NOS Nieuws - Algemeen

De grote storing bij Amazon lijkt goeddeels voorbij. Veel online platformen en diensten zoals Snapchat, berichtenapp Signal en verschillende online games waren eerder vandaag urenlang niet bereikbaar. De Amerikaanse techgigant zegt de storing nu "volledig onder controle" te hebben en dat de meeste producten en diensten weer werken.

De oorzaak van de problemen lag bij Amazon Web Services (AWS), dat serverruimte verhuurt aan websites, apps en games, zodat die online kunnen zijn. Vooral games leken last te hebben van de storing, zoals Fortnite, Pokémon GO, Clash of Clans en gameplatform Roblox.

In een statement zegt Amazon dat het gaat om een DNS-storing. Die wordt veroorzaakt wanneer er geen verbinding met een website of server kan worden gemaakt.

Grootste storing sinds Crowdstrike

Rond 09.00 uur vanochtend meldde Amazon Web Services dat het "meer foutmeldingen en vertragingen voor meerdere AWS-diensten" zag. Duizenden websites lagen tot ongeveer 14.00 uur plat.

Het is de grootste internetstoring sinds de Crowdstrike-storing van vorig jaar juli. Deze storing had destijds grote gevolgen voor ziekenhuizen en luchthavens wereldwijd.

De boete die het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) moet betalen omdat er te veel mensen in het aanmeldcentrum in Ter Apel hebben verbleven, is opgelopen tot boven de 1 miljoen euro. Dat bedrag werd gisteren bereikt.

Afgelopen weekend sliepen er opnieuw meer dan 2000 mensen in het aanmeldcentrum. In de nacht van vrijdag op zaterdag sliepen er 67 asielzoekers meer dan afgesproken. De twee nachten daarvoor waren het er 2006.

In een rechtszaak die in 2023 was aangespannen door de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, heeft een rechter de limiet op 2000 asielzoekers vastgesteld. De gemeente wil dat het aantal asielzoekers binnen de perken blijft.

Het COA verwacht eind deze week de eerste mensen op te kunnen vangen in Biddinghuizen, waar voor de vierde keer een winteropvang is opgezet. Daar is plaats voor 1250 mensen, schrijft RTV Noord.

Dwangsom

Het COA moet voor elke nacht dat het maximumaantal asielzoekers wordt overschreden, een dwangsom van 50.000 euro betalen aan de gemeente. De boete kan oplopen tot 5 miljoen euro.

Vorig jaar betaalde het COA 1,5 miljoen euro aan boetes aan de gemeente Westerwolde. Een deel van dat geld wordt gebruikt voor de renovatie van het centrum van Ter Apel. Later dit jaar besluit de gemeenteraad waar het geld dat dit jaar door de boetes binnenkomt voor wordt gebruikt.

Minder asielaanvragen

Dit jaar vragen minder mensen asiel aan in Nederland dan vorige jaren. Toch blijven de opvangproblemen bestaan doordat het COA veel tijdelijke (nood)locaties gebruikt die na verloop van tijd sluiten. Ook wachten veel statushouders in azc's op een woning.

Het luxebedrijf Kering, eigenaar van onder meer Gucci en Balenciaga, verkoopt voor 4 miljard euro zijn schoonheidsafdeling aan L'Oréal. Met deze overeenkomst krijgt L'Oréal onder meer het exclusieve parfummerk Creed in handen.

Kering lanceerde in 2023 een nieuwe beauty-afdeling in de hoop te kunnen profiteren van de groei van cosmetica en parfums en nam parfummerk Creed over. Andere onderdelen van het bedrijf, waaronder het mode merk Gucci, kwamen de afgelopen jaren onder druk te staan waardoor de schulden flink opliepen.

Sinds een maand heeft Kering een nieuwe CEO, Luca de Meo. De verkoop van de schoonheidstak laat zien dat hij zich wil richten op de 'kernactiviteiten' van het bedrijf, de modemerken. Met deze verkoop vermindert hij de hoge schulden.

L'Oreal is wereldwijd de grootste speler op het gebied van cosmetica. Met deze aankoop stijgt dit marktaandeel nog verder.

Zwaar weer

Het is al langer onstuimig in de wereld van de luxemerken. In april nam het Italiaanse modebedrijf Prada zijn concurrent Versace over, dat last had van tegenvallende resultaten, voornamelijk door een afnemende vraag vanuit China.

Ook het grootste luxeconcern LVMH, met merken als Louis Vuittton en Christian Dior, zag in april zijn omzet dalen. Consumenten gaven minder uit aan luxemerken door de economische onzekerheid en de merken kregen last van importtarieven van Trump, blijkt uit cijfers van Bain & Company van juli.

Ook Gucci, het grootste merk binnen Kering, kampt met teruglopende groei door minder vraag naar luxeproducten vanuit China.

Door de overeenkomst krijgt L'Oréal de rechten voor vijftig jaar om producten te ontwikkelen voor de merken Bottega Veneta en Balenciaga. Sinds 2008 heeft L'Oréal al de licentie voor de schoonheidsproducten van Yves Saint Laurent, een van de merken onder Kering. De overname van de beautytak van Kering wordt voor L'Oréal de grootste tot nu toe.

Naar schatting een derde van de bedrijven die controleren of een plek goed asbestvrij gemaakt is, doet zijn werk niet goed. Dat schrijft de Nederlandse Arbeidsinspectie in een rapport. Bedrijven die deze eindinspecties doen, stellen geregeld dat er geen kankerverwekkende asbest meer is op een locatie, terwijl dat nog wel zo is. Daardoor lopen bewoners, omwonenden of bouwvakkers forse gezondheidsrisico's.

"Bijna wekelijks treffen we wel locaties aan die zijn vrijgegeven na sanering, maar waar toch nog asbestrestanten worden gevonden", zegt André Dompeling, projectleider asbest bij de Arbeidsinspectie.

Jaarlijks worden zo'n 80.000 asbestsaneringen gedaan bij huizen en bedrijven. Als zo'n asbestverwijderaar zijn werk heeft gedaan, is er een verplichte eindinspectie. En dat gaat nogal eens mis.

Hoe meer locaties, hoe meer er verdiend wordt

De Arbeidsinspectie, die de eindinspectie niet controleert, was getuige van een eindkeuring die niet goed werd uitgevoerd. Medewerkers zagen hoe een eindinspecteur slechts een half uur een apparaat dat asbest kan detecteren in een huis liet draaien, terwijl dat minimaal twee uur moet gebeuren. De eindinspecteur had het apparaat al in zijn auto aangezet zodat het wel twee uur had gedraaid, naar eigen zeggen omdat hij snel moest werken.

De Arbeidsinspectie vermoedt ook dat er eindbeoordelingen worden opgemaakt zonder dat een eindinspectiebedrijf op de locatie is geweest. Bij het opstellen van het eindverslag worden dan foto's van de saneerder gebruikt. "Dat zijn milieudelicten", aldus Dompeling.

Asbestsaneerders betalen eindbeoordelingsbedrijven voor hun inspecties. En die bedrijven willen graag snel werken, zegt Dompeling: "Hoe meer locaties je bezoekt, hoe meer er wordt verdiend." De eindinspectiebedrijven zijn er dus bij gebaat om zoveel mogelijk locaties, zo snel mogelijk te bezoeken. Met onnauwkeurige inspecties tot gevolg.

Toezicht ontbreekt

Asbestsaneerders bepalen zelf welk bedrijf ze inschakelen voor eindinspecties. Als een eindinspectie-instelling het niet zo nauw neemt, wordt de saneerder sneller vaste klant, zegt de Arbeidsinspectie. "Dan kan de saneerder ook wat minder zorgvuldig zijn bij de sanering en bespaart ook het saneringsbedrijf op zijn kosten."

