De Duitse Bondsdag heeft ingestemd met het stopzetten van gezinshereniging voor een bepaalde groep immigranten. Het gaat om mensen met een 'beschermde status', die juridisch niet als vluchteling zijn erkend, maar in eigen land wel risico lopen op vervolging of geweld.
De maatregel is volgens de Duitse regering nodig om de migratiecijfers naar beneden te krijgen en de gemeenten te ontlasten bij de opvang van vluchtelingen. "De veerkracht van Duitsland kent grenzen. Daarom moet immigratie ook grenzen kennen", zegt minister Dobrindt (CSU) van Binnenlandse Zaken. De stap past in de nieuwe, hardere asielkoers van Duitsland.
Voor schrijnende gevallen wordt een uitzondering gemaakt. Op die manier wordt voldaan aan Europese en internationale verdragen, is het idee. Wat 'schrijnend' is, wordt individueel bepaald. De coalitiepartijen gaan ervan uit dat dit geldt voor slechts 1 procent van naar schatting 50.000 mensen op de wachtlijst.
Anders dan de regering doet voorkomen, zal de maatregel de immigratiecijfers waarschijnlijk niet fors laten dalen. Van de 115.000 mensen die vorig jaar vanwege gezinshereniging naar Duitsland kwamen, was slechts een kwart vluchteling. Het overgrote deel zijn familieleden van mensen die in Duitsland werken of studeren, of buitenlandse partners van Duitsers.
Voor de groep om wie het nu gaat, gold bovendien al een quotum van 1000 visa per maand. De maatregel zal dus een afname van maximaal 12.000 immigranten betekenen. Ter vergelijking: vorig jaar ontving Duitsland bijna 250.000 asielaanvragen.
'Ethisch twijfelachtig'
De gevolgen kunnen niettemin op individueel niveau ingrijpend zijn. Voor de Koerdische Syrïer Bassam Dakkouri bijvoorbeeld. Hij woont sinds twee jaar in Duitsland en heeft zijn vrouw en kinderen sindsdien niet meer gezien. De kans op een weerzien vervliegt nu. "Ik mis ze enorm", vertelt hij bij een protest tegen de stopzetting in Berlijn. "Mijn dochter zei dat ze mij weer wil zien en wil ruiken. Ik moest daar zo hard om huilen."
Ook de Syriër Suheil wacht op gezinshereniging. Al drie jaar, en in de tussentijd kwam zijn zoon in Syrië om het leven. "Ik geef het niet op om hen hier te krijgen. Iedereen die voor dit besluit stemt, zou zelf eens van zijn familie één jaar gescheiden moeten worden. Dan voel je hoe dit is."
Om deze reden klinkt er felle kritiek vanuit de linkse oppositie, die erop wijst dat een gezinsleven een fundamenteel mensenrecht is. De twee grote kerkkoepels in Duitsland spreken van een 'ethisch twijfelachtig' plan.
Migratiedeskundigen waarschuwen dat de maatregel illegale immigratie aanmoedigt, omdat de legale route nu wordt afgesneden. Bovendien wordt de integratie van vluchtelingen bemoeilijkt, waarschuwt de speciale regeringscommissaris voor dit thema. "Mensen integreren beter als ze geen zorgen hoeven te maken over hun naasten."
Minister Dobrindt stelt daartegenover dat juist het uitzicht op gezinshereniging illegale immigratie aanmoedigt. "Eén persoon hoeft maar naar Duitsland te komen en dan kan de rest volgen. Het bedrijfsmodel van smokkelaars is daar op gebaseerd."
Asylwende
Voor de nieuwe regering is het belangrijk om de aangekondigde Asylwende met zichtbare maatregelen uit te voeren. Met name de CDU/CSU van bondskanselier Merz beloofde een strenge aanpak. En er zijn meer zichtbare maatregelen. Zo worden nu asielzoekers aan de grens geweigerd, wat juridisch wordt betwist, en wordt er een streep gezet door 'turbo-naturalisatie'. Iemand die goed integreert, kan daardoor niet meer vervroegd aanspraak maken op een Duits paspoort.
Met het beperken van de gezinshereniging wordt buurland Oostenrijk gevolgd. Ook daar besloot de nieuwe regering tot een strengere migratie-aanpak, met de hete adem van de rechts-radicale oppositie in de nek.
De opschorting geldt voor twee jaar, maar kan daarna verlengd worden. Wanneer de migratiecijfers precies "onder controle" zijn, laten de regeringspartijen in het midden. Feit is dat de asielaanvragen in Duitsland sowieso al flink dalen, vorig jaar zo'n 30 procent. Die trend zet dit jaar door.
De oorzaken zijn de strengere controles aan de EU-buitengrenzen en de machtswisseling in Syrië. Daardoor is de immigratie vanuit Syrië sterk afgenomen. De Syriërs zijn juist de groep die het meeste gebruik van gezinshereniging voor personen met een beschermde status maakte. De afgelopen twee jaar ging bijna 90 procent van die visa naar Syriërs.
Suheil en Bassam blijven sowieso in Duitsland. "Ik wil Duitser worden, want ik houd van Duitsland", zegt Bassam. "Ik werk en integreer snel. Dat zou beloond moeten worden met gezinshereniging."