NOS Nieuws - Algemeen

Verzekeraars hebben vorig jaar opnieuw minder schadeclaims van woningbranden gekregen. Ook het bedrag dat verzekeraars uitkeerden is afgenomen, meldt het Verbond van Verzekeraars op basis van nieuwe cijfers.

Al sinds 2018 neemt het aantal schadeclaims na een woningbrand af. Vorig jaar kregen verzekeraars 46.923 claims binnen, het jaar daarvoor waren dat er 51.657. Verzekeraars keerden vorig jaar 220 miljoen euro uit tegenover 289 miljoen euro in 2023.

Tegelijkertijd baart het de verzekeraars zorgen dat veel mensen helemaal geen inboedel- of aansprakelijkheidsverzekering hebben en daardoor bij een brand extra hard geraakt kunnen worden. Uit recent onderzoek in Den Haag bleek dat 44 procent van de Hagenaars geen inboedelverzekering heeft. De verschillen tussen buurten is groot. In wijken waar veel mensen met een migratie-achtergrond en sociale huurders wonen, is het aantal verzekerden het laagst.

Vaker brand door accu's

Bijna de helft van de branden (ongeveer 46 procent) werd volgens het Verbond van Verzekeraars veroorzaakt door mensen. In 14 procent van de gevallen was kortsluiting de boosdoener. Bijna een op de tien branden werd veroorzaakt door een kapot of slechtwerkend apparaat.

Het aantal branden dat vermoedelijk wordt veroorzaakt door accu's van elektrische (brom)fietsen of scooters neemt toe. Het gaat om 2,2 procent van de branden, blijkt uit cijfers van de stichting Salvage, die gedupeerden helpt na brand. Verzekeraars benadrukken, in navolging van de brandweer, dat mensen zich bewuster moeten zijn van de risico's bij het opladen van accu's.

De brandweer vraagt deze maand extra aandacht voor het veilig gebruik van (fiets)accu's. "Laad je accu op als je thuis bent, in een ruimte met een rookmelder en met de originele lader. Zo verklein je de kans op brand en mocht het toch misgaan, word je op tijd gewaarschuwd", zegt Carolien Angevaren van Brandweer Nederland

Een brandweerman gaf enkele weken geleden een demonstratie van wat er gebeurt als slechts één accucel in brand vliegt:

Kantoren zijn leeggehaald, tv-studio's ontmanteld, perspassen ingeleverd. Journalisten hebben gisteren massaal het Pentagon verlaten omdat ze niet instemmen met het nieuwe mediabeleid van het Amerikaanse ministerie van Defensie.

Onder de nieuwe regels die minister Hegseth recent invoerde, was het media verboden informatie te publiceren die niet officieel door het ministerie is vrijgegeven. "Geaccrediteerde media mogen geen misdaden uitlokken", redeneerde de minister op X. "Toegang tot het Pentagon is een privilege, geen recht."

Amerikaanse journalisten spraken schande van deze inperking van de persvrijheid. Ze wezen erop dat het hen zo onmogelijk gemaakt zou worden om misstanden aan te kaarten. Omdat zelfs informatie die bijvoorbeeld niet eens topgeheim is onder de regel valt, kan het Pentagon zo onwelgevallige berichten tegenhouden.

Ook Fox News kritisch

De media waren opvallend eensgezind in hun afwijzing: niet alleen de omroepen ABC, CNN en NBC, persbureaus Reuters en AP en kranten als The New York Times en The Washington Post wezen de nieuwe regels af, ook conservatieve media Newsmax en Fox News (oud-werkgever van Hegseth) weigerden te tekenen.

Omdat hiermee hun accreditatie verviel, moesten de journalisten voor gistermiddag 16.00 uur uit het gebouw zijn. Velen kozen ervoor om tot het laatste moment te wachten en demonstratief in colonne het pand te verlaten, vaak met verhuisdozen in de handen.

Dat zag er zo uit:

"Dit is een trieste dag voor de persvrijheid", reageerde de Pentagon Press Association, waarin de media verenigd zijn. "We maken ons zorgen over de toewijding van de VS aan een transparante overheid, publieke verantwoording van het Pentagon en de vrijheid van meningsuiting in het algemeen."

Het Pentagon is niet van plan in te binden, aldus een woordvoerder. "We staan achter ons beleid omdat dat het beste is voor onze troepen en de veiligheid van ons land."

Goedemorgen! De Gouden Televizier-Ring wordt vanavond uitgereikt en het Franse parlement stemt over twee moties van wantrouwen tegen de kersverse regering.

Eerst het weer: het is grotendeels bewolkt, maar soms breekt ook even de zon door. Verspreid valt wat lichte regen of motregen bij maxima rond 15 graden. De wind waait uit noordwestelijke richting en is zwak tot matig van kracht.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De regering van de Amerikaanse president Trump mag voorlopig geen ambtenaren meer ontslaan in de zogeheten shutdown van de overheid. Dat heeft een federale rechter in San Francisco bepaald.

Sinds 1 oktober liggen bijna alle overheidsdiensten in de Verenigde Staten stil, omdat een nieuwe begroting niet tijdig werd goedgekeurd door de Senaat. Honderdduizenden ambtenaren zitten thuis en krijgen niet betaald.

De regering-Trump grijpt het moment aan om verder te snijden in het aantal banen bij de overheid, maar volgens de rechter zijn de ontslagen politiek gemotiveerd en niet goed doordacht.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Mensen met een visuele beperking kunnen deze week naar een bijzonder museum in Noord-Brabant. Op het terrein van Visio in Grave staat het Sensory MoMa, een tijdelijke expositie speciaal voor blinden en slechtzienden. In een aantal opblaasbare ruimtes staan kunstwerken die de bezoekers mogen voelen, ruiken en zelfs proeven.

"Een normaal museum hoef ik niet te bezoeken, want daar heb ik toch niets aan", zegt de 85-jarige Irene Schumans tegen Omroep Brabant. "Dit vind ik dus geweldig en een hele ervaring."

Fijne dag!

De Amerikaanse president Trump heeft bevestigd dat hij inlichtingendienst CIA toestemming heeft gegeven om geheime operaties in Venezuela uit te voeren. Trump zegt te overwegen aanvallen uit te voeren op land "nu we de zee zo goed onder controle hebben".

De bevestiging van Trump volgt op berichtgeving van The New York Times. Die krant meldde als eerste op basis van bronnen dat de CIA toestemming heeft gekregen van Trump om geheime operaties in het Zuid-Amerikaanse land uit te voeren.

