NOS Nieuws - Algemeen

In Madagaskar heeft het leger de macht overgenomen. Dat heeft kolonel Randrianirina gemeld op de nationale radio. President Rajoelina was dit weekend het land ontvlucht, nadat een elite-eenheid van de strijdkrachten onder leiding van Randrianirina zich had aangesloten bij de jongerenprotesten. De jongeren eisten het vertrek van de president. Zij protesteren al weken tegen armoede en corruptie.

Kort voor de aankondiging van het leger stemde het Lagerhuis van het parlement bijna unaniem voor afzetting van Rajoelina.

Hooggerechtshof

Het hooggerechtshof in de voormalige Franse kolonie heeft Randrianirina voorgedragen als nieuwe president. De militaire leider heeft volgens persbureau Reuters een overgangsperiode van maximaal twee jaar aangekondigd, met daarna verkiezingen.

Vanochtend nog kwam Rajoelina met een decreet op de officiële presidentspagina op Facebook. Daarin zei hij per direct het Lagerhuis te ontbinden. Oppositieleider Siteny Randrianasoloniaiko noemde het decreet niet rechtsgeldig.

Rajoelina op zijn beurt noemt de stemming waarin hij werd afgezet in strijd met de grondwet.

Kolonel Randrianirina is door het hooggerechtshof voorgedragen als nieuwe president:

Waar is Rajoelina?

Het is onduidelijk waar de 51-jarige gevluchte Rajoelina zich nu bevindt. Afgelopen weekend vertrok hij naar verluidt met een Frans militair toestel naar Dubai. De oud-dj die de bijnaam TGV verwierf naar de Franse hogesnelheidstrein, kwam voor het eerst in 2009 aan de macht bij een staatsgreep.

Dezelfde elite-eenheid die hem toen aan de macht hielp, heeft zich nu tegen hem gekeerd.

Madagaskar, een voormalige Franse kolonie, is een van de armste landen ter wereld. Op het eiland ten oosten van Mozambique leeft driekwart van de bevolking onder de armoedegrens.

De website van gezondheidsinstituut RIVM is weer bereikbaar. Het RIVM had de website rond 11.15 uur uit de lucht gehaald nadat mensen van buiten het bedrijf hebben kunnen inbreken op de website.

Er was sprake van een externe plug-in voor een contactformulier op de site, waardoor hackers via de RIVM-site clickbait-teksten konden verspreiden. Dat zijn opvallende en soms onjuiste teksten, waarvan mensen de neiging hebben om erop te klikken. Zo stonden er onder meer Engelstalige berichten over diabetes en een hondenfilmpje.

De hack kwam aan het licht nadat een gebruiker van het platform Reddit de opvallende berichten had gedeeld. De gebruiker klikte op een link naar de RIVM-website, maar kwam terecht bij gezondheidsgerelateerde nepberichten.

'Geen data gelekt'

Het RIVM meldt dat de hackers geen toegang hadden tot data en dat er ook geen data zijn gelekt. Het lek is volgens het gezondheidsinstituut gedicht en de geplaatste teksten en filmpjes zijn verwijderd.

In Brussel wordt massaal gestaakt tegen hervormingsplannen van de regering van premier De Wever. Er zijn tienduizenden mensen naar de Belgische hoofdstad getrokken. Ze zijn het niet eens met het ingrijpen door de overheid in pensioenen en met bezuinigingen.

De betogers lopen een mars van het Noordstation richting het Zuidstation van Brussel. Het protest verloopt zonder grote ongeregeldheden. Vanochtend stak iemand takken in brand op de weg, wat 's ochtends vroeg leidde tot lange files.

Door de staking staat het verkeer in Brussel ook de rest van de dag muurvast. De verkeersdienst roept op om niet met de auto naar de stad te gaan, tenzij het echt niet anders kan. "Alle straten opsommen waar problemen zijn, heeft geen zin, want het verkeer staat gewoon helemaal vast", zegt een woordvoerder van Brussel Mobiliteit tegen persbureau Belga.

Op de luchthaven van Brussel vertrekt vandaag nagenoeg geen enkele vlucht. Er staan enkele tientallen gepland, vooral voor reizigers die op de luchthaven overstappen op een langere vlucht. Van de aankomende vluchten is ongeveer de helft geschrapt.

Ov-bedrijven waarschuwen dat de dienstregeling verstoord kan zijn. De treinen in België rijden wel, maar reizigers moeten rekening houden met drukte en mogelijk extra reistijd.

Verschillende treinen vanuit Nederland naar Brussel rijden niet. Treinen naar Parijs en Londen vanuit Brussel rijden volgens Eurostar wel, maar reizigers moeten rekening houden met extra reistijd. Ook de scheepvaart in de haven is getroffen door de staking.

Woede over zomerakkoord

De Belgische regering sloot deze zomer een akkoord over ingrijpende hervormingen. Volgens premier De Wever zijn die nodig om pensioenen en de gezondheidszorg op lange termijn te kunnen blijven betalen.

In het akkoord is onder meer afgesproken dat wie vroeger stopt met werken, minder pensioen zal krijgen. Maar wie langer doorwerkt dan de pensioenleeftijd, zal juist meer ontvangen. Ook worden pensioenleeftijden langzaam opgetrokken.

Drie grote vakbonden hadden opgeroepen tot het protest vandaag. Ze vinden dat de regering met het akkoord geen respect toont voor werknemers. "Wat meneer De Wever hervormingen noemt, noem ik sociale afbraak", zegt Bert Engelaar van vakbond ABVV tegen de Vlaamse omroep VRT. "Er zijn hervormingen nodig, de vraag is waar we die gaan zoeken. Zijn recept daarvoor is niet mijn recept."

Ook andere organisaties, die bijvoorbeeld opkomen voor het milieu of armoedebestrijding, doen mee aan het protest.