Toezicht op deze eindinspectiebedrijven ontbreekt. De Arbeidsinspectie controleert niet of deze eindinspectiebedrijven hun werk goed doen, maar of de werknemers wel goed beschermd zijn. De Raad voor Accreditatie gaat er wel over. "Maar het lastige is dat zij wel het proces controleren, maar niet toetsen. Dat is niet de taak van de Raad voor Accreditatie."

De Arbeidsinspectie wil dat de ministeries die hierover gaan in actie komen en bij voorkeur een onafhankelijke instelling oprichten die gaat toezien op de eindinspecties.

Asbest

Asbest was jarenlang een populair bouwmateriaal omdat het licht, goedkoop en brandveilig is. Het werd gebruikt in woningen, scholen en kantoren, en in de industrie en scheepvaart. In 1993 kwam er een totaalverbod op asbest.

Materialen van asbest zijn gevaarlijk als ze zijn beschadigd of worden verwerkt. Op dat moment komen er onzichtbaar kleine asbestvezels vrij die in de longen kunnen komen. Dat kan longkanker en buikvlieskanker veroorzaken. Meestal worden mensen er pas na 30 of 40 jaar ziek van.

Jaarlijks overlijden in Nederland tussen de 900 en 1300 mensen aan de gevolgen van kanker die is ontstaan door contact met asbest.

De werkzaamheden die ProRail de afgelopen weken uitvoerde aan het spoor bij Vught duren langer. Het werk had vanochtend om 05.00 uur klaar moeten zijn, maar ProRail meldt problemen bij het onder spanning brengen van de bovenleidingen.

Door de uitloop reden in de ochtendspits geen treinen tussen Den Bosch en Utrecht. Het treinverkeer op dat traject is aan het eind van de ochtend opgestart. Tussen Den Bosch en Eindhoven en Den Bosch en Tilburg is nog tot zeker 16.00 uur geen treinverkeer mogelijk. Er worden stopbussen ingezet, schrijft Omroep Brabant.

Voor reizigers tussen Utrecht en Den Bosch was omreizen via Arnhem nauwelijks mogelijk. Dat komt door werkzaamheden tussen Arnhem Centraal en Driebergen-Zeist. Op Arnhem Centraal stonden lange rijen aan reizigers die wachtten op vervangend busvervoer.

Vanwege een tekort aan bussen lukt het de NS regelmatig niet om vervangend vervoer op de trajecten te regelen.

Omroep Brabant sprak vanmorgen met gestrande reizigers:

Het kabinet gaat de veiligheidsrisico's op het online gameplatform Roblox in kaart brengen. Dat laat het ministerie van Binnenlandse Zaken weten na vragen van het NOS Jeugdjournaal.

Op Roblox spelen gebruikers, vooral kinderen, games in een digitale wereld waar ze zich doorheen kunnen bewegen. Het heeft tientallen miljoenen gebruikers wereldwijd.

De laatste jaren kwam Roblox geregeld in het nieuws doordat kinderen geconfronteerd worden met spellen die gewelddadig of seksueel van aard zijn. Ook bleek dat oplichters het platform gebruiken om kinderen geld af te troggelen of seksueel af te persen via chats.

Kinderwelzijn

In de Verenigde Staten kwam het meermaals tot rechtszaken. Zo klaagde de staat Louisiana het Amerikaanse platform aan vanwege aanhoudende onveiligheid voor kinderen. Ook heeft een Amerikaans advocatenkantoor rechtszaken aangespannen namens ouders van wie kinderen slachtoffer waren van seksueel misbruik.

Demissionair staatssecretaris Van Marum (BBB) van Binnenlandse Zaken laat het NOS Jeugdjournaal in een reactie weten dat "online leren, ontspannen en contact maken voor kinderen heel waardevol is, maar dat er ook een keerzijde is: pesten, schokkende beelden, ongewenste contacten en gezondheidsproblemen door te veel schermtijd".

De overheid gaat daarom kijken welke voor- en nadelen bepaalde platforms en online diensten hebben en doet een zogeheten Kinderrechten Impact Assessment. Bij die analysemethode is er oog voor de rechten en het welzijn van kinderen. Deze methode is eerder gebruikt voor de platforms Instagram, Snapchat en TikTok.

Veiligheidsmaatregelen

Roblox heeft eerder maatregelen genomen om misstanden op het platform tegen te gaan. Zo moeten kinderen hun gezichten scannen om te verifiëren dat ze 13 jaar of ouder zijn voordat ze kunnen chatten. Ook zijn extra functies toegevoegd die kinderen beter moeten beschermen en ouders meer controle geven.

Deze maatregelen zijn vrij eenvoudig te omzeilen. Zo geven kinderen niet hun echte leeftijd op of gebruiken ze het gezicht van een ouder kind bij een verplichte leeftijdsscan, om zo toch toegang te krijgen tot het platform.

"We hebben regels over wat mensen mogen zeggen, maken en hoe ze zich moeten gedragen", zegt Roblox in een reactie aan het NOS Jeugdjournaal. "Als we merken dat deze regels worden overtreden, geven we een waarschuwing of blokkeren een account, of we sluiten dit volledig af."

Ook kunnen kinderen het zelf melden als ze het gevoel hebben dat iets niet klopt, staat in de reactie van Roblox. "Zowel kinderen als hun ouders kunnen de knop 'misbruik melden' gebruiken, zodat ons team dit kan onderzoeken. En speciaal voor onze jongste gebruikers hebben we speciale veiligheidsmaatregelen, zodat ze niet alle functionaliteiten van het platform kunnen gebruiken."

Verder moedigt Roblox ouders aan hun account te koppelen aan dat van hun kind zodat zij toezicht kunnen houden.

'Ouders moeten praten met kinderen

Gamedeskundige en mediapedagoog Harry Hol is kritisch over de maatregelen van het platform. Roblox moet meer werk maken van het modereren van content en optreden tegen ongepaste inhoud, zegt hij.

Het belangrijkste is volgens Hol dat ouders weten wat hun kinderen online doen en dat ze daar met elkaar over praten, "zodat kinderen het aan hun ouders durven te vertellen als er iets op het platform gebeurt wat niet in de haak is".

Staatssecretaris Van Marum stelt dat sociale media en andere bedrijven die een online dienst aanbieden hun verantwoordelijkheid moeten nemen. "En wij moeten kinderen en ouders helpen om op een verantwoorde manier met deze diensten om te gaan."

Vanavond besteedt het Jeugdjournaal in de uitzending van 19.00 uur op NPO 3 aandacht aan Roblox.

Jeugdjournaal ook op Roblox

Het Jeugdjournaal wil kinderen op zoveel mogelijk plekken vertellen over het nieuws, zodat ook zij steeds weten wat er in de wereld gebeurt. Dat doet het Jeugdjournaal dus ook online en op Roblox.

Het Jeugdjournaal vindt veiligheid daarbij heel belangrijk. Daarom kunnen kinderen in het nieuwsspel op Roblox niet chatten, zodat ze geen vervelende comments of nepberichten van anderen tegenkomen.

Als kinderen wel willen reageren op het nieuws, dan kan dat onder andere op de Jeugdjournaal-website en app. Dat is een veilige plek waar kinderen elke dag het laatste nieuws, uitlegvideo's en weetjes kunnen vinden.

Goedemorgen! De Nederlandse Orde van Advocaten heeft de verkiezingsprogramma's doorgelicht en komt vandaag met de bevindingen. En Europese buitenlandministers komen samen in Luxemburg voor de Raad Buitenlandse Zaken.

