NOS Nieuws - Algemeen

De voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen betreurt de Amerikaanse importheffingen op staal en aluminium. In een verklaring spreekt ze van "ongerechtvaardigde tarieven voor de EU" die niet onbeantwoord zullen blijven. Von der Leyen kondigt "stevige en evenredige tegenmaatregelen" aan.

De Amerikaanse president Trump maakte gisteren bekend dat hij op staal en aluminium een importheffing invoert van 25 procent. Hij schrapt bovendien "alle uitzonderingen en vrijstellingen".

In de afgelopen jaren kregen handelspartners zoals Canada, Mexico, de EU en het Verenigd Koninkrijk zogeheten rechtenvrije quota; dat betekende dat een deel van de import heffingsvrij was. De importheffing van 25 procent wordt op 12 maart van kracht.

De verhoogde importheffingen voor staal en aluminimum zijn volgens Von der Leyen "slecht voor het bedrijfsleven, en nog slechter voor de consument". De EU zal proberen de economische belangen te beschermen, zegt zij.

De Nederlandse minister voor Buitenlandse Handel Klever zegt dat de VS en Nederland "niet gebaat zijn bij nieuwe handelsbelemmeringen".

Belangrijk afzetland

De lobbyorganisatie van Europese staalfabrikanten, Eurofer, noemt de heffingen een "radicale escalatie" van de handelsoorlog die Trump al in 2018 begon. "Deze zal de toch al penibele situatie van de Europese staalindustrie verder verslechteren."

Europa telt meer dan 500 staalproducenten, met ruim 300.000 medewerkers. De VS is de op een na belangrijkste afzetmarkt voor Europees staal. Eurofer verwacht dat een flink deel van de export naar de VS zal wegvallen en het niet zal lukken om alternatieve markten te vinden. Want ook staalfabrikanten in China en India zullen hun staal kwijt moeten, als de VS als afzetmarkt te duur wordt.

Eurofer pleit ervoor om de Europese industrie te beschermen en snel extra maatregelen in te voeren om het dumpen van goedkoop staal uit Azië tegen te gaan. Hogere heffingen dus en quota op staal uit Azië.

Tata Steel

De staalfabrikant Tata Steel in IJmuiden zei eerder al bezorgd te zijn over de Amerikaanse maatregelen. De Verenigde Staten zijn - na Europa - het belangrijkste afzetland voor Tata. Van alle staal die de fabriek verkoopt, gaat 12 procent naar de VS.

Trump overweegt bij de nieuwe maatregelen wel een uitzondering te maken voor Australië. Met dat land heeft de VS volgens de Amerikaanse president namelijk een handelsoverschot. "Het is een van de weinige landen waar dat voor geldt."

Ondanks alle economische onzekerheid blijft Rabobank record op record op stapelen. Afgelopen jaar viel de winst opnieuw hoger uit. De nettowinst van ruim 5 miljard euro lag 18 procent hoger dan de recordwinst van een jaar eerder.

De hogere winst komt onder meer doordat consumenten en bedrijven meer leningen afsloten bij Rabobank. Ondanks de krapte op de woningmarkt, groeide het aantal nieuw afgesloten hypotheken met meer dan 67.000. Verder hoefde Rabobank minder geld apart te zetten voor mogelijke wanbetalers.

De goede cijfers van Rabobank, en vorige week ook bij concurrent ING, staan in contrast met de grote economische en politieke onzekerheden in de wereld. Zo blijft Nederland gebukt gaan onder prijsstijgingen door de aanhoudend hoge inflatie.

Spaarrente

Hoewel consumenten door de hoge prijzen minder overhouden, steeg het bij Rabobank gestald spaargeld met 5 procent, naar in totaal 341 miljard euro. Ondanks kritiek dat grote banken elkaar weinig beconcurreren met spaarrentes, vindt directievoorzitter Stefaan Decraene dat de bank met nieuwe spaarproducten juist genoeg nieuwe spaarders trekt.

Banken profiteerden de afgelopen jaren van de hoge rente bij de Europese Centrale Bank (ECB). Maar die rente is in ongeveer een jaar tijd met 1,25 procent gedaald. Hoewel dat ook weer gevolgen heeft voor de spaarrentes, blijven consumenten gewoon doorsparen in plaats van uitgeven.

"Nederlanders zijn zeer voorzichtige mensen. En die houden wat extra geld aan in onzekere tijden", concludeert Decraene. "Ik denk dat dat verstandig is."

Importheffingen

Die onzekerheid groeit, helemaal nadat de vorige maand aangetreden Amerikaanse president Trump zijn verwachte handelsoorlog met Europa is gestart. Naast extra heffingen op staal, kondigde hij vannacht ook heffingen aan op auto's, chips en medische apparatuur uit de Europese Unie.

Wat de economische gevolgen hiervan zullen zijn, durft Rabobank nog niet te zeggen. "Dit is denk ik het begin", vermoedt Decraene. "We zullen zien wat er de komende dagen en weken nog meer gebeurt, ook voor onze klanten. Ik heb geen glazen bol. Nederland is een exportland. Wij moeten er voor onze klanten zijn en oplossingen voor hen verzinnen."

Wel denkt Decraene dat Europa er verstandiger aan doet naar zichzelf te kijken dan een handelsoorlog te ontketenen met de VS. "Er zijn hier heel wat uitdagingen. Versimpeling van de regelgeving is een punt. Het creëren van één kapitaalmarkt. Ik denk dat Europa vooral naar zichzelf moet kijken en niet naar wat Trump in Amerika doet."

Onzekerheid in de landbouw

Versimpeling van de regels is volgens Decraene de beste eerste stap. "Je hoort vaak: Amerika innoveert en Europa reguleert. Daar zit wel een waarheid in. Hoe kunnen we het economische klimaat simpeler maken? Dat is voor Europa de grote uitdaging."

Eenzelfde oproep heeft Rabobank aan het kabinet, met name voor agrariërs en stikstofbeleid. "Ik ben hier nu twee jaar. En in die tijd heb ik vooral een rits onzekerheid gezien in de landbouw. Dit zijn ondernemers die wel willen investeren, maar moeten weten in welke richting. Die duidelijkheid moet er nu komen."

