NOS Nieuws - Algemeen

In Amsterdam woedt al sinds gistermiddag brand op een vrachtschip. Hierdoor ligt er een rooksluier over een groot deel van de hoofdstad.

De brandweer werd rond 17.00 uur gealarmeerd vanwege de brand in het Westelijk Havengebied. Er staat een schip geladen met schroot in brand. De rook die vrijkomt is in de wijde omgeving te zien. Op sommige plekken zijn roetdeeltjes aangetroffen. Ook is er veel stankoverlast.

Vanwege de rookontwikkeling zijn er vier NL-Alerts verstuurd met het advies om ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te schakelen. Er zijn geen schadelijke waardes gemeten, meldt de brandweer.

Volgens stadsomroep AT5 wordt iedere waarschuwing naar een groter gebied verstuurd. Het NL-Alert rond 21.30 uur kregen ook bewoners van Badhoevedorp binnen, laat een van hen aan de omroep weten. Rond 23.50 uur werd er opnieuw een NL-Alert verstuurd, omdat de rook zich verder naar het zuiden verspreidde. Inmiddels is de brand ook te zien en te ruiken in Amstelveen, aldus de veiligheidsregio.

Bekijk hier beelden van de bluswerkzaamheden van gisteravond:

De brandweer bestrijdt het vuur met groot materieel. Ook is een eenheid uit de regio-Rotterdam aanwezig die gespecialiseerd is in scheepsbranden. Het schroot wordt met kranen uit het schip gehesen en op de kant geblust.

De brandweer verwacht nog urenlang bezig te zijn met blussen. Dat komt doordat de brandhaard moeilijk te bereiken is.

"De brand lijkt onderin het schip te zitten", zegt een woordvoerder van de veiligheidsregio. "Het schroot op de bovenkant is weggehaald, en hoe dieper we het schip in gaan, hoe dichter we bij de brand komen. Vandaar dat het vuur steeds oplaait."

Het Belgische parlement heeft een ruim twintig jaar oude wet teruggedraaid waarin werd vastgelegd dat de Belgische kerncentrales dicht moesten. Ook het verbod op de bouw van nieuwe centrales is ingetrokken.

In de wet op 'Kernuitstap' werd destijds bepaald dat België gefaseerd een einde zou maken aan kernenergie. De zeven Belgische centrales zouden uiterlijk in 2025 de deuren sluiten. Bovendien mochten er geen nieuwe centrales meer gebouwd worden.

De wet werd de afgelopen twintig jaar geregeld aangepast. De vorige regering besloot vanwege de energieonzekerheid door de Russische inval in Oekraïne twee centrales tot 2035 open te houden.

De wetswijziging maakt deel uit van de ambitie van de regering-De Wever om opnieuw in te zetten op kernenergie. In het regeerakkoord benadrukt de regering de ambitie "om de nucleaire industrie in België opnieuw op gang te brengen en nieuwe kernreactoren te bouwen".

Wet blijft bestaan

De wet blijft formeel bestaan, maar het woord 'Uitstap' wordt uit de wetstitel verwijderd. De wet gaat "Wet betreffende kernenergie voor industriële elektriciteitsproductie" heten.

Van de in 2003 aangenomen wet kwam in de praktijk weinig terecht. Slechts twee van de zeven kerncentrales, Doel 3 en Tihange 2, zijn in de afgelopen jaren stilgelegd. Door de wetswijziging kan de regering de al gesloten kerncentrales in principe weer in gebruik nemen.

De kerncentrales zijn al decennialang een heikel punt in de Belgische politiek. Ondanks de afhankelijkheid van kernenergie zijn verschillende reactoren in de loop der jaren tientallen keren stilgelegd en weer opgestart vanwege onder meer haarscheurtjes.

De leider van een rechts-populistische partij in Portugal is voor de tweede keer in een week onwel geworden bij het voeren van zijn verkiezingscampagne.

Op beelden is te zien hoe André Ventura in Odemira, in het zuiden van Portugal, op straat campagne voert in aanloop naar de verkiezingen zondag. Op een gegeven moment grijpt Ventura naar zijn borst en zakt hij in elkaar terwijl hij zijn stropdas probeert los te maken. Daarna is te zien dat Ventura naar een voertuig wordt begeleid.

Een arts in het ziekenhuis waar Ventura is opgenomen zegt dat de toestand van de 42-jarige leider van de Chega-partij stabiel is. Er zijn volgens de arts geen aanwijzingen voor hartproblemen, maar verder onderzoek moet dat definitief uitsluiten.

Een partijgenoot van Ventura meldde aan CNN Portugal dat hij waarschijnlijk last had van een spasme en dat alles goed ging met zijn hart.

Ventura heeft in het ziekenhuis vandaag een foto op X van zichzelf geplaatst waarin hij zijn onwelwording een "tegenslag en een moeilijkheid" noemt. "Het zal ons niet ten val brengen. Ga zo door...ga zo door!!", aldus Ventura.

Ventura zal naar een ziekenhuis in de buurt van Lissabon worden overgebracht.

Gisteren was Ventura juist na een onwelwording uit het ziekenhuis ontslagen. Hij lag daar nadat hij dinsdag op een campagnebijeenkomst in Tavira in de Algarve in elkaar was gezakt. Volgens het ziekenhuis had hij een slokdarmspasme veroorzaakt door maagzuur en hoge bloeddruk.

Volgens peilingen blijft Chega bij de parlementsverkiezingen van zondag de derde partij in Portugal.

De Vlaamse youtuber Nathan Vandergunst, beter bekend als Acid, mag voorlopig online geen berichten of video's plaatsen. Ook moet hij een video verwijderen waarin hij de naam noemt van een veroordeelde student, zegt zijn advocaat tegen de Vlaamse omroep VRT.

In de video deelt Acid de gegevens van een 24-jarige arts in opleiding uit Leuven die vorige maand schuldig werd bevonden van verkrachting. De rechter legde de student geen straf op omdat hij "zowel privé als professioneel een talentvol en geëngageerd persoon is". Door een celstraf zou hij "maatschappelijk ontwricht" raken.

Het vonnis leidde tot veel verontwaardiging en de persoonsgegevens van de dader werden massaal gedeeld. Acid toont in een video meermaals de naam en contactgegevens van de student. Hij zegt daarbij dat de dader er bij hem, in tegenstelling tot bij de rechter, niet zo makkelijk van afkomt.

Doorzoeking

In het politieonderzoek naar de video is vanmorgen een inval gedaan bij Vandergunst. Daarbij zou een computer in beslag zijn genomen. Volgens de Vlaamse omroep VRT was de youtuber tijdens de doorzoeking niet thuis en is hij later op het bureau verhoord.

"Nathan Vandergunst heeft meegewerkt en tijdens het vlotte verhoor alle vragen beantwoord. Daarna is hij voorgeleid bij de onderzoeksrechter", zegt zijn advocaat tegen de VRT.

De onderzoeksrechter heeft besloten dat hij het onderzoek in vrijheid mag afwachten. Wel zijn daaraan voorwaarden gesteld. "De belangrijkste voorwaarde is dat Nathan drie maanden niets online mag posten en/of als influencer mag optreden. Hij moet ook de video offline halen", zegt zijn advocaat.