Correspondent Ardy Stemerding:

"Mensen zijn bang dat de plannen van De Wever hele grote gevolgen voor ze gaan hebben. Dat ze vooral langer en harder moeten gaan werken, terwijl in hun ogen bijvoorbeeld de inflatie niet voldoende wordt gecorrigeerd en de regering ondertussen wel heel veel miljarden uitgeeft aan defensie. Daar is breed gedragen onvrede over. Dat is de reden dat de drie grootste vakbonden zo veel mensen op de been krijgen.

Het lijkt er ook wel echt op dat dit een andere omvang heeft dan andere protesten. Een voorzichtige schatting komt uit op enkele tienduizenden mensen, al hoopt de organisatie op nog meer mensen. De bonden voorspellen dat het gaat richting de aantallen van de demonstratie ruim tien jaar geleden, ook tegen hervormingen van de regering. Toen kregen ze 100.000 mensen op de been."

Voor het vijfde jaar op rij hebben het Amsterdams Studenten Corps (ASC) en de Amsterdamse Vrouwelijke Studenten Vereniging (AVSV) geen bestuursbeurzen ontvangen aan de start van een nieuw studiejaar. Dat meldt Het Parool. De krant had er vragen over gesteld aan de Universiteit van Amsterdam.

Volgens de universiteit, die ook spreekt namens de Hogeschool van Amsterdam en de Vrije Universiteit, is er geen nieuw besluit genomen om voor het vijfde jaar geen geld toe te kennen, maar gelden eerder opgelegde sancties momenteel nog steeds. Sinds september 2021 ontvangen bestuursleden van de verenigingen geen beurzen meer van de drie Amsterdamse onderwijsinstellingen, na uit de hand gelopen ontgroeningen in 2021.

De universiteiten en hogeschool kunnen ieder moment opnieuw besluiten de subsidies weer toe te kennen, wanneer wordt gevonden dat de cultuur bij ASC en AVSC weer naar behoren is. De onderwijsinstellingen voeren door het jaar heen gesprekken met het bestuur van het corps om een beeld te schetsen van de cultuurveranderingen.

"Besluiten over het eventueel opheffen van sancties worden in principe gedurende het jaar gemaakt, en niet per se voor de start van een nieuw studiejaar", schrijft een woordvoerder aan de NOS. "Als we de beurzen weer instellen, kijken we naar hoe we dat precies invullen in de praktijk."

De senaat van het corps, het bestuur, heeft de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen om de cultuur bij de verenigingen te verbeteren. Zo is er een gedragscode opgesteld, is er een meldpunt waar leden misstanden anoniem kunnen aangegeven en zijn er drie vertrouwenspersonen aangesteld.

Het bestuur heeft nog niet laten weten hoe zij aankijken op het nog niet toekennen van de beurzen. De Universiteit van Amsterdam kan geen toelichting geven over wat er nog extra moet gebeuren voordat beurzen weer worden toegekend. "Dat is tussen het corps en de instelling die de beurs verstrekt", schrijft de woordvoerder.

Ledenstop dispuut

Ondanks de maatregelen kwamen afgelopen augustus nieuwe misstanden aan het licht. Bij dispuut Thalia, onderdeel van ASC, werd vastgesteld dat "structureel sprake is van ernstig wangedrag in en rondom het dispuutshuis", zo stelde de rector van het corps deze zomer. Vanwege de zorgen om de veiligheid van corpsleden werd bepaald dat Thalia dit studiejaar geen nieuwe leden mocht aannemen.

Het Amsterdams Studenten Corps en de Amsterdamse Vrouwelijke Studentenvereniging zijn de oudste studentenverenigingen van Amsterdam. Ze hebben zo'n 2700 actieve leden, schrijven zij op hun website. Het corps kwam de afgelopen jaren vaak in het nieuws, ook nog na het afnemen van de beurzen. In 2023 vanwege mishandelingen en vernederingen bij ontgroeningen en in 2022 vanwege seksueel intimiderende en vrouwonvriendelijke uitspraken.

De Chinese regering heeft chipfabrikant Nexperia een exportverbod opgelegd. Het betekent dat de chips, jaarlijks zo'n 50 miljard, die in de Chinese fabriek van Nexperia worden geproduceerd het land niet meer uit mogen. Dat schrijft het bedrijf met hun Nijmeegse hoofdkantoor op zijn website.

China lijkt dit exportverbod op te leggen na ingrijpen door de Nederlandse overheid in het bedrijf. Het risico was namelijk te groot dat cruciale technologie uit Nederland zou weglekken, zegt het ministerie. Daarnaast werd de Chinese Nexperia-topman Zhang Xuezheng uit zijn functie gezet door de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam.

'Impact beperken'

Op zijn website schrijft Nexperia dat het bedrijf in nauw overleg is met Chinese overheidsinstanties om de impact van de maatregel te beperken. Verder overlegt het bedrijf actief met Chinese autoriteiten om een vrijstelling te krijgen.

Sinds 4 oktober is het verboden om vanuit de Chinese fabriek van Nexperia eindproducten naar andere landen te exporteren. Het bedrijf heeft meerdere vestigingen over de hele wereld, en maakt relatief eenvoudige chips voor onder andere telefoons, auto's en zonnepanelen. In 2019 nam het Chinese concern Wingtech het hele bedrijf over, maar het hoofdkantoor bleef in Nijmegen.

Harde ingreep

De Nederlandse regering greep eind vorige maand in bij het bedrijf. Met een maatregel kan het ministerie beslissingen binnen het bedrijf tegenhouden of terugdraaien. Door in te grijpen kan Nederland voorkomen dat er in een noodsituatie geen chips beschikbaar zijn voor de Nederlandse en Europese industrie.

