Aggregator

De waterwerken, luchthavens of het telefoonverkeer. Allemaal interessante doelwitten in Nederland voor cyber- of hybride aanvallen vanuit landen als Rusland en China, zeggen inlichtingenexperts tegen de NOS. Bedrijven zijn daar volgens hen nog niet goed op voorbereid. In de Poolse hoofdstad Warschau spreken parlementariërs uit NAVO-staten vandaag over deze dreigingen.

"In Nederland zijn cyber- en hybride dreigingen aan de orde van de dag", zegt Rob Bauer. Hij was tot januari 2025 de hoogste militair bij de NAVO en is nu veiligheidsadviseur bij Deloitte. Volgens Bauer merken we niet alle aanvallen op, omdat een groot deel niet succesvol is.

Een voorbeeld van een cyberdreiging is de hack waarbij vorig jaar privégegevens van politiemedewerkers openbaar werden. Een hybride dreiging vormen bijvoorbeeld de drones die een aantal weken geleden boven verschillende Europese luchthavens te zien waren.

Europese steun

"Dat is nog niet per se het voorportaal voor een groot conflict, maar echt een test", zegt Bauer. "Het doel bij die drone-acties kan zijn om mensen bang te maken en verdeeldheid te zaaien om daarmee bijvoorbeeld de Europese steun voor Oekraïne te doen laten afnemen."

Met Bauer zeggen verschillende experts dat er nog best wat stappen te zetten zijn als het gaat om de beveiliging van onze vitale processen en bedrijven.

Wat zijn vitale processen?

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) heeft opgeschreven wanneer processen vitaal zijn voor de nationale veiligheid. Het gaat om:

Experts voegen daar nog de voedselvoorziening en zorg aan toe.

De risico's zitten niet puur bij de bedrijven en organisaties die gaan over deze vitale processen, zegt Willemijn Aerdts. Zij is deskundige bij de Universiteit Leiden op het gebied van inlichtingendiensten. "Je ziet dat vitale bedrijven zoals NS of ASML al heel goed weten wat ze doen. In dat geval kijken kwaadwillenden dus óók naar de toeleveranciers van die bedrijven."

Toeleveranciers leveren goederen of diensten aan andere (vitale) bedrijven. "Het kan een bedrijf zijn dat grondstoffen aanlevert, maar ook de cateraar. Dat klinkt als een gek voorbeeld, maar kan wel de weg naar binnen zijn bij een aanval. In vitale bedrijven moet je hier scherp op zijn", legt Aerdts uit.

Welvaartsziekte

Bauer vindt het belangrijk dat er meer bewustzijn komt over veiligheid en weerbaarheid bij bedrijven. "Je merkt dat zij toch veel bezig zijn met aandeelhouders en veel minder met voorbereidingen op een eventueel conflict."

Daar is Eric Schouten het mee eens. Hij hield vroeger voor de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) contact met het bedrijfsleven over dreigingen uit Rusland en China. Inmiddels werkt hij in de private veiligheidssector. "We lijden in Nederland aan welvaartsziekte. We denken dat het wel goed komt, maar realiseren ons niet dat het nu écht anders is."

Bedrijven die zich niet 'vitaal voelen' zijn minder bezig met hun weerbaarheid, zegt Schouten. "Veel toeleveranciers van defensie maken hun producten bijvoorbeeld voornamelijk voor andere sectoren. Bij die bedrijven is echt nog veel naïviteit over de veiligheid."

Een bedrijf dat wél investeerde in de weerbaarheid tegen aanvallen is Croonwolter&dros. Het bedrijf levert beveiligings- en technische systemen voor klanten als Rijkswaterstaat en netbeheerder TenneT. "Waar cyberveiligheid vroeger werd gezien als optie, wordt het nu vooraf meegenomen in het proces", zegt Frank van Olphen, directeur cyberveiligheid.

"In het verleden hoorden we nog vaak dingen als 'het overkomt mij toch niet', tegenwoordig zien we juist een toenemende bewustwording over hoe we omgevingen veiliger maken", voegt hij toe. Het bedrijf heeft een team van dertig medewerkers die zich bezighouden met het veilig inrichten en veilig houden van de systemen waarmee ze werken.

Van Olphen vindt niet dat toeleveranciers verantwoordelijk zijn voor zwakke plekken in vitale processen. "Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor opdrachtgevers en leveranciers. Wij ervaren juist dat het ontbreken van een integrale aanpak de zwakke plek is."