Eerdere veroordeling

De voorwaarden lijken vooral bedoeld om te voorkomen dat Acid nieuwe video's publiceert waarin hij zonder toestemming namen noemt van mensen die zijn veroordeeld. Eerder verspreidde de youtuber namen van leden van de Leuvense studentenvereniging Reuzegom die betrokken waren bij de dood van student Sanda Dia in 2018.

Vanwege het delen van die namen kreeg Vandergunst een voorwaardelijke celstraf van drie maanden. Nu hij opnieuw een naam van een dader heeft gedeeld, loopt hij het risico dat hij die straf alsnog moet uitzitten. In de video over de Leuvense verkrachtingszaak zegt Vandergunst dat hij daar niet bang voor was.

"Ik weet dat ik onder een voorwaardelijke celstraf sta voor exact hetzelfde wat ik hier nu weer aan het doen ben", zegt hij. "Maar ik heb beslist: als ze mij nu drie maanden willen binnensteken, omdat ik hetzelfde doe als de vorige keer, doen ze dat maar. Ik vind het belangrijk dat iedereen dit weet."

'Video wordt verwijderd'

De video is ruim 600.000 keer bekeken en staat nog steeds online, maar de advocaat van Vandergunst zegt dat deze vandaag nog wordt verwijderd.

De youtuber is opgelucht dat hij niet is gearresteerd, maar volgens zijn advocaat hebben de voorwaarden grote gevolgen omdat zijn inkomsten nu deels wegvallen. "Daar is hij van onder de indruk."

Voor de een is het heel goed nieuws, en voor de ander een probleem: het blijft voorlopig vrijwel droog, op de meeste plaatsen zelfs zeker tot eind volgende week. Terwijl de meeste mensen genieten van het mooie weer, nemen waterschappen op de Veluwe en in delen van Brabant al maatregelen om het watergebruik te verminderen.

In de natuur is er weinig water in uiterwaarden, poelen, moerassen en vennen. Het risico op natuurbranden is onverminderd groot. En ook voor de landbouw kan het problemen opleveren als de droogte nog lang aanhoudt.

Geen druppel

Al sinds februari is het droger dan anders: in maart was het uitzonderlijk droog, en in april was het vooral in het westen van het land droog. Ook deze maand is er nog nauwelijks regen gevallen, op de meeste meetlocaties van het KNMI zelfs nog helemaal niets.

Daarmee is het neerslagtekort, het verschil tussen regen en verdamping, nu zelfs groter dan in het recorddroge jaar 1976. Vanaf volgende week zou het weleens droger kunnen worden dan het ooit in de tweede helft van mei is geweest.

Een hogedrukgebied in het noorden van Europa leidt ertoe dat regen bij ons wegblijft. Veel regen valt deze weken in Portugal, Spanje en Italië. Dat hogedrukgebied blijft nog wel een tijdje. De komende week valt er in ons land dan ook nauwelijks regen.

Grijs strandweer?

Morgen hebben we wel kans op hardnekkige bewolking op de stranden, maar dat is nog niet helemaal zeker. Sowieso voelt het aan de kust iets frisser aan door de stevige wind uit het noorden.

In de rest van het land is het flink zonnig. In het noorden wordt het morgen een graad of 16, in het zuidoosten ruim 20.

Dit weekend is er weer flink wat zon, vooral op zaterdag. Het wordt ook weer iets warmer, met op veel plaatsen ruim 20 graden.

Op zondag zou er lokaal een lichte bui kunnen vallen, en hetzelfde geldt voor de maandag. Maar de regenkansen zijn niet groot, en bovendien maar heel plaatselijk.

Ook na maandag hebben we in het hele land droog weer met zon en temperaturen van boven de 20 graden. En daarmee houdt de droogte zeker nog tot laat in mei aan.

Bij een poging van de marine van Estland om een schip van de Russische schaduwvloot te inspecteren, heeft een Russisch jachtvliegtuig het NAVO-luchtruim geschonden. Dat zeggen de Estse autoriteiten. De regering noemt de schending een "ernstige bedreiging vanuit Moskou".

Het incident in de Oostzee gebeurde dinsdag. De Estse marine merkte een schip op dat geregistreerd staat in Gabon, maar zonder nationaliteit voer. Het schip, de Jaguar, maakt volgens de Esten deel uit van de Russische 'schaduwvloot'. Die bestaat uit schepen onder een andere vlag die Moskou gebruikt om internationale sancties te ontduiken.

Volgens de marine van Estland weigerde het schip mee te werken toen het werd gevraagd de koers te wijzigen en de instructies van de autoriteiten op te volgen.

Op beelden die de bemanning van het schip maakte, is te zien hoe onder meer een Estse legerhelikopter rond het schip vloog:

Rusland stuurde vervolgens een SU-35-gevechtsvliegtuig de lucht in om het schip te beschermen, zeggen de Estse autoriteiten. Uit radargegevens blijkt dat het jachtvliegtuig bijna een minuut in het Estse luchtruim en dus ook het NAVO-luchtruim vloog.

De Estse marine besloot uiteindelijk het schip te begeleiden naar Russische wateren. Volgens de laatste informatie is het schip in de haven van Primorsk in Rusland aangemeerd. Rusland heeft nog niet gereageerd.

Sabotage in Oostzee

Het incident doet de spanningen tussen de NAVO en Rusland opnieuw oplopen. Secretaris-generaal Rutte van de NAVO zegt dat het bondgenootschap vanwege het incident in nauw contact staat met Estland.

"De afgelopen zes tot twaalf maanden hebben we meer van dit soort incidenten gezien", zegt Rutte in de Turkse stad Antalya, waar de ministers van Buitenlandse Zaken van de 32 NAVO-lidstaten zijn samengekomen voor overleg.

In december werd een elektriciteitskabel tussen Estland en Finland in de Oostzee beschadigd. Finland houdt Rusland hiervoor verantwoordelijk. In november raakten twee datakabels in de Oostzee beschadigd. Daarvoor wordt een Chinees bulkschip als verdachte gezien.

Meer samenwerking

Als gevolg van de recente incidenten besloten NAVO-lidstaten rond de Oostzee meer samen te werken om onderzeese kabels te beschermen.

Onder de naam Baltic Sentry is de NAVO met onder meer fregatten en vliegtuigen in de Oostzee aanwezig. Ook worden onderwaterdrones ingezet als afschrikking en wordt er gezocht naar de Russische schaduwvloot.

In de Oostzee raken steeds meer data- en stroomkabels beschadigd door sabotage:

"Trump bedrijft de meest openlijke, veelzijdige en schaamteloze corruptie uit de moderne geschiedenis", zegt Matthew Dallek. Hij is politiek historicus aan de George Washington-universiteit in de Amerikaanse hoofdstad. "Er is geen equivalent in de presidentiële geschiedenis." Dallek is allerminst de enige die zich grote zorgen maakt over belangenverstrengeling in het Witte Huis.

