NOS Nieuws - Algemeen

De Japanse oud-premier Tomiichi Murayama is overleden. Hij was 101 jaar. Murayama was van 1994 tot 1996 minister-president en werd vooral bekend doordat hij excuses aanbood voor de rol van Japan in de Tweede Wereldoorlog.

Murayama was van de Socialistische Partij. In augustus 1995, vijftig jaar na de overgave van Japan in de oorlog, kwam hij met de Murayama-verklaring. Daarin betuigde hij namens de regering openlijk spijt voor het oorlogsverleden van Japan.

In de verklaring werd gesteld dat Japan "met zijn kolonialistische heerschappij en agressie enorme schade en lijden" had veroorzaakt, met name in Aziatische landen. Murayama betuigde daar "diepe spijt" voor en bood "oprechte excuses" aan. Zijn toespraak werd live op tv uitgezonden.

Positief ontvangen

De excuses werden positief ontvangen door de Verenigde Staten en Aziatische landen als Zuid-Korea en China. Japan voerde tijdens de Tweede Wereldoorlog een bloedige strijd en bezette daarin grote delen van Zuidoost-Azië en China.

Onder het bewind van Murayama werd ook een wet ingevoerd die een schadevergoeding regelde voor de slachtoffers van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Daarnaast werd in 1995 een organisatie opgericht die ook schadevergoeding zou betalen aan vrouwen die tijdens WO II gedwongen werden tot prostitutie in Japanse bordelen.

Murayama kwam in eigen land onder vuur te liggen toen zijn regering traag reageerde op een zware aardbeving bij Kobe. In januari 1995 kwamen daarbij meer dan 6000 mensen om het leven. In 1996 trad hij af als premier en in 2000 nam hij afscheid van de politiek.

Sentiment verschuift

De laatste tijd schuift Japan verder op naar rechts en daarmee komt er meer kritiek op de excuses uit 1995. De premiers na Murayama schaarden zich steeds achter zijn verklaring, maar de conservatieve premier Abe stopte met het betuigen van spijt in 2013. De nieuwe premierskandidaat Takaichi noemt die excuses zelfs "overdreven".

Critici wijzen er bijvoorbeeld op dat er geen officiële oorlogsdocumenten zijn die aantonen dat Aziatische vrouwen gedwongen werden tot seks met Japanse soldaten in de oorlog. Murayama was de laatste jaren kritisch op dat sentiment en betoogde dat gedwongen prostitutie systematisch was tijdens de oorlog.

Ook hield Murayama vol dat Japan "enorme schade" heeft toegebracht aan China tijdens de oorlog. Hij pleitte voor samenwerking: "Om vrede en stabiliteit in Azië te bereiken, moeten we een stabiele politiek, economie, culturele interacties en ontwikkeling opbouwen."

Dikke wenkbrauwen

Na zijn afscheid van de politiek leefde Murayama volgens persbureau Reuters in het zuiden van Japan van een bescheiden pensioen. Wanneer hij in de publiciteit kwam, viel hij op door zijn dikke witte wenkbrauwen.

Dat hij zo oud geworden is, kwam deels doordat hij zichzelf fit hield door veel te fietsen. Volgens de Sociaaldemocratische Partij, de opvolger van de Socialistische Partij, overleed Murayama aan ouderdom in een ziekenhuis in Oita, in het zuidwesten van Japan.

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.

Na jarenlange tekorten staan kamers in verpleeghuizen steeds vaker leeg. Precieze cijfers zijn er nog niet, maar de wachtlijsten voor een plek in het verpleeghuis nemen af. Het RIVM en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport doen aanvullend onderzoek naar de stijgende leegstand.

Anneke Westerlaken van de brancheorganisatie voor de ouderenzorg ActiZ zegt tegen de NOS dat ouderen steeds vaker voor meer zorg thuis kiezen dan voor een kamer in het verpleeghuis.

Daarnaast is er tegenwoordig een snellere doorstroming in verpleeghuizen. Mensen komen er pas terecht als hun zorgbehoefte heel hoog is. Zij overlijden sneller en wonen niet lang in het verpleeghuis, waardoor kamers sneller vrijkomen.

Voorkeur voor verpleeghuis

De leegstand komt in meerdere verpleeghuizen voor, ondanks dat er nog altijd wachtlijsten zijn. Volgens de laatste cijfers wachten er zo'n 18.000 ouderen op een plekje tegenover 22.000 in 2023.

De meesten van hen hebben geen acute zorg nodig. Mensen laten zich uit voorzorg al op de wachtlijst zetten in de hoop dat er plek is op het moment dat hun zorgbehoefte groter wordt. Anderen vinden het belangrijk dat ze een kamer krijgen in een specifiek verpleeghuis, bijvoorbeeld in hun eigen woonplaats. Ze wachten tot daar een plek vrijkomt.

Initiatieven tegen eenzaamheid

In verpleeghuizen kan iemand alleen terecht met een indicatie. Dat betekent dat de zorgbehoefte dan zo groot is dat thuis blijven wonen geen optie meer is. Ouderen die dat nog kunnen, blijven liever thuis wonen, weet Westerlaken. Volgens haar zit niet iedereen te wachten op een plek in een verpleeghuis en kiezen ouderen liever voor hulp van hun eigen netwerk gecombineerd met zorg thuis.

Om dat mogelijk te maken, moeten er volgens haar wel voldoende woonvormen voor ouderen beschikbaar zijn. Westerlaken doelt op gelijkvloerse woningen, maar ook geschikte plekken om bijvoorbeeld een tillift aan het plafond te kunnen hangen.

Daarnaast pleit ze voor meer steun voor buurthuizen en voor zorgzame wijken, waarin bewoners, vrijwilligers en zorgprofessionals samenwerken. Daar zijn initiatieven tegen eenzaamheid, maar kunnen ouderen ook lessen in valpreventie volgen.

Steeds meer ouderen

Westerlaken hoopt dat de politieke partijen de komende jaren niet op verpleeghuizen zullen besparen. "Het aantal 80-plussers zal de komende jaren verdubbelen."

Ze doelt op CBS-cijfers waaruit blijkt dat het aantal ouderen toeneemt van 900.000 vorig jaar naar 1,8 miljoen in 2045. Ook het aantal mensen met dementie stijgt van 310.000 mensen nu naar meer dan een half miljoen in 2040.

Westerlaken hoopt dat de partijen die informatie in het achterhoofd houden. "We weten niet hoe de zorgvraag zich zal ontwikkelen, maar we weten wel dat verpleeghuizen niet snel worden bijgebouwd."

Voor de Tweede Kamerverkiezingen legt de NOS iedere dag kijkersvragen voor aan een lijsttrekker. Denk-voorman Stephan van Baarle trapte op 9 oktober af, Henri Bontenbal van het CDA is op 28 oktober de laatste. Veertien lijsttrekkers van partijen die nu in de Tweede Kamer zitten doen mee.

De vraag-antwoord-sessies zijn op werkdagen online te zien in een stream, om 09.15 uur. In ons verkiezingsblog en op onze socials maken we steeds bekend wie de volgende gast is. Vragen insturen kan via vraag@nos.nl.