Vandaag blijkt uit de uitgebreide rechtbankstukken dat Nexperia al in 2023 aan de bel trok bij het ministerie van Economische Zaken. Binnen het bedrijf waren er zorgen over de rol van de enige aandeelhouder Wingtech, het bedrijf van Zhang Xuezheng. Wingtech heeft sterke verbintenissen met de Chinese staat.

Nexperia deed vervolgens toezeggingen aan de overheid om daar verandering in te brengen, maar daar is volgens de rechtbank weinig van terecht gekomen.

Twijfel aan topman

Volgens die rechtbankstukken had de Ondermingskamer terechte twijfels over het handelen van topman Zhang Xuezheng. Zo deed hij een miljoenenbestelling namens Nexperia bij het Chinese bedrijf WSS, waar hij ook een belang in heeft, terwijl die order volgens de rechtbank helemaal niet nodig was.

Daarbovenop trok de voormalig topman volgens de rechtbank afgelopen september de bankvolmachten in van belangrijke financieel bestuurders binnen het bedrijf. In plaats daarvan liet hij de bankzaken regelen door personen zonder financiële ervaring, onder wie iemand die nog niet bij Nexperia werkte.

Druk van VS

Volgens China grijpt Nederland in onder druk van de Verenigde Staten. Eerder zei demissionair minister Karremans dat dat niet het geval was. Toch blijkt uit de rechtbankstukken dat Nederland onder druk is gezet. Daarin staat dat op 30 september Nexperia Amerikaanse handelsbeperkingen opgelegd kreeg. Precies op die dag greep de minister in.

Voor het ingrijpen bij Nexperia maakt de overheid gebruik van de Wet beschikbaarheid goederen. Die bestaat sinds 1952 en is niet eerder gebruikt. Met de wet kunnen ministers als voorbereiding op noodsituaties bevelen geven waarmee zeker gesteld wordt dat bepaalde goederen beschikbaar blijven.

Minister Karremans schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat hij de maatregel heeft genomen vanwege serieuze signalen van bestuurlijke tekortkomingen binnen het bedrijf.

De maatregel geldt voor maximaal één jaar. De minister zegt verder gesprekken te voeren met de Chinese autoriteiten over de handelsbeperkingen. Tot wanneer die gelden, is onduidelijk.

De politie heeft gisteravond een dode man gevonden in auto in Boxmeer. Een woordvoerder zegt "sterk" rekening te houden met een misdrijf en meldt dat er een groot team met 25 rechercheurs op de zaak is gezet.

De auto werd aangetroffen op een verlaten landweg in het buitengebied van de Brabantse plaats. Een voorbijganger vond de geparkeerde auto in de berm verdacht en belde daarom de politie. Daarna werd het lichaam in de auto gevonden door agenten.

De politie denkt te weten om wie het gaat, maar de identiteit van het slachtoffer is nog niet met zekerheid vastgesteld. Daarom wordt op dit moment nog geen verdere informatie bekendgemaakt, schrijft Omroep Brabant.

Bij een politie-inval op een boerderij in de Italiaanse plaats Castel D'Azzano zijn vanochtend drie agenten om het leven gekomen. Nog eens dertien agenten en brandweerlieden raakten gewond.

Twee van de drie bewoners werden direct gearresteerd. De derde sloeg op de vlucht en werd later gearresteerd. Het gaat om twee mannen en een vrouw, die broers en zus van elkaar zijn.

De Italiaanse gendarmerie Carabinieri was bij de boerderij om een huiszoekingsbevel uit te voeren. De bewoners moesten vanwege financiële problemen en achterstallige betalingen het huis uit, melden Italiaanse media. Na meerdere waarschuwingen de afgelopen dagen weigerden de drie te vertrekken. Ze barricadeerden de deur en dreigden de woning op te blazen.

Vanwege de dreiging waren de militairen van de Carabinieri op de been, samen met agenten van een speciale politietak voor terrorismebestrijding en de brandweer. Het huis was gevuld met gas en toen de agenten de deur openden, werd dat tot ontploffing gebracht. De brandweer kon de woning niet redden; het hele huis ging in vlammen op.

De ravage na de explosie op de boerderij was enorm:

Bij de explosie raakten ook de broer en zus die als eerste werden opgepakt gewond; zij worden in het ziekenhuis behandeld. Een jaar eerder hadden de drie zich meerdere keren verzet tegen de komst van een deurwaarder. De drie trokken bij een incident afgelopen november een gasfles open; de politie kwam tussenbeide om te bemiddelen.

'Zeer pijnlijk'

De hoofdaanklager van Verona noemt het een ongelooflijke tragedie. De agenten waren op zoek naar molotovcocktails en opereerden volgens hem met maximale veiligheidsmaatregelen. "De situatie was onverwacht en zeer pijnlijk", zegt hij tegen het Italiaanse persbureau ANSA.

Minister Crosetto van Defensie betuigt zijn diepe medeleven aan de nabestaanden en gewonde agenten. "Onze gedachten, dankbaarheid en beste wensen voor een spoedig herstel gaan naar hen uit. Hun moed, toewijding en dienstbaarheid vormen een buitengewoon voorbeeld van liefde voor het land."

Nederlandse militairen hebben tijdens een oefening in Polen te maken gekregen met verdachte drones. Dit bevestigt het ministerie van Defensie aan de NOS na berichtgeving in het AD. Ook werd, los van de onbekende drones, de communicatie tussen de militairen gehinderd, aldus een defensiewoordvoerder.

De militairen hadden geen drone-afweersystemen bij zich. De systemen werden kort na de incidenten vanuit Nederland geleverd. "Er was geen directe dreiging", zegt brigadegeneraal Frank Grandia, "We zitten best wel een eind van de Russische grens. We hebben daar onmiddellijk van geleerd en direct aangepast."

