In reactie op de internationale handelsoorlog daalden vandaag opnieuw wereldwijd de beurzen. Die in Azië verloren zo'n 10 procent en ook de Europese en Amerikaanse beurzen doen het slecht. Vijf vragen over de beursdaling en de gevolgen.
1. Wat is er aan de hand?Sinds de Amerikaanse president Trump afgelopen donderdag een enorme lading importheffingen aankondigde voor bijna de hele wereld, dalen de beurskoersen flink. Dit is een weerspiegeling van de onzekerheid bij beleggers over de economie.
Dat de koersen vandaag zo hard dalen, komt doordat het nu echt tot beleggers doordringt dat Trump niet van plan is de importheffingen terug te draaien. Ook vannacht nog zei Trump dat dit "de enige manier" is om het handelstekort van Amerika op te lossen.
2. Hoe bijzonder is deze daling?Zo'n scherpe daling als vandaag komt niet vaak voor. En het is ook al de derde beursdag op rij dat de koersen dalen. "De laatste keer dat het zo hard ging, was tijdens covid", vertelt Bert Colijn, econoom bij ING. "Het laat zien dat bij beleggers alle alarmbellen afgaan."
De daling roept ook de financiële crisis van 2008 in herinnering. Toen zorgde het faillissement van Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers voor een enorme schok op de financiële markten.
Wat deze beursdaling nieuw maakt, vertelt Martijn Rozemuller, CEO bij beleggingsinstelling Van Eck, is dat de aanleiding niet een pandemie of bankencrisis is. "Maar het komt door een overheidsbesluit.
En dat is bijzonder, omdat zo'n besluit in theorie met één pennenstreek van Trump is terug te draaien."
In de loop der jaren is de beurs steeds meer een graadmeter geworden voor het sentiment in de samenleving, zegt Martine Hafkamp, directeur van vermogensbeheerder Fintessa. "Het is steeds belangrijker geworden in ons dagelijks leven, want meer mensen beleggen." Vorig jaar had een kwart van de Nederlanders geld in aandelen zitten, onderzocht de AFM.
3. Wat betekent dit voor jou?Beleggers zien door de daling hun vermogen in korte tijd minder waard worden, maar meestal beleggen mensen niet voor aankopen op de korte termijn.
"Je beleggingshorizon is langer dan twee weken of een jaar", zegt Hafkamp. "Beleggen kun je beter doen met geld dat je over hebt. Het beste wat je kunt doen, is nu gewoon rustig blijven zitten. Angst is een slechte raadgever."
Maar de meeste mensen beleggen zonder dat ze er actief mee bezig zijn: dat doen hun pensioenfondsen namelijk voor hen. De 150 fondsen beleggen voor ruim 10 miljoen Nederlanders. "In principe is het zo dat pensioengeld net zo hard geraakt wordt als ander geld in beleggingen. Dus die pensioenpotten gaan wel wat omlaag."
Koepelorganisatie de Pensioenfederatie benadrukt dat fondsen zich richten op langetermijnbeleggingen en dat "heftige schommelingen niet direct bepalend zijn voor het pensioenresultaat".
Wel is het zo dat pensioenfondsen dit jaar overstappen op het nieuwe pensioenstelsel. Hiervoor is het kapitaal dat ze op dat moment hebben belangrijk voor de verdeling van de collectieve pensioenpot. De beursdaling komt dus op een slecht moment.
Als de handelsoorlog de komende maanden blijft woeden, dan gaat iedereen er last van hebben, zegt Rozemuller. "Dingen zullen simpelweg duurder worden. En mensen worden ook wat voorzichtiger op het moment dat beurzen zakken en waarde verdampt. Dan wordt er minder uitgegeven."
4. Wat betekent het voor beursgenoteerde bedrijven?Deze bedrijven worden vandaag minder waard. "De kans is groot dat bedrijven even wachten met investeringen doen, omdat ze niet weten hoe dit op de lange termijn gaat uitpakken", vertelt Colijn. "Als dat te lang aanhoudt, kan het negatieve gevolgen hebben voor de economische groei."
Ook kan het zo zijn dat sommige bedrijven wat zullen moeten inleveren op de winst, aldus Hafkamp.
Opmerkelijk is dat de koersen van álle bedrijven rood zijn, zegt ook Rozemuller. Normaal gesproken worden vooral risicovolle aandelen verkocht, maar de afgelopen beursdagen is de onzekerheid over de hele breedte zichtbaar. "Dat is op zich logisch, want gewone bedrijven merken net zo veel van een heffing als een bedrijf in de speculatieve sector."