Eerst het weer: de dag begint met regen, maar die trekt in de loop van de ochtend geleidelijk weg. In de middag zijn er droge perioden, later neemt de kans op buien toe. Bij een matige tot vrij krachtige wind wordt het 16 tot 18 graden. De komende dagen verlopen wisselvallig met maxima rond een graad of 15.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump zegt dat de Donbas in Oekraïne moet worden opgedeeld om een eind te maken aan de al bijna vier jaar durende oorlog. Daarmee zou het grootste deel in Russische handen komen.

"Laat het maar zoals het is", zei hij vannacht tegen verslaggevers aan boord van het presidentiële vliegtuig. Hij stelt dat Oekraïne en Rusland moeten "stoppen bij de frontlinie". "Ga naar huis, stop met vechten, stop met mensen doden."

Het standpunt is een ommezwaai vergeleken met wat Trump een maand geleden zei. Toen stelde in een bericht op Truth Social dat Oekraïne met hulp van de EU en de NAVO alle gebieden kan heroveren die Rusland nu bezet houdt.

Trump zou Zelensky vrijdag bij een ontmoeting in het Witte Huis onder druk hebben gezet om delen van het grondgebied aan Rusland af te staan. Zelensky kwam naar Washington in de hoop meer wapens te krijgen van de VS, maar de ontmoeting zou zijn ontaard in een schreeuwpartij, waarbij Trump volgens ingewijden voortdurend vloekte.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Correspondent Nina Jurna bezocht in Bolivia een worstelwedstrijd voor inheemse vrouwen. Vroeger werden deze vrouwen, met hun traditionele jurken, vlechten en bolhoed, zwaar gediscrimineerd. Er zijn nu verkiezingen. Wat betekenen die voor hen?

Fijne dag!

Na een periode waarin president Trump meer naar de Oekraïense kant leek over te hellen, lijkt hij nu weer voor de kant van Rusland te kiezen. Aan boord van zijn vliegtuig de Air Force One zei hij tegen verslaggevers dat Oekraïne en Rusland moeten stoppen met vechten en dat hij de situatie in de grotendeels door Rusland bezette Donbas wil laten zoals hij is.

En de Britse krant de Financial Times (FT) schrijft dat de ontmoeting tussen Trump en Zelensky in het Witte Huis vrijdag dramatisch is verlopen. Trump zou Zelensky hebben aangespoord om de Russische voorwaarden voor het beëindigen van de oorlog te accepteren en de Donbas aan Rusland af te staan.

Op basis van bronnen meldt de krant dat Trump waarschuwde dat de Russische president Poetin Oekraïne zal "vernietigen" als het land niet meewerkt.

Draai van Trump

Een kleine maand geleden zei Trump nog dat Oekraïne de oorlog met steun van de Europese Unie kon winnen. Toen was hij daar opvallend positief over. In een bericht op Truth Social stelde hij dat het land met hulp van de EU en de NAVO alle door Rusland bezette gebieden kan terugveroveren.

Het lijkt erop dat het telefoongesprek met Poetin van afgelopen donderdag hem van mening heeft doen veranderen.

Volgens de FT en The Washington Post heeft de Russische president een nieuw voorstel gedaan waarbij Oekraïne de regio's Donetsk en Loehansk afstaat in ruil voor kleine delen van Cherson en Zaporizja. Precies die ruil zou vrijdag aan Zelensky zijn voorgesteld.

Twee bronnen zeiden tegen persbureau Reuters dat ze de indruk hadden dat Trump zich door Poetin heeft laten beïnvloeden. Trump en Poetin hebben afgesproken elkaar over een paar weken te ontmoeten in Boedapest.

Schreeuwpartij

Zelensky kwam vrijdag naar Washington in de hoop meer wapens te krijgen van de VS, maar volgens ingewijden ontaardde de ontmoeting in een schreeuwpartij, waarbij Trump voortdurend vloekte.

Dat dit geen incident was bleek vannacht aan boord van de Air Force One. Trump zei dat de Donbas-regio - in het zuidoosten van Oekraïne - moet worden opgedeeld "op de manier zoals die nu is". "Onderhandelen kan later nog", zei hij. "Ga naar huis, stop met vechten en stop met het doden van mensen."

De Donbas bestaat uit de regio's Luhansk en Donetsk. Luhansk is vrijwel geheel door Rusland bezet, Donetsk ongeveer voor drie kwart.

Correspondent Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe

"Als er een deal komt waarbij de frontlinie zoals die nu is, wordt bevroren zou dat voor Oekraïne voelen als een gigantisch bittere pil. Maar er zijn wel steeds meer Oekraïners die denken dat dit nodig is voor vrede. Zolang er maar wel keiharde veiligheidsgaranties tegenover staan die ervoor zorgen dat Rusland niet binnen de kortste keren opnieuw aanvalt.

Het volledig opgeven van de Donbas - dat nog voor een belangrijk deel in Oekraïense handen is - is voor Kyiv echt absoluut onacceptabel. Daar wordt al meer dan tien jaar om gevochten. Bovendien is dat gebied in die periode omgebouwd tot een fort, dat cruciaal is om de rest van het land te beschermen. Want voor Oekraïners zal de Russische dreiging na wat voor deal dan ook blijven bestaan."

De centrumrechtse presidentskandidaat Rodrigo Paz heeft in Bolivia de presidentsverkiezingen gewonnen. Met bijna alle stemmen geteld kreeg de senator van de Christendemocratische Partij volgens de kiesraad meer dan 54 procent van de stemmen en versloeg hij daarmee zijn conservatieve rivaal Jorge 'Tuto' Quiroga.

Daarmee komt er een eind aan bijna twintig jaar links-socialistisch bestuur in Bolivia. De linkse partij Movimiento al Socialismo (MAS) kwam in 2006 aan de macht onder leiding van Evo Morales. De oud-president was de eerste inheemse president van het Zuid-Amerikaanse land. Hij stapte in 2019 op na beschuldigingen van verkiezingsfraude en werd vorig jaar uitgesloten van deelname aan presidentsverkiezingen.

Bij de eerste verkiezingsronde van vorige maand leed links een historische nederlaag. MAS kreeg nog maar een paar procent van de stemmen. Een kiezer in La Paz zei gisteren tegen persbureau Reuters dat ze het MAS-tijdperk zat is. "Mijn kinderen zijn geboren en getogen met één regering. Ik hoop dat ze andere mogelijkheden en alternatieven zien."

Na de winst gingen mensen de straat op om feest te vieren:

Rodrigo Paz wordt president in een land dat kampt met een diepe economische crisis. Er zijn brandstof-, kapitaal- en medicijntekorten. Ook kampt het land met een hoge inflatie. Vorige maand steeg die tot 23 procent, het hoogste percentage sinds 1991. Het land was tijdens het socialistische beleid jarenlang afhankelijk van subsidies, die sterk drukten op de staatsbegroting.

Volgens Paz vraagt Bolivia niet alleen om een regeringswisseling, maar ook om een verandering in het politieke systeem. In de campagne toonde Paz zich voorstander van geleidelijke hervormingen, terwijl zijn opponent Quiroga pleitte voor hardere bezuinigingen en ingrijpen door het Internationaal Monetair Fonds.

Brandstofsubsidies

Tegen Reuters zei Paz dat hij wil proberen "een economie voor de mensen op te bouwen waarin de staat niet langer de centrale as zal zijn". Hij wil bijvoorbeeld de brandstofsubsidies geleidelijk afschaffen. De kwetsbaarste groepen zouden gerichte steun moeten krijgen en grotere industrieën zouden marktconforme prijzen voor brandstof moeten gaan betalen.

Paz wordt op 8 november geïnstalleerd als president en heeft een termijn van vijf jaar.

Correspondent Nina Jurna bezocht in Bolivia een worstelwedstrijd voor inheemse vrouwen. Vroeger werden zij zwaar gediscrimineerd. Wat betekenen de verkiezingen voor hen?