Enkele uren later bevestigde Trump het bericht aan verslaggevers in de Oval Office. Volgens Trump liggen twee redenen aan zijn besluit ten grondslag. Hij claimt zonder bewijs te leveren dat Venezuela gevangenissen heeft leeggehaald en mensen naar de VS heeft gestuurd.

Ook beweert hij dat er veel drugs uit Venezuela de Verenigde Staten binnenkomen en dat dat veelal via zee gebeurt. "Maar we gaan ze ook over land tegenhouden", aldus Trump.

'Venezuela onder druk'

Volgens The New York Times is de strategie van de regering-Trump erop gericht om de autoritaire leider Maduro van Venezuela af te zetten. In de Oval Office wilde Trump niet antwoord geven op de vraag van een journalist of de CIA toestemming heeft gekregen om Maduro uit te schakelen.

De Amerikaanse leider noemde het een "belachelijke" vraag om te beantwoorden, maar voegde hieraan toe dat hij denkt dat Venezuela onder druk staat.

Dodelijke aanvallen

Eergisteren werd voor de kust van Venezuela opnieuw een speedboot opgeblazen door Amerikaanse strijdkrachten. Hierbij werden volgens Trump zes opvarenden gedood. Het was de vijfde dodelijke aanval in het Caribisch gebied in anderhalve maand tijd.

De aanvallen waarbij al 27 doden zijn gevallen, leiden tot veel kritiek. Trump beweert dat de aangevallen boten drugs vervoerden, maar bewijs daarvoor heeft hij niet geleverd. De Verenigde Staten hebben niet bekendgemaakt op welke juridische gronden de schepen zijn aangevallen.

Jaarlijks reizen naar schatting 20.000 Nederlandse mannen naar het buitenland met het doel om er kinderen seksueel te misbruiken. Dat blijkt uit recent onderzoek in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum. Vandaag begint een campagne tegen deze vorm van kindermisbruik.

De campagne van anti-misbruikorganisatie Offlimits is gericht op het voorkomen van kindermisbruik door Nederlandse mannen in bijvoorbeeld Thailand, de Filipijnen en Kenia en om potentiële plegers op te roepen om op zoek te gaan naar hulp.

Op de internationale luchthaven van Bangkok in Thailand worden advertenties getoond in de aankomst- en vertrekhal en in risicolanden krijgen mensen online advertenties op hun telefoon te zien.

Contact opnemen

"We hopen op deze manier deze mannen meer in beeld te krijgen, maar hen met name ook te bewegen om contact op te nemen met onze preventielijn Stop it Now", zegt plaatsvervangend directeur van Offlimits Madeleine van der Bruggen. De anonieme hulplijn is onderdeel van Offlimits.

Medewerkers van deze hulplijn proberen mannen te verwijzen naar deskundigen. Volgens Van der Bruggen komen er jaarlijks via de telefoon en chat ruim 2000 vragen binnen, maar nemen mannen die naar het buitenland gaan om kinderen seksueel te misbruiken nog weinig contact op. Ze hoopt dat deze campagne daar verandering in gaat brengen.

Professionele hulp

Uit het onderzoek blijkt verder dat driekwart van die mannen overwogen heeft om professionele hulp te zoeken vanwege hun seksuele gevoelens of seksuele gedrag tegenover minderjarigen. "Het is natuurlijk heel spannend om naar een psycholoog of huisarts te gaan. Wij bieden anonieme hulp en dat is een laagdrempelige manier om deze mensen te bereiken."

Desondanks erkent Van der Bruggen dat het niet te zeggen is of misbruik dankzij de hulplijn kan worden voorkomen. "Tegelijkertijd zijn er mensen die ons herhaaldelijk terugbellen op het moment dat ze voelen dat ze het risico lopen de fout in te gaan en ons als stok achter de deur gebruiken."

Over het onderzoek naar kindermisbruik in het buitenland

Het onderzoek van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving bestond uit interviews met mensen die werkzaam zijn bij de politie, het Openbaar Ministerie en de reclassering.

Ook vulden 9384 mannen een vragenlijst in. Van de ondervraagden is volgens de onderzoekers 2,3 procent pleger van transnationaal seksueel kindermisbruik.

Deze mannen hebben ooit in het buitenland betaalde seks gehad met iemand onder de 18 en of onbetaalde seks met iemand onder de 16 terwijl ze zelf boven de 21 waren.

Voormalig SBS6-stem Michiel Koudstaal is begin deze maand op 51-jarige leeftijd overleden. Dat meldt Hart van Nederland, het nieuwsprogramma waarvoor Koudstaal jarenlang een van de vaste voice-overs was. De doodsoorzaak is niet bekendgemaakt.

Koudstaal was in zijn jaren voor SBS6 ook te horen als stem van onder meer Sterren dansen op het ijs, De nieuwe Uri Geller en Hart in Aktie waarmee Wendy van Dijk ruim twintig jaar geleden een Gouden Televizier-Ring won.

'Iconische en prachtige stem'

Oud-programmadirecteur Tina Nijkamp staat op Instagram stil bij het overlijden van Koudstaal. "Mede door zijn iconische en prachtige stem werd SBS6 een grote familiezender", schrijft Nijkamp die jarenlang de leiding had over SBS6.

Na zijn vertrek bij SBS6 begon Koudstaal zijn eigen stemmenbureau in Hilversum. Ook sprak hij door de jaren heen duizenden commercials in.

De regering van de Amerikaanse president Trump mag voorlopig geen ambtenaren meer ontslaan in de zogeheten shutdown van de overheid. Dat heeft een federale rechter in San Francisco bepaald.

Sinds 1 oktober liggen bijna alle overheidsdiensten in de Verenigde Staten stil, omdat een nieuwe begroting niet tijdig werd goedgekeurd door de Senaat. Honderdduizenden ambtenaren zitten thuis en krijgen niet betaald.

De regering-Trump grijpt het moment aan om verder te snijden in het aantal banen bij de overheid. Tot nu toe hebben zo'n 4100 overheidsmedewerkers hun ontslag gekregen. Het zijn vooral medewerkers van de departementen zorg, onderwijs en financiën.

Volgens de rechter zijn die ontslagen politiek gemotiveerd en niet goed doordacht. De rechtbank meent dat de ontslagen uiteindelijk onwettig zullen blijken. Daarom mogen de ontslagen voorlopig niet definitief worden en mogen er ook geen nieuwe ontslagbrieven worden verstuurd.