In Groningen is de eerste paal geslagen voor de bouw van een nieuw zonnepark. Het park, met een oppervlakte van 165 hectare, wordt het allergrootste van Nederland.

Het zonnepark komt te liggen tussen Scheemda en Zuidbroek, vlakbij het knooppunt van de A7 en de N33. In totaal worden er bijna 330.000 zonnepanelen geplaatst met een vermogen van bijna 200 megawattpiek. Het zonnepark zal jaarlijks zo'n 70.000 huishoudens van groene energie voorzien. Er is meer dan 100 miljoen euro in het project geïnvesteerd.

Jelmer Pijlman, directeur van ontwikkelaar Novar, is blij dat de bouw nu is begonnen. "Na jaren van voorbereiding zijn we dan eindelijk op het moment dat we de eerste paal kunnen slaan", zegt hij tegen RTV Noord. Naast de panelen wordt er ook een grote batterij geplaatst, die overtollige energie op kan slaan als het stroomnet vol zit. "Dan kunnen we het op het juiste moment leveren, wanneer er ook vraag naar is."

Wensen van omliggende dorpen

Het zonnepark wordt gebouwd op het grondgebied van twee gemeenten: Oldambt en Midden-Groningen. Een deel van het zonnepark wordt gebruikt "ter bevordering van de natuur". Daar komen volgens Novar natuurvriendelijke watergangen en oevers. Ook komt er een fietsroute pal naast het Winschoterdiep, met stopplaatsen met picknickbankjes.

Die wensen komen vanuit de coöperatie van omliggende dorpen. "Toen het windpark (Windpark N33 bij knooppunt Zuidbroek, red.) werd ontwikkeld, was niet iedereen daar heel enthousiast over. En dan zeg ik het gematigd. Daarom hebben we, toen we het zonnepark gingen ontwikkelen, direct de samenwerking gezocht met de coöperatie", legt Pijlman uit. "Als we hier een groot, duurzaam energie-initiatief willen realiseren, moeten we dat samen doen met de mensen uit de omgeving."

En dus mocht de coöperatie meedenken in de plannen. Henriëtte Hartgers is een van de meedenkers. "Wat we in eerste instantie wilden, is een financieel voordeel. Dus elk jaar komt er een bedrag vrij, dat gaat naar de coöperatie van beide gemeenten. Dat geld is voor culturele en sportieve activiteiten, dorpsfeesten, ecologische plannen. Eigenlijk kunnen mensen gewoon zelf ideeën inbrengen."

Eind dit jaar in gebruik

Het zonnepark wordt in drie verschillende fasen in gebruik genomen. Het eerste deel eind dit jaar, het tweede en derde deel begin volgend jaar.

"Volgend jaar februari staan hier heel veel zonnepanelen", zegt Pijlman. "De zon gaat weer schijnen vanaf maart en april, het zou mooi zijn als we dan klaar zijn met het project. Dan kunnen we meteen volop gaan produceren."

Vanaf 2026 zal een deel van de zogenoemde eendagshaantjes niet meer worden gedood als ze net uit het ei zijn gekomen. Dat gebeurt al jaren, omdat de dieren geen eieren leggen en daarom voor pluimveehouders economisch niet interessant zijn. De bedoeling is dat in de toekomst jaarlijks 6 tot 7 miljoen eendagshaantjes minder worden geslacht, schrijft minister Wiersma van Landbouw aan de Tweede Kamer. Het gaat om de tafeleieren voor de Nederlandse en Duitse markt (er zijn daarnaast ook eieren voor de industrie, die bijvoorbeeld terechtkomen in koekjes of shampoo).

Wiersma heeft daarover afspraken gemaakt met de pluimveesector en de Dierenbescherming. Er is al jaren discussie over de praktijk waarbij haankuikens al één dag nadat ze ter wereld zijn gekomen worden gedood. Wiersma's voorganger Adema had de sector al aangezet om daar werk van te maken, en dreigde zelfs met een verbod op het doden van eendagshaantjes. In onder meer Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk bestaat al zo'n verbod, of het slachten van de haantjes is alleen onder bepaalde voorwaarden toegestaan.

Het is nu steeds beter mogelijk om al in het ei te bepalen welk geslacht het broedsel heeft, door wat vocht uit het ei te halen of met behulp van bijvoorbeeld een MRI-scan of AI. Op die manier worden hennen en haantjes gescheiden voordat de eieren uitkomen. De meeste broederijen hebben de techniek inmiddels in huis en kunnen duizenden eieren per uur scannen op geslacht.

"Zo is het niet meer nodig dat haantjes geboren worden en daarna direct weer gedood. Dit is beter voor het dierenwelzijn én zorgt voor een optimaler broedproces", zegt Wiersma.

Iets duurder

Als er een haankuiken in het ei zit moet dat ei vanaf volgend jaar na maximaal twaalf dagen uit het broedproces worden gehaald en vernietigd, zodat het kuiken niet meer geboren hoeft te worden.

Elk jaar worden in Nederland miljoenen haantjes gedood als ze net uit het ei zijn gekomen. Ze worden vergast of gaan door de shredder. Wereldwijd ligt het aantal naar schatting op ruim 3 miljard eendagshaantjes.

De tafeleieren die in de winkel komen krijgen het keurmerk ZED (Zonder Eendagshaantjes Doden) en ze worden wel iets duurder: volgens een berekening van Wageningen University and Research is de kostprijs voor pluimveehouders 1,15 cent per ei hoger.

Overigens kunnen pluimveehouders er ook nog voor kiezen om de haantjes wel uit te laten komen, om ze op te fokken voor het vlees.

De arbeidsinspectie moet hard kunnen optreden tegen werkgevers die arbeidsmigranten uitbuiten, schrijft minister Van Hijum in een brief aan de Tweede Kamer. Bedrijven moeten desnoods tijdelijk gesloten kunnen worden.