Een vrachtvliegtuig is bij de landing op de internationale luchthaven van Hongkong van de baan gegleden en in zee terechtgekomen. Daarbij zijn twee mensen om het leven gekomen.

De slachtoffers behoorden volgens lokale autoriteiten tot het grondpersoneel. Het waren mannen van 30 en 41 jaar. Volgens een Chinese krant raakte het toestel bij de landing een voertuig, dat vervolgens in zee werd meegesleurd. De twee omgekomen medewerkers zouden in het voertuig hebben gezeten.

Volgens Flightradar24 gaat het om een Boeing 747 die vanuit Dubai kwam. De vierkoppige bemanning van het vliegtuig wist het toestel te verlaten en werd vervolgens uit de zee gered. Vliegmaatschappij Emirates, van wie het vrachttoestel was, laat weten dat er geen vracht meer in het toestel zat.

Het vliegtuig belandde in het water:

De internationale luchthaven van Hongkong ligt in zee en de noordelijke baan, waar het ongeluk gebeurde, heeft aan twee kanten water. Wat er bij de landing is misgegaan, is niet duidelijk. De autoriteiten doen daar onderzoek naar.

Flightradar24 meldde dat de 32 jaar oude Boeing een passagiersvliegtuig was voordat het werd omgebouwd tot vrachtvliegtuig. Het vliegveld van Hongkong is het drukste ter wereld voor vrachtverkeer.

Marokko gaat volgend jaar meer geld investeren in onderwijs en gezondheidszorg, meldt het koninklijk paleis in een verklaring. In totaal gaat er in 2026 ruim 13 miljard euro naar zorg en onderwijs. Dat is een stijging van 16 procent, vergeleken met dit jaar.

Het verbeteren van de zorg en het onderwijs was een belangrijke eis van jongeren die de afgelopen weken demonstreerden. Ook eisten ze een einde aan systematische corruptie in het land.

In meerdere Marokkaanse steden kwam het bij de demonstraties tot confrontaties tussen veiligheidsdiensten en betogers. Er vielen honderden gewonden en meerdere doden. Honderden demonstranten werden opgepakt.

Premier beloofde jongeren tegemoet te komen

Later gaven de Marokkaanse autoriteiten de demonstranten wel de ruimte om te demonstreren en begin deze maand beloofde premier Akhannouch dat hij protesterende jongeren tegemoet zou komen. Toen was nog onduidelijk hoe, maar nu blijkt dus dat er volgend jaar meer geld naar zorg en onderwijs zal gaan.

De ministerraad, waar koning Mohammed VI de voorzitter van is, besloot ook dat in aanloop naar de volgende verkiezingen corruptie wordt aangepakt. Zo worden politici die zijn veroordeeld voor een misdrijf of overtreding uitgesloten van verkiezingen.

Ook wil de Marokkaanse regering het voor kandidaten onder de 35 makkelijker maken om mee te doen aan de verkiezingen. Zo zouden ze geld krijgen om een deel van hun verkiezingscampagne te bekostigen.

Veel Nederlanders voelen zich machteloos en gefrustreerd over de politiek. Een meerderheid van 59 procent vindt dat het de verkeerde kant opgaat met Nederland en dat de politiek maar niet met oplossingen komt. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in aanloop naar de verkiezingen.

De onderzoekers spraken kiezers na de val van het kabinet in juni, toen de PVV eruit stapte, en na het opstappen van NSC-bewindspersonen eind augustus. Daaruit blijkt dat het vertrouwen in politiek Den Haag laag blijft. Een meerderheid van 60 procent geeft politiek Den Haag een onvoldoende.

Vooral het beeld van onderling geruzie en stilstand is sterker geworden. "Stelletje prutsers. Nemen geen enkele verantwoordelijkheid", zegt een deelnemer van het onderzoek die de politiek het rapportcijfer 1 geeft. Een andere deelnemer zegt: "Ik vind het momenteel een puinzooi, zeker nu ook NSC eruit is gestapt".

Vertrouwen laag, mede door Gaza-standpunt kabinet

Volgens het SCP is het vertrouwen in de politiek al sinds 2021 laag. Mensen zeggen dat problemen, zoals het woningtekort, niet worden opgelost. Het vertrouwen in de politiek was twintig jaar geleden - na de moord op Pim Fortuyn - ook al laag. De onderzoekers zien dat de dip nu langer duurt.

Voor sommigen is de politieke koers van het kabinet een oorzaak van het lage vertrouwen. Zij vinden onder meer dat het demissionaire kabinet te weinig doet en heeft gedaan om de oorlog in Gaza te veroordelen of te bestrijden, ziet het SCP.

"Mensen hebben het gevoel dat zij zelf weinig kunnen doen aan de negatieve gevolgen van binnenlandse en buitenlandse ontwikkelingen", zegt SCP-onderzoeker Josje den Ridder. "In hun ogen kan de overheid deze problemen wel aanpakken, maar doet ze dat niet of doet ze het verkeerde. Het gevolg is dat sommige mensen afhaken en niet meer stemmen."

Zorgen om polarisatie

Ook ziet Den Ridder dat mensen zich zorgen maken om polarisatie door problemen rond immigratie en klimaat. "Mensen denken dat deze kwesties ertoe leiden dat mensen tegenover elkaar komen te staan en elkaar onheus bejegenen. We zien dat sommigen dit zo vervelend vinden dat ze gesprekken met andersdenkenden mijden." Dat is volgens de onderzoeker een risico voor de democratie.

Deelnemers aan het onderzoek hopen dat politici na de verkiezingen samenwerken om de problemen daadwerkelijk op te lossen. Wonen is het belangrijkste thema. De meeste mensen vinden dat een nieuw kabinet ook meer geld moet uitgeven aan het leger, de gezondheidszorg en onderwijs.

Over het onderzoek

Het SCP peilt sinds 2008 de stemming van Nederlanders over de maatschappij en de politiek. De onderzoekers komen drie keer per jaar met een rapport. Een deel van het onderzoek is gedaan in samenwerking met onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam.

In deze aflevering van de verkiezingsserie De Peilers spreken we kiezers over het wantrouwen in de politiek:

"Het spijt me dat ik het moet zeggen, maar de heer Jetten staat hier gewoon te jokken." Dat was de felste aanval in het tweede RTL-debat van de campagne. D66-leider Rob Jetten had net gezegd dat er wat hem betreft in het basispakket van de zorgverzekering ruimte blijft voor vergoeding van nieuwe medicijnen, bijvoorbeeld tegen kanker. Maar volgens GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans was dat bezijden de waarheid.

"U heeft een slot gezet op het basispakket. Er mag niets bij. Het staat zwart op wit", hield Timmermans Jetten voor. De D66-leider reageerde gebeten op het verwijt dat hij zou jokken. "Dat slaat nergens op. U moet niet aan angstzaaierij gaan doen. Dat doet Wilders al elke dag."

Bekijk het fragment hier:

De discussie draaide om de stijgende zorgkosten, wat er moet gebeuren met het eigen risico en wat er uit het basispakket van de verzekering moet worden vergoed. Jetten zei in het debat dat hij vooral wil kijken of er nu behandelingen worden vergoed die niet werken. "We moeten wel zorgen dat nieuwe medicatie er altijd bij kan."

Maar uit de doorrekeningen van Centraal Planbureau (CPB) blijkt iets anders. D66 heeft aan het CPB wel degelijk doorgegeven geen nieuwe behandelingen te willen toevoegen aan het basispakket. Volgens het CPB levert dat over vijf jaar 500 miljoen euro op, en kan de winst op de lange termijn oplopen tot 7,7 miljard euro.