De rechtszaak was aangespannen door meerdere vakbonden. Die stellen dat het ontslaan van ambtenaren machtsmisbruik is en dat de regering het Congres onder druk wil zetten ten koste van de overheidsmedewerkers.

Personeelstekorten

De shutdown wordt ook gevoeld in de nationale parken en musea, die nu (deels) gesloten zijn. Ook op Amerikaanse luchthavens zijn er problemen. Sinds de start van de shutdown is het verzuim onder luchtverkeersleiders en beveiligingsbeambten toegenomen. Door het gebrek aan personeel zijn er veel vertragingen.

De brancheorganisatie van Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen riep de regering vandaag op om de shutdown zo snel mogelijk te beëindigen. De organisatie wees onder meer op de werkdruk voor luchtverkeersleiders, waardoor de veiligheidsrisico's voor het vliegverkeer toenemen.

De eerste elektrische stadstram van Enschede is na bijna een eeuw weer heel even terug in de stad. De tram ging in 1933 uit dienst en is de afgelopen jaren volledig gerestaureerd.

De TET (Twentsche Electrische Tramweg Maatschappij) tram 1 reed tussen 1918 en 1933 door Enschede, toen de grootste stad van Overijssel nog een belangrijke textielstad was. Een deel van de tramwagens is daarna verkocht aan particulieren.

De inmiddels gerestaureerde houten wagenbak werd tientallen jaren zonder onderstel door iemand gebruikt als tuinhuisje in Overdinkel.

Het was al die tijd vrijwel onherkenbaar als tramwagen:

In 2016 kocht de Tramweg-Stichting de tram, met als doel om het in de oude staat te herstellen. Samen met vrijwilligers is er jarenlang aan gewerkt.

"Het is een heel bijzonder trammetje. Er waren oorspronkelijk zeven van. En dit is echt de laatste die nog over is", zegt projectleider Jan Astrego tegen RTV Oost.

De tram toen hij nog door Enschede reed:

De restauratatie was een grote klus. Het ontbrekende onderstel moest helemaal worden gebouwd. De rest werd opgeknapt. Astrego: "We hebben alles verstevigd, bouten vervangen door klinknagels en het frame geschikt gemaakt voor een standaard spoor. Hij is voorbereid om weer te kunnen rijden, al mag dat straks alleen op historische trajecten."

Vanwege het 700-jarig jubileum van Enschede was de gerestaureerde tram met trailer en al vandaag te zien in het centrum. Een ritje maken in de stad was niet mogelijk, omdat de Overijsselse stad geen tramnetwerk meer heeft.

Komend weekend is de tram nog te zien in een museum in Haaksbergen. Waar de wagon daarna naartoe gaat, is nog niet duidelijk.

De initiatiefnemers zien graag dat de tram een vaste plek krijgt in de regio, maar die is nog niet gevonden. Werkplaatschef Stefan Fähnrich: "Het is cultureel erfgoed, daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. Er is al te veel verdwenen. Dus we hopen dat hij een mooie plek krijgt."

In het zuidoosten van Israël is eerder deze week een Nederlandse vrouw verongelukt tijdens een wandeling. Dat bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook haar buitenlandse partner kwam om het leven toen de twee van grote hoogte naar beneden vielen.

Het ongeval gebeurde langs de Tze'elim-kloof. Die ligt in woestijnachtig gebied met steile rotswanden. De kloof is populair onder wandelaars. De lichamen van de slachtoffers werden gisteren aangetroffen, melden Israëlische media.

Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat het Nederlandse slachtoffer een 55-jarige vrouw uit Delft is. Het ministerie kon niet zeggen welke buitenlandse nationaliteit haar partner heeft.

Op Instagram laat schrijfster Marion Pauw weten dat de omgekomen vrouw haar zus is. "Mijn grote zus. Die vol plannen zat en drie kinderen achterlaat", schrijft de auteur.

Het ministerie verleent consulaire bijstand aan de nabestaanden van de vrouw en haar partner.

In Driebergen is een standbeeld onthuld ter ere van de broers Ruud en Riem de Wolff, beter bekend als het duo The Blue Diamonds. Hun cover van het nummer Ramona werd precies 65 jaar geleden een wereldhit.

Het standbeeld was het initiatief van twee inwoners van het dorp. Via een crowdfundingactie haalden ze meer dan 20.000 euro op. "Het is ook de historie van ons dorp natuurlijk, dat willen we wel doorgeven aan een nieuwe generatie", zegt Paola, een van de initiatiefnemers, tegen RTV Utrecht.

De zoon en dochter van Riem de Wolff mochten het beeld van de twee indorockers onthullen. De nabestaanden zijn erg blij met het eerbetoon in het dorp. "Ze hebben heel veel betekend voor de Nederlandse muziek en natuurlijk ook voor het dorp", zegt Steffen, zoon van Riem de Wolff.

Nederlands-Indië

De broers kwamen als kind vanuit het toenmalig Nederlands-Indië naar Driebergen. Op jonge leeftijd speelden ze al gitaar en zongen ze. Vanaf hun tienertijd traden ze op in bandjes, vooral met covers van The Everly Brothers. In 1959 scoorden ze hun eerste hit met de cover: Till I Kissed You.

In 1960 brachten ze het nummer Ramona, waarvan het origineel uit 1928 stamt, uit. Het werd direct een enorme hit. Van het nummer werden wereldwijd zeker zeven miljoen singles verkocht.

Ramona van The Blue Diamonds:

Ruud de Wolff overleed in 2000 op 59-jarige leeftijd. Zijn broer Riem overleed in 2017 en werd 74 jaar oud. Hij was nog lang actief als zanger. In 2001 bracht hij met zijn zoon Steffen onder de naam The New Diamonds een album uit.

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) werken samen met een hoogleraar van de Israëlische Technion-universiteit die ook actief is voor het Israëlische leger.

Het gaat om hoogleraar Shahar Kvatinsky, een Israëlische luitenant-kolonel, schrijft Trouw. Hij leidt de Israëlische onderzoeksgroep binnen het project React, waaraan elf universiteiten deelnemen en dat op 1 november officieel start.

React draait om het ontwikkelen van een "platform dat zelfbewust is op het gebied van energie-efficiëntie, veiligheid en betrouwbaarheid". De Europese Unie heeft ruim 4,5 miljoen euro gestoken in het project, dat vanuit Groningen wordt gecoördineerd.

