geloven veel inwoners dat dat onheil brengt.

Conservator Paul Voogt besloot daarom herkomstonderzoek te doen. Dankzij de röntgenfoto's kunnen onderzoekers meer achterhalen over de mensen achter de schedels. "Als het vijanden waren, zijn ze vaak met geweld onthoofd en die sporen moet je dan terug kunnen vinden", legt Voogt uit bij L1 Nieuws.

De schedels in het Missiemuseum:

Antropoloog Paul Wolff Mitchell van de Universiteit van Amsterdam vindt de eerste resultaten van het röntgenonderzoek "indrukwekkend". "Dit is echt de moeite waard. Gelukkig kunnen we de botten nu goed zien ondanks de dikke laag klei die eromheen zit." Wolff Mitchell gaat ervan uit dat de hoofden niet beschadigd zijn. Dat zou erop duiden dat de schedels van voorouders zijn. Het Limburgse museum hoopt dat een museum in Papoea-Nieuw-Guinea de schedels overneemt.

Voorlopig blijven de schedels nog in Limburg en vindt nog verder onderzoek plaats. Zo wordt de klei die om de schedels zit in een laboratorium onderzocht.

In de Franse Alpen hebben zo'n 1500 mensen de nacht moeten doorbrengen in noodopvanglocaties. Ze waren gestrand door rotsblokken op de weg, als gevolg van een aardverschuiving. Een automobilist raakte gewond.

Drie grote rotsblokken kwamen terecht op de N90 bij Aigueblanche, ten noorden van Moûtiers in de Savoie, waardoor verschillende skigebieden onbereikbaar werden. Het verkeer stond vast tot 30 kilometer verderop. Volgens de Franse politie stonden er gisteravond zo'n 10.000 auto's stil.

Het waren vooral wintersporters die op weg waren naar skigebieden als Tarentaise, La Plagne en Les Arcs.

Nog steeds vertraging

Het duurde uren voor het verkeer kon worden omgeleid via een tunnel die normaal niet voor doorgaand verkeer wordt gebruikt. Dat leidt nog steeds tot vertraging. De autoriteiten verwachten dat het enkele dagen duurt voor het verkeer er weer normaal kan doorstromen, meldt de ANWB.

Omliggende gemeenten als Aix-les-Bains, Albertville, Montmélian, Moûtiers en Macot-La Plagne boden opvangplekken aan. Er werden gymzalen opengesteld, maar ook particulieren boden slaapplaatsen aan.

De rotsblokken op de weg:

Veel mensen in Nederland ontwaakten vanochtend met een winters tafereel zoals we dat maar weinig zien: strakblauwe lucht, felle zon en een bevroren landschap. In De Lier in het Westland en in Winterswijk werd deze ochtend volop geschaatst op natuurijs, dankzij een paar graden vorst én hulp van vrijwilligers.

Schaatsers op het ijs in Winterswijk:

De ijsbaan in De Lier kon vanochtend voor het allereerst deze winter open. Het vroor de afgelopen tijd wel vaker 's nachts, maar mist gooide telkens roet in het eten, want daardoor kan ijs minder goed ontstaan. Gisteravond om 22.30 uur begonnen de vrijwilligers al met het prepareren van de ijsbaan. Met een sproei-installatie is urenlang een dun laagje water op de betonnen ondergrond gespoten.

Om 08.30 konden honderden mensen tegelijk schaatsen. De ijsbaan is open "zolang het kan", zei clubvoorzitter Wim van den Berg tegen Omroep West. Het wordt vanmiddag namelijk een graad of 5, waardoor het ijs zal smelten.

Volgens Omroep Gelderland zijn tussen de 200 en 300 liefhebbers naar de schaatsbaan van de Winterswijkse IJsvereniging gekomen. Voorzitter Auke Spijkstra zegt dat de baan er goed bij ligt. "Negen millimeter ijs ligt er op de 400-meterbaan. Ruim voldoende om al die schaatsers te laten genieten."

Bij een auto-ongeluk op de provinciale weg N46, ten noordoosten van Groningen, is een 58-jarige man omgekomen. Volgens de politie botsten gisteravond rond 23.15 uur een personenauto en een bestelbusje tegen elkaar. Waardoor dat kwam is nog niet bekend, maar het was erg mistig op het moment van het ongeluk.

Het bestelbusje belandde in een sloot, de auto sloeg over de kop op de weg. De bestuurder van de auto, een 58-jarige man uit Appingedam, overleed ter plaatse. De bestuurder van de bestelbus is naar het ziekenhuis gebracht. Hoe het met deze persoon is is niet bekend.

Het KNMI waarschuwde vanochtend voor mist in Groningen. Aan het einde van de ochtend werd die waarschuwing ingetrokken.

Het Israëlische leger verstevigt zijn greep op bezette gebieden verder. Het leger moet aanwezig blijven in de stad Jenin op de Westelijke Jordaanoever, ook na het uitvoeren van de grootschalige aanval waar het mee bezig is, aldus de legerchef afgelopen week. Ook blijft het leger aanwezig op de Hermonberg in Syrië, die voorheen een gedemilitariseerde bufferzone was.

Een schending van de soevereiniteit, maar in de woorden van defensieminister Katz "om de veiligheid te waarborgen" van bewoners van de naastgelegen Golanhoogten en van Israël. Een vaak gehoord argument voor het bezetten van grondgebied, de aanwezigheid van militairen en het bouwen van illegale nederzettingen is dat van 'nationale veiligheid' voor Israël en zijn inwoners.

Een week geleden maakte het leger ook bekend dat Israëlische troepen zich voorlopig niet zullen terugtrekken uit het zuiden van Libanon, ook al was het wel de afspraak bij het staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Israël. Als reden geeft Israël dat Libanon zijn eigen verplichtingen van het bestand niet nakomt, vooralsnog wordt de Israëlische aanwezigheid gedoogd.