Peilingen

De aanval van Timmermans op Jetten viel een beetje te verwachten. D66 doet het de laatste dagen steeds beter in de peilingen en haalt mogelijk stemmen weg bij de linkse fusiepartij. Jetten beantwoordde de aanval door Timmermans te verwijten dat ook hij naar het CPB andere plannen heeft gestuurd dan in het verkiezingsprogramma staan.

In het programma belooft GroenLinks-PvdA volgens hem het eigen risico af te schaffen, maar in de doorrekeningen voor het CPB gaat de partij niet verder dan een halvering. Overigens schrijft GroenLinks-PvdA dat het het eigen risico 'stap-voor-stap' wil afschaffen, en komt dat voorlopig neer op 'verlagen'.

D66 houdt in zijn plannen het eigen risico op maximaal 385 euro per jaar. Verlagen of afschaffen lijkt leuk, maar leidt volgens Jetten tot langere wachtlijsten omdat dan meer mensen gebruiken gaan maken van de zorg. Beter is het om chronisch zieken en gehandicapten gericht te helpen met hun zorgkosten, vindt Jetten.

Bekijk hier het debat in drie video's:

Anderhalve week voor de verkiezingen wordt de toon wat feller, zo bleek in het debat. VVD-leider Dilan Yesilgöz, die in de peilingen op verlies staat, richtte zich bij het onderwerp asiel bewust op haar concurrent Henri Bontenbal (CDA). Die heeft volgens haar de strenge asielwetten om de instroom te beperken gefrustreerd. Anders hadden ze er al lang kunnen zijn, zegt ze.

Het CDA stemde in de Tweede Kamer tegen de wetten, maar dat had volgens Bontenbal een reden. "Dan had u maar goede wetten moeten maken en geen prutswerk." Grootste bezwaar van het CDA was het strafbaar stellen van hulp aan illegalen.

Arbeidsmigratie

Op het onderwerp arbeidsmigratie was er juist opvallend veel overeenstemming. Eigenlijk waren alle partijen het eens dat er iets aan de uitwassen van de arbeidsmigratie moet worden gedaan, zoals uitbuiting, slechte huisvesting en migranten die op straat gaan zwerven als ze hun baan, en daarmee hun huisvesting kwijtraken.

SP-leider Jimmy Dijk verweet de andere partijen dat ze de afgelopen jaren de zaak te veel op hun beloop hebben gelaten. "U heeft niets gedaan, terwijl deze mensen al jaren worden uitgebuit, afgedankt en op straat gezet."

Yesilgöz stak de hand in eigen boezem: "Ook mijn partij heeft te lang gedacht dat de markt het wel zou oplossen." Net als het CDA en JA21 wil ze werkgevers aanspreken en inzetten op meer automatisering, zodat laagbetaalde arbeidsmigranten niet meer nodig zijn.

JA21 is zelfs bereid het vrij verkeer van personen binnen de EU aan te scherpen om zo de arbeidsmigratie terug te dringen. Hoe partijleider Joost Eerdmans dat precies wil gaan doen, werd niet duidelijk. Voor zo'n aanscherping is een verdragswijziging nodig en dat duurt jaren.

Het RTL-debat ging tussen de zes partijen die begin deze maand het hoogst in de peilingen stonden. Omdat PVV-leider Wilders had afgezegd voor het debat, mocht SP'er Dijk meedoen. Die was daar blij mee: "Bedankt. Houden zo", zei hij aan het begin van de uitzending via de camera tegen Wilders.

Ondanks een dag vol beschietingen en luchtaanvallen lijkt het bestand in Gaza min of meer weer overeind. Israël beschuldigde Hamas van een dodelijke aanval op militairen en voerde op grote schaal bombardementen uit. Hamas stelde dat het er niets mee te maken had en wees op Israëlische schendingen van het akkoord.

In een dag tijd vielen er 42 Palestijnse doden, meldt nieuwszender Al Jazeera op basis van lokale artsen. Israël stelt dat het tientallen doelwitten van Hamas heeft getroffen. Videobeelden tonen onder andere gewonde kinderen.

"Waar is Trump? En waar zijn degenen die deze zwakke deal garanderen?", vroeg een Palestijnse man zich af tegenover persbureau Reuters:

In de zuidelijke stad Khan Younis werden vanmorgen twee Israëlische militairen gedood door Palestijnse militanten, aldus het Israëlische leger in een verklaring. Bij de aanval zouden drie andere militairen zijn verwond. Er is geen onafhankelijke informatie over wat er precies is gebeurd.

Het leger stelt dat militanten uit een tunnel tevoorschijn kwamen en het vuur openden op militairen. Dat zou zijn gebeurd in het gebied dat volgens het akkoord onder Israëlische controle staat. De twee militairen zouden geraakt zijn door een raketwerper.

Hamas wijst de verantwoordelijkheid voor de aanval van de hand en stelt dat het contact met de betrokken militanten lang geleden is verloren. De Israëlische regering gelooft dit niet en reageerde met een reeks vergeldingsbombardementen.

'Krachtig signaal afgeven'

Netanyahu wilde een krachtig signaal afgeven, zo zeggen anonieme bronnen tegen Israëlische media, maar niet het door het team van Trump bereikte akkoord laten klappen. Aan het einde van de dag zei het Israëlische leger dat de wapenstilstand weer zou worden hervat.

De term 'staakt-het-vuren' is na vandaag weer wat verder opgerekt. Sinds het akkoord ruim een week geleden werd ondertekend door Hamas en Israël vielen dagelijks nog Palestijnse doden. Het Israëlische leger zei dat deze mensen te dicht bij de zogenoemde 'gele lijn' kwamen, maar het is in de praktijk voor burgers onduidelijk waar deze officieuze grens ligt. Tientallen Israëlische luchtaanvallen waren sindsdien echter nog niet voorgekomen.

Hulptoevoer aan Gaza lijkt stopgezet

Verder lijkt de toevoer van goederen naar Gaza te zijn stopgezet door Israël. Deze stap is niet officieel bekendgemaakt door de regering, maar wel gemeld door Israëlische en internationale media op basis van anonieme Israëlische functionarissen. De noodhulp zou voor onbepaalde tijd zijn opgeschort, als reactie op de dood van de twee Israëlische militairen.

Volgens het gesloten akkoord moet Israël volop voedsel, medicijnen en andere middelen toelaten tot de Gazastrook. Families van gijzelaars hadden al opgeroepen om de uitvoering van het bestand stop te zetten zolang niet alle stoffelijke overschotten zijn overgedragen. Israël stelt dat Hamas te weinig doet om de lichamen te vinden, terwijl Hamas volhoudt dat er meer tijd en groot materieel voor nodig is.

Hoge delegatie VS naar Israël

Een Israëlische nieuwssite meldt dat de VS druk uitoefent op Israël om alsnog de grens bij Rafah te openen. Vicepresident Vance, Trumps schoonzoon Kushner en speciaal gezant Witkoff reizen de komende dagen naar Israël. De Amerikaanse delegatie zal proberen om het wankelende akkoord in stand te houden en te praten over de volgende fases van het bestand.

De politiek leider van de Bosnische Serviërs, Milorad Dodik, doet een stap opzij. Republika Srpska, het deel van Bosnië en Herzegovina waar vooral Bosnische Serviërs wonen, heeft sinds dit weekend een tijdelijke president. Daarmee erkent Dodik eindelijk impliciet ook zelf, maanden nadat hij werd veroordeeld en uit zijn ambt werd gezet, dat hij geen president meer is.

Dat had nogal wat voeten in de aarde. Al in februari veroordeelde de hoogste rechter in Bosnië en Herzegovina Dodik tot een jaar cel. Ook werd hem verboden om de komende zes jaar een politieke functie uit te oefenen. Aanleiding was onder meer dat Dodik uitspraken van het Constitutioneel Hof naast zich neerlegde.