Van Hijum noemt een trits voorbeelden van "ernstige arbeidsmisstanden", die vaak in combinatie voorkomen. Zo zijn er werkgevers die arbeidsmigranten onderbetalen, lang laten doorwerken, op de werkplek laten overnachten en bankpassen en paspoorten innemen. Soms is er ook sprake van fysiek of psychisch geweld.

In de Arbowet staat al de mogelijkheid om het werk bij 'ernstig gevaar' direct stil te laten leggen, zegt Van Hijum in zijn brief, Hij wil dat dit begrip ruimer wordt geïnterpreteerd. Nu slaat dat alleen op 'levensgevaar' of 'onmiddellijk dreigend gevaar'. Maar wat hem betreft moet ook het ook gaan over het gevaar op lichamelijke en geestelijke gezondheidsschade op termijn.

Misstanden

Hij zal voor de inspectie een lijst opstellen met misstanden die ertoe kunnen leiden dat bepaalde werkzaamheden moeten worden stilgelegd, of dat een werkplek moet worden gesloten. In het uiterste geval kan een heel bedrijf worden gesloten tot de situatie is verbeterd

"We hebben eerder al boetes verhoogd en bijvoorbeeld de capaciteit van de arbeidsinspectie vergroot, maar bij ernstige misstanden kunnen we nu ook bedrijven tijdelijk sluiten", zegt Van Hijum in De Telegraaf. Volgens hem is er sprake van een "verdienmodel, waarbij winst wordt gemaakt door arbeidsmigranten naar Nederland te halen en die onder erbarmelijke omstandigheden te laten werken en wonen. Wij willen dat kapotmaken."

De Tweede Kamer, die meermaals heeft gevraagd om misstanden aan te pakken, zal later over het voorstel van Van Hijum debatteren. Vanaf begin deze maand krijgen bedrijven al hogere boetes als zij arbeidsmigranten aan het werk zetten zonder te beschikken over de juiste vergunningen.

Een groep investeerders onder leiding van Elon Musk heeft bijna 100 miljard dollar geboden om de non-profitorganisatie achter OpenAI over te nemen. OpenAI is het bedrijf achter tekstgenerator ChatGPT.

Het bod van 97,4 miljard dollar is volgens de advocaat van Musk, Marc Toberoff, ingediend bij de raad van bestuur van OpenAI. Topman Sam Altman reageerde op sociale media kort maar krachtig: "Nee, bedankt." Daarbij deed Altman meteen een 'tegenbod': hij wilde Twitter wel overkopen voor 9,74 miljard dollar. Musk kocht Twitter - tegenwoordig X - drie jaar geleden voor 44 miljard dollar.

OpenAI-oprichters tegenover elkaar

Musk en Altman richtten OpenAI samen op in 2015 als non-profitorganisatie, maar Musk verliet OpenAI in 2018. Tegenwoordig staan de mannen tegenover elkaar in een rechtszaak over de koers van de organisatie.

Altman wil OpenAI omvormen tot een winstgevende onderneming die kunstmatige intelligentie verder ontwikkelt. Daarvoor is veel geld nodig; geld dat investeerders willen terugverdienen. Musk stelt dat met die hervorming contractueel vastgelegde afspraken uit de beginperiode van OpenAI worden geschonden. Hij wil dat OpenAI een non-profit onderzoekslab blijft.

Hervorming OpenAI

Na Musks vertrek ging OpenAI een samenwerking aan met Microsoft, dat miljarden dollars in het AI-bedrijf stopte. Microsoft is nog steeds de grootste investeerder in het bedrijf, maar ook andere partijen hebben miljarden in de organisatie gestoken.

De investeringen lopen via een tak van OpenAI die wél een winstoogmerk heeft. Altman wil die tak het belangrijkste onderdeel van OpenAI maken. Nu is non-profit nog het belangrijkste onderdeel van OpenAI - dat ook het beleid bepaalt.

Om de hervorming te laten doorgaan, moet OpenAI-directeur Altman het met het bestuur van de non-profittak eens worden over een splitsing. Volgens The Wall Street Journal zet Musk met zijn bod van bijna 100 miljard een ondergrens: dit is de prijs die OpenAI minimaal zou moeten betalen om zich los te werken van non-profit.

Volgens nieuwssite Axios is het bod een manier van Musk om Altmans plannen dwars te zitten. Het zou betekenen dat Altman het bod van bijna 100 miljard dollar moet evenaren om onafhankelijk en met winstoogmerk verder te gaan.

Het alternatief is dat Musk de non-profittak van OpenAI in bezit krijgt, en daarmee alsnog zeggenschap over de koers van de OpenAI.

Bijna de helft van de carnavalsverenigingen in Noord-Brabant heeft maatregelen genomen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Die variëren van "een oogje in het zeil houden" tot het aanstellen van speciale vertrouwenspersonen of het inhuren van beveiliging, zo blijkt uit een rondgang van Omroep Brabant.

De regionale omroep ondervroeg 93 carnavalsverenigingen uit verschillende delen van de provincie. Ze kregen onder meer de vraag wat ze doen om grensoverschrijdend gedrag en drank- en drugsmisbruik te voorkomen. Ook vroeg de omroep naar het aantal vrouwen binnen de carnavalsverenigingen en of vrouwen mogen toetreden tot de Raad van Elf, het gezelschap van elf personen dat tijdens carnaval de kar trekt bij de activiteiten.

38 van de 93 ondervraagde verenigingen zeggen dat ze bewust bezig zijn met het onderwerp. Zij hebben naar eigen zeggen maatregelen genomen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. De voornaamste reden is de toegenomen media-aandacht voor dit probleem. Slechts een enkele vereniging noemt "ervaringen in het privéleven" als aanleiding om actie te ondernemen.

De genoemde maatregelen zijn divers. Veel verenigingen laten weten een oogje in het zeil te houden. Ook hebben meerdere verenigingen vertrouwenspersonen aangesteld waar mensen terechtkunnen. Over de consequenties zijn ze helder: "Indien nodig zal iemand uit de vereniging verwijderd worden", aldus een van de respondenten.