Foto's in legerkleding

Kvatinsky schrijft op zijn sociale media openlijk over zijn werkzaamheden voor het Israëlische leger. Zo plaatste hij deze zomer op X dat hij in juni dit jaar naar Israël reisde voor een wetenschappelijk discussiepanel. Die afspraak werd afgezegd vanwege de Israëlische aanval op Iran. "Dus deed ik wat me het meest juist leek: ik trok mijn uniform aan en ging in Gaza in reservistendienst", schrijft Kvatinsky.

Ook op andere sociale media deelt Kvatinsky over zijn werkzaamheden voor het leger. Zo plaatste Kvatinsky in 2023 en 2024 foto's op Facebook waarop hij in legeruniform voor verwoeste flatgebouwen staat. Ook deelde hij in 2024 een foto van een ontmoeting met de Israëlische premier Netanyahu. Kvatinsky is daarop te zien in legeruniform.

Oproep aan legertop

Trouw schrijft ook dat Kvatinsky's naam onder een brief uit januari 2024 staat, waarin meerdere Israëlische officieren de legerleiding onder meer opriepen geen humanitaire hulp tot Gaza-Stad toe te laten.

De krant schrijft dat Kvatinsky hen heeft laten weten dat hij na de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 werd opgeroepen als reservist. Ook zegt Kvatinsky dat het onderzoeksproject met de Nederlandse universiteiten alleen civiele doelen heeft en dat hij zijn academische werk gescheiden houdt van zijn militaire werkzaamheden.

Hij ontkent de brief te hebben ondertekend.

'Commissie Gevoelige samenwerkingen'

Eerder dit jaar bevroor de TU/e de "institutionele" samenwerkingen met Technion, vanwege de banden tussen de Israëlische universiteit en het Israëlische leger. Ook liet de universiteit weten een commissie in te stellen die "gevoelige samenwerkingen" gaat beoordelen.

De TU/e laat in een reactie aan de NOS weten dat het nieuws over de hoogleraar op dit moment geen gevolgen heeft voor het project en verwijst daarbij naar een eerdere uitleg over waarom de universiteit wel samenwerkt met Technion voor dit project. Daar waren eerder dit jaar vragen over gesteld door de universiteitsraad.

'Geen grove mensenrechtenschendingen'

Als reactie daarop schreef de universiteit toen dat het ging om samenwerkingen tussen departementen, en daarom niet opgeschort hoefde te worden. Ook stelde de universiteit dat er geen sprake is van direct contact met Technion. "Elke deelnemende universiteit leidt een of meer promovendi op. De TU/e zal één kandidaat opleiden, in Eindhoven."

Ook zei de universiteit dat er geen risico is op "grove mensenrechtenschendingen" als gevolg van het project. Wel benadrukt de universiteit dat de nieuwe commissie als eerste de samenwerkingen met Israëlische instellingen, waaronder dit project, onder de loep zal nemen.

De RUG heeft de banden met Israëlische universiteiten niet verbroken en zegt niet op de hoogte te zijn geweest van Kvatinsky's betrokkenheid bij het leger. "Indien er bij de RUG het vermoeden van dual-use ontstaat bij een verdere samenwerking, zullen de mogelijke risico's eerst case by case nader onderzocht worden door ons Adviesteam Kennisveiligheid en Sensitieve Partnerschappen", laat de universiteit weten.

Dual-use betekent dat goederen of kennis zowel civiel als militair kunnen worden ingezet. Hierbij draait het onder meer om chips of technologieën,

Protesten

De afgelopen jaren demonstreerden groepen studenten in meerdere steden tegen de samenwerking van Nederlandse universiteiten met Israëlische universiteiten. Pro-Palestijnse actievoerders eisten opschorting van alle banden met Israëlische universiteiten vanwege het Israëlische optreden in Gaza.

In eerste instantie spraken universiteiten zich uit tegen het pauzeren van de samenwerkingen. Inmiddels hebben meerdere universiteiten de banden verbroken of opgeschort.

De Universiteit van Amsterdam (UvA) maakte vandaag bekend voorlopig geen nieuwe samenwerkingen aan te gaan met Israëlische instellingen en onderzoek te gaan doen naar de juridische mogelijkheden om uit lopende samenwerkingsprojecten met Israëlische wetenschappers te stappen.

De Oekraïner die verdacht wordt van sabotage van de Nord Stream-pijpleidingen in de Oostzee wordt voorlopig niet overgeleverd aan Duitsland. Dat heeft het hooggerechtshof in Italië bepaald. Eerder oordeelde een lagere rechtbank dat hij moest worden overgeleverd aan Duitsland om daar te worden berecht.

Volgens de advocaat van de 49-jarige Serhii K. is de man op verkeerde gronden aangehouden. Daar gaat de rechter nu in mee. Daarmee moet de zaak opnieuw worden gehouden, wanneer dat gaat plaatsvinden is nog niet bekend.

K. werd in augustus van dit jaar opgepakt in de Italiaanse plaats Rimini, waar hij op vakantie was. Hij zou de coördinator van de sabotageactie zijn geweest.

Duitse aanklagers stellen dat de Oekraïner een belangrijke rol speelde bij het opblazen van de pijpleidingen in 2022. K. zou documenten hebben vervalst om een jacht te huren. Daarmee zou hij naar het gebied zijn gevaren waar de pijpleiding ligt. Volgens zijn advocaat was K. ten tijde van de aanval in Oekraïne, waar hij diende in het Oekraïense leger.

Duits-Russisch miljardenproject

Nord Stream was een Duits-Russisch miljardenproject voor de aanleg van gasleidingen tussen beide landen. Die gingen in de buurt van Sint-Petersburg in zee en kwamen aan de Duitse Oostzeekust weer boven water.

De eerste leiding werd in 2011 geopend. Nord Stream 2 was nog niet in gebruik toen deze in september 2022 werd opgeblazen, een half jaar na de Russische invasie van Oekraïne.

Nieuwsuur sprak eind september met een vermeende medeorganisator van de Nord Stream-aanslag:

Rusland en Oekraïne beschuldigden elkaar van sabotage van de pijpleidingen, maar na verloop van tijd stapelden de aanwijzingen zich op dat Oekraïne erachter zat. Tot op heden heeft niemand de sabotageactie opgeëist. Oekraïne heeft betrokkenheid altijd ontkend.

Zo'n drie jaar na het opblazen van de pijpleidingen zet Duitsland nog steeds vol in op de zaak. In augustus van dit jaar identificeerde de Duitse politie zeven Oekraïense verdachten, onder wie ook K.