Botsingen met hoge diplomaat

Verder weigerde Dodik besluiten uit te voeren van de zogeheten hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap in het land. Die ziet toe op de uitvoering van de vredesakkoorden uit 1995. Die maakten een einde aan een bijna vier jaar durende oorlog die aan 100.000 mensen het leven kostte. De diplomaat, momenteel de Duitser Christian Schmidt, heeft veel macht: hij mag wetten invoeren of juist buiten werking stellen en politici de laan uitsturen.

Dodik kwam als president veelvuldig met hem in botsing. Vooral omdat hij, in strijd met eerdere afspraken en besluiten, steeds meer autonomie opeiste voor Republika Srpska, en zelfs aanstuurde op afscheiding van Bosnië en Herzegovina. De Bosniakken (moslims) en Bosnische Kroaten, de twee andere grote bevolkingsgroepen van het land, zijn daar mordicus tegen en waarschuwden voor een nieuw conflict. De spanningen liepen daardoor de afgelopen jaren langzaamaan steeds verder op.

De veroordeling van Dodik bracht die spanningen tot een kookpunt. Hij ging in beroep en voerde via het parlement wetten in die duidelijk voorsorteerden op afscheiding. In augustus zette de Bosnische kiesraad hem uit zijn ambt en schreef hij nieuwe verkiezingen uit voor 23 november. Maar Dodik gaf geen krimp. Hij kondigde een referendum aan waarin de bevolking zich mocht uitspreken over de geldigheid van het vonnis.

Dodik speelde hoog spel en zijn positie begon te wankelen. Hij kocht zijn celstraf af met een geldboete - en erkende daarmee feitelijk de uitspraak en het hof. Officiële besluiten werden niet langer door hem, maar door een van de twee vicepresidenten van Republika Srpska ondertekend. Nadat hij eerder had gezegd dat zijn partij de nieuwe verkiezingen zou boycotten, kwam hij eerder deze maand toch met een kandidaat. Daarmee erkende hij in feite dat hij geen president meer was.

Gisteren benoemde het parlement partijgenoot Ana Trisic-Babic als interim-president, tot aan de verkiezingen. Daarmee deed Dodik, zonder er woorden aan vuil te maken, afstand van zijn positie. Het parlement trok ook enkele wetten in die op initiatief van Dodik na zijn veroordeling van kracht waren geworden, zoals het verbod van de landelijke politie en rechters om hun werk te doen op het grondgebied van Republika Srpska.

Isolement

Dat Dodik ondanks alle bravoure en dreigementen nu een stap opzij doet, komt vermoedelijk doordat hij steeds meer alleen kwam te staan. Essentiële steun van buiten zijn partij bleef uit. Zo gingen de inwoners van Republika Srpska in al die maanden niet één keer spontaan de straat op om hun president te verdedigen.

Ook mislukte zijn strategie om zijn veroordeling te verkopen als een straf voor alle Bosnische Serviërs. De politieke oppositie in Republika Srpska weigerde zich aan te sluiten bij de boycot van de verkiezingen.

Ook kreeg hij de Russische president Poetin niet zo ver zijn plan voor afscheiding te steunen. Begin deze maand zagen Poetin en Dodik elkaar, zeker niet voor het eerst. Poetin heeft Dodik altijd gesteund, maar zijn idee voor een splitsing van het land nooit publiekelijk verdedigd.

Ook de inschatting dat de Verenigde Staten onder president Trump wel zouden voelen voor een nationalistische koers, bleek ijdel. President Aleksandar Vucic van buurland en grote broer Servië was het tot slot niet eens met Dodiks veroordeling, maar heeft openlijk altijd de "territoriale integriteit" van Bosnië en Herzegovina verdedigd.

Opluchting

En dus restte Dodik weinig anders dan zich bij de situatie neer te leggen, nadat hij 27 jaar de politiek van Republika Srpska en Bosnië en Herzegovina domineerde. Aanvankelijk als gematigd alternatief voor de veroordeelde oorlogsmisdadiger Radovan Karadzic, openlijk geprezen door de Verenigde Staten, later als steeds radicalere nationalist.

Voor veel Bosniërs uit alle bevolkingsgroepen is deze stap een opluchting. Maar weinigen dachten echt dat Dodik uit was op een gewapende strijd, maar met zoveel bevroren conflicten kun je geweld op de Balkan nooit helemaal uitsluiten.

In Sanaa, de hoofdstad van Jemen, hebben Houthi's dit weekend invallen gedaan in een VN-kantoor. Militanten hebben medewerkers meegenomen en gevangen gezet en apparatuur in beslag genomen. Volgens woordvoerders van de Verenigde Naties worden nog twintig medewerkers vastgehouden en zijn er elf na verhoor vrijgelaten.

De Houthi's hebben de inval nog niet bevestigd, maar beschuldigen de Verenigde Naties en hulporganisaties al langer van spionage. De militie is vaker VN-kantoren binnengevallen, waarbij in totaal meer dan vijftig medewerkers werden opgepakt.

Ditmaal was een pand van de Verenigde Naties in de zuidelijke wijk Hada het doelwit. In het gebouw zijn VN-hulporganisaties als Unicef en het Wereldvoedselprogramma actief.

Vijf Jemenieten en vijftien buitenlandse medewerkers van deze organisaties worden gevangengehouden, zegt een VN-woordvoerder tegen persbureau AP. De Verenigde Naties hebben contact met de Houthi's en proberen het personeel vrij te krijgen.

Oproep Guterres

Secretaris-Generaal Guterres riep vrijdag nog op tot de vrijlating van alle tot dan toe door de Houthi's opgepakte medewerkers. Die verklaring was een reactie op nieuwe beschuldigingen door Houthi-leiders dat de VN spioneert voor buitenlandse mogendheden. Guterres verwierp opnieuw deze aantijgingen. De militie, die de macht heeft in een groot deel van Jemen, heeft geen bewijs geleverd voor de beschuldigingen.

In februari kwam een medewerker van het Wereldvoedselprogramma om het leven in een gevangenis in Jemen. De dood van de hulpverlener leidde internationaal tot veroordelingen. Het door een burgeroorlog geteisterde Jemen kampt al jaren met een zware humanitaire crisis. Miljoenen inwoners zijn afhankelijk van noodhulp.

Koeien die onder een weidse hemel grazen in door slootjes omzoomd grasland. Veel Nederlandser dan de veenpolders bij Gouda wordt landschap niet. Hier leveren veehouderijen melk voor onder meer kaasproductie. Maar kleinschalig groeit er nog wat anders: cranberry's, of veenbessen.

Als een van de eersten verbouwen Matthijs Crouwers en zijn compagnon Gerard Harleman cranberry's in Nederland. Die bessen groeien in omstandigheden waar nauwelijks andere landbouw gedijt. Daarmee is het bedrijf ook een proeftuin. Cranberry's zijn mogelijk een van de oplossingen voor veenpolders die te nat worden.

Cranberryteelt is voor doorzetters. "Het is mogelijk om 10.000 kilo van een hectare te halen", zegt Crouwers. Maar het duurt jaren voordat het zover is. Zijn eerste struiken zijn negen jaar geleden geplant. Eerst werd voedselrijke bodem afgevoerd. Veenbessen houden van natte, zure en schrale omstandigheden. Daarna duurde het jaren voor de struiken bessen gaven.

Droge voeten voor koeien

Het was een proces van vallen en opstaan, zegt Crouwers. "Maar er is een duidelijke trend naar groei van de oogst." En de teelt heeft ook voordelen. Zo zijn de kosten laag omdat er geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen nodig zijn als je met succes bent overgeschakeld. En grote delen van het jaar werkt hij niet op het land.