Pezerikkengat

Ook carnavalsvereniging De Pezerikken uit Pezerikkengat (Hilvarenbeek) heeft vertrouwenspersonen aangesteld. Voorzitter Coen van de Wouw zegt dat de vereniging geen ervaring heeft met grensoverschrijdend gedrag, maar hij wil het graag goed geregeld hebben voor het geval er toch iets gebeurt. "Zelfs in de kleinste samenlevingen komen dingen voor die je liever niet wil hebben. En dan kun je het beter van tevoren geregeld hebben", vindt hij.

Hoe dat er in de praktijk uitziet? "Op het moment dat jij het gevoel hebt 'Hee, dit is vreemd, dit zit niet lekker, ik voel me hier niet goed bij' kun je naar een vertrouwenspersoon gaan." Daarvoor zijn een man en vrouw in het dorp aangewezen. Indien nodig kunnen zij na zo'n gesprek vervolgstappen zetten.

Antidrugsbeleid

Als het gaat om drugsmisbruik heeft een kwart van de verenigingen daar maatregelen tegen genomen. Meestal gaat het dan om een totaalverbod. "Echte carnavalsvierders gebruiken geen drugs", zegt een van de verenigingen. Een andere merkte een toename in het drinken van water en zoete dranken: signalen die op drugsgebruik kunnen wijzen. "Sindsdien hebben we bewaking ingehuurd", zo laat deze vereniging weten.

Om alcoholmisbruik te voorkomen heeft 37 procent van de verenigingen maatregelen genomen, maar deze regels zijn wat minder streng. In alle gevallen komt het vooral neer op extra aandacht voor alcoholmisbruik en het hanteren van de wettelijke leeftijdsgrens van 18 jaar, bijvoorbeeld door te werken met polsbandjes.

Vrouwen in de Raad van Elf

Op vragen van de omroep naar de rol van vrouwen bij de carnavalsverenigingen wordt wisselend gereageerd. Een vrouw in de Raad van Elf blijkt vaak nog niet vanzelfsprekend. Van oudsher zitten er enkel mannen in die raad, en bij 19 procent van de verenigingen zijn vrouwen überhaupt niet welkom.

Volgens Omroep Brabant lijken niet alle ondervraagde verenigingen dit onderwerp relevant te vinden. Op de vraag hoeveel vrouwelijke leden er zijn, antwoorden sommige "te veel", "dat houden we niet bij" of "geen idee".

In het noorden van Nederland is vanochtend bijna vijf centimeter sneeuw gevallen. Voor Friesland, Groningen, Drenthe en het Waddengebied geldt nog steeds code geel vanwege de kans op gladheid door sneeuwresten. De waarschuwing is daar ook morgen nog van kracht.

Op een aantal glijpartijen na, verliep de ochtendspits rustig. Op A28 tussen Assen en Beilen gleed een vrachtwagen tegen een vangrail, schrijft RTV Drenthe. In Bad Nieuweschans bij de afrit van de A7 belandde een auto in een sloot.

Op N31 bij Leeuwarden in de richting van Drachten stond een file van zeven kilometer door een ongeluk, schrijft Omrop Fryslân. In Siddeburen is een auto frontaal tegen een boom gereden, vermoedelijk als gevolg van de gladheid.

Door de sneeuw liepen werkzaamheden op de A1 bij Stroe en op de A28 bij Ommen uit.

In de noordelijke provincies leidt de sneeuwval tot winterse taferelen:

Foto's van sneeuw in jouw buurt? Stuur ze naar NOS Ooggetuige.

Goedemorgen! Koning Abdullah van Jordanië is bij president Trump te gast in het Witte Huis. Het bezoek komt op een interessant moment: Trump wil de Gazastrook 'overnemen' en de bevolking van Gaza naar andere landen verplaatsen.

Het weer: vandaag valt vrijwel overal wat neerslag. In het noorden valt natte sneeuw en in het noordoosten ligt een paar centimeter sneeuw. In het zuiden is het zachter en valt regen. Het wordt 2 tot 5 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Verenigde Staten gaan importheffingen op staal en aluminium verhogen naar 25 procent. President Trump heeft daartoe een decreet ondertekend. Ook zei hij heffingen op andere producten zoals auto's en chips te overwegen. Trump wil ook dat plastic rietjes weer terug komen.

Trump kondigde de hogere heffingen gisteren al aan. De president schrapt "alle uitzonderingen en vrijstellingen" op de tarieven voor staal die in 2018 werden ingesteld. In de afgelopen jaren kregen verschillende handelspartners rechtenvrije quota's, waaronder Canada, Mexico, de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit: gisternacht overleed presentator en quizmaster Ron Brandsteder. Hij en André van Duin waren behalve collega's heel goede vrienden.

"Ik heb privé ook ontzettend gelachten met Ron", zegt Van Duin:

Fijne dinsdag!

Nabestaanden en slachtoffers van ernstige geweldsmisdrijven komen regelmatig in de knel door hoge kosten die zij niet vergoed krijgen. Volgens Slachtofferhulp Nederland schieten de bestaande regelingen tekort.

Overheid en verzekeraars zouden moeten bijspringen om deze slachtoffers beter te helpen, vindt de organisatie. Ook zouden rechters in strafzaken coulanter moeten zijn met het toekennen van schadevergoeding.

Wie bijvoorbeeld een gezinslid verliest door een misdrijf, krijgt vaak te maken met torenhoge rekeningen. Het kan gaan om kosten voor een uitvaart, notaris, psycholoog of andere woonruimte. Tegelijkertijd valt er vaak salaris weg omdat iemand niet meer kan werken.

"Dat geeft veel stress en extra klachten", merkt Leonie Foncke van Slachtofferhulp. "Als je al iets heel heftigs hebt meegemaakt en daarna ook nog eens in financiële problemen komt, voel je je dubbel slachtoffer."