Trump rondde vandaag zijn bezoek aan de Golfstaten af in Qatar en Abu Dhabi. Het koningshuis van Qatar geeft hem een super-de-luxe Boeing 747 cadeau met een geschatte waarde van 400 miljoen dollar. Een president mag zo'n gift volgens de grondwet niet aannemen zonder toestemming van het Congres, maar daar is iets op gevonden.

Luxe jets obsessie

Formeel wordt het vliegtuig aan het Pentagon geschonken, dat het toestel uitleent aan Trump. Volgens Trump zou het een "domme beslissing" zijn "het paleis in de lucht" niet aan te nemen.

"Het creëert tal van ethische problemen", zegt Matthew Dallek. "Trump zal nu eerder geneigd zijn toe te stemmen als Qatar een beroep op hem doet."

Het exorbitante cadeau wordt niet alleen afgekeurd door de Democraten maar ook door Trumps eigen achterban. "Een heel raar aanbod", vindt een Republikeinse senator. "Het oogt en ruikt niet goed", zegt een andere. "Qatar is niet onze vriend", schrijft Trump-fluisteraar Laura Loomer. De Republikeinse senator Ted Cruz wijst erop dat het toestel spionage- en surveillancerisico's oplevert.

Na zijn ambtstermijn wordt het Qatarese toestel eigendom van het persoonlijke museum dat iedere voormalig president mag inrichten. Trump belooft het dan niet meer te gebruiken, maar daar wordt alom aan getwijfeld: hij heeft al jaren een obsessie met luxe jets.

Trump-torens en Trump-resorts

Trump sleepte in de Golfstaten honderden miljarden aan investeringen voor de VS binnen, maar zijn familiebedrijf doet ook goede zaken in de regio.

Eric Trump, die de Trump Organisatie runt, reisde zijn vader al vooruit. Er komen Trump-torens in Dubai en in de Saudische steden Jeddah en Riyad, en Trump-resorts in Oman en Qatar.

Volgens Eric doet hij alleen zaken met private ondernemingen en heeft zijn vader niets te maken met de contracten. "Dat klinkt als een vijgenblad", oordeelt Dallek: een doorzichtige poging om iets onacceptabels te verbergen.

Nieuwe crypto-munt

Eric Trump presenteert vandaag ook een nieuwe cryptomunt: American Bitcoin. ABTC gaat binnenkort naar de beurs. Eric geeft ook leiding aan cryptobank World Liberty Financial. Ook zijn broer Donald Trump jr. en hun halfbroer Barron Trump hebben functies in het bedrijf. Trump zelf wordt door de onderneming 'chef crypto belangenbehartiging' genoemd.

Zogenoemde 'stablecoins' van de cryptofirma, ter waarde van twee miljard dollar, worden door de staatsinvesteringsmaatschappij van Abu Dhabi gebruikt voor een transactie met de Amerikaanse cryptobeurs Binance. Critici vermoeden dat de Golfstaat zo een wit voetje bij Trump probeert te halen.

Ook Binance spint garen bij Trumps cryptopromotie. Onderzoeken naar het bedrijf, voor onder andere witwassen, zijn onder de nieuwe president afgeschaald. Een grote Chinese crypto-investeerder zag een onderzoek naar malversaties tegen hem als sneeuw voor de zon verdwijnen nadat hij tientallen miljoenen in Trump-crypto's had gestoken.

'Pay-to-play'

Vlak voor de inauguratie lanceerden Trump en zijn vrouw Melania zogenoemde 'memecoins': $TRUMP en $MELANIA. Dat zijn cryptomunten die worden gedreven door hypes. Ze verdienden er honderden miljoenen dollars mee.

Volgende week mogen de 220 grootste investeerders met Trump dineren. Critici noemen dat pay-to-play: toegang kopen tot de president in een poging zijn politieke agenda te beïnvloeden. Dallek: "Het toont de enorme gaten in de anti-corruptie hervormingen na het Watergate-schandaal."

De manier waarop Trump, Melania en hun zoons de naam van hun vader te gelde maken doet denken aan Hunter Biden, de zoon van Joe Biden. Die streek, zonder relevante ervaring, een vorstelijk salaris op bij een Oekraïens energiebedrijf en werd daarom jarenlang op de huid gezeten door Republikeinen en rechtse media.

De familie-Trump gaat veel verder: het familie-imperium verdient miljarden met het uitbaten van Trumps naam en de pater familias profiteert op termijn ook zelf van de crypto's en de groeiende vastgoedportefeuille. Beschuldigingen dat Joe Biden geprofiteerd heeft van de zakendeals van zijn zoon is ondanks tal van justitiële en parlementaire onderzoeken nooit bewezen.

Schoolvoorbeeld van corruptie

Politiek historicus Matthew Dallek noemt Trumps handelen "het schoolvoorbeeld van corruptie op het hoogste niveau". Maar volgens Witte Huis-woordvoerder Karoline Levitt "handelt Trump alleen in het belang van de Amerikaanse bevolking".

De kans dat Trump wordt teruggefloten is minimaal: hij heeft ambtelijke instituties uitgehold en onafhankelijke toezichthouders ontslagen. Het ministerie van Justitie moet de miljoenengift van Qatar nog wel goedkeuren. De minister van Justitie, Pam Bondi, was jarenlang een dik betaald lobbyist voor de Qatarese overheid.

Hackers hebben 's werelds grootste handelsplatform voor crypto-valuta Coinbase aangevallen. De hackers dreigen de buitgemaakte gegevens openbaar te maken, als ze niet de geëiste 20 miljoen dollar (17,9 miljoen euro) krijgen.

Coinbase zegt niet op de eis in te gaan. Volgens het bedrijf waren de hackers van plan om een lijst van klanten aan te leggen. Die klanten zouden vervolgens worden benaderd door de hackers en hun handlangers, die zich zouden voordoen als medewerkers van Coinbase.

Babbeltruc

De criminelen zouden de klanten willen overhalen om hun crypto-valuta over te dragen. Oftewel een babbeltruc, maar dan in de crypto-wereld.

Coinbase zegt dat van een kleine groep klanten gegevens zijn gestolen. Het zou gaan om rekeningnummers, bsn-nummers en gegevens van rijbewijzen en paspoorten. Inloggegevens en toegangssleutels tot crypto zouden niet zijn buitgemaakt.

Coinbase looft een beloning uit van 20 miljoen dollar voor informatie die leidt tot het oppakken van de hackers.

Hackers proberen steeds vaker zwaktes te vinden bij crypto-platforms op het internet. In februari werd voor 1,5 miljard dollar aan crypto gestolen bij de populaire beurs Bybit.

Volgens Coinbase hebben criminelen helpdesk-medewerkers omgekocht die buiten de Verenigde Staten werken. Op die manier werden klantgegevens buitgemaakt. Personeel dat erbij was betrokken, is onmiddellijk ontslagen, zegt Coinbase.

De Wageningen University & Research (WUR) moet bezuinigen, mede omdat ze minder geld krijgt van de overheid. In totaal verdwijnen er de komende jaren zeker 130 tot 180 banen, heeft de universiteit bekendgemaakt.

"Dit gaat echt om banen van mensen", zegt Sjoukje Heimovaara, voorzitter van de Raad van Bestuur, tegen Omroep Gelderland. "Maar we moeten ingrijpen. Dat is het gevolg van ministeriële besluiten om te bezuinigen."