Er zijn zes arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de bemanningsleden van het zeiljacht dat zou zijn gebruikt bij de sabotageactie. Alle verdachten zijn Oekraïners. Het team zou hebben bestaan uit meerdere duikers, een explosievenexpert, een coördinator en een schipper.

In totaal waren zeven bemanningsleden aan boord van het gehuurde zeiljacht de Andromeda. Een van hen, Vsevelod K., is inmiddels gesneuveld aan het front in Oekraïne, bleek eerder uit onderzoek van de Volkskrant en Nieuwsuur.

Brein achter aanslag

In september van dit jaar werd het vermoedelijk brein achter de aanslag gearresteerd. De Oekraïner Volodymyr Z. werd in Polen opgepakt voor betrokkenheid bij de sabotage. Ook zijn advocaat vecht overlevering aan Duitsland aan.

Twee jaar geleden reconstrueerden de NOS en Nieuwsuur met Europese collega's al het spoor dat naar Oekraïne leidde:

De Syrische president Ahmed al-Sharaa heeft een bezoek gebracht aan de Russische president Poetin in Moskou. Daarbij zei hij dat zijn land zich zal houden aan deals die in het verleden zijn gemaakt met Rusland.

Het is de eerste keer dat Sharaa in zijn nieuwe rol in Rusland is; afgelopen december namen rebellen onder zijn leiding de macht in Syrië over.

Sharaa leek er met zijn woorden op te hinten dat de twee Russische militaire bases in Syrië mogen blijven, maar sprak niet expliciet over die bases.

"Er zijn bilaterale betrekkingen en gedeelde belangen die ons met Rusland verbinden. We respecteren alle overeenkomsten die zijn gemaakt. We werken eraan om de aard van onze relaties met Rusland opnieuw te definiëren", zei de president.

Assad

Rusland was een belangrijke bondgenoot van de Syrische oud-dictator Bashar al-Assad in de strijd tegen de islamitische rebellenbeweging HTS, die onder leiding stond van Sharaa. Bij de machtsovername in december vorig jaar vluchtte Assad met zijn gezin naar Rusland. Ze kregen daar asiel.

Er is Moskou nu veel aan gelegen om een band op te bouwen met de nieuwe leiders van Syrië en zo de militaire aanwezigheid in het Midden-Oosten veilig te stellen.

Poetin verwees na het gesprek met Sharaa naar de "vele interessante en nuttige aanzetten" voor het vernieuwen van de betrekkingen. Zo zou Rusland op dit moment al olie leveren aan Syrië.

Conferentie afgelast

Een Syrische regeringsbron zei in aanloop naar de ontmoeting dat Sharaa ook zou vragen om de uitlevering van Assad. Het is niet duidelijk of dat gebeurd is. De nieuwe Syrische autoriteiten willen Assad in eigen land kunnen vervolgen.

De Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken zei in aanloop naar het bezoek van vandaag dat er asiel verleend is aan Assad op humanitaire gronden, omdat hij en zijn gezinsleden moesten vrezen voor hun leven.

De ontmoeting tussen Poetin en Sharaa zou eigenlijk onderdeel zijn van een Russisch-Arabische conferentie. De Russen schrapten die conferentie, omdat slechts enkele Arabische leiders zich hadden aangemeld.

De zogenoemde 'gele lijn', de denkbeeldige grens in het midden van de Gazastrook waarachter het Israëlische leger zich volgens afspraken in de wapenstilstand met Hamas heeft teruggetrokken, moest het begin van rust markeren. Toch werden er dinsdag in Shujayya, een oostelijke wijk van Gaza-Stad, vijf Palestijnen doodgeschoten door het Israëlische leger.

Volgens het leger naderden de mannen hun posities en "overschreden" ze de lijn. "De verdachten reageerden niet, waarna de troepen het vuur openden om de dreiging uit te schakelen", schreef een woordvoerder op Telegram.

Grens zonder coördinaten

De gele lijn verscheen voor het eerst op een schetskaart op Truth Social, het socialemediaplatform van de Amerikaanse president Trump.

Op die schets behoudt Israël de controle over ongeveer 58 procent van de Gazastrook, inclusief delen van het noorden, de helft van de stad Khan Younis, en vrijwel heel Rafah in het zuiden van de enclave. Een gedetailleerde versie van de schets is nooit gepubliceerd.

Het Israëlische leger erkent dat "operationele noodzaak" bepaalt waar hun soldaten precies staan opgesteld, en dat die posities enigszins afwijken van wat op de kaart is getoond. Het gevolg is dat burgers vaak niet kunnen inschatten waar het gevaar begint.

Graanschuur achter de lijn

Het oosten van de Gazastrook, van Beit Hanoun tot Rafah, geldt als de graanschuur van het gebied. Daar liggen bijna alle landbouwgronden: akkers met tarwe en gerst, citrusboomgaarden en groenteteelt die de enclave in betere tijden van voedsel voorzagen.

Nu valt vrijwel dat hele gebied achter de gele lijn, dus binnen zones die onder Israëlische controle blijven. Boeren kunnen daardoor hun land niet bereiken om de schade op te nemen aan infrastructuur en irrigatiesystemen, die grotendeels zijn verwoest door het Israëlische leger.

Gaza blijvend kleiner

Volgens het twintigpuntenplan dat eind september door Trump, zonder Palestijnse betrokkenheid, werd aangekondigd, vormt de gele lijn slechts de eerste fase. In twee latere fases, gemarkeerd in rood en zwart, zouden Israëlische troepen zich verder terugtrekken en moet er een zogenoemde veiligheidsbuffer worden ingesteld binnen de Gazastrook zelf, onder toezicht van een internationale stabilisatiemacht.

Die bufferzone zou onder directe Israëlische controle blijven, om "toekomstige terreurdreigingen" te voorkomen.

Daarmee wordt Gaza blijvend kleiner. Zelfs als alle fases volledig worden uitgevoerd, verliezen de Palestijnen een aanzienlijk deel van hun grondgebied aan een militaire veiligheidszone die de facto Israëls aanwezigheid in de enclave bestendigt.

Het incident in Shujayea, ooit een dichtbevolkte wijk van Gaza-Stad, toont hoe gevaarlijk die onduidelijkheid is. Volgens ooggetuigen klonken dinsdagochtend opnieuw schoten toen bewoners probeerden terug te keren naar hun huizen in de buurt van de gele lijn.