De Luchtmobiele Brigade was afgelopen weken in het Oost-Europese land voor NAVO-oefening Falcon Autumn, een grootschalige luchtoefening met onder andere Polen en de Verenigde Staten. Terwijl de troepen hun kampen opbouwden op een vliegveld, verschenen er onverwacht kleine drones.

Het is niet duidelijk wie er achter de drones zitten. "We weten dat er partijen zijn die buitengewone interesse hebben in wat wij doen en de oefeningen volgen", zegt Grandia. De oefening is wel aangepast, maar niet afgebroken. Uiteindelijk zijn de drones weggevlogen.

Nederlandse F-35's

Het Poolse luchtruim werd de afgelopen maand vaker geschonden door ongewenste drones. De Poolse krijgsmacht zegt dat de drones uit Rusland komen. Het Kremlin sprak de beschuldigingen herhaaldelijk tegen of reageerde er niet op.

De regering van de Poolse premier Tusk heeft meerdere drones uit de lucht geschoten. Daar hebben ook Nederlandse F-35's bij geholpen. Tusk heeft vaker uit voorzorg gevechtsvliegtuigen laten opstijgen vanwege dreigende drone-aanvallen op buurland Oekraïne.

NOS maakte eerder deze video over de verdediging van het Poolse luchtruim met Nederlandse F-35's:

Naast Polen zijn er ook verdachte drones gespot in Denemarken, Noorwegen en Duitsland. In Denemarken en Noorwegen waren verschillende luchthavens urenlang dicht en in Duitsland vlogen de onbemande toestellen over onder meer een parlementsgebouw.

Estland kreeg ook te maken met luchtruimschendingen, maar dan van drie Russische straaljagers. Het Russische ministerie van Defensie zei toen dat er geen grenzen van andere staten zijn overschreden.

De verschillende incidenten leggen de zwakke plekken NAVO-luchtverdediging bloot. In reactie op de dronedreigingen, heeft het Nederlandse demissionaire kabinet afgelopen week uitgesproken dat zij een testgebied voor drones boven de Noordzee willen.

Moskou wijst de westerse beschuldigingen over luchtruimschendingen van de hand. "We horen zulke overdreven hysterische verhalen over onze militaire piloten die zogenaamd bepaalde regels zouden overtreden en iemands luchtruim zouden schenden", zei een Kremlin-woordvoerder eind september. "Deze beweringen zijn ongegrond."

Een wekker die vanaf vijf uur 's ochtends begint te rinkelen en pas na anderhalf uur uitgaat, om in de middag nog eens zo lang af te gaan. En dat elke dag. Bewoners van een flat aan de A.M. de Jongstraat in Spijkenisse werden er gek van en haalden uiteindelijk de politie erbij.

Onder hen Simone (33), die sinds april in haar nieuwe woning in Spijkenisse woont. Vanaf dag één had ze last van de wekker bij de buren, die niet te bereiken waren. "Iedere dag ging de wekker op hetzelfde moment af, anderhalf uur lang. Om 05.00 in de ochtends en twaalf uur later weer. Precies naast mijn kamer en daardoor sliep ik weinig", vertelt ze.

"Af en toe schiet de gedachte dan door je hoofd om een stoeptegel te pakken en die door de ruit te gooien, maar dat doe je natuurlijk niet", zegt Simone tegen Rijnmond. Wel deed ze een paar weken geleden een melding bij de gemeente Spijkenisse, Maasdelta en de politie.

Wekkers uitgezet

De afgelopen twee weken is door de politie geprobeerd om de bewoner te bereiken, maar die was niet thuis.

Zondag werd Simone gebeld door de wijkagent. "Als de wekker weer afging moest ik bellen." Een uur later was het zo ver en kwamen de agenten ter plaatse. Ze haalden het slot eruit en keken rond in de woning. Binnen werd niets bijzonders aangetroffen, meldt de politie. Maar er is wel gezorgd dat de wekkers niet meer afgaan.

Simone is opgelucht en blij dat alle meldingen die ze heeft gemaakt, zin hebben gehad. "Je moet wel volhouden, want geluidsoverlast is het ergste wat er is als je weinig slaapt."

Op de A2 bij Zaltbommel is een ongeluk gebeurd waarbij zes auto's betrokken zijn. Daardoor stond er rond 07.30 uur vanaf Knooppunt Empel bij Den Bosch zo'n 20 kilometer file, goed voor bijna twee uur vertraging.

De bergingswerkzaamheden zijn inmiddels afgerond, en de weg is weer vrijgegeven, meldt Rijkswaterstaat op het platform X.

Eerder werd automobilisten geadviseerd om te rijden. Dat kan via de A59 en A27, door de borden 'Waalwijk' te volgen.

Over eventuele slachtoffers is nog niets bekend.

Nederlanders lieten het afgelopen jaar minder vaak registreren wat er na hun dood met hun organen en weefsel moet gebeuren. Ze staan daarmee automatisch geregistreerd als donor.

Volgens nieuwe cijfers van het CBS geven vooral jongeren tussen de 18 en 25 jaar minder vaak een keuze door: 41 procent deed dit niet. Procentueel zijn ze daarmee de grootste groep in het Donorregister die automatisch is opgenomen. In 2022 maakte 36 procent van de jongeren nog geen actieve keuze.

Oudere Nederlanders gaven vaker actief een keuze door. Zo heeft bij de 75-plussers slechts 15 procent van de Nederlanders niet actief een keuze gemaakt. In totaal heeft 24 procent van de Nederlanders geen keuze opgegeven.

Iedereen die 18 wordt krijgt een brief en een herinnering met de vraag een keuze door te geven. Het CBS-onderzoek meldt niets over de beweegredenen om geen keuze door te geven. Overigens houdt een arts bij overlijden altijd rekening met informatie van nabestaanden, bijvoorbeeld als men overtuigd is dat de overledene echt geen organen wilde donoren.