Of de NAVO-parlementariërs vandaag in Warschau met concrete oplossingen komen, betwijfelt veiligheidsadviseur Bauer. "Het is lastig je goed tegen hybride aanvallen te wapenen. Je kunt niet voorkomen dat een schip bijvoorbeeld de Noordzee opvaart. Je kan hoogstens sneller of beter worden in het opsporen en indien nodig aanvallen."

(Telecompaper) Singapore's government has announced plans to set aside about 20 hectares of land on Jurong Island for the development of the nation's largest data...

(Telecompaper) The Australian Competition and Consumer Commission (ACCC) has commenced proceedings in the Federal Court against Microsoft Australia and its parent...

Goedemorgen! Amsterdam blaast 750 kaarsjes uit en zes lijsttrekkers gaan met elkaar in debat bij EenVandaag.

Eerst het weer: vanuit het noordwesten trekken er buien over het land vandaag, soms met hagel en onweer. Aan de kust zijn er zware windstoten. In de middag en de avond is het wat minder onstuimig. Het wordt een graad of 12.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist

In Argentinië heeft de partij van zittend president Milei de tussentijdse verkiezingen gewonnen. Met bijna alle stemmen geteld is duidelijk dat de regering zo'n 40 procent van de stemmen krijgt, tegenover 24 procent voor de oppositie, melden Argentijnse media.

De conservatief-libertaire Milei kwam twee jaar geleden aan de macht en beloofde hard in te grijpen in de Argentijnse economie. De inflatie nam sindsdien af, maar de werkloosheid nam toe en de waarde van de peso wordt kunstmatig hoog gehouden. Deze uitslag geeft Milei voldoende mandaat om blokkades tegen zijn beleid te voorkomen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Gister was de speciale verkiezingsuitzending van het NOS Jeugdjournaal. Lijsttrekkers van de grote partijen werden speels, maar ook kritisch ondervraagd door tientallen kinderen in de studio.

Het ging van 'Labubi' naar noodhulp in Gaza:

Fijne dag!

If you ever wanted to win a bar bet about a world record, you probably know about the Guinness book for World Records. Did you know, though, that there are …read more

In de Zuid-Chinese Zee zijn binnen drie kwartier tijd twee toestellen van de Amerikaanse marine gecrasht. Een helikopter en een straaljager stortten neer, meldt de Pacific Fleet van de Amerikaanse marine.

De ongelukken gebeurden gistermiddag in de buurt van het Amerikaanse vliegdekschip USS Nimitz. Volgens de marine houden de twee incidenten geen verband met elkaar.

De drie bemanningsleden van de MH-60R Sea Hawk-helikopter zijn gered. De twee piloten van de F/A-18F Super Hornet-straaljager brachten zichzelf met hun schietstoel in veiligheid. Alle vijf zijn ze "veilig en in stabiele toestand", schrijft de Pacific Fleet. De oorzaak van de ongevallen wordt onderzocht.

Meer ongelukken

Het ruim 50 jaar oude vliegdekschip is bezig met zijn laatste missie voordat het uit dienst wordt genomen. Eerder dit jaar werd het ingezet in het Midden-Oosten als onderdeel van de Amerikaanse reactie op aanvallen van Houthi-rebellen in Jemen op de koopvaardij.

De oorzaken van de twee crashes worden onderzocht, aldus de verklaring.

Een ander vliegdekschip, de USS Harry S. Truman, kreeg de afgelopen maanden ook al te maken met een reeks ongelukken. In december werd per ongeluk een F/A-18-jet neergehaald. In april gleed een andere F/A-18 van het dek van de Truman en viel in zee. En in mei viel een straaljager overboord nadat hij de kabels niet had kunnen grijpen om af te remmen.

De VS voert regelmatig missies uit in de Zuid-Chinese Zee, tot onvrede van Peking dat de zee als Chinees beschouwt.

De snelweg A12 bij Arnhem is sinds vannacht weer open. De afgelopen dagen werd er gewerkt aan het dichten van een zinkgat in de middenberm, dat was ontstaan onder het asfalt.

Het probleem werd vorige week ontdekt tijdens werkzaamheden. Tussen knooppunt Velperbroek en de IJsselbruggen werd de hoofdrijbaan daarom gesloten richting Duitsland. Het gat was ontstaan nadat regenwater zand had weggespoeld. Dat kwam terecht in een holle ruimte in een van de bruggenhoofden van de IJsselbruggen.

Nieuwe wand

Voor het weekend ontstond er een verkeerschaos bij Arnhem door de afsluiting. Dit weekend is het gat gedicht en gisteren is een nieuwe asfaltlaag gestort. Er is ook een nieuwe wand geplaatst om te voorkomen dat het zand opnieuw wegspoelt.