Het kabinet bezuinigt een half miljard euro op het hoger onderwijs en de wetenschap. De universiteit zegt dat ze vanaf 2028 jaarlijks ongeveer 80 miljoen euro minder krijgt voor onderwijs en onderzoek. Dat is zo'n 10 procent van het totale inkomen. Om daarop voorbereid te zijn, grijpt de universiteit nu al in met een eerste bezuinigingsronde van 35 miljoen euro.

De bezuinigingen van het kabinet zijn niet de enige reden waarom de WUR geld wil besparen. Volgens de universiteit speelt ook mee dat bedrijven en instanties minder geld over hebben voor WUR-onderzoek. "Daarnaast dalen de studentaantallen in Nederland en stijgen de loonkosten."

Ondersteunende diensten

De Raad van Bestuur sprak vandaag met medewerkers over de plannen. De bezuinigingen raken vooral de ondersteunende diensten, zoals Communicatie, HR en de facilitaire diensten. Dat gaat heel veel pijn doen, zegt Heimovaara. "We gaan het op veel plekken merken. De facilitaire diensten, alles rond gebouwen en IT, maar ook de hulp die mensen krijgen bij hun werk, wordt minder."

De WUR probeert studenten zoveel mogelijk te ontzien, maar "ze zullen het ongetwijfeld gaan merken", zegt Heimovaara. Ze benadrukt dat de kwaliteit van het onderwijs er niet onder mag lijden.

Geen uitstel

Hoe de WUR de resterende 45 miljoen gaat bezuinigen, is nog niet besloten. Daarvoor moet eerst duidelijk worden waar precies minder financiering voor komt. "We stellen niks uit. Zodra we weten waar minder geld voor beschikbaar komt, gaan we daar bezuinigen", zegt Heimovaara.

Volgens haar gebeurt dat nu al bij onderzoeken naar voedselsystemen in onder andere Afrika. "Daar is nu veel minder geld voor beschikbaar vanuit Buitenlandse Zaken en Medicaid. Daar verliezen onderzoekers nu al hun baan."

Welke banen definitief geschrapt worden, zegt de Raad van Bestuur nog niet. Dat gebeurt pas wanneer de ondernemingsraad advies heeft gegeven. "Het zal voor mensen wel een indicatie geven wat het voor hen betekent. Maar de ondernemingsraad is nu aan zet", aldus Heimovaara.

Maatregelen bij andere universiteiten

Ook andere universiteiten hebben bekendgemaakt dat ze gaan snijden in het personeel. Eerder werd duidelijk dat bij de Universiteit Twente in Enschede ruim veertig medewerkers worden ontslagen. Bij University College Roosevelt in Middelburg verloren twintig mensen hun baan, een kwart van de medewerkers.

Ook bij de Open Universiteit in Heerlen zijn banen geschrapt en ook de Vrije Universiteit Amsterdam moet snijden in het personeel. De universiteiten in Utrecht en Leiden willen stoppen met sommige studies.

Minister Brekelmans van Defensie wil persoonlijk excuses aanbieden aan de nabestaanden en slachtoffers van het bombardement op Hawija in Irak in 2015. Dit zei hij in een debat in de Tweede Kamer over het rapport van de commissie-Sorgdrager over de Nederlandse luchtaanval waarbij meeder dan zeventig burgers om het leven kwamen.

In maart bood Brekelmans al namens het kabinet excuses aan. Het kabinet meent wel dat de aanval "rechtmatig" was, maar vindt het erg dat er onbedoeld burgerslachtoffers zijn gevallen en er veel schade is ontstaan.

Datum

In maart werd de burgemeester van Hawija op de hoogte gebracht van de Nederlandse excuses. Enkele partijen in de Tweede Kamer hadden Brekelmans gevraagd of hij naar Irak wilde gaan. "Ik ben daartoe bereid", zei Brekelmans.

Hij plaatst wel de kanttekening dat het gebied veilig moet zijn voor hem. "In het verleden zijn er ook inschattingen geweest dat het voor ministers niet veilig is." Ook wil Brekelmans pas gaan als er genoeg duidelijkheid is over enkele hulpprojecten die Nederland in Hawija aan het opzetten is. "Ik wil niet dat er vragen komen van de plaatselijke bevolking en dat ik er dan geen antwoord op heb."

De commissie-Sorgdrager kwam in januari met een hard oordeel na haar onderzoek naar de toedracht van de Nederlandse luchtaanval. De Nederlandse defensie had te weinig informatie om goed in te schatten wat de destructieve gevolgen konden zijn van de F-16-bommen. Er werd te veel geleund op Amerikaanse informatie. Ook heeft toenmalig Defensieminister Hennis de Tweede Kamer in de nasleep "keer op keer" onvolledig en onjuist geïnformeerd.

Na de presentatie van de commissie-Sorgdrager dook er toch nog een video op van de luchtaanval en die is ook openbaar gemaakt.

Dit zijn de beelden van de ochtend na het bombardement.

Alle gedetineerden die gisteren ontsnapten uit de gevangenis van Saint-Hubert in België, zitten weer vast. Dat meldt de Belgische omroep VRT. De laatste voortvluchtige werd gepakt toen hij langs een grote weg wandelde.

De zes mannen ontsnapten gistermiddag door over een metershoge omheining te klimmen. Drie van hen raakten daarbij gewond, waarna hun vluchtpoging ten einde kwam. Na een zoektocht met een helikopter en speurhonden werden later op de avond twee andere gedetineerden gevonden.

Over de identiteit van het zestal is niets bekendgemaakt. De VRT meldt op basis van het Openbaar Ministerie dat ze niet als "bijzonder gevaarlijk" worden beschouwd. Het zou voornamelijk gaan om plegers van diefstallen en drugsfeiten, met straffen tot ruim drie jaar.

Eerdere ontsnappingen

Eerder ontsnapten ook al gedetineerden uit de gevangenis van Saint-Hubert. In 2023 wisten tien mannen weg te komen door de omheining kapot te maken met een slijptol. In 2012 kwamen drie gedetineerden buiten de gevangenismuren, nadat ze uit hun celraam was geklommen en zich met lakens naar beneden hadden laten glijden.

Saint-Hubert is een gevangenis met minder beveiliging en minder strenge regels. Er zitten vooral 'ongevaarlijke' gedetineerden die een korte straf uitzitten of bijna worden vrijgelaten. Zij worden voorbereid op hun terugkeer in de samenleving.

Acteur Michiel Romeyn is erg blij met de Ere Zilveren Nipkowschijf die het televisieprogramma Jiskefet gisteren won. Hij speelde verschillende typetjes in de absurdistische serie die in de jaren 90 op de buis was. De laatste uitzending van het programma verscheen twintig jaar geleden.

"Opeens, na zo veel jaar, krijg je die eer toegekend. Prachtig, geweldig", zei Romeyn vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. "Het is alsof ze een oud schilderijtje hebben afgestoft en opeens ontdekten dat het een Rembrandt was."