5. Hoelang blijven de beurzen dalen?Er is momenteel vooral veel onzekerheid, benadrukken deskundigen. Over Trumps wispelturige beleid en over de reacties van andere landen op de importheffingen. Zo kwamen Europese handelsministers vandaag bij elkaar voor een strategiebespreking. "Als de EU terugslaat, ontstaat er weer nieuwe onzekerheid", zegt Rozemuller.
Als Trump opeens toch een deal wil sluiten, dan kan de beurs zich zomaar snel herstellen, denkt Rozemuller. "Maar als de heffingen blijven, dan kan het nog heel lang duren. Ik vermoed dat de beurs zich op een wat lager niveau zal stabiliseren en dan gaan we uiteindelijk ook weer door. Business as usual."
De vier mannen die verdacht werden van de ontvoering van een man in het Noord-Hollandse Spanbroek zijn vandaag door de rechtbank vrijgesproken. De man werd in mei 2023 door twee mannen hardhandig in een auto geduwd. Volgens getuigen zou hij daarbij luid hebben geschreeuwd.
Hij werd op 29 mei teruggevonden in Beverwijk en stelde te zijn ontvoerd. Hij verbleef tussen 22 en 26 mei in een recreatiewoning in Opmeer, liep daar weg en verbleef vervolgens een dag in een huis in Hoorn. Hij werd naar eigen zeggen vastgehouden, mishandeld en bedreigd met een vuurwapen.
Zorgen over gezondheidBij de politie waren er ernstige zorgen over de gezondheid van de man. Daarom werd onder meer een foto van de man vrijgegeven. Twee mannen werden aangehouden voordat de man werd teruggevonden, later werden de twee andere verdachten aangehouden.
De verdachten stelden dat de man in de dagen dat hij in de recreatiewoning verbleef onder invloed was van cocaïne en marihuana. Volgens hen was hij daar vrijwillig, maar verliet hij het huisje op 26 mei in verwarde toestand. Zijn verblijf in Hoorn daarna was volgens hen ook vrijwillig.
Volgens de rechter is er te weinig bewijs dat de man tegen zijn zin werd vastgehouden. De rechtbank noemt de verklaringen die de man aflegde "niet concreet en consistent, en soms ook onbegrijpelijk en onsamenhangend".
Zo zei de man tegen de politie ook dat hij weg mocht uit het chalet, maar niet weg kon, omdat hij misschien wel te veel cocaïne op had. Ook werd in de recreatiewoning geen bewijs gevonden voor zijn bewering dat hij daar werd opgesloten in een soort cel.
Het zijn onzekere dagen voor organisatoren van paasvuren. Niet corona of stikstof, maar de aanhoudende droogte zet dit jaar mogelijk een streep door de vuren die vooral in het noorden en oosten van het land traditie zijn.
Uit een belronde van de NOS blijkt dat meerdere organisatoren in onzekerheid zitten. In Nederland zijn jaarlijks honderden paasvuren, die op eerste of tweede paasdag worden aangestoken. Pasen valt dit jaar op zondag 20 en maandag 21 april.
Geen vuur maar de milieustraatEen van die paasvuren, in buurtschap Barger-Oosterveen in Drenthe, gaat hoogstwaarschijnlijk niet door. Dat maakte organisator Henk Wanders gisteren bekend bij Hart van Nederland. De kosten spelen hierbij een grote rol. Als het paasvuur niet doorgaat, blijft de organisatie achter met een lading snoeihout en takken, die eigenlijk aangestoken zou worden.
Voor de organisatie rest dan een bezoek aan de milieustraat. "En dat loopt in de papieren", zegt Wanders. Hij houdt desondanks de deur nog op een kier. "Als het begint te regenen, kunnen we snel opbouwen. Bij een aantal bekenden liggen genoeg takken om een bult te maken."
Ook in Heino, in Overijssel, worden eventuele regenbuien verwelkomd. "Er is een klein beetje regen voorspeld", zegt Roy Vrolijken. Elders in Overijssel, in Espelo, klinkt hetzelfde verhaal. "We wachten dus nog af voor we iets annuleren", zegt Marc Oostenenk. "Bij ons staat nog regen voorspeld, dus dat wachten we af voor we iets annuleren."