Onrechtvaardig

Vorig jaar ondersteunde Slachtofferhulp zo'n 3900 slachtoffers en nabestaanden van ernstige misdrijven. Vrijwel iedereen had kosten als gevolg van het misdrijf, zegt de organisatie. Slachtofferhulp maakt zich daar ernstig zorgen over, omdat financiële zorgen het herstel belemmeren.

In de zaak tegen 'Erasmusschutter' Fouad L. vertelde de vader van de vermoorde Romy onlangs nog over de financiële gevolgen. Naast het verdriet om het verlies van zijn dochter, raakte hij zijn inkomen kwijt en moest hij op zoek naar een ander huis.

Ook Natascha Anemaat werd geconfronteerd met veel extra kosten, na de dood van haar dochter Esmee Kortekaas. Het 14-jarige meisje werd in 2021 door haar turnleraar vermoord. Anemaat was niet meer in staat te werken en de rekeningen stapelden zich op.

"Ik ben weleens bang geweest dat ik mijn huis moest verkopen en de slaapkamer van Esmee leeg zou moeten halen", vertelt ze. "Dat doet heel veel met je en voelt enorm onrechtvaardig. Ik heb er niet voor gekozen dat mijn dochter uit het leven is gerukt."

Complex

Wie slachtoffer is van een gewelds- of zedenmisdrijf, of nabestaande van een slachtoffer, kan aanspraak maken op een bijdrage uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Het fonds keert gemiddeld een paar duizend euro uit. Dat blijkt lang niet altijd genoeg om alle kosten te dekken.

De rest van het geld moeten mensen tijdens een rechtszaak verhalen op de dader. Strafrechters wijzen deze vorderingen lang niet altijd toe. Uit eerder onderzoek blijkt dat bijna de helft van de schadeclaims niet tijdens de strafzaak wordt behandeld omdat ze te complex zijn.

In plaats daarvan moeten slachtoffers en nabestaanden zelf een civiele procedure aanspannen tegen de dader. "Ze hebben daar vaak geen geld en geen energie voor", zegt Leonie Foncke van Slachtofferhulp. Bovendien heeft zo'n claim geen zin als een dader toch niet kan betalen.

In strafzaken daarentegen schiet de overheid de opgelegde schadevergoeding voor. De zaak moet dan wel helemaal afgehandeld zijn. Dat kan jaren duren, waardoor mensen lang op compensatie moeten wachten. Ook omdat de overheid pas acht maanden na het allerlaatste vonnis uitkeert.

Slachtofferhulp Nederland vindt dat dit systeem dringend op de schop moet. In de eerste plaats zouden strafrechters sneller schadevergoedingen moeten toewijzen. "Het is nu soms al vechten om een rouwboeket vergoed te krijgen", aldus Foncke.

Wat Slachtofferhulp betreft gaan ook de bijdragen van het Schadefonds Geweldsmisdrijven flink omhoog. In dat geval zou de overheid dus hogere voorschotten uitkeren aan slachtoffers en nabestaanden, om te voorkomen dat zij in financiële problemen raken.

Verzekeraars

Het pleidooi krijgt bijval van advocaat Arlette Schijns. Zij staat tal van slachtoffers bij en hoopt dit jaar te promoveren op onderzoek naar een beter stelsel voor het vergoeden van misdaadschade. Om te voorkomen dat alles voor rekening van de overheid komt, wijst zij ook op de mogelijke rol van verzekeraars.

Die zouden slachtoffers en nabestaanden kunnen helpen door schade als gevolg van ernstige misdrijven standaard te dekken. "Het gaat naar schatting om een paar honderd mensen per jaar die door ernstige geweldsmisdrijven worden getroffen, daar wordt de premie niet heel veel hoger van."

Eind vorig jaar riep de Tweede Kamer het kabinet al op om de situatie voor slachtoffers van geweldsmisdrijven beter te regelen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat nog wordt onderzocht in hoeverre ruimere vergoedingen mogelijk zijn. Naar verwachting komt het kabinet dit voorjaar met een plan voor nieuw slachtofferbeleid.

De Raad voor de rechtspraak erkent dat er knelpunten zijn, waaronder schadeclaims die helemaal of deels worden afgekeurd voor de strafzaak omdat ze te ingewikkeld zijn. "Behandeling vereist vaak meer tijd dan er op een zitting beschikbaar is", zegt een woordvoerder. Op dit moment laat de rechtspraak onderzoeken of er gewerkt kan worden met standaardbedragen. Het Verbond van Verzekeraars heeft nog niet gereageerd.

Bijna 6000 studenten zijn dit collegejaar begonnen aan de pabo, en dat zijn er bijna 500 meer dan vorig jaar. Dat blijkt uit de cijfers over alle inschrijvingen op hogescholen en universiteiten, die vandaag zijn bekendgemaakt. De pabo heeft voor het eerst in jaren de grootste instroom van alle hbo-opleidingen.

In het hele hbo is het aantal eerstejaars zo goed als gelijk gebleven aan dat van vorig jaar. Dat maakt de toename op de pabo opvallend. De afgelopen jaren was al een gestage stijging te zien, zegt Maurice Limmen, voorzitter van de Vereniging Hogescholen, maar "9 procent is een uitzonderlijke score".

Limmen spreekt van heel goed nieuws met het oog op het lerarentekort. "We zijn allemaal bezorgd over basisvaardigheden, het niveau van rekenen en taal. In het basisonderwijs kun je daar wat aan doen, en dat trekt mensen aan."

Aantrekkelijker

Daarbij hebben hogescholen de afgelopen jaren geprobeerd om de pabo-opleiding aantrekkelijker te maken. Limmen denkt dat het zijn vruchten afwerpt. Bijvoorbeeld voor zij-instromers, die niet meer over hoeven te doen wat ze al kunnen. "Als je wiskunde hebt gestudeerd, hoef je bij ons niet nog eens te leren rekenen."

Daarnaast is het toekomstperspectief voor onderwijzers veel interessanter geworden, denkt Limmen. Als je hogerop wilde in het onderwijs, kon je in het verleden vrijwel alleen directeur worden. "Maar nu kunnen docenten zich bijvoorbeeld ontwikkelen tot taal- of rekenspecialist."