Alle Q&A's zijn hieronder terug te zien, swipe erdoorheen:

Honderden sjorders in de Rotterdamse haven stoppen met staken. Ze hebben vanochtend "massaal" voor het cao-akkoord gestemd dat gisteren door vakbond FNV en havenbedrijven ILS en Matrans werd bereikt. Volgens FNV-bestuurder Niek Stam ging ruim driekwart van de ongeveer 700 sjorders akkoord met het opschorten van de acties.

De komende weken zullen de vakbondsleden schriftelijk stemmen over het resultaat. Daar krijgen ze drie weken de tijd voor. Stam: "De mensen moeten thuis in alle rust kunnen nadenken over het bereikte akkoord. Ongeveer half november moet dan van hen een definitief akkoord volgen."

De FNV-onderhandelaar Stam zelf is ook tevreden. Volgens hem stemde ongeveer 85 procent van de sjorders van Matrans voor het opschorten van de stakingen, bij ILS was dat zo'n 70 procent. "Dit is geen kantje-boord-akkoord."

Tot 20 procent meer loon

In het cao-akkoord is afgesproken dat de lonen voor sjorders in drie jaar tijd tussen de 17 en 20 procent omhooggaan. Dat is inclusief de voor havenwerkers gebruikelijke automatische compensatie van de inflatie voor de jaren 2025 en 2026. Daarnaast komen er twee fondsen die moeten leiden tot betere werkomstandigheden.

De staking die vorige week begon, had grote impact op de haven, omdat containerschepen niet konden laden en lossen door de acties. Volgens de ondernemersvereniging in de haven van Rotterdam, Datalinqs, bedroeg de schade van de eerste staking van vijf dagen "tientallen miljoenen euro's".

Via de rechter werd een compromis bedongen, waarbij de staking van afgelopen maandagochtend tot vanochtend 7.00 uur werd opgeschort.

In de Keniaanse hoofdstad Nairobi zijn vier doden gevallen toen de politie het vuur opende in het stadion waar mensen afscheid konden nemen van Raila Odinga. De oud-premier die woensdag overleed, was jarenlang het gezicht van de oppositie en het verzet in Kenia.

Vanaf donderdagochtend lokale tijd gingen duizenden volgers van Odinga de straat op om voor het laatst afscheid van hem te nemen. Ze verzamelden zich in groten getale bij het stadion in Nairobi waar zijn kist stond opgesteld.

Het stadion zat bomvol en er waren nog veel mensen die naar binnen wilden. Ze braken een hek open en stormden naar binnen.

Daarop begon de politie te schieten, is te zien op beelden:

Volgens de Britse omroep BBC is het onduidelijk of de politie met scherp schoot of met rubberkogels. Ook zetten politie en leger traangas in om de enorme menigte uiteen te drijven.

Eerder op de dag bestormden duizenden aanhangers al met takken en Keniaanse vlaggen de internationale luchthaven van Nairobi. Daardoor moest een ceremonie worden stilgelegd waarbij president William Ruto en andere functionarissen het lichaam van Odinga in ontvangst zouden nemen.

Sleutelfiguur

De 80-jarige Odinga was een sleutelfiguur in de strijd voor democratie in Kenia. Hij overleed woensdag aan een hartaanval in India, waar hij was voor een medische behandeling. Van 2008 tot 2013 was Odinga premier van Kenia. Hij deed vijf keer een gooi naar het presidentschap, maar zonder succes. In 2013 en in 2017 vocht hij de resultaten van de verkiezingen aan bij het Hooggerechtshof.

Ruto beschrijft Odinga als een "meester van democratie" en een "onverschrokken vrijheidsstrijder" en heeft zeven dagen van nationale rouw afgekondigd. Odinga was jarenlang het gezicht van de oppositie en zette zich tijdens zijn politieke loopbaan in voor democratische hervormingen.

Odinga vergaarde bekendheid in de jaren 80 als tegenstander en politiek activist van het autoritaire regime van president Daniel arap Moi, dat het land onder een eenpartijstelsel regeerde. Odinga moest daarvoor acht jaar de gevangenis in. Nadat Kenia in 1992 een meerpartijenstelsel invoerde, bleef Odinga zich inzetten voor democratische hervormingen.

Fraude en corruptie

In 2007 leek hij met zijn partij, de Orange Democratic Movement, de presidentsverkiezingen te winnen, maar de overwinning werd uiteindelijk toegekend aan Mwai Kibaki. Dat leidde tot grootschalig geweld en politieke onrust, waarbij ongeveer 1200 mensen omkwamen. Veel waarnemers concludeerden dat de verkiezingen frauduleus waren verlopen.

"Hij vocht onvermoeibaar voor de meerpartijendemocratie in Kenia en vandaag genieten we van die vrijheden vanwege zijn strijd", zei universiteitsstudent Felix Ambani Uneck tegen persbureau Reuters. Hij was bij de uitvaart aanwezig.

Het is niet de eerste keer dat er in Kenia doden vallen bij confrontaties tussen de politie en betogers. Afgelopen zomer vielen bij anti-regeringsdemonstraties zeker 10 doden en 29 gewonden. De demonstranten eisten het aftreden van president Ruto en protesteerden ook tegen corruptie en politiegeweld in het land.

Sinds 1 oktober moeten klanten van tankstations die tabak willen kopen altijd een legitimatie laten zien, ongeacht hun leeftijd. Dat leidt tot veel extra spanningen, zeggen pomphouders tegen RTV Oost.

Een medewerkster van een pompstation in Zwolle zegt dat ze dagelijks wordt uitgescholden. "Het werk was altijd heel erg leuk, maar op deze manier verdwijnt mijn motivatie", zegt de vrouw anoniem tegen de omroep.

Andere tankstationmedewerkers herkennen dat beeld. De kopers hebben weinig begrip voor het nieuwe beleid, zeggen ze. "Vroeg in de ochtend word ik al uitgescholden en dat gaat de hele dag zo door", zegt een medewerker van een pompstation in Almelo.

De zogenoemde 100-procentregel is ingevoerd op advies van brancheverenigingen als NOVE en BOVAG. Het beleid is niet wettelijk verplicht, maar tankstations wordt dringend aangeraden het beleid te volgen. Doel is juist om agressie tegen personeel te voorkomen, omdat er geen uitzonderingen meer worden gemaakt.

Klanten lopen weg

Dat werkt niet, zegt een tankstationeigenaar in Borne. Zij zijn na een week gestopt het met vragen om ID-kaarten aan mensen boven de 25, vanwege de toename van scheldpartijen en agressief gedrag.

Een pompeigenaar in Rijssen heeft zijn personeel geadviseerd om bij klanten die overduidelijk volwassen zijn maar moeilijk doen over de identiteitscheck, de rookwaren maar gewoon mee te geven. "Ik heb jonger personeel, voor hen wil ik niet dat het uit de hand loopt", zegt hij tegen de omroep.