Zondagavond was het herstelwerk klaar. Daarna moest nog een geleiderail worden vervangen en wegmarkeringen worden aangebracht.

"Het is allemaal heel voorspoedig gelopen", verzekerde een woordvoerder van Rijkswaterstaat tegenover Omroep Gelderland. "Met een calamiteit zoals deze kan je maar tot een bepaald niveau plannen. Maar met een goed team en een strakke planning is alles heel voorspoedig verlopen."

In Jamaica worden woonwijken aan de kust geëvacueerd uit voorzorg voor orkaan Melissa. Die kan in de nacht van maandag op dinsdag uitgroeien tot een orkaan van de zwaarste categorie. De twee internationale luchthavens op het eiland zijn gesloten.

Het historische havenstadje Port Royal bij de hoofdstad Kingston wordt ontruimd. Ook in andere wijken en plaatsen in Jamaica moeten inwoners verplicht vertrekken. In Haïti en de Dominicaanse Republiek vielen al vier doden door de orkaan.

Er worden windsnelheden van meer dan 200 kilometer per uur verwacht en grote hoeveelheden regen. De autoriteiten houden rekening met overstromingen en landverschuivingen. Het noodweer bedreigt later op dinsdag ook Cuba.

Het Amerikaanse National Hurricane Center verwacht dat Melissa, nu een orkaan van de vierde categorie, nog kan toenemen tot de vijfde categorie voordat die aan land komt.

'Kingston ligt extreem laag'

De geëvacueerde bewoners op Jamaica worden ondergebracht in bijna 900 opvangplaatsen over het hele eiland. De verplichte evacuatie geldt naast Port Royal voor zes andere plaatsen.

"Veel van deze gemeenschappen zullen niet van overstromingen gevrijwaard blijven ", zei minister van plaatselijk bestuur Desmond McKenzie op een persconferentie. "Kingston ligt laag, extreem laag. Geen enkele buurt in Kingston is immuun voor overstromingen."

Melissa is de dertiende orkaan dit jaar in het Atlantische orkaanseizoen. Dat eindigt doorgaans in november.

We always enjoy videos from [w2aew]. His recent entry looks at vertical or VFETs, which are, as he puts it, a JFET that thinks it is a triode. He clearly …read more

In Argentinië heeft de partij van zittend president Milei de tussentijdse parlementsverkiezingen gewonnen. Met bijna alle stemmen geteld is duidelijk dat de regeringspartij La Libertad Avanza (LLA) zo'n 40 procent van de stemmen krijgt, tegenover 24 procent voor de oppositie, melden lokale media.

Milei kwam aan de macht in 2023 en beloofde hard in te grijpen in de Argentijnse economie. De conservatieve politicus is een bondgenoot van de Amerikaanse president Trump en verscheen destijds regelmatig met een kettingzaag op het podium, als symbool voor zijn beloofde bezuinigingen op overheidsuitgaven.

'Historisch'

De inflatie nam sindsdien af, maar de werkloosheid nam toe en de waarde van de peso wordt kunstmatig hoog gehouden. Deze uitslag geeft Milei voldoende mandaat om blokkades tegen zijn beleid te voorkomen. Daarvoor moest zijn partij meer dan 35 procent van de stemmen krijgen. Met minder had de oppositie presidentiële veto's kunnen terugdraaien.

In de regio rond de hoofdstad Buenos Aires was de strijd om de zetels het spannendst, daar ging LLA nek aan nek met de oppositie. Dat had echter geen beslissende invloed op het eindresultaat.

De president toonde zich na de uitslag euforisch. In zijn overwinningsspeech noemde hij de winst "historisch" en stelde hij dat "vandaag de opbouw van een groot Argentinië begint."

De speech werd vergezeld door de voor Milei kenmerkende show met rockmuziek:

Kiezers konden bij deze verkiezingen hun stem uitbrengen op de helft van de zetels in de Argentijnse Kamer van Afgevaardigden (totaal 257 zetels), en op een derde van de zetels in de Senaat (totaal 72 zetels).

Vooraf waren er twijfels of Milei's partij genoeg zetels zou behalen. De populariteit van de president daalde de afgelopen maanden. Veel Argentijnen zijn kritisch over de bezuinigingen en een corruptieschandaal rond zijn zus, die ook zijn stafchef is.

De verkiezingen worden nauwlettend in de gaten worden gehouden door het Witte Huis. President Trump heeft miljarden dollars toegezegd om het land te helpen, maar Trump dreigde ook de steun in te trekken als de verkiezingen niet in het voordeel van Milei zouden uitvallen.