Niet meer 'tuttig'

Ook Karin van Weegen, voorzitter van het Landelijk Overleg Lerarenopleiding Basisonderwijs, ziet dat het imago van de pabo beter is geworden. "Vroeger vond men de pabo tuttig, het was vooral voor als je iets leuks met kinderen wilde doen. Maar nu hebben meer mensen het idee: ik wil ook een verschil maken, iets doen wat maatschappelijk relevant is. Er zit een ander soort drijfveer achter."

Hoewel de pabo voor het eerst in jaren de opleiding verpleegkunde van de troon stootte op het vlak van eerstejaars, is ook bij verpleegkunde weer groei te zien. Het aantal eerstejaars verpleegkundestudenten daalde de afgelopen jaren flink, maar dit jaar steeg het aantal inschrijvingen met 3,1 procent.

Limmen: "Het past bij de tijdgeest, waarin zingeving belangrijker wordt. Mensen vragen zich af, als ze naar hun werk gaan: waar doe ik het voor?"

Minder internationale studenten

Uit de cijfers blijkt ook dat voor het tweede jaar op rij minder internationale studenten zich hebben ingeschreven voor een studie in Nederland. De daling, van 6 procent, is in bijna alle sectoren te zien, bleek ook al uit voorlopige cijfers.

Binnen hogescholen is dat niet zo'n probleem, maar universiteiten maken zich wel zorgen. Zij zijn bang dat sommige studies ophouden te bestaan en vrezen voor het vertrek van internationaal talent.

Het kabinet wil de internationale instroom graag beperken. Maar volgens koepelorganisatie Universiteiten van Nederland tast dat ook kansen van Nederlandse studenten aan en ondermijnt het de positie van Nederland als wetenschapsland.

Venezuela heeft twee vliegtuigen naar de VS gestuurd om landgenoten die daar illegaal verbleven op te halen. Volgens persbureau AP duidt dat op een mogelijke verbetering van de relatie tussen beide landen. Zeker één vliegtuig is inmiddels aangekomen op het vliegveld van Maiquetia, iets ten noorden van de hoofdstad Caracas.

Het ophalen van de Venezolanen wordt ook gezien als winst voor de Amerikaanse president Trump die landen wil dwingen om migranten die zonder verblijfspapieren in de VS verblijven terug te nemen.

De regeringen van beide landen hebben de vluchten van de Venezolaanse luchtvaartmaatschappij Conviasa bevestigd. In de twee vliegtuigen zitten bij elkaar 190 Venezolanen, aldus de regering in Caracas.

Uitzettingen van de VS naar Venezuela hebben jarenlang stilgelegen. Tijdens het presidentschap van Biden werden de vluchten in 2023 voor een korte periode hervat. In oktober van dat jaar werden zo'n 130 migranten naar Venezuela overgebracht.

Guantanamo Bay

Venezolaanse migranten zijn vooral sinds 2021 richting de grens van Mexico met de VS getrokken. Ze vormen nu een van de grootste groepen die illegaal de VS proberen binnen te komen.

De migrantenvluchten zijn de eerste sinds de VS vorige week migranten overbracht naar de Amerikaanse marinebasis in Cuba, Guantanamo Bay. President Trump kondigde eerder aan dat hij de basis wil gebruiken voor het vastzetten van bepaalde immigranten die onterecht in de Verenigde Staten verblijven.

Een federale rechter in de staat New Mexico heeft zondag de uitzetting van drie Venezolanen naar Guantanamo Bay tegengehouden.

Het dodental na het busongeluk in Guatemala is opgelopen tot 55. De autoriteiten in het Midden-Amerikaanse land zeggen dat 53 lichamen op de plek van het ongeluk zijn geborgen. Twee andere slachtoffers zijn in het ziekenhuis overleden.

Het ongeluk gebeurde gisteren in de vroege ochtend, lokale tijd, aan de rand van de hoofdstad Guatemala-Stad. De bus viel vanaf een brug in een ravijn. De bus viel zo'n 35 meter naar beneden en kwam terecht in een met rioolwater vervuilde stroom. Het voertuig landde ondersteboven en kwam deels onder water te liggen.

De intercitybus met 75 mensen aan boord kwam uit Progreso, dat ten noordoosten van de hoofdstad ligt. Onder de slachtoffers zijn ook kinderen, zegt een woordvoerder van de brandweer. De oorzaak van het ongeluk is niet duidelijk.

De Guatemalteekse president Bernardo Arevalo heeft drie dagen van nationale rouw afgekondigd.

Een vrouw uit de Verenigde Staten klaagt de broers Andrew en Tristan Tate aan. Zegt dat ze door hen is gedwongen tot het verrichten van sekswerk. Ze beschuldigt de Brits-Amerikaanse influencers ervan haar naar Roemenië te hebben gelokt. Ook zouden ze haar hebben belasterd nadat ze een verklaring aan de Roemeense autoriteiten had afgelegd.

Het is de eerste aanklacht die in de Verenigde Staten is ingediend tegen de broers. Tegen de twee lopen in Roemenië en het Verenigd Koninkrijk civiele zaken en strafzaken. Ze worden verdacht van het vormen van een criminele organisatie, mensenhandel, ontucht met minderjarigen en witwaspraktijken. De mannen spreken alle beschuldigingen tegen.

Vrouwonvriendelijk

Vooral Andrew Tate staat bekend om vrouwonvriendelijke uitspraken waar hij een miljoenenpubliek mee wist te bereiken. De oud-kickbokser noemde zichzelf in het verleden een vrouwenhater.

Volgens de influencer zijn 'echte mannen' sterk, rijk en houden ze hun vrouw onder de duim. Hij stelt onder meer dat "vrouwen eigendom zijn van de man" en dat "vrouwen die zichzelf in een positie brengen om verkracht te worden, daar deels zelf voor verantwoordelijk zijn".