30.000 meer donors

Begin dit jaar stonden in totaal ruim acht miljoen volwassenen geregistreerd als donor. Daarvan hadden 4,8 miljoen mensen actief toestemming gegeven. 3,3 miljoen mensen staan geregistreerd, omdat ze geen keuze hebben ingevuld.

Daarmee stonden er bijna 30.000 meer Nederlanders geregistreerd als donor dan het voorgaande jaar. Om het aantal donororganen te laten stijgen, staat sinds 2021 elke Nederlander in principe geregistreerd als orgaandonor. Wie dat niet wil, moet zelf actie ondernemen om die keuze te registreren.

In de gemeentes Groningen en Rozendaal staan met 68 en 67 procent de meeste inwoners geregistreerd als donor. In Neder-Betuwe en Urk is dat met 43 en 47 procent het minst. In Urk wonen relatief ook de meeste mensen die geen keuze hebben doorgegeven, 32 procent. Ook expliciete toestemming is daar met 15 procent het minst.

Goedemorgen! Na de Gaza-top in Egypte moet nog veel duidelijk worden over het bestand tussen Israël en Hamas. In Frankrijk komt het nieuwe kabinet bijeen en presenteert een conceptbegroting.

Eerst het weer: het wordt wederom een grotendeels grijze dag met kans op wat motregen. Heel af en toe komt de zon er nog even door. Het wordt 15 of 16 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Steeds minder mensen laten registreren wat er na hun dood met hun organen en weefsel moet gebeuren. Volgens nieuwe cijfers van het CBS geven vooral jongeren tussen de 18 en 25 minder vaak een keuze door: 40 procent deed dit niet. Wie geen keuze doorgeeft wordt automatisch geregistreerd als orgaandonor voor bijvoorbeeld iemand die een nieuwe nier nodig heeft.

In totaal stonden begin dit jaar ruim acht miljoen volwassenen geregistreerd als donor: 4,8 miljoen Nederlanders hebben actief toestemming gegeven, 3,3 miljoen staan geregistreerd omdat ze geen keuze hebben ingevuld.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De 21-jarige Zuhair sloot zijn snackbar in Den Haag, omdat zijn zaak regelmatig werd bekogeld en beklad. Er kwam een inzamelingsactie op gang waarmee hij nu een nieuwe snackbar op een andere locatie heeft geopend.

Fijne dag!

Sinds het ingaan van het staakt-het-vuren vorige week zijn strijders van Hamas weer openlijk zichtbaar op straat in de Gazastrook. De groep verdween tijdens de gevechten in de afgelopen twee jaar steeds vaker ondergronds, maar in delen van Gaza-Stad patrouilleren nu weer gewapende en gemaskerde mannen in politie-uniformen.

Volgens Hamas moeten zij zorgen voor orde na maanden van chaos, maar hun terugkeer benadrukt vooral hoe onzeker de toekomst van het bestuur in Gaza blijft.

Amerikaanse 'goedkeuring'

De hernieuwde zichtbaarheid van Hamas werd gisteren onverwacht bevestigd door de Amerikaanse president Trump. Tijdens een persmoment aan boord van Air Force One zei hij dat de VS "weten dat Hamas zich aan het herbewapenen is" en dat Washington de groep "tijdelijk toestemming" had gegeven om interne veiligheid te handhaven.

"Ze proberen de orde te herstellen na maanden van oorlog," zei Trump, op weg naar Israël. "Ze hebben waarschijnlijk zestigduizend mensen verloren. Dat is veel vergelding." Hij noemde Gaza "letterlijk verwoest" en zei dat Amerika wil dat terugkerende bewoners zich veilig kunnen vestigen.

Het is opmerkelijk dat Trump een rol voor Hamas erkent, terwijl zijn eigen vredesplan voorziet in het ontwapenen en ontmantelen van de beweging. In het twintigpuntenplan waarmee de groep akkoord is gegaan staat dat "de ontwapening zal plaatsvinden onder toezicht van onafhankelijke waarnemers, die het proces van demilitarisering en het internationaal gefinancierde programma voor wapeninlevering en herintegratie moeten verifiëren". Het plan belooft ook "amnestie of vrije doorgang naar het buitenland" voor Hamas-leden die hun wapens neerleggen.

Hamas houdt vast aan wapens

Achter de relatieve rust in Gaza schuilen ook toenemende spanningen tussen Hamas en gewapende clans, een van de redenen waarom de groep - ondanks internationale druk - de eis tot volledige ontwapening voorlopig van de hand wijst.

Hamas-topman en voormalig minister van Volksgezondheid in Gaza, Basem Naim, zei zaterdag tegen Sky News vanuit Qatar dat de beweging haar wapens pas zal neerleggen "als we zeker weten dat dit zal leiden tot een onafhankelijke, zelf-beschikkende staat die zichzelf kan verdedigen."

De woorden van Naim kregen extra gewicht nadat zondag bekend werd dat zijn zoon was gedood tijdens gevechten in Gaza-Stad. Volgens het Hamas-gelieerde netwerk Quds is hij door leden van de invloedrijke Doghmush-clan in het hoofd geschoten. Ook de populaire videojournalist Saleh Aljafarawi werd dodelijk getroffen.

In totaal kwamen zondag minstens 27 mensen om bij de hevige gevechten tussen Hamas en leden van de Doghmush-familie, volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken in Gaza. Acht Hamas-leden werden gedood, samen met negentien clanleden.

Een video die gisteren op sociale media verscheen laat zien hoe gewapende mannen met groene Hamas-hoofdbanden acht vermeende collaborateurs op straat executeren in Gaza. De beelden zijn gisteren gemaakt in Gaza-Stad, heeft de NOS geverifieerd. Hamas heeft niet gereageerd op de berichten. Afgelopen maand voerde de groep al drie executies uit wegens samenwerking met Israël.