Milei zei voor de stembusgang dat hij na de verkiezingen een herschikking van het kabinet wil. Daarin zullen mogelijk leden van de centristische PRO-partij, een bondgenoot van de regering in het congres onder leiding van voormalig president Mauricio Macri, worden opgenomen. Analisten verwachten ook een devaluatie van de peso, die volgens hen overgewaardeerd is om de inflatie binnen de perken te houden.

There was a bit of a kerfuffle this week with the news that an airliner had been hit by space junk. The plane, a United Airlines 737, was operating at …read more

De Oekraïense president Zelensky meldt dat er hevige gevechten gaande zijn om de stad Pokrovsk. Om deze stad in het oosten van het land wordt al maanden gevochten, maar de gevechten lijken nu een kritieke fase te zijn ingegaan.

Volgens Zelensky is de situatie "moeilijk". In een tv-toespraak zei hij vanavond: "Er wordt hevig gevochten in de stad en langs de toegangswegen naar de stad."

Vanmiddag gaf het Oekraïense leger toe dat Russische militairen de stad aan de rand van de Donbas zijn binnengetrokken. Ongeveer 200 Russische militairen zouden de verdedigingslinies van Oekraïne hebben omzeild.

Russische tanks

De Oekraïense generale staf stelt dat de gevechten "een hoge dynamiek en intensiteit" hebben. Het Russische leger zet ook tanks en infanteriegevechtsvoertuigen in.

De generale staf spreekt de Russische bewering tegen dat de Oekraïense troepen in Pokrovsk volledig zijn omsingeld. De generaals zeggen juist dat grote gebieden rond de stad heroverd zijn. De claims van beide partijen zijn op dit moment niet onafhankelijk te verifiëren.

Zelensky had het in zijn toespraak over "een aanzienlijk aantal bezettingstroepen" en stelde dat de strijd doorgaat. "We moeten de Russen zoveel mogelijk verliezen blijven toebrengen."

Pokrovsk strategisch belangrijk

Pokrovsk is strategisch van groot belang, omdat het een knooppunt is van grote wegen en belangrijk is voor de bevoorrading van troepen aan het front. Een groot deel van de bevolking is vorig jaar zomer al geëvacueerd.

Begin deze maand zei Zelensky al over Pokrovsk dat daar de hevigste gevechten plaatsvonden. Toen zou Oekraïne nog een succesvol tegenoffensief zijn gestart om de Russen terug te dringen, maar die lijken nu toch de stad te zijn binnengedrongen. Volgens de president bleek destijds uit onderschepte Russische militaire informatie dat commandanten de opdracht hadden gekregen om "Pokrovsk koste wat kost in te nemen".

Luchtaanvallen op Kyiv

Overigens gaan ook de Russische drone- en raketaanvallen op Oekraïense steden meer in het westen in volle hevigheid door. In de hoofdstad Kyiv kwamen afgelopen nacht drie mensen om en raakten zeker 29 mensen gewond.

Volgens de Oekraïense luchtmacht heeft Rusland afgelopen nacht aangevallen met meer dan honderd drones. Negentig daarvan zouden zijn neergeschoten en uitgeschakeld.

Ook gisteren waren er Russische raket- en droneaanvallen. Daarbij werden vier mensen gedood. Zelensky deed opnieuw een oproep aan bondgenoten om meer luchtverdedigingssystemen te sturen.

Blaise Pascal is known for a number of things, but we remember him best for the Pascaline, an early mechanical calculator. [Chris Staecker] got a chance to take a close …read more

Welk dier past het beste bij uw partij? Wat zou u doen als u kon tijdreizen? En welke superkracht zou u kiezen om Nederland te redden? In de verkiezingsuitzending van het NOS Jeugdjournaal werd veel gelachen, maar de inhoud was leidend.

Voor de speciale uitzending waren Geert Wilders (PVV), Frans Timmermans (Groenlinks-PvdA), Dilan Yesilgöz (VVD), Henri Bontenbal (CDA), Rob Jetten (D66) en Eddy van Hijum (NSC) uitgenodigd. "We hebben gekeken naar het aantal stoelen dat ze nu in de Tweede Kamer hebben en naar hoeveel stoelen ze na deze verkiezingen lijken te gaan krijgen", vertelden presentatoren Joris Marseille en Milou Stoop.