Lijn in het zand

Honderdduizenden Palestijnen zijn de afgelopen twee jaar herhaaldelijk op de vlucht geslagen voor het geweld. Nu Israël nog steeds bijna 60 procent van de Gazastrook in handen heeft, inclusief alle grensovergangen, is terugkeer voor de meesten onzeker.

Uit wanhoop proberen velen toch hun huizen te bereiken en naderen ze de onzichtbare grens, die allesbehalve een duidelijke afbakening is, met alle risico's van dien. Voorlopig is de gele lijn vooral een symbool van een onvoltooide oorlog en een wapenstilstand die letterlijk in het zand is getrokken.

Een internationale groep mensenrechtenorganisaties roept regeringen op om het demonstratierecht te verdedigen "in plaats van te onderdrukken". De Internationale Federatie voor de Mensenrechten (FIDH), waar 188 organisaties uit 116 landen bij zijn aangesloten, wijst hierbij specifiek op de behandeling van pro-Palestijnse demonstranten.

"Het is cruciaal om te benadrukken dat de strijd tegen antisemitisme en terrorisme niet mag worden gemanipuleerd om mensenrechten te onderdrukken", schrijft de non-profitorganisatie in een nieuw rapport. Volgens de federatie wordt antisemitisme steeds vaker vermengd met legitieme kritiek op het beleid van de Israëlische staat, en is dat een van de belangrijkste oorzaken van de repressie.

Onderzoekers keken voor het rapport specifiek naar de ontwikkelingen in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland in de afgelopen twee jaar. In die landen "criminaliseren" regeringen uitingen van steun aan de Palestijnen "onder het voorwendsel van de strijd tegen antisemitisme en de bescherming van de nationale veiligheid", concludeert de FIDH.

Wereldwijd demonstraties

De afgelopen twee jaar zijn er in tal van wereldsteden grootschalige demonstraties geweest tegen de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza. Onder meer op straat, bij sportevenementen en op universiteitscampussen hebben demonstranten hun woede over het geweld tegen de Palestijnen kenbaar gemaakt.

Ook in Nederland zijn mensen meermaals massaal de straat opgegaan om te protesteren tegen het Israël-standpunt van het kabinet. Begin deze maand waren er volgens de organisatie een kwart miljoen mensen op de been in Amsterdam voor het derde Rode Lijn-protest.

De demonstranten verzamelden zich op het Museumplein:

De FIDH maakt zich ernstige zorgen over de reactie van regeringen op pro-Palestijnse betogingen. "Onder het mom van het handhaven van de openbare orde, het bestrijden van antisemitisme of het beschermen van de nationale veiligheid, hebben de autoriteiten hun toevlucht genomen tot uitzonderlijke maatregelen", schrijft de FIDH.

De FIDH verwijst naar het verbieden van demonstraties, het uitvoeren van willekeurige arrestaties, repressie binnen academische instellingen, censuur van de media en journalisten en wetgeving. "Deze maatregelen schenden vaak rechtstreeks internationale mensenrechten en hebben een zogenoemd chilling effect op de vrijheid van meningsuiting en het publieke debat."

Internationale Federatie voor de Mensenrechten (FIDH)

De Internationale Federatie voor de Mensenrechten (FIDH) zet zich in voor de bevordering van "burgerlijke, politieke, economische, sociale en culturele rechten zoals vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens".

De federatie werd opgericht in 1922 door Franse en Duitse organisaties. Het hoofdkantoor is gevestigd in Parijs. De non-profitorganisatie spreekt zich geregeld uit tegen mensenrechtenschendingen en staat in nauw contact met de VN. De huidige voorzitter is de Botswaanse activiste Alice Mogwe.

In het rapport komen per onderzocht land meerdere voorbeelden voorbij die volgens de federatie neerkomen op inperking van de academische vrijheid, de media en activisten. Zo mochten in 2023 in de VS 38 journalisten van de Los Angeles Times niet meer over Palestijnse zaken schrijven nadat zij in een open brief het doden van journalisten in Gaza hadden veroordeeld.

In het Verenigd Koninkrijk plaatste de regering de actiegroep Palestine Action eerder dit jaar op de terreurlijst. Daarna werden honderden activisten gearresteerd die steun betuigden aan de groep.

Verder zou de politie in bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland bij verschillende demonstraties "buitenproportioneel geweld hebben gebruikt" tegen demonstranten, aldus de FIDH.

Bredere trend

Volgens de mensenrechtenfederatie staan de ontwikkelingen in de vier landen voor een bredere trend. "De FIDH herinnert regeringen eraan dat de strijd tegen racisme en antisemitisme een fundamentele verplichting is volgens het internationaal recht", besluit de organisatie. "Maar deze mag niet misbruikt worden om willekeurige beperkingen van vrijheden te rechtvaardigen."

Padraic Doherty doet een allerlaatste controle, voordat hij een kolossale vlieger lanceert. Er staat een stevige wind en de regen striemt in zijn gezicht. Het deert hem niet. De Ier, een fanatieke kitesurfer, is in zijn element. Met een brede grijns: "De winderige westkust van Ierland staat bekend om het kitesurfen. Geen betere plek om vliegers te testen."

Doherty is 'chief pilot' van de Nederlandse start-up Kitepower. De in Delft gevestigde onderneming test zijn laatste modellen vliegers op de uitgestrekte veengronden in West-Ierland. Het doel: duurzame energie opwekken.

Een strak gespannen kabel verbindt een blauwe generator met een vlieger. Dit is geen gewone vlieger. Het zeil heeft een oppervlakte van zestig vierkante meter. Ter vergelijking: een reguliere kitesurfvlieger is zo'n tien vierkante meter. Doherty: "Dit trekt twee tot een tweeëneenhalve ton de lucht in, genoeg om een auto op te tillen."

Met een simpele druk op een knop lanceert Doherty de vlieger. Binnen luttele seconden bereikt het een hoogte van 300 meter. Onder de vlieger hangt een zwarte rugzak met een boordcomputer. Die stuurt de vlieger aan volgens een voorgeprogrammeerd schema dat het gevaarte in een patroon van achtjes laat vliegen. Het creëert zo een jojo-effect. Daarmee wordt een grote stalen cilinder in de generator aangedreven, die als een dynamo fungeert.

Ierland is ideaal om de vliegers van Kitepower uit te proberen. Het is afgelegen, ver van de bewoonde wereld, er is aan ruimte geen gebrek en er is nauwelijks vliegverkeer. En vooral: het is een van de winderigste plekken in Europa. Vrijwel elke dag van het jaar staat in deze ruige kustregio een straffe wind.