In Wedde, in Groningen zien ze het somber in. Vandaag krijgen ze uitsluitsel van de gemeente. "Deze week blijft het droog en volgende week is er wel wat regen, maar dat zie ik als een druppel op de gloeiende plaat", zegt een van de organisatoren.
Verhoogd risico op natuurbrandenIn de gemeente De Fryske Marren staat al vast dat de paasdagen dit jaar zonder vreugdevuren zijn. Vorige week maakte de gemeente, waar onder meer Joure en Lemmer onder vallen, bekend paasvuren voorlopig niet toe te staan. "Een paasvuur is een mooie traditie, alleen moet het wel verantwoord zijn. Helaas is het risico op natuurbrand te groot", stelt de gemeente.
De afgelopen dagen en weken was het al vaak raak. Zo moest de brandweer gisteren op meerdere plekken uitrukken, zoals bij Hilversum en in Zaandam. Vorige week ging ongeveer 130 hectare natuur bij Ede in vlammen op. De grote natuurbrand was veroorzaakt door een oefening van defensie. In bijna heel Nederland geldt nu een verhoogd risico op natuurbranden.
StookverbodDaardoor lijkt de kans op het doorgaan van een paasvuur voor sommigen al bijna verkeken. Zo geldt in de Friese gemeente Ooststellingwerf al een paar dagen een stookverbod. Voor de organisatoren van het paasvuur in Elsloo kwam het bericht niet geheel onverwachts. "We voelden de bui al een beetje hangen", zegt Tom Ligthart.
Ook in 2019 was de droogte de spelbreker voor paasvuren. Toen gingen vreugdevuren massaal niet door.
Vanavond komen Ligthart en de andere organisatoren bij elkaar om na te denken over wat ze doen als het paasvuur niet door mag gaan. Zo is er niet alleen een paasvuur, maar ook een feest in een tent. De afgelopen jaren werd het evenement volgens Ligthart "hartstikke goed" bezocht. Hij spreekt van een paar duizend bezoekers.
Vooralsnog koestert Ligthart nog enige hoop. "Zaterdag gaan we takken ophalen in de hoop dat het nog doorgaat."
Vijf hulp- en mensenrechtenorganisaties roepen het kabinet op om veel duidelijker stelling te nemen tegen het escalerende geweld in Gaza. Diplomatieke druk is volgens hen niet genoeg om Israël tot een andere koers te bewegen.
De hulporganisaties zaten vanochtend met premier Schoof en minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken om tafel. Tot teleurstelling van de hulporganisaties Oxfam Novib, Amnesty International, Pax, Save the Children en Artsen zonder Grenzen is het kabinet niet van plan om veel meer te doen dan Israël aanspreken op naleving van het humanitair oorlogsrecht.
'Geen rode lijn'"Voor het kabinet is er geen rode lijn. Zij houden vast aan de overtuiging dat je met diplomatieke middelen meer kunt bereiken. Dat heeft ons diep geschokt", zegt Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib.
Servaes wijst erop dat er voor Schoof eerder wel een rode lijn was, namelijk het internationaal oorlogsrecht. Een woordvoerder van Schoof zegt in reactie op het gesprek van vandaag dat er voor het kabinet "niet één omslagpunt" is en dat Nederland "voortdurend" een nieuwe afweging maakt.
Het kabinet kondigde vandaag wel aan om de uitvoer van militaire goederen naar Israël beter te gaan controleren. Het gaat hierbij om dual-use-goederen, dat zijn producten die zowel voor vreedzame doeleinden als voor oorlogsvoering kunnen worden gebruikt.
Blokkade van GazaHet Israëlische leger is de afgelopen weken de Gazastrook opnieuw binnengetrokken en voert de bombardementen op het gebied op. Ook komen er door een blokkade van Israël geen voedsel, water, brandstof en medicijnen het gebied binnen. Het Israëlische leger heeft daarnaast vijftien hulpverleners doodgeschoten.
Volgens de hulporganisaties is werken in Gaza door deze escalatie onmogelijk geworden. Zo worden de aanvallen op ziekenhuizen steeds erger. "Denk hierbij aan luchtaanvallen, tankbeschietingen en het systematisch onklaar maken van medische apparatuur, met één kogel per apparaat", zegt Karel Hendriks, directeur van Artsen zonder Grenzen.
De hulporganisaties willen dat het kabinet hier harder stelling tegen neemt. "Je kan niet ons werk faciliteren en vervolgens niks zeggen als ons werk onmogelijk wordt gemaakt en onze rechten worden geschonden", vindt directeur Pim Kraan van Save the Children, van wie het werk in de Gazastrook vrijwel volledig tot stilstand is gekomen.