De Ere Zilveren Nipkowschijf is een prestigieuze televisieprijs. In het verleden kregen onder meer programma's als Het Klokhuis en Andere Tijden, en televisiemakers als Kees van Kooten, Wim de Bie en André van Duin de prijs. In het rapport zei de jury dat "het al jaren niet lekker zit dat het onze voorvaderen nooit heeft behaagd Jiskefet te eren".

Absurdistisch

Mark Boukes is communicatiewetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in satire. "De mannen van Jiskefet waren uniek in hun soort. Hun humor komt nu bijna niet meer voor."

Volgens de wetenschapper paste het programma goed in het tijdsgewricht waarin het gemaakt werd. "Het absurdistische van Jiskefet zie je nu veel minder. Populaire satire van vandaag gaat veel meer over de actualiteit en politiek, terwijl Jiskefet-humor gaat over typetjes die in de maatschappij bestaan zoals corpsballen, zakenlieden, kantoormedewerkers of voetbalvaders", legt hij uit. "Ik weet niet of dat nu weer zo succesvol zou zijn."

Romeyn zelf is terugkijkend ook het meest tevreden over de overdreven absurdistische sketches. "Iets ongrijpbaars vind ik het leukst, als er echt geen touw meer aan vast te knopen is."

Boukes: "Bij Jiskefet was de maatschappelijke boodschap minder duidelijk dan bij hedendaagse satire, ze hadden bijvoorbeeld een personage dat alleen maar mompelde. Het ging meer om de grap dan om de boodschap."

Een bekende sketch in het 'Debiteuren, crediteuren'-kantoor van Jiskefet:

De afleveringen van Jiskefet zijn tijdloos, volgens Boukes. "Het leeft door met de generaties. Volgens mij worden clipjes van De lullo's nog steeds gedeeld onder studenten en Jiskefet is erg populair op YouTube."

Dat sketches uit het programma nu nog zo populair zijn is bijzonder, legt hij uit. "Je ziet dat ook wel bij Van Kooten en de Bie, maar bij latere formats, zoals Kopspijkers of Zondag met Lubach, is dat minder zo."

'Idiote wereld'

Volgens Romeyn zou het programma in deze tijd niet misstaan op televisie. "Het is fantastisch om in deze idiote wereld de absurditeit te laten zien. De wereld dendert maar door, dus kom maar op."

Nieuwe ideeën voor sketches heeft de acteur nog altijd genoeg. "De maatschappij is een rivier waar ik met mijn kanootje op vaar. Het dagelijks leven geeft altijd inspiratie."

De academische vrijheid in Nederland staat onder druk. Dat stelt de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) in een nieuw rapport. Voor wetenschappers is het steeds moeilijker om zelf te kiezen wat ze onderzoeken en ze ervaren minder vrijheid om zich uit te spreken. Ook waarschuwt de KNAW dat politici intimidatie van wetenschappers aanwakkeren.

"De situatie is zorgelijk", zegt André Nollkaemper, voorzitter van de commissie van vrije wetenschapsbeoefening bij de KNAW. "Iedereen die bij een universiteit of kennisinstelling werkt moet in vrijheid en zonder belemmeringen van buitenaf onderzoek kunnen doen."

De KNAW onderzocht de academische vrijheid, omdat de afgelopen jaren uit meerdere rapporten blijkt dat Nederland onder het Europees gemiddelde scoort. In een recent EU-rapport bungelt Nederland onderaan de ranglijst, samen met onder andere Hongarije en Polen. Buurlanden Duitsland en België scoren een stuk beter.

Invloed VS

De beperkingen die de regering-Trump de Amerikaanse wetenschap oplegt, spelen volgens de KNAW ook een rol. In Nederland zijn de gevolgen hiervan te merken. Zo besloot neurowetenschapper Fleur Zeldenrust een aantal termen uit de titel van haar wetenschappelijke artikel te schrappen, waaronder 'diversity'.

"We hebben zelfcensuur toegepast", zegt ze in Nieuws en Co op NPO Radio 1. In de VS zijn onderzoeken stopgezet waarin termen over diversiteit, gelijkheid en inclusie werden gebruikt. "Maar bij ons gaat diversity om de diversiteit van elektrische eigenschappen van hersencellen", zegt Zeldenrust. "Omdat we bang waren dat ons onderzoek niet gepubliceerd zou worden, besloten we het woord aan te passen."

Zeldenrust kreeg hierop kritiek van collega's, maar ze zegt dat er inhoudelijk niets is aangepast. "Daarnaast moet ik ook rekening houden met mijn Amerikaanse collega in deze studie, die wil ik niet in problemen brengen."

Volgens de KNAW moeten binnen Nederland zaken veranderen om wetenschappers meer vrijheid te geven. Zo zou de manier waarop onderzoek gefinancierd wordt te sturend zijn. "Er komt meer geld voor bepaald type onderzoek dat op korte termijn belangrijk is", zegt Nollkaemper. "We zijn niet tegen financiële prikkels, maar onderwerpen die op langere termijn resultaat opleveren voor de samenleving blijven liggen. Onderzoekers moeten ook vanuit eigen nieuwsgierigheid onderzoek kunnen doen."

De KNAW doet daarom een oproep aan de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en andere wetenschapsfinanciers. Die zouden een betere balans moeten vinden en meer geld investeren in 'ongebonden onderzoek'.

NWO laat in een reactie aan de NOS weten zich "al jaren in te zetten voor de juiste balans tussen de middelen voor ongebonden onderzoek en voor thematische programma's; de verhouding is al jaren ongeveer fiftyfifty."

Door toenemende (online) intimidatie durven wetenschappers zich minder uit te spreken, aldus de KNAW. "Dat is zorgelijk. Het delen van bevindingen met de maatschappij is juist zo belangrijk", stelt Nollkaemper. "Wetenschappers hebben zelf ook een rol. Zeker rondom controversiële onderwerpen is het debat, aan beide kanten, heel verhit. Dat leidt tot een sfeer van onvrijheid op de campus."

Volgens de KNAW heeft ook de politiek invloed. Die zou zich steeds directer bemoeien met de wetenschap. "Dat is deels door de manier waarop politici over de wetenschap spreken, dat wakkert intimidatie aan", aldus Nollkaemper.

Daarnaast zouden de plannen voor screeningswetgeving de samenwerking met internationale wetenschappers moeilijker maken. De KNAW heeft zorgen dat de screening van buitenlandse wetenschappers "weinig fijnmazig en onuitvoerbaar is", waardoor Nederland kennis misloopt.

Grondwet

Om de vrijheid van wetenschappers te waarborgen, wil de KNAW bekijken hoe deze juridisch beter wordt beschermd. Bijvoorbeeld door die vrijheid op te nemen in de Grondwet. "Wetenschap is een cruciale factor voor de kennis over belangrijke maatschappelijke onderwerpen", zegt Nollkaemper. "We moeten echt aan de bak."

Fans en artiesten in Basel maken zich op voor de tweede halve finale van het Eurovisie Songfestival. Zestien landen treden op, waaronder Israël. Dat maakt deze uitzending voor de organisatie van het Songfestival ook meteen de spannendste, want het is de vraag of er opnieuw protesten zullen zijn in de zaal.