Geruzie

De lijsttrekkers werden geconfronteerd met beelden van "geruzie" in de Tweede Kamer. "Je hoort weleens de term kleuterklas, maar eigenlijk is dat een onterechte term. Ik denk dat een gemiddelde kleuterklas het beter doet dan wij in de Tweede Kamer af en toe", zei D66-lijsttrekker Jetten in het kringgesprek. "Het is wel terecht dat we op onze kop krijgen", zei Yesilgöz van de VVD.

Kinderen in de studio hadden wat tips voor de lijsttrekkers om het wat gezelliger te maken, zodat ze beter kunnen samenwerken. "Niet de hele tijd tegen elkaar schreeuwen." Een tip om samen liedjes te schrijven was volgens Jetten "misschien wel een goed idee".

In een-op-een gesprekken vertelden de politici welke plannen zij hebben voor kinderen. Ook kregen ze vragen over hoe ze in de groep liggen. Hoe is het om één van de populairste jongetjes van de klas te zijn? Vindt u het vervelend dat anderen niet met u willen samenwerken?

Bekijk hier een aantal fragmenten uit de verkiezingsuitzending van het NOS Jeugdjournaal:

Kinderen in de studio mochten politici ook vragen stellen over dingen waar zij zich zorgen over maken. Zo werd Wilders gevraagd hoe hij het vindt dat sommige kinderen een naar gevoel krijgen door wat hij zegt over moslims.

"Ik heb geen probleem met moslims omdat ze moslim zijn. Ik heb een probleem met de religie, de ideologie die erachter zit, namelijk de islam. Ik denk dat islam en vrede, tolerantie en respect hebben, dat dat niet samengaat", zei Wilders.

Een meisje met een Palestijnse achtergrond vroeg CDA-lijsttrekker Bontenbal of Nederland genoeg heeft gedaan om de mensen in Gaza te helpen. "Dat is een moeilijke vraag", zei Bontenbal daarop. "Ik denk dat Nederland te weinig heeft gedaan. Als je kritisch bent op Rusland dat Oekraïne binnenvalt, moet je ook kritisch zijn op Israël dat echt veel te erge dingen heeft gedaan in Gaza."

In een quiz werd getest wat de lijsttrekkers weten van dingen die populair zijn bij kinderen. Kunnen ze bijvoorbeeld een Labubu-pop herkennen? Sommige lijsttrekkers wilden zo graag winnen dat ze probeerden vals te spelen. Maar het verkeerd afgeluisterde antwoord van Wilders, Labubi, werd niet goed gerekend.

Met een miniatuurpoppetje van zichzelf konden de lijsttrekkers reageren op stellingen. Ze waren het allemaal over eens dat er in wijken meer politie moet komen. Toch barstte er een strijd los. Alle lijsttrekkers wilden hun eigen zogenoemde bobblehead vooraan zetten.

Op de stelling 'Kinderen moeten op school alleen taal, rekenen en geschiedenis krijgen' zette alleen Wilders zijn poppetje op 'Ik doe mee'. "We weten inmiddels dat heel veel kinderen in Nederland helaas als een soort analfabeet van de basisschool afkomen", zei de PVV-leider daarover.

De bobblehead van Bontenbal stond op 'misschien'. Hij vindt dat op scholen ook les moet worden gegeven over burgerschap en democratie. Verder zei hij ook dat de politiek zich wel wat minder mag bemoeien met het onderwijs.

De politici konden ook reageren op een stelling over het bouwen van nieuwe steden. Jetten (D66) wees daarbij op zijn plan om tien steden te bouwen. "Ik denk dat het luchtkastelen worden", zei Van Hijum (NSC) daarover. "Nieuwe steden bouwen, dat doe je niet zomaar."

Het poppetje van PVV-leider Wilders heeft het einde van de uitzending niet gehaald. "Ik zal mevrouw Yesilgöz niet de schuld geven, want ik deed het zelf. Hij viel in een keer om en mijn hoofd was er af", zei Wilders.

In het finalespel moesten de lijsttrekkers drie teams maken. "Er moet worden samengewerkt. Kunnen jullie dat nu wel?", vroeg presentator Joris Marseille. Geert Wilders, de lijsttrekker die bij kinderen het bekendst blijkt te zijn, mocht als eerste een teamgenoot kiezen.

Hij koos voor D66-lijsttrekker Jetten, "want die staat er om bekend dat hij niet de domste is". Yesilgöz vormde een team met Bontenbal van het CDA. Het laatste team werd gevormd met de overgebleven partijleiders Frans Timmermans (Groenlinks-PvdA) en Eddy van Hijum (NSC).