Ook wil de eigenaar in Rijssen geen klandizie verliezen en dat gebeurt wel, zegt hij. Klanten laten bij een controle hun spullen staan en lopen weg. "Zo raak ik heel veel klanten kwijt. Mensen gaan dan naar een ander, waar ze zich niet hoeven te legitimeren."

Nieuw normaal

Andre Braakman van branchevereniging Drive roept tankstationpersoneel op om door te gaan met de 100-procentcontroles. "Zodra het als normaal wordt gezien dat iedereen zijn legitimatie laat zien bij het kopen van rookwaren, wordt de agressie minder", verwacht hij.

Netbeheerder Tennet wil toeschouwers vanaf komend weekend beter op afstand houden tijdens een megatransport van Veendam naar Ter Apelkanaal. Een eerste transport dwars door enkele dorpen in Groningen trok vorig weekend veel bekijks. Tennet schat dat zo'n 10.000 tot 15.000 mensen langs de kant stonden en niet iedereen bleef op gepaste afstand, zegt de netbeheerder.

Op zes zondagen worden transformators vanuit Veendam via Onstwedde en Mussel naar een nieuw hoogspanningsstation in Ter Apelkanaal gereden. Met het nieuwe station kunnen nieuwe bedrijven en huizen worden aangesloten op het elektriciteitsnet.

Gewicht van een Boeing

Het totale transport is zeventig meter lang. Elke transformator heeft ongeveer het gewicht van een Boeing 747. Tennet had daarom wel wat bekijks verwacht tijdens de eerste rit, maar geen duizenden mensen. "We waren overweldigd", zegt Marco Bos van Tennet tegen RTV Noord. "Wat er uiteindelijk gebeurde, had niemand verwacht."

De transformators worden eerst per schip naar Veendam vervoerd:

Zo bekeken veel mensen het megatransport vanaf een viaduct bij Alteveer, maar kozen duizenden anderen voor een plekje direct langs de route in de dorpen. Bos: "Het leek ook wel alsof wij een evenement hadden georganiseerd waar half Groningen op afgekomen was, om het een beetje te overdrijven."

Tennet zag dat niet iedereen genoeg afstand hield. "Wij vragen mensen dan ook om ons een beetje mee te helpen: zorg echt voor die afstand, voor je eigen veiligheid."

Tien meter afstand

Toeschouwers moeten op minstens tien meter afstand van het transport blijven. "Dat is niet alleen omdat het een heel groot, lomp en zwaar apparaat is, maar ook omdat aan die voertuigen allerlei apparatuur zit die in theorie los kan schieten. De lading staat onder grote druk en daar kan iets mee gebeuren. Dat geldt ook voor banden, die staan onder hoge spanning", legt Bos uit.

Tennet spant daarom linten op specifieke plekken om mensen op afstand te houden. "Mogelijk zetten we nog meer verkeersregelaars in", zegt Bos.

De route aanpassen en bijvoorbeeld alleen via N-wegen rijden, is niet mogelijk. "Vanwege de bruggen die je over moet die het gewicht niet kunnen dragen. En ook vanwege viaducten die veel te laag zijn. Dus dit is echt de beste route voor het vervoer."

De totale route is zo'n 35 kilometer lang. Afgelopen zondag duurde het ruim twaalf uur voor de transformator aankwam op de plek van bestemming.

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft databedrijf Experian een boete van 2,7 miljoen euro opgelegd. De Nederlandse tak van het Ierse bedrijf verkocht gegevens over betalingen, schulden en faillissementen van consumenten, zonder dat die dat altijd wisten. Door deze zogenoemde kredietscores werden mensen bijvoorbeeld geweigerd bij het overstappen naar een nieuwe energieleverancier.

De toezichthouder startte een onderzoek naar de werkwijze van Experian nadat mensen hun beklag hadden gedaan. Experian erkent nu dat het de wet heeft overtreden met het verzamelen en doorverkopen van betaalgegevens. Het bedrijf is inmiddels gestopt met die praktijken en gaat volgens de Autoriteit Persoonsgegevens niet in beroep tegen de boete.

Op de website van Experian Nederland staat dat het kredietinformatiebureau "zijn diensten heeft beëindigd". Alle gegevens van Nederlandse consumenten worden dit jaar nog gewist, belooft Experian.

Slechtere voorwaarden

De financiële gegevens van consumenten verzamelde Experian uit openbare bronnen, zoals het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daarnaast kocht het ook informatie van andere bedrijven, zoals telecom- en energiebedrijven.

Met al die gegevens bouwde Experian kredietscores op, waarmee andere bedrijven konden controleren hoe groot het risico was dat nieuwe klanten niet zouden betalen. Bij een goede score werd iemand snel geaccepteerd als klant of kon die betere voorwaarden krijgen, zoals een lagere rente bij het betalen in termijnen. Bij een slechte score kregen klanten slechtere voorwaarden of werden ze als klant geweigerd.

Veel consumenten wisten helemaal niet dat zij in de database van Experian zaten. "Zo konden ze ook niet op tijd checken of de gebruikte informatie wel klopte", zegt voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens. "Ik kan me voorstellen dat dat enorm vervelend is om mee te maken."

De toezichthouder begon een onderzoek na klachten: "Mensen meldden zich nadat ze niet langer iets op afbetaling hadden kunnen kopen of omdat zij opeens een hoge borgsom moesten betalen bij een overstap naar een nieuwe energieleverancier. Pas achteraf bleek dat dit kon komen door kredietscores van Experian."

De Palestijnse politicus Marwan Barghouti, die al meer dan twintig jaar vastzit in Israël en door veel Palestijnen wordt gezien als de enige leider die alle facties verenigt, is volgens meerdere recent vrijgelaten gevangenen ernstig mishandeld door Israëlische bewakers. Zijn familie vreest voor zijn leven.

Volgens zijn zoon, Arab Barghouti, werd de 66-jarige leider op 14 september door acht Israëlische bewakers buiten bewustzijn geslagen toen hij werd overgebracht van de gevangenis Ganot in Centraal-Israël naar Megiddo in het noorden van het land.

Barghouti zou daarbij meerdere ribben hebben gebroken. "Ze schopten hem, gooiden hem op de grond en sloegen hem in het gezicht, op de borst en benen", zegt zijn zoon tegen de NOS vanuit Ramallah. "Toen hij in Megiddo aankwam, kon hij dagenlang nauwelijks lopen."

Het Asra Media Office, dat berichten over Palestijnse gevangenen bijhoudt, zegt op Telegram dat Barghouti zeker vier gebroken ribben opliep door de mishandeling. Volgens Arab Barghouti is een speciale Israëlische eenheid voor gevangenisinterventies verantwoordelijk voor de mishandeling. "Die eenheid staat bekend om haar wreedheid", zegt hij.

Israël ontkent

De Israëlische minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, die Barghouti in augustus bezocht in de gevangenis, spreekt tegen dat hij is mishandeld, maar zei in de Israëlische krant Maariv dat hij "trots is dat Barghouti's situatie drastisch is veranderd onder mijn leiding. Speeltijd is voorbij, vakantiekampen zijn voorbij."