Onzekere machtsoverdracht

Volgens het Amerikaanse plan moeten leden van een Internationale Stabilisatie Macht (ISF) Gaza, getraind door Jordanië en Egypte, tijdelijk beheren, totdat er een hervormde Palestijnse politie is. Maar experts waarschuwen dat de uitvoering van dit plan maanden kan duren. "De inzet van voldoende troepen zal een enorme logistieke uitdaging worden," schreef denktank Chatham House vorige week.

Zolang die machtsoverdracht niet is geregeld, vult Hamas het gat. De beweging heeft tientallen jaren met een uitgebreid civiel en militair bewind een ijzeren greep gehouden op Gaza. Toch brokkelt de autoriteit van Hamas af, vooral in het zuiden, waar groepen als de Popular Forces zich openlijk tegen de organisatie keren en beweren de hulpverlening beter te kunnen beschermen.

Een fragiele rust

Volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid zijn sinds het uitbreken van de oorlog in oktober 2023 ruim 67.800 mensen gedood door het Israëlische leger in Gaza, onder wie meer dan 20.000 kinderen. Terwijl de gevangenenruil en het staakt-het-vuren nog standhouden, lijken nieuwe machtsverhoudingen te ontstaan.

Of Hamas zijn wapens werkelijk zal inleveren en plaatsmaakt voor een internationale politiemacht, blijft de vraag. Voorlopig patrouilleert de groep opnieuw door de straten, in naam van orde, een doel waarmee de beweging haar rol in het toekomstige Gaza veilig zal proberen te stellen.

Bij een mijnongeluk in Venezuela zijn zeker veertien mensen om het leven gekomen. Op beelden van de plaatselijke autoriteiten is te zien dat er in korte tijd veel regen in het gebied is gevallen.

Er is een reddingsoperatie opgezet, omdat er mogelijk nog mensen vastzitten in de goudmijn in de stad El Callao. De hulpdiensten gaan eerst het water uit de ondergelopen mijngangen pompen, voordat de reddingsoperatie van start kan gaan.

De stad El Callao telt zo'n 30.000 inwoners die bijna allemaal leven van de mijnbouw. Er gebeuren vaker ongelukken in mijnen in Venezuela, waar onveilige werkomstandigheden regelmatig voorkomen.

De gevluchte president van Madagaskar heeft van zich laten horen. In een speech op Facebook zei president Rajoelina dat hij zijn land is ontvlucht omdat hij vreest voor zijn leven.

Zondag zei de president al dat er een poging tot staatsgreep gaande was, nadat een elite-eenheid van het leger zich bij demonstrerende jongeren had aangesloten. De demonstraties begonnen uit onvrede over de gebrekkige water- en elektriciteitsvoorziening op het eiland, maar richten zich inmiddels op corruptie bij de regering.

De betogers eisen het vertrek van Rajoelina, die sinds 2019 aan de macht is. Rajoelina ging daar in zijn toespraak niet op in, maar zei dat hij niet zal toestaan dat Madagaskar wordt vernietigd. Hij riep iedereen op om de grondwet te respecteren en sprak met geen woord over aftreden.

Het is niet bekend waar de president nu is. Mogelijk is hij met een Frans militair toestel naar een ander land gebracht.

Madagaskar werd in 1960 onafhankelijk van Frankrijk en is een van de armste landen ter wereld.

De Zwitserse auteur Dorothee Elmiger heeft de Deutscher Buchpreis gewonnen, de belangrijkste literaire prijs voor Duitstalige romans. De jury noemt haar boek Die Holländerinnen (de Nederlandse vrouwen) "een fascinerende reis naar het hart van de duisternis".

Het boek gaat over een schrijfster die met een theatergroep door de Zuid-Amerikaanse jungle trekt, in de voetsporen van twee Nederlandse vrouwen die daar jaren geleden verdwenen. Het verhaal is gedeeltelijk gebaseerd op de verdwijning en het overlijden van de Nederlandse Kris Kremers en Lisanne Froon, in 2014 in Panama.

Draaikolk van angst

"Hoe dieper de groep afdwaalt in het oerwoud, hoe meer Elmiger de lezer meesleurt in een draaikolk van angst", aldus de jury. Het boek is nog niet in het Nederlands vertaald.

De winnaar van de Deutscher Buchpreis ontvangt 25.000 euro. De prijs wordt traditiegetrouw aan de vooravond van de Frankfurter Buchmesse uitgereikt. De boekenbeurs trekt jaarlijks meer dan 200.000 bezoekers.

De Sonja Barend Award voor het beste tv-interview van het afgelopen seizoen is gewonnen door Coen Verbraak. Het winnende gesprek komt uit het Human-programma Over Leven, waarin Verbraak sprak met voormalig strafrechtadvocaat Bram Moszkowicz.

Volgens de jury weet Verbraak precies wanneer hij gas moet geven en wanneer hij moet zwijgen. "Het resultaat is een gesprek over eer, verlies en zelfbeeld, menselijker dan je zou verwachten bij zo'n juridisch zwaargewicht."

Het laatste gesprek van Tim Hofman met de vorig jaar overleden Eva Hermans-Kroot voor Over Mijn Lijk eindigde op de tweede plaats. "Het gaat over afscheid en verlies, maar er is ook ruimte voor lichtheid, humor en waardigheid. Juist die combinatie maakt het gesprek zo krachtig en indringend", aldus de jury.

'Eervol'

De Sonja Barend Award is een initiatief van de VARAgids en werd uitgereikt in het BNNVARA-programma Pauw & De Wit. De prijs is vernoemd naar 85-jarige VARA-coryfee, zelf bekend van haar invloedrijke talkshows.