De teams kregen in het finalespel een nummer te horen waarvan ze de artiesten moesten noemen. Het nummer van Douwe Bob en Meau werd door niemand herkend. "Die had jij toch moeten weten", zei Wilders tegen Yesilgöz.

De quiz werd gewonnen door Groenlinks-PvdA-leider Frans Timmermans en Eddy van Hijum van NSC. Of het een voorbode is voor de verkiezingsuitslag, moet blijken na 29 oktober.

Bij een aanvaring tussen twee boten in de Afrikahaven in Amsterdam zijn twee personen vermist geraakt. De hulpdiensten zijn aanwezig.

Het ongeluk gebeurde rond 18.00 uur, meldt de Veiligheidsregio. Bij de aanvaring waren een binnenvaartschip en een klein werkvaartuig betrokken. De twee vermisten bevonden zich in de kleine boot, die bij de botsing onder water raakte.

Er werd een grote zoekactie gestart. Duikteams en sonarboten zochten onder water naar de vermisten. Na enkele uren is dat gestaakt, "in verband met het verstrijken van het gouden uur", aldus de Veiligheidsregio. Het gouden uur staat voor de periode na een ernstig trauma waarin snelle medische hulp cruciaal is.

Boven water ging de zoekactie daarna nog wel even door, vanaf boten die aangemeerd liggen en met droneteams. Rond 22.00 uur verlieten de hulpdiensten de locatie. In de haven en een deel van het Noordzeekanaal varen boten die intensiever toezicht houden, meldt de Veiligheidsregio. Morgen doet de politie nader onderzoek.

Het treinverkeer via station Rotterdam Blaak is rond 21.00 uur vanavond hervat. Dat meldt een woordvoerder van de NS. Aan het begin van de avond werd het treinstation ontruimd vanwege kortsluiting en rookontwikkeling in een Eurostartrein.

Iets na 18.00 uur werden 205 reizigers door personeel uit de trein begeleid.

De beschadigde trein staat nog op het spoor, maar de NS laat weten dat de reguliere dienstregeling over de overige sporen kan rijden.

Er was kortsluiting in de trein, waarbij brand en rook ontstond, zegt een woordvoerder van de Veiligheidsregio. De machinist werd nagekeken vanwege het inademen van rook. Ook zijn dochter, die mee was, werd nagekeken.

In a recent write-up, [David Delony] explains how he built a Wolfram Mathematica-like engine with Python. Core to the system is SymPy for symbolic math support. [David] said being able …read more

Al sinds de vorige verkiezingen, die met een straatlengte voorsprong werden gewonnen door de PVV, staat de partij van Wilders bovenaan in de peilingen. Maar nu, in de eindsprint van deze campagne, dienen zich drie of misschien wel vier andere partijen aan die ook meedingen om de grootste te worden. Hoe proberen zij die strijd te winnen?

"Peilingen zijn palingen", is een politiek gezegde. Bedoeld is dat peilingen "glibberig" zijn en dat je ze dus niet kunt vertrouwen als voorspeller van de uitslag. Maar experts zijn erover eens dat ze wel trends weergeven. Zo zat de PVV twee jaar geleden voor de verkiezingsdag al flink in de lift in de peilingen, en op de dag zelf bleek Wilders tot grote hoogte te zijn gestegen.

Volop ruimte

Een trend in de laatste Peilingwijzer, van gisteren, is dat de grootste partijen elkaar naderen. De PVV staat nog bovenaan, maar zit in een dalende trend en kort daarop staan GroenLinks-PvdA (stabiel gebleven), CDA (gedaald) en D66 (gestegen) vlak bij elkaar. De VVD staat nog een stuk achter de anderen, maar is aan het opkrabbelen.

Kanttekening bij de cijfers is dat veel mensen nog niet zeker weten welk vakje ze willen inkleuren woensdag; de schattingen lopen uiteen van bijna de helft tot zo'n 80 procent 'onzekere' kiezers. Daar zit dus nog volop ruimte, waar partijen deze laatste campagnedagen om strijden.

Timmermans uit het Torentje

Twee grote partijen gebruiken in hun strategie GroenLinks-PvdA, en met name partijleider Frans Timmermans, als schrikbeeld. PVV-leider Wilders twittert vandaag: "Houd Timmermans uit het Torentje. Het is hij of ik!" De PVV is van tevoren uitgesloten door D66, het CDA en ook door de VVD. Maar hoe groter zijn partij wordt, hoe groter de kans dat 'ze' toch niet om hem heen kunnen, redeneert Wilders. "Zonder PVV gaat de deur naar GL-PvdA toch weer open", houdt hij de zwevende kiezer op rechts voor.