Tate werd van verschillende socialemediakanalen geweerd. Ook op het voormalige Twitter werd zijn account geblokkeerd, maar nadat Musk het platform had gekocht, mocht Tate daar terugkeren. De broers werden verschillende keren opgepakt in Roemenië waar ze al jarenlang wonen. Vorig jaar werd Andrew vrijgelaten uit zijn cel, maar bleef hij wel onder huisarrest staan.

Vorige maand werd ook dat huisarrest opgeheven en mocht hij zich weer vrij bewegen in Roemenië. Hij mag niet het land uit.

Oud-radiomaker Vincent van Engelen is op 77-jarige leeftijd overleden. Dat melden oud-collega's van Van Engelen op Facebook.

In de jaren 70 maakte hij voor de KRO programma's op Hilversum 3. Hij was een van de presentatoren van Radio Tour de France. Ook werkte hij voor Radio 4 en andere zenders. Verder deed hij verslag vanaf het North Sea Jazz Festival en leende hij zijn stem als verteller van de Disneyfilm Doornroosje.

Oud-collega en voormalig KRO-presentator Marc Stakenburg omschrijft Van Engelen als zijn "radiovader". Op Facebook zegt hij dat hij in zijn tienerjaren "groot fan" was. "Hij presenteerde met kalmte, kennis en kundigheid."

Ook presentator Edvard Niessing deelt "het droevige nieuws" van het overlijden van zijn oud-collega bij de KRO. "Hij verhuisde jaren geleden naar Hongarije, dus alleen via Facebook hadden we nog contact. Maar wat een dierbare herinneringen aan vooral een mooie Hilversum 3-tijd. Wat een verdrietige dag dit."

De Verenigde Staten verhogen de importheffingen op staal en aluminium naar 25 procent. President Trump heeft daartoe een decreet ondertekend. Ook zei hij heffingen voor andere producten zoals auto's en chips te overwegen.

Trump kondigde de maatregel gisteren al aan. De president schrapt "alle uitzonderingen en vrijstellingen" van de tarieven voor staal die in 2018 in zijn eerste termijn werden afgekondigd. In de afgelopen jaren kregen verschillende handelspartners rechtenvrije quota, waaronder Canada, Mexico, de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.

Dat betekent nu dat alle import van staal met minimaal 25 procent wordt belast. Op aluminium stond sinds 2018 een importheffing van 10 procent. Die wordt nu verhoogd naar 25 procent.

De heffingen gaan op 12 maart in. "Het wordt tijd dat onze grote industrieën terugkeren naar Amerika", zei Trump toen hij het decreet ondertekende.

Hij overweegt wél een uitzondering voor Australië, zei de president na een telefoongesprek met de Australische premier Albanese. Volgens Trump is het handelsoverschot met Australië een van de redenen om een uitzondering te maken. "We hebben een overschot", zei Trump tegen journalisten in het Witte Huis. "Het is een van de weinige landen waar dat voor geldt."

Tata bezorgd

Staalfabrikant Tata uit Velsen zei gisteren al bezorgd te zijn om de te verwachten heffingen. Tata zei zich op "alle mogelijke scenario's" voor te bereiden.

De Verenigde Staten zijn belangrijk voor Tata. Van alle staal die Tata in Nederland maakt, gaat 12 procent naar de Verenigde Staten. Volgens douane-expert Martijn Schippers importeert de VS meer staal uit Canada, China en de Verenigde Arabische Emiraten, "maar Tata wordt natuurlijk ook geraakt".

Plastic rietjes

Trump kondigde ook aan het verbod op plastic rietjes terug te willen draaien. Papieren rietjes werken niet volgens de president.

Hoewel plastic rietjes tot vervuiling van de oceanen leiden en schadelijk zijn voor het zeeleven, stelt Trump dat het prima is om ze te blijven gebruiken. "Ik verwacht niet dat haaien er veel last van hebben", zei hij in het Witte Huis.

Verschillende Amerikaanse staten en steden hebben een verbod ingesteld op plastic rietjes en sommige restaurants geven ze niet meer automatisch aan hun gasten. Naast rietjes zorgen meer soorten plastic voor schade aan het milieu. Naar schatting komt er wereldwijd elke minuut een volle vrachtwagen met plastic in de oceanen terecht.

"President Trump beweegt zich in de verkeerde richting als het gaat om wegwerpplastic", zegt een campagneleider van de milieugroep Oceana. Hij zei ook dat de meeste Amerikaanse kiezers voorstander zijn van verplichtingen voor bedrijven om minder plastic te gebruiken.

Plasticfabrikanten juichen de beslissing van Trump toe. "Rietjes zijn pas het begin", zegt de topman van Plastics Industry Association.

In Oss is een dode gevallen bij een schietincident, meldt de politie. De politie kreeg rond 22.30 uur een melding. Volgens Omroep Brabant werd er geschoten in kelderboxen onder een appartementencomplex.

Een woordvoerder van de politie bevestigt aan de omroep dat er kogelgaten in een raam van een van de kelderboxen zitten.

Wat er precies gebeurd is in de Brabantse plaats is nog onduidelijk. Ook is er nog niets bekend over het slachtoffer, de politie doet onderzoek naar de identiteit van de man. Voor zover bekend zijn er geen aanhoudingen verricht.

De politie doet onderzoek in de omgeving. "We houden rekening met diverse scenario's", zegt de politie op X.

Hamas heeft de vrijlating van Israëlische gevangenen voor onbepaalde tijd opgeschort. De beweging zegt dat Israël herhaaldelijk de voorwaarden voor het staakt-het-vuren heeft geschonden.

Een woordvoerder van de terroristische organisatie zegt dat Israël onder meer de terugkeer van vluchtelingen naar het noorden van Gaza vertraagt. Ook zou Israël tekortschieten in het doorlaten van noodhulp, generatoren en honderdduizenden tenten naar Gaza. "Israël ondermijnt het akkoord met opzet", zo vindt Hamas.

De Israëlische minister Katz van Defensie noemt het besluit van Hamas op zijn beurt een grove schending van het bestand. Hij heeft het Israëlische leger in Gaza in de hoogste staat van paraatheid gebracht.