Ben-Gvir is de leider van een extreemrechtse partij met eerdere veroordelingen voor het aanzetten tot racisme en gaf zijn "volledige steun aan de strijders van de gevangenisdienst".

Barghouti, lid van de Fatah-beweging en een uitgesproken voorstander van een tweestatenoplossing, wordt gezien als de populairste Palestijnse leider. Hij zit sinds 2002 een levenslange gevangenisstraf uit. Een Israëlische rechtbank achtte hem schuldig aan het plannen van dodelijke aanslagen tijdens de tweede intifada, waarbij vijf Israëlische burgers omkwamen.

Hij spreekt de aanklachten tegen en noemt het proces politiek gemotiveerd. Ook internationale organisaties, waaronder de Interparlementaire Unie, hebben zware kritiek geuit en zeggen dat de rechtszaak niet eerlijk is verlopen.

Geschrapt van de lijst

Volgens het laatste staakt-het-vuren werden bijna 2000 Palestijnse gevangenen vrijgelaten, maar de Israëlische regering weigerde Barghouti te laten gaan. "Hij stond op de lijst die Qatar aan Israël had overhandigd", zegt zijn zoon. "We waren diep teleurgesteld dat hij daar uiteindelijk vanaf werd gehaald."

"Ik begrijp niet waarom de EU of de internationale gemeenschap niet meer doet om in te grijpen. Mijn vader is de sleutel tot het politieke akkoord waar Palestijnen en de wereldgemeenschap al jaren op hopen", zegt Arab Barghouti.

"Hij geeft het Palestijnse volk hoop en hoop onder Palestijnen is iets wat Israël als gevaarlijk beschouwt." Volgens hem vormt Barghouti's geloof in het internationaal recht een bedreiging voor de Israëlische regering. "Mijn vader baseert al zijn politieke overtuigingen op internationaal recht en dat is precies wat Israël niet wil."

Regelmatige overplaatsing

Barghouti voegt toe dat zijn vader "regelmatig, ongeveer elke acht maanden" wordt overgeplaatst, vooral sinds hij in eenzame opsluiting zit. "Sinds oktober 2023 is hij al meerdere keren verplaatst, zonder duidelijke reden", zegt hij.

"We hadden echt gehoopt dat hij bij de recente gevangenenruil vrij zou komen. Hij heeft zes kleinkinderen die hij nog nooit heeft gezien. Hij is een warme, rechtvaardige man die niet wordt gedreven door haat, maar door de wens om een betere toekomst te bouwen."

Goedemorgen! De Oekraïense president Zelensky is vandaag weer op bezoek in het Witte Huis om te praten met president Trump. In Utrecht wordt geprotesteerd tegen woningnood en hoge huurprijzen.

Eerst het weer: Het is vandaag grijs met veel bewolking en soms wat motregen. Heel sporadisch komt een opklaring voor en het waait nauwelijks. Het wordt ongeveer 14 graden. Dit weekend is er meer zon en zijn vooral de nachten kouder.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Twee weken voor de verkiezingen zet de geleidelijke groei van D66 in de Peilingwijzer door. De voorbije maand is de partij van Rob Jetten in dit gewogen gemiddelde van de zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag langzaam maar zeker gestegen naar inmiddels 13 tot 17 zetels.

D66 blijft daarmee nog wel duidelijk kleiner dan de grootste drie partijen in de Peilingwijzer: de PVV met 29 tot 33 zetels en het CDA en GroenLinks-PvdA met 22 tot 26 zetels. De VVD komt met 12 tot 16 zetels uit op een vergelijkbaar niveau als D66 en JA21 staat op 10 tot 14 zetels.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Costa Rica is een van de grootste bananenexporteurs ter wereld. Omdat wij graag bananen met een perfecte kleur en vorm eten, worden enorme hoeveelheden pesticiden gebruikt. Met grote gevolgen voor mensen op of bij de plantages.

Fijne dag!

Het aantal meldingen van slachtoffers van mensenhandel in Nederland is opnieuw toegenomen. Er is vooral een toename van het aantal meldingen van arbeidsuitbuiting en van minderjarige slachtoffers van criminele uitbuiting.

Dat concludeert de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen op basis van de jaarcijfers van 2024. Vorig jaar werden er 944 slachtoffers van mensenhandel gemeld, in 2023 ging het om 868 meldingen. Die toename noemt Nationaal Rapporteur Conny Rijken "niet per se negatief".

"We hebben nu meer mensen in het vizier en kunnen zo ook meer mensen helpen", zegt Rijken. "We weten dat er in totaal zo'n 5000 slachtoffers van mensenhandel zijn". De meldingen vormen het bekende topje van de ijsberg. "Dat zeggen we al jaren. Mogelijk is dat nog een onderschatting ook", concludeert Rijken.

Criminele uitbuiting

De organisatie noemt de stijging van het aantal minderjarigen dat slachtoffer wordt van criminele uitbuiting opvallend. Het gaat dan om jongeren die bijvoorbeeld drugs smokkelen of de zogenoemde 'uithalers'. Het zijn ook de jongeren die explosieven plaatsen of hun pinpas ter beschikking stellen voor criminele doeleinden. Rijken: "We weten niet precies wat voor jongeren dat zijn, maar ze zijn in ieder geval vatbaar voor de mooie beloftes van dit soort netwerken. Om zo snel geld te verdienen."

NOS Stories sprak in 2024 met een jongen die werd gepakt met een bom in z'n tas:

Zo'n tachtig procent van de minderjarigen die slachtoffer worden van die criminele uitbuiting is Nederlands. Als het gaat om arbeidsuitbuiting ziet de Nationaal Rapporteur dat Oekraïners vaker in beeld komen als slachtoffer.

Een groep die ongrijpbaar is in de ogen van Rijken zijn de Latijns-Amerikaanse slachtoffers van seksuele uitbuiting. "We zien opnieuw een stijging bij deze groep. Mensen uit bijvoorbeeld Venezuela of Colombia willen uit die landen vertrekken en zijn kwetsbaar voor een aanbod dat te mooi is om waar te zijn", aldus Rijken.

Op zoek naar een beter leven, vallen ze ten prooi aan mensenhandelaren. "We zien in Nederland dat ze vaak in hotels of vakantiehuisjes worden uitgebuit. Ze zijn heel makkelijk verplaatsbaar. Daardoor krijgt de omgeving en de politie daar geen zicht op."

Aantal onderzoeken daalt

Hoewel de hoeveelheid meldingen dus juist toeneemt, daalt het aantal politieonderzoeken naar seksuele uitbuiting. In 2024 zakte dat naar 142, waar het voorheen nog rond de 170 lag.

In het licht van het hogere aantal meldingen noemt de Nationaal Rapporteur dat een zorgelijke ontwikkeling. Hoe dat precies komt, kan de organisatie niet zeggen. Rijken: "Het blijkt niet uit de cijfers, maar we horen verontrustende signalen van de politie dat ze capaciteitsproblemen hebben, waardoor zaken op de plank blijven liggen."