Tijdens de laatste repetitie met publiek was vanmiddag al veel gefluit te horen. De organisatie van het Songfestival laat weten dat zes mensen, "onder wie leden van een familie", het optreden van zangeres Yuval Raphael hebben verstoord met grote vlaggen en fluitjes. Beveiligers hebben ze de zaal uit gezet.

Het boegeroep is te horen op deze beelden op X:

Vorig jaar was het onrustig in de zaal tijdens het optreden van Israël en klonk er luid boegeroep. De deelnemende omroep van het land, KAN, diende daarop een klacht in bij de Songfestival-organisatie.

En die kritiek is niet weg. Twee weken geleden deden tientallen oud-deelnemers van het Eurovisie Songfestival een oproep om Israël uit te sluiten van het evenement. In een brief schreven ze dat de Israëlische omroep "medeplichtig is aan Israëls genocide op de Palestijnen in Gaza" en dat de omroep daarom niet mee zou mogen doen.

Situatie in Gaza

En, anders dan vorig jaar, mengen publieke omroepen uit heel Europa zich nu in het debat. Zo wil de Spaanse RTVE "een debat over de deelname van de Israëlische publieke omroep aan de competitie". RTVE zegt daarmee te luisteren naar "signalen van verschillende belangengroepen in de Spaanse samenleving over de situatie in Gaza". De publieke omroepen uit Ierland, IJsland en België sloten zich aan bij het debatverzoek.

In Eurovisie-gaststad Basel zijn deze week meerdere protesten tegen de deelname van Israël. Op een demonstratie gisteravond kwamen een paar honderd mensen af.

"Dat mijn stad dit toestaat, daartegen moet ik protesteren", vertelt demonstrant Vanessa. "Ik ga niet kijken: ik boycot het en blijf buiten de stad als teken van verzet." De organisator van het protest voegt toe "onmogelijk te kunnen juichen voor een land dat kinderen doodt, dat maakt me boos".

De demonstranten maken een vergelijking met Rusland, dat in 2022 meteen werd uitgesloten van het Songfestival toen het Oekraïne binnenviel. De betogers in Basel krijgen daarbij steun van de Zwitserse songfestivalwinnaar van het afgelopen jaar, Nemo. Die sprak zich een week geleden uit tegen de Israëlische deelname.

De EBU, verantwoordelijk voor de regels op het Songfestival, verdedigt zich voor de deelname van Israël. "Het Songfestival is een festival waar openbare omroepen aan deelnemen", legt mediadirecteur Jean Philip De Tender uit. "En omroep KAN uit Israël heeft het recht om deel te nemen mits zij aan de regels voldoen. En dat is dit jaar zo."

De Tender wil ook benadrukken dat er weliswaar debat is, "maar dat geen van de omroepen in andere landen zich heeft uitgesproken tegen deelname van KAN".

Vergelijking met Rusland

Dat veel demonstranten de situatie vergelijken met die van Rusland in 2022, ziet De Tender als een misverstand. "We zagen toen dat de Russische omroep geen onafhankelijke omroep meer was en de regels aan de laars lapte. Daarom sloten we ze uit van het Songfestival en ook als lid van de EBU."

Volgens De Tender is de situatie met de Israëlische omroep KAN heel anders. "Ze zijn een onafhankelijke omroep. Sterker nog, de Israëlische premier Netanyahu zou KAN het liefst opheffen of privatiseren. Dat zegt denk ik genoeg over de positie van KAN tegenover de Israëlische regering."

Tientallen organisaties hebben in Hongarije kritiek geuit op een wetsvoorstel van de partij van premier Orbán. In een open brief zeggen ze dat het voorstel van zijn Fidesz-partij bedoeld is om kritische geluiden de mond te snoeren.

In het wetsvoorstel staat dat organisaties die buitenlandse financiering krijgen beperkt kunnen worden in hun activiteiten, of zelfs worden verboden, als ze volgens de Hongaarse regering een bedreiging vormen voor het land en de Hongaarse cultuur.

"Het doel is om alle kritische stemmen het zwijgen op te leggen en de restanten van de Hongaarse democratie te ontmantelen", zeggen de 62 organisaties. De brief is ondertekend door mensenrechtenorganisaties als Amnesty International, media en denktanks. Ook oppositiepartijen en onafhankelijke journalisten in Hongarije hebben het wetsvoorstel van Fidesz veroordeeld.

'Oorlogsverklaring aan ngo's en media'

Hongarije-rapporteur voor het Europees Parlement Tineke Strik noemt het voorstel een "oorlogsverklaring aan ngo's en onafhankelijke media".

"Vrijwel al hun inkomstenbronnen worden afgesneden, waarmee het voor hen onmogelijk wordt gemaakt om de Hongaren en de rechtsstaat te blijven beschermen", zegt Strik. Ze roept Brussel op om actie te ondernemen tegen de Hongaarse regering.

Het Hongaarse voorstel lijkt veel op de 'buitenlandse agenten'-wet die vorig jaar in Georgië is aangenomen. Organisaties moeten zich volgens die wet registreren als 'buitenlandse agent' als ze meer dan 20 procent van hun financiering vanuit het buitenland ontvangen.

Volgens de Georgische regering was de wet nodig om "schadelijke buitenlandse actoren" tegen te houden die de politiek in het land proberen te destabiliseren. Tegenstanders zeggen dat de wet gebruikt wordt om critici de mond te snoeren.

De Vlaamse stad Brugge roept toeristen op om geen kasseien mee naar huis te nemen als souvenir. In het toeristenseizoen verdwijnen maandelijks vijftig tot zeventig kasseien uit de straten, vooral uit toeristische straten en pleinen in het centrum.

De historische binnenstad van Brugge staat op de Unesco-Werelderfgoedlijst. De kasseien zijn daarvoor belangrijk. "Weinig is zo typisch voor Brugge als zijn kasseien", schrijft De Standaard. "De straten en pleinen van de historische binnenstad liggen ermee bezaaid."

Schepen Franky Demon vraagt toeristen om respect. "Wie door Brugge wandelt, stapt over eeuwen geschiedenis. Laat die kasseistenen liggen waar ze horen."

Kostenpost

De diefstal levert ook een extra kostenpost op. "Het is betreurenswaardig dat onze medewerkers voortdurend moeten uitrukken om gaten en losse stenen te herstellen. Dit zorgt voor veel extra werk en kosten, zowat 200 euro per vierkante meter heraanleg", aldus Demon.

Daar komt bij dat mensen kunnen struikelen over losgewrikte stenen of over de gaten die in het wegdek zijn achtergebleven.

Mogelijk gaat het om hetzelfde type souvenirjagers dat in andere steden verantwoordelijk is voor de diefstal van straatnaamborden. En ook uit het parcours van de wielerklassieker Parijs-Roubaix worden geregeld kasseien als souvenir meegenomen.

"Hier bloeit iets moois." Met stickers op de winkelramen van oude Blokker-panden kondigt het bedrijf de heropening aan van verschillende filialen. Van Elst tot Steenwijk, en van Pijnacker tot Amsterdam: de oer-Hollandse huishoudketen probeert na het faillissement weer een plekje te krijgen in de winkelstraat.