Kitepower, dat ooit begon als project op de TU Delft, is dan ook niet het enige energiebedrijf dat van de Ierse wind profiteert. Even verderop staat Oweninny Wind Farm, het grootste windmolenpark van Ierland, met vijftig windturbines die tot 200 meter hoog zijn. Kosten van dit project: 320 miljoen euro. Het windmolenpark levert energie aan 140.000 Ierse huishoudens en bedrijven.

Het idee om vliegers te gebruiken om energie op te wekken komt oorspronkelijk van de Nederlandse ruimtevaarder en natuurkundige Wubbo Ockels. Dat leidde tien jaar geleden tot de oprichting van Kitepower, waarvan het personeel - geen verrassing - voor een groot deel uit kitesurfers bestaat.

Energieopwekking via vliegers heeft verschillende voordelen. Zo zijn vliegers efficiënter en geruislozer dan windmolens. "Als je het goed doet, kun je op een dag zo'n 300 kilowattuur opwekken. Daarmee kun je vijf elektrische auto's opladen", zegt Pieter Willems, sinds juni ceo van Kitepower.

Bovendien zijn de vliegers neer te zetten op plekken waar geen windturbines kunnen staan. "Denk aan situaties dicht bij de bewoonde wereld, waar je gewoonweg geen vergunning krijgt om een windturbine te bouwen", legt Willems uit. "Een kitesysteem kun je de volgende dag ergens plaatsen en een aantal weken windenergie laten opwekken. Als het niet meer nodig is, haal je het gewoon weg."

En dan zijn er nog de kosten. De windturbines van de nabijgelegen Oweninny Wind Farm kosten gemiddeld ruim 6 miljoen euro per stuk en de bouw duurt enkele jaren. Een installatie van Kitepower kost naar schatting 150.000 euro en is binnen een dag opgezet.

Weinig wind

De vliegers kunnen stroom opwekken bij windsnelheden van 5 tot 20 meter per seconde. Kitepower werkt nu aan een nieuw model, waarmee ook al stroom opgewekt kan worden bij windsnelheden vanaf 3 kilometer per uur.

Willems ziet de vondst van zijn bedrijf als een bruikbare aanvulling op de mix van duurzame energie. "Dat is de uitdaging van de energietransitie. Als het warm weer is, heb je zonnepanelen. Als het hard waait, wek je energie op met windturbines. Als er weinig wind is, heb je vliegers. Je moet systemen hebben die onder alle omstandigheden continue duurzame energie kunnen aanbieden."

Binnen een jaar hoopt het Nederlandse bedrijf de sprong te maken van een start-up naar een volwassen onderneming die winst maakt. "We zijn een van de weinige start-ups waar mensen letterlijk naartoe bellen met de vraag of ze ons systeem kunnen kopen", zegt Willems trots. "Het is een leuke positie om in te zijn als bedrijf. Wij zeggen tegen die klanten: heb nog even geduld."

De gemeente West Betuwe heeft een vergunning verleend aan Defensie voor het verbreden van de uitweg bij de radartoren in Herwijnen. Defensie was vorige maand zonder vergunning al begonnen met de bouw. De gemeente legde daarna een bouwstop op.

In het Gelderse dorp komt een militaire radarinstallatie die het luchtruim in de gaten houdt en drones kan detecteren. Defensie beschikte al over alle benodigde vergunningen, op één na: die voor het verbreden van de weg naar het bouwterrein.

De inrit naar het terrein moet volgens Defensie worden verbreed om op een veilige manier bouwmateriaal op de juiste plek te krijgen. Demissionair staatssecretaris Tuinman van Defensie wilde niet wachten op de vergunning.

Volgens de staatssecretaris was de noodzaak om de radarinstallatie te realiseren "groot", zo zei hij vorige maand. Tuinman vertrouwde erop dat de gemeente de vergunningsaanvraag goed zou keuren.

Dwangsom

Vorige week legde de gemeente de werkzaamheden toch stil omdat Defensie zonder vergunning aan het bouwen was. West Betuwe dreigde met een dwangsom als Defensie verder zou gaan.

De gemeente geeft nu een vergunning af voor vijf jaar met de voorwaarde dat omliggende bermen en bomen worden beschermd tijdens de werkzaamheden, schrijft Omroep Gelderland.

"Na uitvoerig onderzoek en een zorgvuldige afweging door specialisten is vastgesteld dat er geen juridische gronden zijn om deze vergunning te weigeren", schrijft de gemeente in een reactie.

Exploderende beurskoersen, deals van honderden miljarden en eindeloos veel optimisme. Beleggers wereldwijd zijn in de ban van kunstmatige intelligentie (AI). Grote vraag rond al die AI-euforie is alleen: gaat het hier niet om een hype en staan we eigenlijk aan de vooravond van een knappende bubbel, die misschien wel leidt tot een nieuwe economische crisis?

De groei van grote techbedrijven houdt niet op. Vooral bedrijven die afgelopen jaren de focus hebben verlegd naar AI beleven gouden tijden. Bedrijven als Microsoft, Google en Nvidia doen het ongekend goed op de beurs.

Met name chipmaker Nvidia profiteert van het AI-enthousiasme. In minder dan drie jaar is het aandeel maar liefst tien keer zoveel waard geworden. De marktwaarde van het bedrijf is gestegen van ruim 400 miljard dollar naar 4000 miljard. De vijf grootste Amerikaanse techbedrijven zijn inmiddels zelfs groter dan de economieën van Nederland, Duitsland, Frankrijk, het VK, Italië en Spanje bij elkaar.

'Veel nuances weggelaten'

Niet alleen beleggers steken veel geld in de ontwikkeling van AI. Ook bedrijven sluiten grote deals. Zo maakte Nvidia onlangs bekend 100 miljard dollar te steken in OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT.

Verder wordt er wereldwijd massaal geïnvesteerd in de bouw van gigantische datacenters en overheden willen maar al te graag dat deze investeringen in hun landen worden gedaan.

Tegelijk waarschuwen steeds meer experts voor een bubbel. Het idee dat AI snel zal leiden tot meer productiviteit en grote kostenbesparingen is volgens Jelle Zuidema, universitair hoofddocent explainable AI aan de Universiteit van Amsterdam, zeer de vraag.