'Niet doof voor kritiek'Schoof laat na het gesprek op X weten dat het kabinet "niet doof is voor de kritiek die er klinkt" en hij zegt voortdurend te kijken welke stappen kunnen worden gezet. "Het kabinet blijft Israël consequent aanspreken op naleving van het humanitair oorlogsrecht, in het bijzonder op zijn verantwoordelijkheid om veilige, ongehinderde humanitaire toegang te garanderen", zegt Schoof.
De ontmoeting tussen de hulporganisaties en leden van het kabinet werd opgezet naar aanleiding van de Niet in mijn naam-campagne van Oxfam Novib. Het duurde vier maanden tot die ook echt plaatsvond. "Dat is een ultiem symbool voor het gebrek aan urgentie en gevoel voor wat er in onze samenleving speelt", vindt Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Algemene Zaken stond de afspraak al twee keer eerder op de agenda. Maar beide afspraken konden niet doorgaan: eerst vanwege persoonlijke omstandigheden van de premier, daarna vanwege een ingelaste EU-top.
Terwijl een reeks aan landen het gebruik, bezitten, kweken en verhandelen van cannabis allang gelegaliseerd heeft, wordt er in Nederland (ooit gidsland in het gedogen van cannabis) nog altijd geëxperimenteerd met de legale teelt en verkoop. Vandaag is de 'wietproef' een volgende, cruciale fase ingegaan. In tien gemeenten mogen coffeeshops alleen nog legaal geteelde wiet verkopen. Waarom duurt het hier zo lang en wanneer kan heel Nederland over op legale wiet?
Nicole Maalsté is onderzoeker en cannabisexpert. Ze is medeauteur van het boek Polderwiet, met portretten van telers en andere ondernemers in de wietwereld en ze volgt deze wereld al meer dan dertig jaar. In podcast De Dag vertelt ze over de aanloop naar dit moment en de hobbels die er nog genomen moeten worden voordat cannabis in héél Nederland gelegaliseerd is.
Momenteel is vooral de productie van hasj een probleem. In Marokko kunnen ze dat beter en vooral goedkoper. Er wordt daarom ook gewerkt aan een legale samenwerking met hasj-producenten in Marokko, vertelt Maalsté.
Reageren? Mail dedag@nos.nl
Presentatie en montage: Elisabeth Steinz
Redactie: Ulrike Nagel en Judith van de Hulsbeek
Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!
Onze podcasts:
De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.
Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.
Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.
Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.
De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.
Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.
In het Vlaamse dorp Olen in de provincie Antwerpen konden inwoners bij een loterij onder meer de auto van een overleden dorpsgenoot winnen. Jef Theys (67) wilde geen dienst in een aula, maar een herinneringsfeest met vrienden, bekenden, familie en dorpsgenoten. Theys kreeg terminale slokdarmkanker en plande zijn eigen 'uitvaartfeest' uitvoerig.
En hij kreeg wat hij wilde, vertelt zijn zus Greet bij de VRT. "Het was een groot feest. Er zijn alleen maar mooie herinneringen opgehaald en er is geen traan gelaten. We hebben gelachen en gepraat over zijn leven."
Zo'n 180 mensen kwamen uiteindelijk naar het herinneringsfeest toe, waar heel wat te beleven was. "Er stonden verschillende standjes over alles wat Jef in zijn leven gedaan had. Zo was er een standje over dans, over de basisschool waar hij heeft lesgegeven, over bier brouwen en over zijn muzikale passie: accordeon spelen."
TombolaIedereen kreeg bij binnenkomst een lootje voor de tombola. Daarbij waren verschillende bezittingen van de Vlaming te winnen, zoals zijn schilderijen, een broodmachine, wasmachine en zijn auto. Het is niet bekend wie uiteindelijk met de hoofdprijs naar huis ging.
Volgens zijn zus Greet was het feest een daverend succes. "Jef had zijn feest heel goed uitgekiend. En iedereen kreeg ook nog een toepasselijke goodiebag mee naar huis."
In de West-Duitse stad Duisburg zijn vijftien middelbare scholen dicht na het ontvangen van meerdere dreigbrieven. Volgens de Duitse politie worden daarin "bedreigende extreemrechtse verklaringen" geuit.