In de televisiegids zegt Verbraak dat hij er niet op had gerekend dat hij voor de derde keer de prijs zou winnen. "Het is heel eervol om weer een keer in een zin genoemd te worden met Sonja Barend. Ik doe dit werk omdat ik er enorm van geniet en als anderen dat op deze manier waarderen, is dat alleen maar heel erg fijn."

Verbraak won de prijs voor het eerst in 2013 voor een kritisch interview met voormalig ABN-Amrotopman Rijkman Groenink en daarna nogmaals in 2020 voor een gesprek met Dutchbat-veteraan Liesbeth Beukeboom.

"Een nieuw tijdperk van vrede" en "het begin van een nieuw Midden-Oosten". Zo typeerde de Amerikaanse president Trump de dag waarop de twintig nog levende gijzelaars herenigd werden met hun families in Israël en bijna 2000 Palestijnen uit Israëlische gevangenissen werden vrijgelaten.

Trump sprak vanmiddag de Knesset, het Israëlische parlement, toe over zijn twintigpuntenplan dat tot de wapenstilstand tussen Israël en Hamas heeft geleid. Ook vertelde hij hoe de Israëlische "overwinning op terroristen" moet uitmonden in vrede en welvaart voor het Midden-Oosten.

Hij bedankte daarbij premier Netanyahu en ook Arabische landen en de islamitische wereld, die volgens hem druk op Hamas hebben uitgeoefend om de gijzelaars vrij te laten.

738 dagen

Naar die vrijlating werd vanochtend al heel vroeg uitgekeken door de duizenden Israëliërs die zich op het 'Gijzelaarsplein' in Tel Aviv hadden verzameld. Op dat plein tikte een speciale klok vandaag 738 dagen aan sinds 251 gijzelaars op 7 oktober 2023 door terreurorganisatie Hamas werden ontvoerd naar Gaza.

Gespannen werd uitgekeken naar het moment dat een eerste groep gijzelaars aan het Rode Kruis zou worden overgedragen. Toen dat even na 07.00 uur gebeurde, was de ontlading groot. Op het plein werd gejuicht, geklapt en gezongen.

De eerste zeven vrijgelaten gijzelaars arriveerden rond 08.30 uur op Israëlisch grondgebied. Zij werden eerst naar de militaire basis Re'im aan de rand van de Gazastrook gebracht voor de hereniging met hun families. Daarna werden de mannen doorgevlogen naar ziekenhuizen elders in Israël om aan te sterken.

Zo zagen die herenigingen eruit:

Rond het moment dat de eerste gijzelaars terugkeerden landde president Trump met zijn regeringsvliegtuig op de luchthaven van Tel Aviv. Samen met first lady Melania Trump, speciaal gezant Steve Witkoff, zijn dochter Ivanka Trump en schoonzoon Jared Kushner werd hij ontvangen door de Israëlische president Herzog en premier Netanyahu.

Terwijl hij met families van gijzelaars sprak, werd kort na 10.00 uur de resterende groep van dertien nog levende gijzelaars vrijgelaten door Hamas.

Wie zijn de vrijgelaten gijzelaars?

Onder de twintig mannen die vandaag werden vrijgelaten zijn meerdere bezoekers en beveiligers van het Nova-festival, enkele militairen en bewoners van kibboetsen die door Hamas werden overvallen.

Het zijn voornamelijk twintigers en dertigers, de oudste is 48 jaar. Onder hen zijn twee broers en een tweeling, een Servisch-Duitse Israëliër en verschillende gijzelaars die de afgelopen tijd door Hamas werden gefilmd voor propagandavideo's, zoals een gijzelaar die zei zijn eigen graf te hebben gegraven.

Tegen de tijd dat Trump onder groot applaus de Knesset betrad, kwamen de eerste bussen met vrijgelaten Palestijnen aan in Ramallah op de bezette Westoever.

Met Palestijnse sjaals kwamen mannen, vrouwen en minderjarigen uit de bussen, verwelkomd door een grote mensenmassa. Ze werden daar, soms na vele jaren gevangenschap, in de armen gesloten door familieleden. Ook bij het Nasser-ziekenhuis in Gaza kwamen colonnes van bussen aan met vrijgelaten Palestijnen.

Een kleinere groep arriveerde rond 14.00 uur in Egypte. Het ging om 154 Palestijnen die waren veroordeeld tot lange of zelfs levenslange gevangenisstraffen. Het was vooraf bekend dat een klein deel van de gevangenen niet naar de Palestijnse Gebieden zou worden uitgezet maar naar het buitenland.

De massaal bezochte aankomst van vrijgelaten Palestijnen in Khan Younis in Gaza:

Rond 16.30 uur landde Trump in Egypte voor een top met wereldleiders over de toekomst van Gaza. In de badplaats Sharm el-Sheikh had hij eerst een ontmoeting met de Egyptische president Sisi. Hij bedankte Sisi voor zijn bijdrage aan het akkoord tussen Israël en Hamas en zei dat "de tweede fase van de onderhandelingen" over het bestand is begonnen.

"Iedereen zei dat vrede in het Midden-Oosten onmogelijk was", zei Trump op de persconferentie. "Maar het gebeurt nu voor onze ogen."

Ondertekening

Vervolgens verwelkomde hij de leiders van meer dan twintig landen en ging met ze op de foto. Onder anderen de Franse president Macron, de Britse premier Starmer, de Duitse kanselier Merz en de Nederlandse premier Schoof waren aanwezig, net als de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Guterres.

Op de top werd een document over het bestand in Gaza ondertekend. Voor het oog van talloze camera's zetten Trump en Sisi samen met de Turkse president Erdogan en de Qatarese emir Tamim bin Hamad al Thani hun handtekening. Dat was vooral symbolisch; voor zover bekend zijn er nu geen aanvullende afspraken gemaakt. Na de top vloog Trump terug naar huis.