"Al die bedrijven die met miljarden dollars nu proberen AI verder te brengen, laten in hun pitches naar investeerders heel erg veel nuances weg", zegt Zuidema. "Ik denk daardoor: dat verhaal klopt niet. De zekerheid waarmee ze verkondigen dat de volgende generatie AI-systemen nog weer veel beter gaat zijn dan de huidige generatie, daar heb ik mijn twijfels over."

Parallellen met internetbubbel

Als beleggers hun geduld verliezen, kan dat grote gevolgen hebben op de wereldwijde aandelenbeurzen. Het International Monetair Fonds (IMF) waarschuwde gisteren nog eens dat de gang van zaken rond AI steeds meer weg lijkt te hebben van de internetbubbel die begin 2000 knapte.

In de jaren negentig kon het geloof in het internet niet op. Er werd massaal geïnvesteerd in kleine, opkomende internetbedrijven die het moesten gaan maken. Beleggers sloten zelfs leningen af om te beleggen. Vervolgens ging het mis. Beleggers verloren het vertrouwen dat internet de wereld zo snel zou veranderen. Het leidde tot een beurscrash en een wereldwijde financiële crisis.

Net als toen kan nu ook geloof in nieuwe technologie leiden tot teleurstelling, en vervolgens in beurskoersen die kelderen.

"Wat de toekomst gaat brengen, weet niemand", zegt Zuidema over de huidige situatie met AI. "Maar ik zou niet verbaasd zijn als de bubbel op een of andere manier gaat barsten. En dat er een paar spelers overblijven. Maar dat veel van de honderden miljarden die afgelopen jaren in AI geïnvesteerd zijn, toch afgeschreven moet worden."

IMF-hoofdeconoom Pierre-Olivier Gourinchas denkt wel dat, als de AI-bubbel zou knappen, dit niet van dezelfde orde zal zijn als bij de internetbubbel.

Economen van de Amerikaanse bank Goldman Sachs vragen zich af of er überhaupt van een AI-bubbel gesproken kan worden, ondanks de enorme interesse in AI en beurswaarde van de grote techbedrijven, die niet in verhouding staat met de bedrijfsresultaten.

Zij zien grote verschillen met eerdere bubbels. Zo is er nu niet een wildgroei aan kleine bedrijven die willen meeliften op de AI-euforie. De investeringen worden momenteel voornamelijk gedaan in grote spelers als OpenAI, Google en Meta. Bovendien zijn de resultaten van deze bedrijven goed. OpenAI is als enige nog niet winstgevend, maar dit bedrijf is niet beursgenoteerd en wordt vooral privaat gefinancierd.

Ondertussen blijft het onduidelijk of AI de grote beloften op tijd gaat waarmaken voor beleggers: het is pas bekend of het een bubbel is, wanneer hij knapt.

De eigenaren van pizzaketen De Pizzabakkers in Amsterdam vrezen voor een faillissement vanwege de sluiting van hun restaurants. De gemeente heeft vier panden voor een halfjaar gesloten na een reeks explosies.

De pizzaketen vecht de sluitingen aan via een kort geding. Dat de filialen gesloten zijn, kost de eigenaren naar eigen zeggen tienduizenden euro's per week.

In augustus en september waren er ontploffingen bij drie panden van De Pizzabakkers. Het zorgde voor grote schade. Bij een vierde vestiging is geen explosie geweest, maar de gemeente heeft ook dit filiaal uit voorzorg gesloten. Waarom de keten doelwit is, is onduidelijk.

Risico

De Pizzabakkers heeft 36 vestigingen in Nederland, waarvan negen in Amsterdam. Volgens stadszender AT5 zijn de vier gesloten panden eigendom van de oprichters zelf. Andere vestigingen zijn franchises en hebben dus andere eigenaren.

De eigenaren zien het liefst dat één van de vestigingen direct heropent, zodat de verzekeraar de schade kan dekken en zij hun personeel kunnen behouden. Volgens hen is dat de enige manier om een faillissement af te wenden.

De gemeente zegt dat de openbare orde centraal staat en dat de panden dicht moeten blijven vanwege een kans op nieuwe incidenten.

Over een week doet de rechtbank een voorlopige uitspraak.

Het Openbaar Ministerie eist hoge gevangenisstraffen tegen vier mannen die volgens justitie verantwoordelijk zijn voor een reeks schietpartijen en explosies bij woningen in Purmerend en Middenbeemster in 2023. Tegen hoofdverdachte Zakaria A. (22) eist het OM 18 jaar cel.

Tegen medeverdachten Anass O. (22) en Yassir E. (21) zijn straffen van vier en vijf jaar geëist. Het tweetal wordt verantwoordelijk gehouden voor een explosie en beschieting van een woning in Purmerend. Nino H. (23) hoorde dertig maanden tegen zich eisen voor zijn rol bij een andere aanslag in Purmerend.

De verdachten staan deze week terecht in de zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol. Volgens justitie maakten zij deel uit van de groep rond hoofdverdachte A. uit Middenbeemster. De groep raakte in april 2023 in een gewelddadig conflict verwikkeld met een rivaliserende bende uit Purmerend.

In een week tijd vonden vijf schietpartijen en explosies in Purmerend en Middenbeemster plaats, twee beschietingen in Terneuzen en een afpersing. Bij de vergeldingsacties over en weer werden ook onschuldige bewoners getroffen, schrijft regionale omroep NH.

Rivaliserende groepen

Volgens de officier is het een wonder dat er bij de geweldsuitbarsting geen doden of gewonden zijn gevallen. "Het doel is het doden en het bezorgen van trauma's aan de rivaliserende groep. Met mateloos en grenzeloos geweld."

Het OM schetst een beeld van twee groepen die elkaar uitdaagden en provoceerden. "Rivaliserende groepen werden gekleineerd en uitgedaagd om de confrontatie aan te gaan, of om die af te kopen", aldus de officier van justitie.

Volgens justitie koos hoofdverdachte A. er doelbewust voor om het conflict verder te laten escaleren. Vanwege zijn leidende rol eist het OM een gevangenisstraf van 18 jaar tegen A., met aftrek van voorarrest. De verdachte ontkent iedere betrokkenheid bij het geweld.

Aanleiding onduidelijk

Volgens het OM tonen de verdachten geen berouw en geven ze geen openheid van zaken. "Wat de reden voor al dit geweld is geweest, is tot op de dag van vandaag nog altijd onduidelijk."

De verdachten van de rivaliserende groep stonden vorige week al terecht. Tegen de vijf verdachten eiste het OM gevangenisstraffen tot veertien jaar. In beide zaken wordt de uitspraak verwacht op 5 december.