Inmiddels is duidelijk dat Blokker in ieder geval in twaalf gemeenten winkels heropent. Die komen boven op de ruim veertig franchisenemers - zelfstandige winkeliers die de naam van Blokker mogen gebruiken. Deze winkels bleven na het faillissement van Blokker gewoon open.

Wat de nieuwe leiding van Blokker gaat doen om de concurrentie deze keer wél aan te kunnen, blijft nog onduidelijk. Blokker gaat niet in op vragen van de NOS. In ieder geval moeten een stuk meer winkels open om een rol van betekenis te spelen, zeggen retailexperts.

Neef aan het roer

In november vorig jaar ging Blokker failliet. De huishoudketen, opgericht in 1896, had op het hoogtepunt bijna 3000 winkels, waaronder Bart Smit, Leen Bakker, Xenos en Marskramer. Vorig jaar waren daar er nog 400 van over, inclusief franchisenemers.

Na het faillissement leek er wekenlang geen doorstart te komen, totdat Roland Palmer de merknaam opkocht. Palmer is een neef van Jaap Blokker, die het bedrijf groot maakte en in 2011 overleed. De neef stond eerder als laatste Blokker-familielid aan het roer tussen 2011 en 2015.

Het is een ongelukkige periode voor het bedrijf. Voor het eerst lijdt het bedrijf een miljoenenverlies, winkels moeten dicht en mensen worden ontslagen. Palmer wil het bedrijf moderniseren, maar die tijd is hem niet gegund.

Nu wil Palmer, met een groep oude bekenden, Blokker nieuw leven inblazen. Hoe hij dat precies wil aanpakken, is voor de buitenwereld nog een raadsel. Sinds zijn aantreden is Palmer stil in de media.

Meer dan de stickers op de ramen brengt Blokker niet naar buiten. "Halverwege de zomer gaan we meer bekendmaken", laat Joop Geelen, die in het nieuwe Blokker-bedrijf gaat over welke soorten producten in de schappen komen, nog wel los. Ook is duidelijk dat het oude Blokker-logo terugkomt, met blokletters, maar zonder punt achter de naam.

Geen imperium

Of Blokker deze zomer weer echt in bloei komt te staan, betwijfelt retaileconoom Peter van Heerde van Rabobank: "De kans is niet groot dat we hetzelfde aantal winkels terug gaan zien. Dat imperium komt niet meer terug."

Daarvoor is de concurrentie te groot, zegt hij. Andere huishoudwinkels, maar ook supersmarkten en drogisten, hebben veel van het traditionele Blokker-assortiment overgenomen zoals elektronica, schoonmaakartikelen en speelgoed.

"Overal hebben ze iets van afgesnoept", zegt de retail-econoom, "Dan weet je dat er niet in elke winkelstraat nog ruimte is voor een Blokker. En dan heb je nog grote online concurrentie." Overigens zijn op verschillende plekken de oude Blokker-panden al vergeven aan andere winkelketens zoals Wibra, Van Haren, HEMA en Kik.

Gratis parkeren

Toch is in de gemeente Elst de stemming opgewekt. "Ik heb meerdere geïnteresseerde huurders gehad, maar toch voor Blokker gekozen", zegt pandeigenaar Marc Bleijenberg in Elst. Daarbij speelt mee dat hij lang aan Blokker verhuurde. "Ze hebben hier jaren gezeten. Ik heb altijd nog een Blokker-hart. Gelukkig is het weer een Blokker-telg die het heeft overgenomen."

Elst ligt gunstig voor een Blokker, denkt Bleijenberg. "Er werd constant gevraagd: gaat-ie weer open? We liggen tussen Nijmegen en Arnhem, maar hier is het gratis parkeren."

Daar is econoom Van Heerde het mee eens: "In dorpskernen of kleinere gemeentes kan Blokker nog wel een functie hebben. In hartje Amsterdam is het misschien handig voor de naaste bewoners, maar voor toeristen of mensen die met de auto zijn, is het daar niet aantrekkelijk."

Maar ook in Elst, Pijnacker of Breskens moet Blokker hard werken om het te redden, denkt hij. "De marges in de retail zijn flinterdun. Dan moet je heel goed op de kosten letten. Die moeten echt passen bij je opbrengsten."

Oud-minister van Buitenlandse Zaken Bot heeft een rijontzegging van zes maanden opgelegd gekregen voor het veroorzaken van een verkeersongeluk. Ook kreeg hij een voorwaardelijke taakstraf van 120 uur.

De 87-jarige reed in 2022 tegen een 14-jarig meisje aan toen hij met de auto over de stoep reed. Ze brak haar neus en been. Het ongeluk gebeurde aan de Badhuisweg in Den Haag. Bot maakte met zijn auto bij het wegrijden uit een parkeervak een stuurbeweging naar rechts, waarna de auto de stoep op reed. Volgens Bot deed hij dit omdat hij schrok van een andere auto. Zijn voet zou hebben vastgezeten achter het gaspedaal, waardoor hij niet op tijd kon remmen.

De rechter acht dit niet bewezen. Zo zijn er camerabeelden van het ongeval en daarop was geen andere auto te zien. Ook is volgens de rechtbank niet bewezen dat hij het gas niet kon loslaten. Daar is in het onderzoek achteraf geen bewijs voor gevonden.

De rechtbank vindt dat Bot niet alles heeft gedaan om het ongeluk te voorkomen, meldt Omroep West. Zo had hij volgens de rechter kunnen uitwijken, of had hij kunnen toeteren om het slachtoffer te waarschuwen.

Straf valt zwaarder uit

Het Openbaar Ministerie eiste twee weken geleden een voorwaardelijke taakstraf van 120 uur en een voorwaardelijke rijontzegging van zes maanden. Daarnaast wilde het OM dat Bot 3000 euro zou overmaken aan Slachtofferhulp.

De rechtbank legde dus een onvoorwaardelijke rijontzegging op. Volgens de rechter is hierbij gekeken naar de ernst van het strafbare feit en de mate van verwijtbaarheid. De boete is niet opgelegd.

Bekend diplomaat

De oud-politicus was onder meer topambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse ambassadeur in Turkije. Ook was hij tien jaar lang de Nederlandse ambassadeur bij de Europese Unie.

In 2003 keerde Bot terug naar Den Haag, waar hij Jaap de Hoop Scheffer opvolgde als minister van Buitenlandse Zaken. Na de val van kabinet-Balkenende II (2003-2006) trad Bot toe tot het overgangskabinet. Tot 2007 bleef hij minister van Buitenlandse Zaken.

President Zelensky stuurt namens Oekraïne toch een delegatie naar Istanbul voor directe gesprekken met Russische diplomaten. De ontmoeting, de eerste in drie jaar tijd, stond op losse schroeven nadat duidelijk was geworden dat Poetin niet zou komen.

Zelensky had Poetin opgeroepen om aanwezig te zijn. Het besluit van de Russische leider laat volgens de Oekraïense president zien dat Het Kremlin niet serieus wil onderhandelen. Zelensky zegt dat hij uit respect voor gastheer president Erdogan en de Amerikaanse president Trump toch een delegatie heeft gestuurd.