Er zijn al langer zorgen over de toekomst van het polderlandschap, zoals hier bij Gouda. Nederland telt ruim 200.000 hectare aan veenweidegebied. Behalve in Utrecht, Noord- en Zuid-Holland vind je het met name in Friesland en Overijssel. De gebieden kampen met bodemdaling en stoten broeikasgassen uit.

"Veen is eigenlijk iets heel raars. Het is een natte spons van plantenresten", zegt Tim Selders, directeur van het Veenweiden Innovatie Centrum in het Utrechtse dorp Zegveld. Om melkveehouderij mogelijk te maken is een lage grondwaterstand nodig. Zo kunnen koeien grazen met droge voeten, en kunnen boeren met trekkers het land op.

Bodem daalt gestaag

Die ontwatering levert volgens Selders wel problemen op. Als veen droog staat, komt er zuurstof bij. De plantenresten 'verbranden'. Er komt CO2 vrij, en de bodem klinkt in. Soms tot wel een centimeter per jaar. "Dat klinkt misschien niet als veel", zegt Selders. "Maar op sommige plekken is het veenweidegebied al 4 tot 5 meter gezakt."

Op een gegeven moment loop je tegen de grenzen aan, zegt Selders. Het veen raakt 'versleten', en het gebied verzakt zover dat je natte voeten krijgt. Het perceel van Crouwers bij Gouda ligt al ruim 2 meter onder NAP. Als het blijft dalen, is het lastiger droog te malen. Bovendien is er steeds meer aandacht voor waterberging. Ook verhogen waterschappen grondwaterpeilen om de bodemdaling tegen te gaan.

Het is echt niet zo dat je straks in het hele veenweidegebied geen melkvee meer kan houden, benadrukt Selders. Maar in circa 10 tot 20 procent wordt dit wel een probleem. En dat aandeel loopt op als Nederland actiever gaat 'vernatten'.

Bij het Veenweiden Innovatie Centrum kijken ze hoe boeren het gebied kunnen blijven gebruiken. "Wij innoveren in de meest brede zin van het woord", zegt Selders. Deels onderzoekt het centrum hoe de melkveehouderij kan omgaan met de veranderingen. Hoe houd je bijvoorbeeld koeien bij een hogere grondwaterstand?

Maar het centrum kijkt ook naar alternatieve activiteiten. Kunnen boeren in de toekomst water gaan vasthouden en zuiveren? Andere gewassen verbouwen, zoals cranberry's? Of zorgen voor meer biodiversiteit in planten- en dierensoorten?

Het zoeken naar nieuwe toepassingen is een multidimensionale puzzel. De innovaties moet passen in het gebied, maar je moet er ook een boterham mee kunnen verdienen. Wetten en regels zitten soms in de weg. "We maken het onszelf niet makkelijk", zegt Selders. En dan zijn er ook nog de gevoeligheden. Veel melkveehouders werken hier al meerdere generaties, en niet iedereen ziet de noodzaak voor verandering.

Nieuwe teelt is pionieren

Cranberry's zijn dus een van de mogelijke opties. Uiteindelijk is er volgens Crouwers een serieus verdienmodel. Nederland importeert het leeuwendeel van de veenbessen. Maar de overgang naar cranberryteelt duurt jaren, en dan is er geen opbrengst. Dat is moeilijk te financieren. Tot dusver is de belangstelling van boeren beperkt.

Ook in het veld blijft het pionieren. Tijdens de oogst zijn nog vrijwilligers nodig. Vandaag zit een groepje op hun knieën in het veld, mensen die graag zien waar hun eten vandaan komt. Handje voor handje plukken ze bessen en gooien ze in de emmers.

Het is mooi dat mensen dit willen doen, maar Crouwers wil niet op vrijwilligers blijven leunen. Om rendabel te zijn moet de oogst op termijn met machines. Een experiment dit jaar was geen succes. Volgend jaar gaat hij het proberen met een andere machine.

Het Franse ministerie van Cultuur heeft bekendgemaakt welke voorwerpen vanmorgen uit het Louvre zijn gestolen. Het gaat om "acht voorwerpen van onschatbare erfgoedwaarde" die in twee zwaarbeveiligde vitrines in de Apollo-galerij lagen. Daar worden sinds 1889 de kroonjuwelen bewaard.

Het zijn een tiara, oorbellen en een saffieren halsketting van koningin Marie-Amélie en koningin Hortense, een smaragden halsketting en smaragden oorbellen van prinses Marie-Louise, een broche, een tiara en de grote strik (ook een broche) van keizerin Eugénie.

Er werden negen voorwerpen meegenomen, ook de kroon van keizerin Eugénie werd gestolen. Die werd later teruggevonden. De inbrekers lieten die achter tijdens hun ontsnapping, meldt het ministerie van Cultuur.

De kroon is bezet met 1356 diamanten en 56 smaragden. Hij werd gemaakt door goudsmid Alexandre-Gabriel Lemonnier voor de Wereldtentoonstelling in Parijs van 1855.

'Lift zelf meegebracht'

De juwelenroof in het Louvre ging nog sneller dan eerst werd gezegd. Volgens de Franse minister van Cultuur Dati stonden de dieven in minder dan vier minuten weer buiten.

Het Franse Openbaar Ministerie heeft naar buiten gebracht dat de dieven de goederenlift die zij gebruikten zelf hadden meegebracht. Volgens de eerste aanwijzingen waren er vier daders. Die hebben volgens de officier van justitie de bewakers bij de bouwplaats bedreigd. Het OM gaat uit van georganiseerde misdaad en sluit buitenlandse inmenging niet uit.

Een van de inbrekers op ooggetuigenbeeld:

Op het moment van de inbraak gingen er alarmen af, schrijft het ministerie van Cultuur in een persbericht. "Vijf museummedewerkers die in de zaal en in aangrenzende ruimtes aanwezig waren kwamen onmiddellijk in actie" om de politie te waarschuwen en de bezoekers te evacueren. Dankzij hun tussenkomst "sloegen de inbrekers op de vlucht en lieten ze hun apparatuur achter", schrijft het ministerie.

Haakse slijpers

De politie vond volgens de krant Le Parisien na de diefstal twee haakse slijpers, een brander, benzine, handschoenen, een portofoon, een deken en een van de gestolen kronen. Ook werd iets verderop een geel hesje gevonden dat de dieven hadden gebruikt om zich als bouwvakkers voor te doen.

Volgens de krant gingen twee inbrekers in gele hesjes met de goederenlift naar binnen en stonden twee anderen buiten te wachten met twee scooters. Na de roof gingen de vier ervandoor op de scooters. Ze zouden zijn gefilmd op weg naar snelweg A6.

Zo reageerden museumbezoekers op de diefstal:

"Een aanval op het Louvre is een aanval op onze geschiedenis en op ons erfgoed dat we koesteren omdat het onze geschiedenis is", schreef president Macron op X. "We zullen de stukken terugvinden en de daders voor de rechter brengen. Alles wordt in het werk gesteld om dit te bereiken."

Volgens persbureau AP behoort de diefstal tot een van de gedurfdste in Europa sinds in 2019 het historisch museum Grünes Gewölbe in Dresden werd beroofd. Daar gingen de dieven er ook met juwelen vandoor, met een waarde van zo'n 113 miljoen euro. Het grootste deel van de buit is drie jaar later teruggevonden. Vijf mensen werden veroordeeld tot celstraffen.

Het is niet de eerste diefstal in het Louvre; het museum heeft een lange geschiedenis van diefstallen en pogingen daartoe. Een van de bekendste is de diefstal van het beroemde schilderij Mona Lisa in 1911. Het werd twee jaar later teruggevonden in Florence.

De laatste keer dat dieven toesloegen was in 1998, toen een schilderij van de Franse schilder Camille Corot op klaarlichte dag werd gestolen. Dat schilderij is nooit teruggevonden.