Aan het eind van de middag werden ook de eerste twee lichamen van dode gijzelaars door Hamas overgedragen aan het Rode Kruis. Aan het begin van de avond kwamen daar nog twee lichamen bij. De stoffelijke overschotten werden vervolgens overgedragen aan het Israëlische leger.

Hamas moet volgens de afspraken 28 lichamen van in Israël ontvoerde mensen vrijgeven. De militanten hadden vooraf al gezegd dat dit lastig zou worden, mede door de verwoestingen in de Gazastrook.

Dat er vandaag maar vier stoffelijke overschotten zijn overgedragen, leidt tot afschuw bij de belangenorganisatie van de gijzelaarsfamilies. De families eisen dat het bestand met Hamas wordt opgeschort totdat de terreurbeweging alle lichamen heeft overgedragen.

Duurzame vrede?

Hoe het de komende dagen verdergaat is onduidelijk. De wapenstilstand met de bijbehorende eisen is pas de eerste stap in het twintigpuntenplan van Trump voor Gaza. Er moeten ingewikkelde gesprekken worden gevoerd om tot een duurzame vrede te komen.

Zo wil Israël dat Hamas zich volledig ontwapent, en Hamas wil op zijn beurt dat Israëlische troepen zich volledig terugtrekken uit Gaza. Er moeten harde noten worden gekraakt over wie Gaza gaat besturen. In het Amerikaanse plan staan bovendien geen garanties over de oprichting van een Palestijnse staat.

Hulporganisaties maken zich in ieder geval op om de komende periode veel meer noodhulp te bieden in de Gazastrook. De verwoesting in Gaza is groot en veel inwoners hebben geen huis meer om naar terug te keren. Sinds gisteren komen er zo'n 600 vrachtwagens per dag binnen met voedsel en andere hulpgoederen. Een deel komt vanuit Egypte.

Het Openbaar Ministerie eist twintig maanden cel tegen een 23-jarige Rotterdammer. De verdachte zou zich herhaaldelijk hebben voorgedaan als agent om mensen geld en sieraden af te troggelen. De man werd opgepakt door een agent die zich voordeed als argeloos slachtoffer.

De politieagent werd in de avond van 18 februari thuis opgebeld. Een man, die zich voorstelde als agent Jorik van Kampen, beweerde dat er in de buurt een inbraak was gepleegd. De oplichter zei dat een wijkagent genaamd Dennis Grootfaan langs zou komen om het geld en de sieraden van de opgebelde persoon "veilig te stellen".

De echte agent had door dat het ging om oplichting. Hij besloot het spel mee te spelen, zo schrijft het Openbaar Ministerie. Tien minuten later stond de 23-jarige verdachte voor de deur. De nepagent werd bij binnenkomst van de woning opgepakt.

Beller blijft onbekend

Later bleek dat meerdere oudere personen aangifte hadden gedaan van oplichting door de nepagenten 'Van Kampen' en 'Grootfaan'. Via camerabeelden, ooggetuigenverklaringen en DNA is de 23-jarige geïdentificeerd als de oplichter die langs de deuren ging. De politie gaat ervan uit dat er twee daders waren, maar het is nooit opgehelderd wie de beller was.

Bij slachtoffers waren geld en waardevolle spullen gestolen. Ook beweerde de nepagent dat hun digitale bankrekening moest worden "gecontroleerd". In werkelijkheid werd de pinlimiet verhoogd. Vervolgens ging de verdachte er met de pincode, pinpas en creditcard van de slachtoffers vandoor.

'Ook na arrestatie babbeltrucs uitgehaald'

Na zijn arrestatie in februari is de voorlopige hechtenis van de verdachte in mei geschorst. Er is niet vermeld waarom dat is gedaan. Volgens het OM is de 23-jarige na zijn vrijlating doorgegaan met babbeltrucs als nepagent. Vervolgens is de verdachte opnieuw aangehouden.

"De impact voor slachtoffers bij deze feiten is groot, doordat verdachten aan en in huis komen", zegt de officier van justitie. "Er is op doortrapte wijze misbruik gemaakt van hun vertrouwen, terwijl deze mensen juist vanwege hun leeftijd in toenemende mate afhankelijk zijn van hulp van allerlei personen."

Wat het OM betreft moet de man twintig maanden de cel in, waarvan drie maanden voorwaardelijk. De rechtbank doet over twee weken uitspraak.

De politie doet op dit moment geen onderzoek naar eventuele nieuwe dreigingen aan het adres van Geert Wilders. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie aan de NOS na berichtgeving door De Telegraaf. Die krant meldde dat politie en OM geen aanwijzingen zien voor extra dreiging tegen de PVV-voorman.

Geert Wilders heeft vrijdag zijn verkiezingscampagne tot nader order stilgelegd, naar aanleiding van een mogelijke dreiging vanuit België.

Een Belgische terreurcel, die een aanslag zou hebben willen plegen op de Belgische premier De Wever, zou ook Wilders als mogelijk doelwit hebben genoemd. Wilders zei op X dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) dat aan hem bevestigd heeft.

Twee jongeren uit Antwerpen zitten vast op verdenking van poging tot terroristische moord op de Belgische premier. De NCTV verwachtte geen 'restdreiging', meldde Wilders.

De PVV-leider meldde zich af voor het verkiezingsdebat van de NOS op NPO Radio 1 en het televisiedebat van RTL. Ook alternatieven, zoals meedoen via een telefoon- of videoverbinding, wees hij af.

Op 23 oktober staat het SBS-debat op het programma, en op 28 oktober, de dag voor de verkiezingen, zijn er bij de NOS meerdere debatten. Of Wilders daarbij wel aanwezig is, is nog niet bekend.