Het nieuws werd bekendgemaakt in Ankara, waar Zelensky en Erdogan elkaar drie uur hebben gesproken. De Oekraïense delegatie wordt geleid door de Oekraïense minister van Defensie Oemjerov. De groep heeft een mandaat om te praten over een staak-het-vuren. De president is zelf niet aanwezig.

Vandaag of morgen

Het is nog onduidelijk of de Russen en Oekraïners vandaag of morgen om de tafel gaan. Wel is duidelijk dat er ook Turkse en Amerikaanse diplomaten aanwezig zullen zijn in Istanbul. De gesprekken vinden plaats in het Dolmabahçepaleis.

De Russische onderhandelingsdelegatie is al aanwezig in Istanbul. Het hoofd van de Russische delegatie, Poetins adviseur Medinski, beweert dat Moskou bereid is om te praten over "concessies". Experts gaan ervan uit dat Poetin voet bij stuk zal houden en Oekraïne niet tegemoet zal komen.

Er zal worden gepraat over een onvoorwaardelijke wapenstilstand van dertig dagen. Washington, Brussel en Kyiv eisen dat Moskou daarmee akkoord gaat. Het Kremlin heeft echter aangegeven dat het eerst over de voorwaarden wil praten.

Ontmoeting Trump en Poetin

De VS heeft lage verwachtingen van de onderhandelingen, omdat Rusland niet de benodigde politieke zwaargewichten heeft gestuurd, beargumenteerde minister van Buitenlandse Zaken Rubio aan het begin van de avond.

Hij herhaalde de woorden van Trump dat er alleen een doorbraak komt als de Amerikaanse en de Russische president met elkaar om de tafel gaan. Afhankelijk van wat er morgen is bereikt, wordt volgens Rubio de knoop doorgehakt over een mogelijke ontmoeting tussen Poetin en Trump.

'Plaatsvervangende rekwisieten'

Zelensky kwam eerder vandaag aan in Ankara. Over de Russische delegatie in Istanbul zei hij: "Van wat we hebben gezien, lijken ze op plaatsvervangende rekwisieten." De kans dat Zelensky zelf naar Istanbul zou gaan, was minimaal omdat hij eerder deze week had gezegd alleen te komen als Poetin ook zou komen.

De aankomst van Zelensky:

In een reactie op Zelensky's opmerking over de Russische delegatie noemde een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken Zelensky "een clown en een loser die praat over gerespecteerde mensen".

'Ik had het al gezegd'

De Amerikaanse president Trump had al aangekondigd niet te komen. Vandaag zei hij dat hij niet verrast was dat Poetin niet kwam opdagen. "Ik had al gezegd dat hij niet gaat als ik niet ga. En dat bleek te kloppen. Maar we hebben daar mensen", zei Trump in Qatar.

Trump had ook gezegd weinig beweging te verwachten in de vredesbesprekingen. "Er gebeurt niets totdat Poetin en ik samenkomen", zei hij tegen verslaggevers aan boord van Air Force One, vlak voor de landing in Dubai, de derde stop van zijn reis door het Midden-Oosten.

'Vertrouwen is belangrijke stap'

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Fidan zei tegen verslaggevers dat zowel Rusland als Oekraïne "compromissen" moet sluiten om vrede te bereiken.

"Als de standpunten van de partijen geharmoniseerd zijn en er vertrouwen is, is er een zeer belangrijke stap richting vrede gezet. We hebben genoeg redenen om hoopvol te zijn", zei hij.

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wordt hard geraakt door de Amerikaanse sancties die in februari werden opgelegd. Dat schrijft persbureau AP op basis van gesprekken met huidige en voormalige ICC-medewerkers, advocaten en mensenrechtenactivisten.

Zo liggen de werkzaamheden van het Strafhof zo goed als stil: het ICC kan nauwelijks nog basistaken uitvoeren, "laat staan zoeken naar gerechtigheid voor slachtoffers van oorlogsmisdaden of genocide", schrijft AP.

De Amerikaanse president Trump stelde begin februari sancties in tegen het ICC, nadat het Strafhof arrestatiebevelen had uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en zijn voormalig minister van Defensie Gallant vanwege de oorlog in Gaza.

Zij worden verdacht van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Die zouden zijn gepleegd door de Israëlische strijdkrachten in de Gazastrook. In november vorig jaar vaardigde het Strafhof de arrestatiebevelen uit, tot woede van de Israëlische regering en de VS.

Geen e-mail, banktegoeden bevroren

De sancties van de VS bestaan onder meer uit financiële straffen en visumrestricties voor mensen die het ICC helpen bij het onderzoek naar Amerikaanse burgers en bondgenoten van de VS.

In de praktijk heeft daardoor onder anderen hoofdaanklager Karim Khan geen toegang meer tot zijn e-mail van het Amerikaanse bedrijf Microsoft. Ook zijn de bankrekeningen van Khan bevroren. Verder krijgt Amerikaans ICC-personeel te horen dat ze het risico lopen om opgepakt te worden als ze naar hun thuisland afreizen. Enkele tientallen van de in totaal 900 medewerkers van het Hof hebben de Amerikaanse nationaliteit.

Onderzoek Sudan ligt stil

Verder hebben ngo's, die belangrijke samenwerkingspartners zijn voor het ICC bij bijvoorbeeld het verzamelen van bewijs, uit vrees voor represailles vanuit de VS hun banden met het ICC opgeschort. Daardoor liggen onderzoeken naar onder meer de wreedheden in Sudan stil en kunnen ICC-aanklagers hun werk niet doen. Intern zijn er volgens AP zelfs zorgen of het ICC Trumps presidentschap wel zal overleven.

Het ICC zelf wil niet reageren tegenover AP. Liz Evenson, directeur internationaal recht bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, is zeer bezorgd. Volgens haar blokkeren de sancties voor slachtoffers "de toegang tot gerechtigheid".

"Ik schrik hier wel van", zegt Geert-Jan Knoops, die als advocaat is verbonden aan het ICC, in een reactie aan de NOS. "Ik had niet verwacht dat het zo'n vlucht zou nemen."

Hij verwijst naar de sancties die Trump in zijn eerste termijn had ingesteld tegen de toenmalige aanklager van het Hof, Fatou Bensouda. In tegenstelling tot toen zijn de gevolgen voor het ICC-personeel nu wel ingrijpend.

Knoops roept Nederland op tot actie

Volgens Knoops is het "gerechtvaardigd om zorgen te hebben over de toekomst van het Strafhof" op basis van de informatie van AP. Hij roept de Nederlandse regering op in actie te komen om het ICC te beschermen. Een concreet voorbeeld is het bieden van bescherming aan banken tegen de impact van Amerikaanse sancties.

"Nederland kan op grond van Europese wetgeving garanties geven aan banken dat ze worden gevrijwaard van claims", legt Knoops uit. Als de VS bijvoorbeeld ABN Amro of ING onder onder druk zou zetten om geen zaken meer te doen met het ICC, zou zo'n garantie deze banken beschermen tegen Amerikaanse claims. "Dat zou een belangrijke stap zijn om de financiering van het ICC te waarborgen."