De brieven werden bezorgd bij het schoolbestuur van een zogeheten Gesamtschule in Duisburg, een school waar op meerdere niveaus wordt onderwezen. In die brieven werden ook andere scholengemeenschappen genoemd die vandaag gevaar zouden lopen. Volgens de Duitse krant Bild wordt erin gesproken over een 'zuivering'. Wat daarmee bedoeld wordt is niet duidelijk.
Vanwege de sluiting zitten zo'n 18.000 leerlingen thuis. "Om elk mogelijk risico te minimaliseren", zegt de politie. "Wij blijven ervan uitgaan dat de e-mails niet ernstig zijn en dat er geen daadwerkelijk gevaar is. Desalniettemin zullen de getroffen scholen worden bezocht als onderdeel van onze patrouilles."
De meeste leerlingen krijgen vandaag digitaal les. Morgen zijn de scholen weer open.
De brand in natuurgebied De Meinweg bij het Limburgse Vlodrop is onder controle. Dat meldt de brandweer, die met meerdere blus- en waterwagens is uitgerukt. "De brand wordt binnen een gebied van 200 bij 200 meter gehouden. Bluswerkzaamheden zullen nog even duren", aldus een woordvoerder.
De brandweer werd rond 10.30 uur gealarmeerd over de brand. "Vanwege het zeer hoge risico op uitbreiding zijn er direct vier bluswagens en twee waterwagens ingezet", zei een woordvoerder tegen de regionale omroep L1.
De brandweerlieden zagen dat het vuur zich door de droogte en de harde wind snel verspreidde. "Het blussen wordt bemoeilijkt door het gebrek aan water ter plaatse. Inmiddels is de inzet verdubbeld", zei de woordvoerder eerder. Zo zijn er ook eenheden van de Duitse brandweer aanwezig om het vuur te bestrijden.
Over de oorzaak is nog niets bekend. Volgens L1 zijn de rookwolken in de wijde omgeving te zien.
Na het overlijden van een tweede kind aan de gevolgen van mazelen in de Verenigde Staten, heeft minister van Volksgezondheid Kennedy gezegd dat het bmr-vaccin de effectiefste manier is om de verspreiding van de ziekte te voorkomen. Kennedy was jarenlang een van de luidste tegenstanders van vaccins, die hij ondanks overweldigend bewijs van hun werkzaamheid als onveilig en schadelijk bestempelde.
Gisteren werd bekend dat een kind van 8 uit Texas was overleden aan de gevolgen van mazelen. Het meisje was niet ingeënt en had geen onderliggende ziekten. Eind februari was ook een kind overleden, volgens Kennedy een meisje van 6. Dat was het eerste sterfgeval van een mazelenpatiënt in de VS in tien jaar. In New Mexico stierf begin maart een volwassene die positief was getest op mazelen.
Texas is het zwaarst getroffen door de mazelenuitbraak, die ruim twee maanden geleden begon. Daar zijn volgens Kennedy 499 gevallen vastgesteld, merendeels kinderen. 56 mensen zijn opgenomen in het ziekenhuis.
Met name een plattelandsregio in het westen van de staat is hard geraakt. Het virus gaat daar rond binnen de mennonietengemeenschap, waar de vaccinatiegraad een stuk lager ligt. 1 procent van de bevolking van Seminole-county heeft de ziekte onder de leden.
Kennedy bezocht gisteren de nabestaanden van de twee meisjes en woonde de uitvaart van het meisje van 8 bij. "Het was een hartverscheurende dag, maar ik voelde ook veel warmte en liefde in de hele mennonietengemeenschap", schrijft hij op sociale media bij foto's van de families.
Volgens de laatste cijfers van het stelsel van Amerikaanse gezondheidsdiensten (CDC) zijn er dit jaar 607 officiële gevallen van mazelen vastgesteld. Dat zijn er nu al twee keer zo veel als in heel 2024. Toen waren er 285 gevallen. Volgens het CDC was 97 procent van de mensen met mazelen niet gevaccineerd of is niet duidelijk of ze prikken hadden gehad.
Kennedy promootte begin vorige maand nog het gebruik van vitamine A tegen mazelen en schreef dat "goede voeding" het beste helpt om ziekten te voorkomen. Hij wees weliswaar op de enorme vermindering van het aantal mazelengevallen sinds de introductie van het bmr-vaccin, maar bleef weg bij het ronduit aanbevelen van de prik. Pas gisteren zei hij onomwonden dat het vaccin helpt tegen de uitbraak.