Premier Netanyahu is volgens Israëlische media met de defensietop in overleg over het besluit van Hamas. Een overleg van het Israëlische veiligheidskabinet dat morgenmiddag zou plaatsvinden, is vervroegd naar de ochtend.

Bemiddelaars vrezen ineenstorting bestand

Het akkoord tussen Israël en Hamas ging op 19 januari in. Behalve een staakt-het-vuren kwamen de partijen overeen dat Hamas in de eerste fase, die zes weken duurt, 33 gijzelaars vrijlaat. In ruil daarvoor laat Israël rond de 2000 Palestijnse gevangenen vrij. De eerste fase zit nu in de vierde week.

Bemiddelaars vrezen dat het bestand instort, zo zeggen twee Egyptische bronnen tegen persbureau Reuters. Egypte heeft samen met Qatar en de Verenigde Staten maandenlang bemiddeld om het bestand te bereiken en leidt ook de onderhandelingen voor de tweede fase van het bestand.

Het kantoor van premier Netanyahu meldde vanochtend vroeg dat een Israëlische delegatie die moet gaan onderhandelen over de tweede fase in Qatar was aangekomen, maar later op de dag meldde de staf van Netanyahu dat de delegatie alweer terugging naar Israël. Het is niet duidelijk waarom. Israëlische bronnen zeggen tegen de krant Haaretz dat de delegatie geen mandaat had om te onderhandelen.

Trump herhaalt wens om Gaza over te nemen

Vooralsnog houdt het bestand het, hoewel er over en weer wel incidenten zijn geweest. Het bestand blijft wel fragiel. De Amerikaanse president Trump wekte vorige week verbazing en verontwaardiging door te zeggen dat hij Palestijnen voorgoed weg wil hebben uit Gaza. Gisteren in een gesprek met journalisten en vandaag bij een interview met Fox News herhaalde hij zijn wens om de Gazastrook over te nemen en te herontwikkelen. "Ik ben vastbesloten om Gaza te kopen", zei hij tegen journalisten.

De inwoners van Gaza zullen in andere landen een nieuw thuis moeten vinden, zei Trump. "Ze willen helemaal niet terug naar Gaza, ze hebben het er alleen maar over omdat ze geen alternatief hebben. Als we ze een alternatief geven, willen ze niet meer terug."

Een organisatie die families van gijzelaars vertegenwoordigt roept de landen die nauw betrokken waren bij de totstandkoming van de overeenkomst tussen Israël en Hamas op om het bestand te redden. "Recente vrijlatingen laten geen ruimte voor twijfel: alle gijzelaars moeten dringend worden gered uit deze afschuwelijke situatie."

De volgende vrijlating van gijzelaars moet in principe komende zaterdag plaatsvinden. Tot nu toe zijn 16 gijzelaars vrijgelaten door Hamas en heeft Israël honderden gevangenen vrijgelaten.

In het onderzoek naar de moord op een 11-jarig meisje nabij Parijs zijn twee verdachten aangehouden. Het zijn een man van 23 en een vrouw van 55, meldt het Franse Openbaar Ministerie.

De man wordt verdacht van de moord, de vrouw is aangehouden omdat ze de misdaad niet zou hebben gemeld. Volgens het Franse BFMTV gaat het om een moeder en zoon. De twee werden aangehouden in Rouen in de regio Normandië.

De man was bij de politie bekend vanwege kleine vergrijpen, schrijft Le Parisien. Hij zou dakloos zijn. Zaterdag werd al een koppel van in de twintig aangehouden, maar zij werden vrijgelaten toen bleek dat ze een alibi hadden.

Nooit thuis aangekomen

De 11-jarige Louise verdween vrijdag in Épinay-sur-Orge, ten zuiden van Parijs. Het meisje was na schooltijd naar huis gelopen, maar kwam daar nooit aan. De politie begon een grote zoekactie waarbij onder meer een helikopter, drone en speurhonden werden ingezet.

In de nacht van vrijdag op zaterdag werd het lichaam van het meisje in een bos aangetroffen, vlak bij de plek waar ze voor het laatst was gezien.

Uit de eerste autopsieresultaten blijkt dat het meisje is aangevallen met een scherp voorwerp, vermoedelijk een mes. Op het lichaam zijn wonden op vitale plaatsen gevonden. Van seksueel misbruik zou geen sprake zijn geweest.

Het bosgebied waar het meisje werd gevonden is gisteren door 120 agenten minutieus doorzocht. Een moordwapen werd niet gevonden. Wel zou vandaag in de omgeving de telefoon van het meisje zijn gevonden.

Het kabinet wil een verbod op vochtige doekjes met plastic erin, die bijvoorbeeld worden gebruikt in het huishouden, voor vieze babybillen en op de wc. In de doekjes zit niet-afbreekbaar kunststof en dat leidt tot tientallen miljoenen euro's schade. Nederland wil dit in Europees verband regelen.

De doekjes worden vaak door het toilet gespoeld, maar vanwege het plastic erin lossen ze niet op. Er ontstaan proppen, waardoor ze de pompen van het riool verstoppen.

Volgens staatssecretaris Jansen van Milieu leidt het ontstoppen van het rioolsysteem jaarlijks tot een kostenpost van tussen de 22 en 55 miljoen euro. Hij schrijft dat in een Kamerbrief.

Verder belanden deze doekjes ook met enige regelmaat op straat of op het strand. Ook daar vergaan ze niet en moeten ze worden opgeraapt.

Steeds populairder

Staatssecretaris Jansen zegt dat de populariteit van de vochtige doekjes behoorlijk is toegenomen. "Ze hebben door hun gebruiksgemak in veel gevallen alternatieven als herbruikbare of papieren doekjes vervangen", weet hij.

In de brief maakt Jansen niet duidelijk op welke termijn hij een verbod wil invoeren. Eind vorig jaar drongen de waterschappen en de Stichting Rioned al aan op een Europees verbod op vochtige doekjes.

Dat wil het kabinet nu ook. Dan moet de Europese Single-Use Plastic (SUP) Richtlijn worden aangepast.