Maar in Libanon wordt gevreesd dat het leger zich niet zal terugtrekken en een stukje van hun grondgebied blijft bezetten, net als tijdens de burgeroorlog in de jaren 80. Bovendien hopen Israëlische kolonisten dat zij daar kunnen gaan wonen. In december wisten kolonisten er een tentenkamp op te zetten, met de slogan "Libanon is van ons". Kort daarna werd het ontruimd door het leger.

Nederzettingen

De regering onder premier Netanyahu wil dat kolonisten meer grondgebied innemen. Op de Golanhoogten, in Syrië, wil de regering flink bijbouwen en moet de Israëlische bevolking daar, nu 20.000 inwoners, verdubbelen. Het gebied wordt door Israël bezet en geannexeerd, maar dat wordt internationaal alleen door de Verenigde Staten erkend.

Op de bezette Westoever eigenen zowel de regering als joodse kolonisten zich in hoog tempo Palestijns grondgebied toe. Ze bouwen er illegale buitenposten, die vervolgens vaak door de regering worden goedgekeurd als nederzetting. Daardoor worden Palestijnen steeds vaker uit hun woonplaats verjaagd, en raken ze ook landbouwgrond, wegen en watervoorzieningen kwijt.

De Palestijnse Autoriteit heeft op papier een vorm van zelfbestuur op een deel van de Westoever, maar in de praktijk stelt dit weinig voor. Zo heeft het Israëlische leger de afgelopen jaren tientallen invallen gedaan in Jenin, dat bekendstaat als bolwerk van gewapend verzet tegen de bezetting, terwijl de stad onder Palestijns bestuur valt. Nu is het leger ook nog van plan om daar permanent te blijven.

Annexatie

Het zou de opmaat kunnen zijn naar een steeds verdere annexatie van de Westoever, een grote wens van de kolonistengemeenschap en ultrarechtse ministers in het kabinet van Netanyahu, die zelf ook kolonist zijn. Zij hopen dat de Amerikaanse president Trump hen daarin zal steunen. Trump schortte een dag na zijn aantreden de sancties tegen gewelddadige kolonisten op.

De Amerikaanse ambassadeur die door Trump werd aangesteld, is voorstander van de nederzettingen. Volgens hem "bestaat er niet zoiets als een Palestijn". De nieuwe VN-ambassadeur zei dat Israël een "bijbels recht" heeft op de Westoever. De bezetting van de Palestijnse gebieden is illegaal en moet het per direct stoppen, oordeelde het Internationaal Gerechtshof vorig jaar nog.

NOS-correspondent Nasrah Habiballah neemt je in deze video mee langs de vele militaire checkpoints op de Westoever:

In het steeds verder uitbreiden van territorium buiten hun eigen grenzen zien sommigen ook het plan voor een 'Groot Israël', dat grote delen van omliggende landen moet beslaan. Sommige Israëliërs vinden dat zij historisch gezien recht hebben op dit territorium. Zo zei de ultrarechtse minister Smotrich dat Israël zich uiteindelijk zal moeten uitbreiden tot aan de Syrische hoofdstad Damascus.

Naast religieuze of ideologische redenen speelt net zo goed mee dat Israël nu een politieke kans ziet om zijn gebied uit te breiden, zegt Erwin van Veen, conflictonderzoeker en Midden-Oostendeskundige bij instituut Clingendael. "In Libanon en Syrië maakt het leger opportunistisch gebruik van de situatie. Op de Westoever is dat anders, daar is de facto al sprake van een annexatie."

Toekomst van Gaza

De grote vraag is hoe de toekomst van Gaza en de Palestijnen daar eruitziet. Het leek erop dat het leger delen langere tijd bezet zou houden, maar met het ingaan van het bestand heeft het leger zich teruggetrokken tot in de bufferzone, waar alle infrastructuur vernietigd is. Vooralsnog houdt het staakt-het-vuren stand, maar daarmee is er nog geen eind gekomen aan de oorlog.

Op verschillende conferenties spraken kolonisten en ministers afgelopen jaar de hoop uit om opnieuw nederzettingen te bouwen. Die waren er tot 2005 in Gaza, tot de regering besloot om het leger en de kolonisten terug te trekken. Trump wil dat meer dan een miljoen Palestijnen zich "tijdelijk of permanent" naar Egypte of Jordanië verplaatsen. Arabische landen reageerden daar afwijzend op.

De 24-jarige man die gisternacht in Breda werd ontvoerd, is weer terecht. De politie meldt dat hij in goede gezondheid is teruggevonden. Voor de ontvoering zijn nog geen verdachten opgepakt.

De man werd in de nacht van vrijdag op zaterdag ontvoerd vanaf een parkeerplaats bij een sportcomplex aan de rand van de stad. Bij de parkeerplaats liggen een atletiekvereniging en een hockeyclub.

Het slachtoffer zou door meerdere personen in zwarte kleding met bivakmutsen een busje in gestopt zijn. Volgens de politie waren de ontvoerders vuurwapengevaarlijk. De familie van de man maakte zich ernstige zorgen, mede omdat hij afhankelijk is van medicijnen die hij in moet nemen.

Iets na middernacht meldde de politie dat de man weer terecht is. Verdere details ontbreken. De politie wil in verband met het onderzoek naar de ontvoering niet zeggen hoe de man weer is vrijgekomen.

De politie vermoedt dat de ontvoering een gerichte actie is geweest. Wat de aanleiding is geweest is echter nog altijd onduidelijk. De politie zegt dat het onderzoek daarnaar nog in volle gang is.