Druk op personeel

Het Louvre staat de laatste tijd onder druk vanwege personeelsgebrek. Afgelopen juni ging het museum later open vanwege een staking van het personeel uit onvrede over de grote aantallen bezoekers en te weinig personeel.

Volgens de vakbonden zijn er in het museum te weinig ogen die te veel zalen in de gaten moeten houden en zijn er kritieke punten waar bouwzones, vrachtroutes en bezoekersstromen samenkomen.

Of de personeelsbezetting ook een rol heeft gespeeld bij deze overval is niet duidelijk.

De meeste politieke partijen trekken volgens de politie niet genoeg geld uit om de kwaliteit van het korps op peil te houden. De Nationale Politie hoopt dat er na de verkiezingen, bij de kabinetsformatie, wel meer aandacht komt voor binnenlandse veiligheid.

De politie zegt minstens 350 miljoen euro per jaar extra nodig te hebben om alle taken uit te kunnen voeren. Die berekening heeft de politie vorige maand nog met de politieke partijen gedeeld.

Blauw op straat

De politie was nog relatief bescheiden met deze roep om meer budget, want in de zomer had het korps nog berekend dat het 850 miljoen euro tekort zou gaan komen. Vanwege het forse bedrag zijn sommige ambities, zoals het moderniseren van de ICT, in de ijskast gezet.

De 'slechts' 350 miljoen per jaar is volgens de politie echt het minimale dat nodig is om bijvoorbeeld genoeg blauw op straat te betalen. Maar de meeste politieke partijen leveren ook dat bedrag niet, blijkt uit de plannen die de partijen bij het Centraal Planbureau (CPB) hebben ingeleverd.

De meeste partijen doen wel iets voor de politie, maar minder dan het korps minimaal nodig zegt te hebben om de stijgende kosten en extra taken, bijvoorbeeld rondom georganiseerde criminaliteit, het hoofd te bieden.

Zo wil het CDA 200 miljoen euro uittrekken voor de politie. D66 reserveert eenzelfde bedrag voor 'veiligheid' dat naar de politie zou kunnen gaan. GroenLinks-PvdA en SGP begroten ook 200 miljoen, maar dat bedrag is ook bedoeld voor bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie. Partijen als BBB, NSC, ChristenUnie en Volt trekken in hun ingeleverde plannen niets extra uit voor de politie.

Onduidelijk

Van de partijen die hun financiële plannen hebben ingeleverd bij het CPB, trekken alleen JA21 en vooral VVD meer geld uit voor veiligheid dan het minimumbedrag dat de politie vraagt. Ze maken alleen niet duidelijk welk deel daarvan naar de politie gaat.

Zo wil de VVD 800 miljoen euro investeren in "extra personeel bij de politie en in extra capaciteit van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en in cyberveiligheid".

JA21 wil 500 miljoen euro uitgeven aan 'binnenlandse veiligheid' in 2030. Maar het gevangeniswezen valt daar ook onder. Van het gereserveerde geld van JA21 is dus waarschijnlijk niet alles bestemd voor de politie.

Want om alle veroordeelden op te kunnen sluiten, vroeg Ingrid Coenradie - destijds PVV-staatssecretaris, nu JA21-kandidaat - in het voorjaar nog om 432 miljoen euro extra budget voor het gevangeniswezen. Coenradie zegt dat haar nieuwe partij met alle keuzes die gemaakt moeten worden "niet in één keer" kan leveren wat er wordt gevraagd.

Weinig aandacht voor politie

De NOS vroeg de Nationale Politie om een reactie op al deze plannen. De politie blijft erop hameren dat het gevraagde geld toch echt nodig is. "Wij hebben minimaal 350 miljoen euro per jaar nodig om al onze taken goed te kunnen blijven uitvoeren", laat de korpsleiding schriftelijk weten.

"In de doorrekening zien we dat geen enkele partij het politietekort expliciet dekt", aldus de Nationale Politie. En als de politiek dat doorzet, kan de politie vacatures niet meer invullen, stelt de korpsleiding. "Voor burgers betekent dat minder blauw op straat, vaker 'nee' bij aangiftes en een politie die minder in staat is om een vangnet te zijn."

De politie ziet dat de politiek veel geld over heeft voor defensie en heeft daar uiteraard begrip voor. "Voor veiligheid binnen onze grenzen is vooralsnog echter minder aandacht."

De Nationale Politie hoopt dat de politiek na de campagne meer oog voor de politie krijgt. "Wij rekenen erop dat in de formatie breder wordt nagedacht over de rol van politie in het versterken van de nationale weerbaarheid."

Politiebond

Dat zegt de korpsleiding, maar ook agenten vinden het "een gemiste kans" van de politieke partijen, zegt Nine Kooiman van de Nederlandse Politiebond. "350 miljoen erbij is de absolute ondergrens en dan krijg je er nog geen mensen bij. We hebben nu al onderbezetting en zedenzaken blijven liggen."

Er zijn ook partijen die hun programma niet hebben laten doorrekenen bij het CPB, waardoor hun plannen niet te vergelijken zijn met die van andere partijen. Zo zegt de SP een miljard voor de politie te willen, maar die partij liet het CPB dus niet controleren of dat met hun plannen te betalen is.

De Londense politie onderzoekt of prins Andrew in 2011 aan een van zijn beveiligers heeft gevraagd om belastende informatie over Virginia Giuffre te zoeken. Dat meldt de Britse tabloid The Mail on Sunday.

Giuffre beschuldigde de prins van seksueel misbruik. Ze was in dienst bij de Amerikaanse zedendelinquent Jeffrey Epstein, een vriend van Andrew, en zegt dat ze op een avond gedwongen werd tot seks met de prins.

Volgens The Mail on Sunday zou Andrew de beveiliger later het identiteitsnummer en de geboortedatum van Giuffre hebben gegeven. De beveiliger was als agent van de Metropolitan Police in publieke dienst. Of die op het verzoek is ingegaan, is niet bekend.

Daarna zou de prins ook aan een woordvoerder van koningin Elizabeth hebben gemaild dat hij dat verzoek had gedaan. "Het lijkt erop dat ze ook een strafblad heeft in de Verenigde Staten", schreef hij in de mail die in handen is gekomen van The Mail on Sunday. Giuffres familie zegt in de Britse media dat Giuffre geen strafblad had.

'Zeer verontrustend'

De politie in Londen zegt "actief onderzoek te doen" naar het bericht. Minister Milliband noemde het in een BBC-programma "zeer verontrustend". Als het waar is, is het "absoluut niet de manier waarop beveiligers zouden moeten worden ingezet", zei hij.

Volgens de krant deed Andrew het verzoek aan zijn beveiliger een dag voordat voor het eerst een foto in de krant zou worden gepubliceerd waarop hij samen met de 17-jarige Giuffre te zien was.

Boek met meer details

Andrew (65) heeft het seksueel misbruik van Giuffre altijd ontkend, maar trof in 2022 wel een schikking met haar om een rechtszaak te ontlopen. In mei overleed Giuffre op 41-jarige leeftijd door zelfdoding.

Voor haar overlijden schreef ze een boek met daarin meer details over wat er tussen haar en de prins is gebeurd. Het boek ligt vanaf volgende week in de winkels. In een voorpublicatie was te lezen dat Giuffre schrijft dat de prins zich zou hebben gedragen alsof het "zijn geboorterecht" was om seks met haar te hebben.

Vrijdag maakte het Britse Koningshuis bekend dat Andrew zijn koninklijke titels opgeeft als gevolg van de schandalen rond Giuffre die hem blijven achtervolgen, maar ook vanwege zijn banden met Jeffrey Epstein. Onlangs kwam daar nog een ander schandaal bij, over zijn vriendschap met een Chinese spion.