Daar gaat de VVD natuurlijk tegenin; bij elke gelegenheid benadrukt de partij echt niet in een coalitie te willen stappen met GL-PvdA. Bij de partij van Yesilgöz is de boodschap juist: "Een stem op de PVV is een stem op Timmermans". De redenering erachter is dat de PVV niet mee mag doen in de formatie, dus dat het een weggegooide 'rechtse' stem is.

Gisteren gingen veel lijsttrekkers voor het laatst flyeren:

Bij Buitenhof zei Yesilgöz vandaag dat deze strategie haar "ongetwijfeld" zetels oplevert. "Wat ik vooral hoor op straat is dat mensen de eerlijkheid waarderen." En dus houdt ze hoop op een centrumrechtse coalitie, zonder GL-PvdA en zonder de PVV.

Ruziemakers en pessimisten

D66-leider Jetten, die in hetzelfde tv-programma zat, denkt er anders over. "De route vanuit het midden zou ook goed zijn voor de VVD", zei hij. Jetten sprak een voorkeur uit voor een coalitie met CDA, VVD en GroenLinks-PvdA. "De vier grote partijen die Wilders op de hielen zitten." De D66'er wil die "bij elkaar brengen" na de verkiezingen. Hij benadrukte dat hij er klaar voor is om premier te worden "van alle Nederlanders".

Om dat te bereiken, wil de partij van Jetten vooral een constructieve en optimistische houding uitstralen. "Tijd om Nederland terug te veroveren op de ruziemakers en pessimisten", is het devies.

Ook het CDA zet in op samenwerking. "Alleen door samen te werken brengen we dit land verder", is de boodschap van CDA-leider Bontenbal. En net als Jetten stelt Bontenbal dat hij premier wil worden. "We moeten naar een nieuwe generatie politici", zei hij bij WNL op Zondag. "En daar wil ik graag leiding aan geven."

Garantie op een links kabinet

Waar partijen aan de rechterzijde hem als boeman neerzetten, draait Timmermans dat zelf begrijpelijkerwijs om. "Wij zijn de enige garantie op een progressief en links kabinet", is de boodschap van GroenLinks-PvdA. Op campagne bij de Klimaatmars vandaag zette hij zich af tegen de PVV. "Wij zitten hem op de hielen." En net als zijn concurrenten probeerde hij zelfvertrouwen uit te stralen: "Ik weet zeker dat wij woensdag de grootste partij zijn bij de uitslag."

Wie van deze lijsttrekkers de meest overtuigende boodschap of strategie heeft, zal die avond of donderdagochtend blijken.

De A12 bij Arnhem gaat naar verwachting zondagnacht weer open: het zinkgat onder de snelweg is gedicht. Dat meldt Rijkswaterstaat. In de nacht van woensdag op donderdag werd er tijdens wegwerkzaamheden een zinkgat van ongeveer twee meter diep en een vierkante meter groot ontdekt in de middenberm. De hoofdrijbaan van de snelweg richting Duitsland werd daarom volledig afgesloten.

Een woordvoerder van Rijkswaterstaat zegt dat de reparatiewerkzaamheden volgens schema zijn verlopen. De ochtendspits zal morgen hoogstwaarschijnlijk geen hinder meer ondervinden.

Volgens Rijkswaterstaat is het gat ontstaan doordat regenwater zand heeft weggespoeld naar een holle ruimte in een van de bruggenhoofden van de IJsselbruggen. Donderdag en vrijdag ontstond er vanwege de afsluiting een verkeerschaos rondom Arnhem.

Rijkswaterstaat heeft de afgelopen dagen het talud van de snelweg verder afgegraven tot aan de fundering van het betonnen bruggenhoofd. Daarna werd een nieuwe wand geplaatst om te voorkomen dat het zand opnieuw wegspoelt. Vanochtend is een nieuwe asfaltlaag gestort.

"Ik kom niet naar Israël om op een kleuter te passen", zei de Amerikaanse vicepresident JD Vance tijdens zijn bezoek aan Israël. En toch wisten ze het in Israël zeker: dat was precies wat hij kwam doen, net als de andere Amerikaanse topdiplomaten die de afgelopen week in Israël waren.

De analyse in Israël was dat Netanyahu een kleuter is die door de Amerikanen niet wordt vertrouwd, omdat hij zo weer Gaza kan aanvallen en het staakt-het-vuren op het spel kan zetten.