Twee weken voor de verkiezingen zet de geleidelijke groei van D66 in de Peilingwijzer door. De voorbije maand is de partij van Rob Jetten in dit gewogen gemiddelde van de zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag langzaam maar zeker gestegen naar inmiddels 13 tot 17 zetels.

D66 blijft daarmee nog wel duidelijk kleiner dan de grootste drie partijen in de Peilingwijzer: de PVV met 29 tot 33 zetels en het CDA en GroenLinks-PvdA met 22 tot 26 zetels. De VVD komt met 12 tot 16 zetels uit op een vergelijkbaar niveau als D66 en JA21 staat op 10 tot 14 zetels.

Ipsos I&O verklaart de stijging van drie zetels voor D66 vooral uit de positionering van de partij als vangnet voor ontevreden kiezers uit verschillende hoeken die een gematigde middenpartij zoeken. D66 haalt kiezers bij GroenLinks-PvdA vandaan, maar recentelijk ook bij het CDA en in mindere mate bij andere partijen.

Overstappende kiezers waardeerden Jettens optredens in de eerste debatten op radio en tv, met name zijn rol in het RTL-debat van afgelopen zondag. Daar nam hij de plaats in van PVV-leider Geert Wilders, die niet kwam naar aanleiding van een bericht over een dreiging vanuit België. Volgens veel kijkers deden hij en Henri Bontenbal (CDA) dat het beste; duidelijk beter dan Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Dilan Yesilgöz (VVD).

Politicoloog Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, benadrukt dat nog steeds een grote groep kiezers niet zeker is van hun stemkeuze: "Verian/EenVandaag geeft aan dat de helft van de waarschijnlijke kiezers nog geen partijvoorkeur heeft of daarover nog twijfelt. Ipsos I&O schat dat percentage zelfs nog hoger in. Dat ziet nog vooral veel kiezers twijfelen tussen GroenLinks-PvdA en D66, tussen D66 en CDA, tussen CDA en VVD en tussen PVV, JA21 en BBB."

Nieuwsuur maakte deze video over de zwevende kiezer op rechts:

Bij de kleinere partijen in de Peilingwijzer is vooral de daling van de SP de afgelopen maand opvallend. De partij van Jimmy Dijk, die onder zijn voorganger Lilian Marijnissen al een reeks verkiezingsnederlagen leed, staat op dit moment op 3 tot 5 zetels. De Partij voor de Dieren, BBB en Forum voor Democratie koersen op hetzelfde aantal af.

Volt, Denk, de ChristenUnie en de SGP staan alle vier op 2 tot 4 zetels. 50Plus (1-3) maakt in de huidige Peilingwijzer een rentree in de Tweede Kamer, terwijl NSC (0-1) daaruit lijkt te verdwijnen.

Verantwoording

De NOS publiceert in aanloop naar de Kamerverkiezingen van 29 oktober regelmatig de Peilingwijzer, die zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag samenvoegt. Meer over de methode erachter is te vinden op de website van de maker, politicoloog Tom Louwerse van de Universiteit Leiden.

Over een ding zijn ze het wel eens in Washington, waar financiële kopstukken uit de hele wereld zich hebben verzameld voor de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF en de Wereldbank: er zijn weinig dingen in de wereld zeker, deze dagen. De Amerikaanse president dreigt met een nieuwe serie importheffingen op Chinese producten, beurzen zijn nerveus. "Er hoeft niet heel veel te gebeuren, en financiële markten worden zenuwachtig", zegt Olaf Sleijpen.

De president van De Nederlandsche Bank kan er niet omheen: de wereld van nu, is een andere dan die van een jaar geleden. Joe Biden zat nog in het Witte Huis, de uitkomst van de Amerikaanse verkiezingen was nog ongewis. "Als je het vergelijkt met een jaar geleden zijn de economische vooruitzichten echt verslechterd, ook in de Verenigde Staten", zegt Sleijpen.

Het IMF denkt dat die wereldeconomie dit jaar met 3,2 procent zal groeien. Die raming is lager dan een jaar geleden, al ligt de verwachte groei wel weer een fractie hoger dan waar de IMF-economen eerder dit jaar rekening mee hielden. "Het glas is halfleeg of halfvol", zegt Sleijpen daarover. "De wereldeconomie heeft zich redelijk weerbaar getoond", meent hij, in het licht van de constante dreiging van importheffingen.

"Beter dan gevreesd, maar slechter dan nodig", noemt IMF-topvrouw Kristalina Georgieva het voor de toegestroomde pers in Washington. Veel exporteurs hebben nog wat spek op de botten, zegt ze, in de volgepakte perszaal op het IMF-hoofdkantoor. Ook hebben veel importeurs nog extra ingekocht voordat de heffingen zijn ingegaan, voegt ze eraan toe. Sommige bedrijven verplaatsen hun productie.

Meubels en keukenkastjes

Deze week werden in Amerika importheffingen op onder meer meubels en keukenkastjes van kracht, mogelijk zit er meer in de pijpleiding: Trump heeft gedreigd met nieuwe heffingen op Chinese producten, van nog eens 100 procent. Die zouden boven op de al bestaande heffingen komen. Volgens economen van het Peterson Institute betalen Amerikaanse importeurs nu gemiddeld al een heffing van 57,6 procent als ze inkopen in China.

Maar meer nog dan de heffingen zelf, is het de onzekerheid over nieuwe heffingen die de wereld in zijn greep houdt, stelt DNB-president Sleijpen. "In april zagen we een vrij grote marktreactie", wijst hij naar Trumps 'Liberation Day'. Ook al was er afgelopen vrijdag, na Trumps hernieuwde salvo aan het adres van China, opnieuw een dipje. Nog altijd staan beurzen dicht bij recordniveaus.

Of Sleijpen vindt dat de markten wel erg ver op de muziek vooruit zijn gelopen, en hij hoogtevrees begint te krijgen? "In de letterlijke zin van het woord ben ik niet zo goed met hoogtes", grapt de centraal bankier. "Wat je ziet is dat financiële markten er eigenlijk van uitgaan dat het allemaal wel goed blijft gaan, en dat grootschalige investeringen in kunstmatige intelligentie ook echt wat zullen opleveren. De waarderingen zijn dusdanig dat er niet veel hoeft te gebeuren en de markt zenuwachtig wordt."

Zenuwachtig zijn de markten, los van de grillen van Trump, ook over twee recente faillissementen in de Amerikaanse auto-industrie. Beleggers maken zich zorgen of banken niet te veel risico hebben genomen bij het uitlenen van geld. "Als je één kakkerlak ziet, zijn er waarschijnlijk meer", zei topman Jamie Dimon van JPMorgan. Ook op de vergadering in Washington is het een onderwerp dat veelvuldig voorbij komt.

"Het is een vraag die me zo nu en dan 's nachts wakker houdt", zegt IMF-baas Georgieva als ze wordt geconfronteerd met die woorden. "We houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten, maar tot nu toe zijn er nog niet zoveel kakkerlakken. Wel zijn we bezorgd dat er veel leningen van de banken zijn verschoven naar andere financiële bedrijven die niet onder hetzelfde toezicht staan als banken."

Stevig fundament

Sleijpen stelt dat de wereld er in elk geval beter voorstaat dan tijdens de vorige financiële crisis, in 2008. "Toen hebben we een stevig fundament gelegd om met name de bancaire sector veiliger te maken", zegt hij. "En dat is denk ik wel gelukt, want dat heeft zich de afgelopen jaren tijdens die schokken goed gehouden." Hij wijst naar de pandemie, ook de inval van Rusland in Oekraïne. De daaruit voortvloeiende stijgende energieprijzen, de hoge inflatie.

"De wereld is er in de tussentijd niet zekerder op geworden, integendeel", weet ook Sleijpen, die afgelopen zomer het stokje over nam van Klaas Knot. "De risico's zijn heel groot", zegt de bank-president. "Voor mij is het glas halfvol, maar ik denk wel dat we ons moeten voorbereiden op nieuwe schokken. Alleen ge kent tijd noch plaats."

Ace Frehley, sologitarist van de Amerikaanse rockband Kiss, is op 74-jarige leeftijd overleden. Frehley overleed in het bijzin van zijn familie aan de gevolgen van een val in zijn opnamestudio in september.

In een verklaring zeggen zijn familieleden "volledig ontroostbaar en gebroken te zijn". "We koesteren de mooiste herinneringen en zijn lach", laat de familie weten.

De oorspronkelijke leadgitarist van de band, wiens echte naam Paul Daniel Frehley luidde, was een van de vier bandleden van het eerste uur. De hardrockband Kiss werd begin jaren zeventig opgericht door zanger Paul Stanley, basgitarist Gene Simmons, drummer Peter Criss, aangevuld met Frehley.

Criss reageerde op X met verslagenheid op de dood van Frehley. "Ik ben geschokt! Mijn vriend.. ik hou van je", schrijft de drummer. Frehley werd in 1982 uit de formatie gezet vanwege overmatig alcohol- en drugsgebruik. In 1996 keerde Frehley terug voor een succesvolle reeks aan reünieconcerten, waarna hij regelmatig bleef optreden met de band.

Ze werden beroemd door nummers als I was made for lovin' you, Rock and roll all nite en Sure know something, maar zeker ook door hun spectaculaire optredens en extravagante make-up. Kiss groeide uit tot een van de best verkopende bands aller tijden. In totaal werden meer dan 100 miljoen platen verkocht.

Afscheidstournees

In de jaren 2000/2001 ging Kiss de wereld over met 'The Farewell Tour', maar een echt afscheid werd het niet. Later bleek dat het ging om de laatste tour van de toenmalige bezetting.

In 2018 kondigde Kiss zijn echte afscheid aan. Met de 'End of the Road World Tour', die in 2019 begon en doorliep tot in 2023, kwam er een einde aan de spectaculaire shows van de Amerikaanse band. In december 2023 gaf Kiss na 50 jaar zijn laatste concert in Madison Square Garden in New York.

John Bolton, de voormalige veiligheidsadviseur van de Amerikaanse president Donald Trump, is aangeklaagd. Hij wordt ervan beschuldigd dat hij illegaal vertrouwelijke documenten heeft meegenomen.

Bolton heeft in een reactie op de aanklacht laten weten dat hij "het laatste doelwit is geworden" van het ministerie van Justitie. "Ik kijk ernaar uit om de aanklacht aan te vechten."

De oud-veiligheidsadviseur was tijdens de eerste termijn van Trump anderhalf jaar lang de Nationale Veiligheidsadviseur. Bolton en Trump botsten in die periode regelmatig over Iran, Afghanistan en Noord-Korea. In september 2019 ontsloeg de president Bolton, die zei dat hij een dag daarvoor al zelf zijn ontslag had aangeboden.

Prominent criticus

De 76-jarige Bolton werd daarna een prominent criticus van Trump. Opzienbarend was zijn boek met herinneringen uit 2020, waarin hij onder meer stelde dat Trump militaire hulp beloofde aan Oekraïne in ruil voor belastende informatie over zijn rivaal Joe Biden. In het boek genaamd The Room Where It Happened noemde Bolton Trump ongeschikt voor het presidentschap.

Het is de derde keer in korte tijd dat een prominente tegenstander van Trump wordt vervolgd. Ook voormalig FBI-directeur James Comey en New Yorks aanklager Letitia James zijn al aangeklaagd. Zij deden onderzoek naar respectievelijk Trumps banden met Rusland en fraude door zijn familiebedrijf.

Huiszoeking

In augustus doorzocht de FBI het huis en het kantoor van Bolton. De huiszoekingen waren onderdeel van een FBI-onderzoek naar de vraag of Bolton in zijn boek uit 2020 geheime informatie heeft onthuld. Twee telefoons en een aantal documenten werden in beslag genomen.

De advocaat van Bolton stelt dat de oud-veiligheidsadviseur niet onwettig heeft gehandeld bij het delen of achterhouden van informatie.

Politieke partijen roepen Nederlanders op om meer bij te dragen aan de samenleving, maar ze geven niet goed aan hoe mensen al die taken moeten combineren. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) na een analyse van de verkiezingsprogramma's van de tien grootste politieke partijen.

In de meeste programma's wordt een beroep gedaan op mensen om extra te werken en zich daarnaast in te zetten als vrijwilliger en mantelzorger. Daarbij hebben de partijen aandacht voor ondersteuning van mantelzorgers of verlofregelingen en ze erkennen dat er grenzen zijn aan wat mensen kunnen doen.

Maar volgens het SCP ontbreekt een visie hoe mensen dat allemaal moeten organiseren. Er wordt door de partijen niet gesproken over een "haalbare weekbelasting" waarin de rollen van ouder, kind, werknemer en mantelzorger kunnen worden gecombineerd.

Burn-out toegenomen

Het planbureau wijst daarbij op onderzoek waaruit blijkt dat burn-outklachten bij werkenden de afgelopen tien jaar met zo'n 50 procent zijn toegenomen. Ook doen partijen volgens het SCP weinig voorstellen om de groep "onderbelaste" mensen te betrekken die nu aan de zijlijn staan, maar die wel zouden kunnen meedoen.

De tien partijen

Voor de analyse is gekeken naar verkiezingsprogramma's van partijen die minstens vijf zetels hebben in de Tweede Kamer of op 31 augustus 2025 in de Peilingwijzer op meer dan vijf zetels uitkwamen.

Het SCP kwam op basis daarvan uit bij de volgende tien partijen: BBB, CDA, D66, GroenLinks-PvdA, JA21, NSC, Partij voor de Dieren, PVV, SP en VVD.

Het planbureau constateert verder dat de politieke partijen veel aandacht hebben voor het beperken van migratie, maar minder voor de vraag hoe we met elkaar omgaan in een diverse samenleving. Mensen maken zich daar wel veel zorgen over, ziet het SCP.