Een week lang volgden de gezanten Steve Witkoff en Jared Kushner, vicepresident Vance en minister Marco Rubio van Buitenlandse Zaken elkaar op. Ze openden een commandocentrum in de buurt van de Gazastrook, van waaruit onder andere Amerikanen het staakt-het-vuren bewaken. Ook hadden ze een strengere toon met veel minder diplomatiek taalgebruik. Het is een contrast met de afgelopen decennia waarin Amerika de wapens leverde, politieke dekking in de VN gaf en Israël zijn gang liet gaan.

Onder curatele

"We staan onder curatele", was het algemene oordeel in Israël, maar of het Amerikaanse beleid ook echt anders is, daar zijn ze nog niet over uit. In Palestijnse kringen wordt daar breed aan getwijfeld, omdat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever bijvoorbeeld niet door Trump aan banden wordt gelegd. Ook gingen al die Amerikanen die in Israël waren niet op bezoek bij de Palestijnse president.

De rechtse oppositie in Israël probeerde de Amerikanen nog te trollen. Nadat Trump had gezegd dat Israël de Westelijke Jordaanoever niet mag annexeren, nam het Israëlische parlement bijna een motie aan die juist dat zou doen. "Een stunt", zo legde het bureau van premier Netanyahu het uit, ook al hadden veel parlementariërs van zijn partij voor gestemd. Het onverbloemde oordeel van Vance: "Een behoorlijk stomme stunt." De vicepresident drukte zich opnieuw niet erg diplomatiek uit. Vroeger zou dat veel voorzichtiger zijn gegaan.

Verraad van Netanyahu

In Israël heerst het brede gevoel dat Netanyahu de curatele over zichzelf heeft afgeroepen met de Israëlische aanval op kopstukken van Hamas in Qatar. Dat werd goed duidelijk aan de vooravond van het bezoek van Kushner en Witkoff, toen ze een interview gaven aan het tv-programma 60 minutes van de Amerikaanse zender CBS.

De aanval op Hamas in Qatar hebben ze ervaren als persoonlijk verraad van Netanyahu. En dus ligt die gebeurtenis misschien wel aan de basis van Trumps 20-puntenplan dat leidde tot het staakt-het-vuren. Kushner gebruikte zijn zakelijke contacten in de regio om de Arabische landen erachter te krijgen. Op de vraag in 60 minutes of dat geen belangenverstrengeling is, antwoordde hij: "Wat mensen belangenverstrengeling noemen, noemen Steve en ik ervaring en betrouwbare relaties. Zonder dat was deze deal er niet gekomen."

Vrede als zakendeal

Ze beschouwen vrede in het Midden-Oosten als een zakendeal, met de taal en de omgangsvormen die daarbij horen. Ook de opvatting over hoe je dingen voor elkaar krijgt, verandert. Netanyahu las uiteindelijk onder druk van Trump excuses voor aan de emir van Qatar. De tekst was geschreven door Kushner en Witkoff.

Het 20-puntenplan, waarin veel nog niet is uitgewerkt, werd uiteindelijk door een grote groep landen gesteund, ook door Nederland, misschien juist omdat de taal vaag was. Problemen los je gaandeweg op, stelde Vance, en als we toekomen aan vragen over bijvoorbeeld het definitieve bestuur in Gaza, dan zijn we al heel ver gekomen. "Heb een beetje vertrouwen".

Vooral aan Palestijnse kant wordt de vraag gesteld waar het (internationaal) recht en rechtvaardigheid zijn gebleven. Op een persconferentie van de Amerikaanse minister Rubio werd duidelijk dat voor hem de belangen van Israël voorop staan. Hij zei dat Hamas zich nog niet volledig houdt aan het staakt-het-vuren. Daarbij vond hij het kennelijk geen punt dat Israël nog niet voldoende hulp binnenlaat.

En toch: Trump en Vance toonden deze week juist weer begrip voor de problemen van Hamas om bij alle dode gijzelaars te komen die nog onder het puin liggen.

Diplomatenwet genegeerd

Een oude diplomatenwet is dat een compromis goed is als het door beide partijen als winst kan worden uitgelegd. Nu geldt eerder het omgekeerde, maar ook dat lijkt de Amerikanen niet te deren. Kushner in 60 minutes: "En toen moesten we opeens dingen opschrijven om recht te doen aan die stomme woordspelletjes die iedereen in de regio zo gewend is om te spelen."

De andere taal wordt aan beide kanten opgemerkt. En het heeft nu al meer effect dan de standaard diplomatieke mantra's als "dat is niet behulpzaam voor het vredesproces" en "dat is een gevaar voor de tweestatenoplossing". De vraag blijft of het voldoende is.