"De diverse samenleving vraagt om te investeren in goed samenleven en om polarisatie tegen te gaan", zegt SCP-directeur Karen van Oudenhoven. Ze roept partijen op om in de aankomende formatie na te denken "hoe we in een diverse samenleving met elkaar willen samenleven, waarbij er ook oog is voor de belangen van mensen uit minderheidsgroepen." Ze wijst erop dat de samenleving al divers is: "Ook al sluiten we de grenzen dan is dat nog steeds zo."

Buurthuizen en bibliotheken

De partijen zijn in de basis allemaal voor meer onderlinge samenhang tussen mensen, maar verschillen van uitgangspunt in hoe Nederland met die diversiteit moet omgaan. Voor PVV, JA21 en de VVD staat vooral de Nederlandse cultuur centraal, terwijl SP, GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren solidariteit hoog in het vaandel hebben. CDA, BBB en NSC leggen de nadruk op de lokale gemeenschap, D66 focust op individuele rechten en vrijheden.

Overeenkomsten zijn er ook: goed contact tussen buren, ontmoetingen en de Nederlandse taal wordt door alle partijen belangrijk gevonden.

In de verkiezingsprogramma's is volgens het SCP veel aandacht voor crises, zoals oorlog, een grote stroomstoring of een natuurramp, maar ook weinig voor hoe we ons daar op sociaal vlak op voorbereiden. "In de coronapandemie hebben we gezien hoe belangrijk dat is", zegt Van Oudenhoven. "Daarom is het goed om te investeren in de sociale infrastructuur zoals buurthuizen, bibliotheken en welzijnswerk. Dat is van groot belang voor verbondenheid en hulp tijdens crises."

Beloftes waarmaken

In aanloop naar de vorige Tweede Kamerverkiezingen, in 2023, zei het SCP dat partijen te veel beloven en te weinig keuzes maken. Een voorbeeld dat werd genoemd was dat alle partijen goede zorg belangrijk vonden, maar geen lastige beslissingen wilden nemen om de zorg betaalbaar te houden. Ook nu zegt het SCP dat partijen moeten opletten dat ze geen beloftes doen die ze niet kunnen waarmaken, omdat dat het vertrouwen in de politiek verder ondermijnt.

Turkije heeft een team van 81 reddingswerkers naar de Gazastrook gestuurd. De groep zal helpen met het zoeken naar de lichamen van gijzelaars die nog onder het puin liggen van de gebouwen die Israël bombardeerde.

Het gaat om een zoek- en reddingsteam van de Turkse rampenbestrijdingsdienst AFAD, dat ook gaat helpen met het opruimen van puin. De Turkse reddingswerkers hebben na de verwoestende aardbevingen in 2023 juist veel ervaring opgedaan met het bergen van lichamen uit ingestorte gebouwen.

Als onderdeel van de eerste fase van het Gaza-plan van president Trump heeft Hamas de afgelopen dagen de stoffelijke overschotten van tien mensen teruggegeven. Volgens Israël gaat het in negen gevallen om een gijzelaar. Het is niet bekendgemaakt van wie het tiende lichaam is.

Volgens de afspraken moet Hamas in totaal 28 lichamen van in Israël ontvoerde mensen teruggeven. Hamas stelt dat er veel moeite en speciale apparatuur nodig is om de resterende lichamen terug te vinden tussen het puin.

Verslaggever Sander van Hoorn in Tel Aviv:

"Hamas zegt dat lichamen na twee jaar in verregaande staat van ontbinding zijn, vaak zijn er alleen botten van over. En ze liggen soms onder gebouwen die gebombardeerd zijn, terwijl Hamas-commandanten die weten waar de lichamen lagen, ook zijn gedood. Hamas zegt dus: 'Dit is wat het is'.

Israël zegt dat Hamas meer moet doen. Het zegt juist aanwijzingen te hebben dat Hamas van meer lichamen weet waar ze zijn. Die zouden ze dus relatief snel moeten kunnen overdragen. De vraag is dus of Hamas te goeder trouw is, dat wordt door Israël betwijfeld."

Maandag werden de twintig nog levende gijzelaars uit de Gazastrook herenigd met hun families in Israël. Andersom liet Israël een kleine 2000 Palestijnen vrij die door Israël gevangen waren gezet. Daarna begon de uitruil van stoffelijke resten van gijzelaars en Palestijnen.

'Tekenen van mishandeling'

Het totale aantal Palestijnse lichamen dat terug is in Gaza staat nu op 90, meldt AP. Net als Al Jazeera schrijft het Amerikaanse persbureau dat, volgens het forensisch team dat de stoffelijke resten onderzocht, teruggegeven Palestijnse lichamen tekenen vertoonden van mishandeling.

Een deel van de lichamen was nog geboeid toen ze aankwamen in Gaza, zegt een commissielid dat zich bezighoudt met het opvangen van de lichamen in het Nasser-ziekenhuis in Khan Younis. "Er zijn tekenen van marteling en executies", zei hij tegen AP. De lichamen behoorden volgens hem toe aan mannen tussen de 25 en 70 jaar. De meesten hadden een band om hun nek, één had een touw om zijn nek.

Bewoners van Gaza-Stad zijn wanhopig. De Israëlische aanvallen zijn gestopt, maar de levensomstandigheden in de grotendeels verwoeste stad zijn nog steeds dramatisch:

De SBS6-talkshow Vandaag Inside heeft de Gouden Televizier-Ring 2025 gewonnen. Wilfred Genee, Johan Derksen en René van der Gijp kregen maar liefst 74 procent van de publieksstemmen. De andere kanshebbers waren Het Jachtseizoen: Most Wanted en de dramaserie Woeste Grond.

Genee bedankte vanuit de studio in Hilversum zijn collega's en het publiek dat op het drietal heeft gestemd: "Soms moet je geloven in iets en wij doen dat al bijna 25 jaar met dit team."

In 2011 wonnen Genee, Derksen en Van der Gijp de prijs ook al met Voetbal International, een voorloper van Vandaag Inside. Eigenlijk kunnen programma's maar één keer winnen, maar omdat het de 60e editie was van het gala is er een uitzondering gemaakt.

Gouden randje

De ernstig zieke Martijn Krabbé (57) kreeg de prijs voor beste presentator, voor het eerst in zijn loopbaan. Vorig jaar maart maakte de RTL-presentator bekend dat hij kanker had. Begin dit jaar zei hij dat hij niet meer beter wordt.

Bekijk hier hoe Krabbé de prijs in ontvangst nam:

Het gala in Koninklijk Theater Carré in Amsterdam begon met een staande ovatie voor Krabbé. Nadat hij de Televizier-Ring voor beste presentator in ontvangst had genomen, bedankte hij alle aanwezigen voor het eerbetoon. "De show was nog geen tien minuten oud en ik kreeg heel veel warmte om mij heen. Hiermee is mijn afscheid van televisie van een gouden randje voorzien."

De prijs voor de beste jeugdserie was voor het programma Summer Break van AVROTROS en NPO Zapp. De serie gaat over Nederlandse tieners die een vakantiebaantje krijgen op een resort in Turkije.

De Televizier-Ring Impact werd uitgereikt aan presentatrice Eva Jinek voor haar gesprek met Emma Heesters. De zangeres vertelde in april in de talkshow Eva over haar diagnose baarmoederhalskanker. "Kanker is iets wat je overkomt en het maakt geen onderscheid. Dit keer had ik pech", zei Heesters toen ze de prijs in ontvangst nam. "Lieve Eva, ik wil je bedanken voor het interview. Ik ben dankbaar dat ik de kans kreeg om iets te betekenen voor een ander."

Heesters droeg de prijs op aan lotgenoten. "Als je nu aan het vechten bent, wil ik zeggen: geloof in jezelf, hou vol en blijf moed houden. Dames, laat dat uitstrijkje maken, want het kan je leven redden." Afgelopen juli maakte Heesters bekend weer beter te zijn.

Bennie

Journalist en politiek duider Thomas van Groningen won de Televizier-Ring voor Talent. Wesley van Klink kreeg de prijs voor Beste Acteur voor de serie Bennie. Die gaat over de broer van acteur Barry Atsma, Rimmert, die het syndroom van Down had en in 2020 overleed aan corona. Ook Van Klink heeft het syndroom van Down.

Zanger Gerard Joling kreeg voor zijn vlogs de prijs voor Beste online serie. "Ik ben ontzettend vereerd, dank aan iedereen die op mij gestemd heeft", zei hij vanuit de studio in Aalsmeer.

De advocaten van de mannen die worden verdacht van de kunstroof in het Drents Museum hebben vraagtekens gezet bij de opsporingsmethoden van politie en justitie. Ze vroegen vandaag aan de rechtbank in Assen of demissionair justitieminister Van Weel om uitleg kon worden gevraagd, maar dat verzoek is afgewezen.

Douglas W. (36), Bernhard Z. (35) en Jan B. (21) worden verdacht van het stelen van archeologische topstukken uit het Drents Museum. In januari werd daar met behulp van een vuurwerkbom ingebroken en verdwenen de gouden helm van Cotofenesti en drie armbanden. De stukken waren voor een speciale tentoonstelling uitgeleend door het Nationaal Historisch Museum in de Roemeense hoofdstad Boekarest. De kunstvoorwerpen zijn nog altijd niet terecht.

Vandaag was de derde regiezitting in de zaak. Bij zo'n zitting bespreken de partijen de voortgang van de procedure en wat daarin nog moet gebeuren.

De advocaten van de verdachten stelden op de zitting dat het OM en de Nederlandse overheid nog steeds van alles doen om de gestolen voorwerpen boven water te krijgen, en daarbij methoden gebruiken waar zij niet blij mee zijn.

Naam en foto

Twee van de drie hoofdverdachten weigerden na hun arrestatie informatie te geven over de locatie van de kunstschatten. Uiteindelijk werden hun naam en foto op internet gezet in een poging hen over te halen om te vertellen waar de buit zou zijn.

De politie is doorgaans zeer terughoudend met het publiceren van persoonsgegevens van verdachten, zeker wanneer ze al zijn aangehouden. De advocaten wilden minister van Weel van Justitie vragen stellen over dat besluit.

De rechter ging daar niet in mee, maar gaf wel het OM de opdracht om de beslissing uitgebreid schriftelijk toe te lichten. De rechtbank wil precies weten wie er allemaal bij dit besluit betrokken waren en welke rol de minister heeft gespeeld.

De advocaten uitten ook hun ongenoegen over undercoveroperaties waarmee druk zou zijn gezet op hun cliënten. Verder zouden de verdachten zijn benaderd zonder hun advocaat erbij, bijvoorbeeld om als 'bijzondere getuige' op te treden in de zaak.

'Stop met die geintjes'

Ook een van de verdachten liet zich uit over de werkwijze van justitie. Bernhard Z. zei dat er ongegronde drukmiddelen zijn gebruikt en dat "de officier van justitie moet stoppen met die geintjes". Hij zei ook dat hij gezien heeft dat er afluisterapparatuur uit zijn cel werd verwijderd. De andere verdachten deden er het zwijgen toe.

Verder zeiden de advocaten dat ze het idee hebben dat ze afgeluisterd worden door de veiligheidsdiensten AIVD of MIVD, en daardoor niet vrijuit met hun cliënten kunnen spreken. Ze willen garanties dat dat niet gebeurt. Daarover zei het OM niets te kunnen zeggen, omdat het OM daar niet over gaat.

De rechter besloot wel dat de advocaten alle verslagen en opnamen van verhoren en andere gesprekken krijgen, net als alle beelden van de roof. Ook mogen ze betrokken undercoveragenten en hun opdrachtgevers vragen stellen.

Inhoudelijk wordt de zaak in het voorjaar van 2026 behandeld.

Een schilderij van Picasso met een waarde van ruim zes ton is begin deze maand spoorloos verdwenen, melden Spaanse media. Het verdwenen werk heet Naturaleza muerta con guitarra (Stilleven met gitaar) en komt uit 1919. Het schilderij heeft een afmeting van slechts 12,7 bij 9,8 centimeter.

Het kunstwerk van de beroemde Spaanse kunstenaar werd voor een tentoonstelling van Madrid naar Granada vervoerd. Volgens de betrokken partijen zijn alle veiligheidsmaatregelen gevolgd.

Het schilderij was met ruim vijftig andere stillevens uit de 17e en 20e eeuw bijeengebracht als onderdeel van een tentoonstelling. Alle stukken zijn afkomstig uit privécollecties. Sommige zijn niet eerder in het openbaar getoond.

In Spaanse media wordt een poging gedaan om de gang van zaken rond het verdwenen schilderij te reconstrueren. Op 25 september werd de collectie bijeengebracht in een kluis in Madrid, met strenge beveiligingsmaatregelen. Daarbij vielen twee dingen op: twee schilderijen hadden hetzelfde nummer en een van de eigenaren voegde op het laatste moment nog een kunstwerk toe.

Overnachting

Op 2 oktober vertrok de zending in een vrachtwagen met twee chauffeurs naar cultureel centrum CajaGranada, de locatie van de tentoonstelling. Hoewel de reis naar Granada normaal gesproken maar vier uur duurt, stopten de chauffeurs voor een overnachting. Tijdens de overnachting in Deifontes hielden de chauffeurs om de beurt de wacht, zegt het transportbedrijf.

De volgende dag kwamen de stukken aan in Granada en werden naar binnen gebracht, naar een ruimte met videobewaking. De manager van het centrum tekende volgens de Spaanse nieuwssite Europa Press voor ontvangst.

Aangifte

Bij het uitpakken van de stukken op de maandag daarop, kwam het centrum erachter dat de Picasso ontbrak. Op de camerabeelden van het weekend was niets geks te zien, meldt CajaGranada aan Spaanse media. Het centrum heeft aangifte gedaan.

Het is niet de eerste keer dat een kostbaar werk van de Spaanse schilder verdwijnt. Vorig jaar werden in een kelder in Antwerpen twee Picasso's aangetroffen die in 2010 waren gestolen uit een woning van een kunstverzamelaar in Tel Aviv. In 2019 werd in Amsterdam een schilderij teruggevonden dat twintig jaar eerder was ontvreemd.