NOS Nieuws - Algemeen

Het kabinet wil dat internationale topwetenschappers in het buitenland die zich in hun werk beperkt voelen naar Nederland komen. Minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap noemt daarbij niet met name de Verenigde Staten, maar wijst wel op het "veranderende geopolitieke klimaat" waardoor op dit moment wetenschappers andere vestigingslanden kiezen om hun onderzoeken voort te zetten.

Nederland wil "in de voorhoede" blijven van landen waar wetenschappers voor kiezen, schrijft Bruins in een brief aan de Tweede Kamer. Hij heeft de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gevraagd een fonds in te richten waarmee "excellent wetenschappelijk talent" kan worden geworven. De minister denkt aan beurzen zodat de wetenschappers geld hebben om van te leven en er een onderzoeksgroep mee kunnen opbouwen.

Erg ongemakkelijk

Gisteren riep NWO-voorzitter Marcel Levi al op om wetenschappers uit de VS terug te vragen naar Nederland. "Er worden op dit moment veel wetenschappelijke subsidies geblokkeerd. Veel wetenschappers voelen zich in de VS erg ongemakkelijk", zei hij. "Er zitten daar ongelooflijk veel Nederlandse wetenschappers, er is al jaren een braindrain vanuit Europa naar de VS. En het is natuurlijk helemaal niet zo makkelijk voor hen om zomaar terug te komen, want er wordt hier enorm bezuinigd op de universiteiten."

Levi krijgt voor zijn oproep morele steun van het kabinet, maar met extra geld komt de minister niet. Bruins verwacht dat de NWO het fonds uit bestaande middelen betaalt. Het kabinet wil het fonds openstellen voor alle wetenschappers, niet alleen uit de VS. De ambitie is om enkele tientallen topwetenschappers naar Nederland te halen.

De Europese Unie heeft besloten de importheffingen op Amerikaanse producten met twee weken uit te stellen, tot medio april. De heffingen zouden aanvankelijk begin april ingaan, als reactie op de Amerikaanse heffingen op Europees aluminium en staal.

De Europese Commissie zegt dat het uitstel meer ruimte biedt voor onderhandelingen over handel met de Verenigde Staten. Bovendien krijgen lidstaten nu de tijd om nog eens te bekijken op welke producten uit Amerika de EU extra belasting wil opleggen, zegt Eurocommissaris Sefcovic van Handel.

Vorige week maakte de Amerikaanse president Trump bekend importheffingen van 25 procent op staal en aluminium in te stellen. Het gaat om metalen uit verschillende landen, waaronder lidstaten van de EU.

Brussel kondigde in reactie tegenheffingen aan op onder andere Amerikaanse bourbon, Harley Davidson-motoren, boten en spijkerbroeken.

Tata Steel

Amerikaanse automakers hebben eerder aan de bel getrokken over eventuele importheffingen op staal uit het buitenland. Bedrijven in het land die inkopen doen in het buitenland, maken zich grote zorgen.

De in Nederland gevestigde staalfabriek van Tata Steel zei eerder al zich zorgen te maken over de heffingen. Tata Steel exporteert veel staal voor de Amerikaanse auto-industrie. Het gaat om 12 procent van de totale staalproductie van Tata.

De vorige regering-Trump maakte een uitzondering voor Tata Steel, omdat het bedrijf hoogwaardig staal levert. Het is niet duidelijk of het bedrijf deze keer weer een uitzondering krijgt.

Koning Willem-Alexander heeft op verschillende momenten tijdens het staatsbezoek aan Kenia aandacht gevraagd voor de mensenrechten in het land. Hij zei dat in een gesprek met de pers op de derde en laatste dag van het bezoek.

Het thema is volgens Willem-Alexander "als goede vrienden" besproken, met zowel president Ruto als met jongeren in het land.

"Het onderwerp is tijdens verschillende onderdelen van het staatsbezoek aan de orde gekomen. Je merkt ook duidelijk dat het vertrouwen in de rechtsstaat teruggewonnen moet worden, vooral bij de jongeren", aldus de koning.

"Er is echt wel de wil om te bouwen aan de rechtsstaat, maar het heeft tijd nodig en er is ook een gebrek aan capaciteit en geld. Maar de mensen die ermee bezig zijn hebben echt goede wil, daar zijn we ook van overtuigd."

Aandacht voor jongeren

Het bezoek van het koningspaar lag gevoelig vanwege de mensenrechtensituatie in Kenia. Protesten tegen de president en zijn regering werden vorig jaar juni hard neergeslagen en er werd met scherp geschoten op vooral jonge demonstranten. Er zouden zeker zestig mensen zijn omgekomen.

Toen bekend werd dat Willem-Alexander en Máxima naar het land kwamen voor een staatsbezoek, klonken er vooral onder jonge Kenianen protesten. Ze riepen het koningspaar op om het bezoek af te zeggen.

Maar wegblijven was volgens de koning geen optie. "Het is een bezoek van staat tot staat, niet van persoon tot persoon. Als we niet waren gekomen, hadden we ook onze rug toegedraaid aan de jongeren. Dan was er ook weinig aandacht gegeven aan de jongeren. Er is nu een platform aan hen geboden. Ook na ons vertrek zal de dialoog doorgaan en zal de ambassade een rol blijven spelen voor deze jongeren."

Wilhelmus

De pers vroeg de koning ook nog zijn mening over de versie van het Wilhelmus die dinsdag werd gespeeld door een fanfare bij ontvangst van het koningspaar. Dat was niet helemaal zuiver, merkten veel mensen op internet op. "Een muzikale interpretatie is aan de kunstenaar zelf", reageerde Willem-Alexander.

De omstreden uitzettingen in de VS van meer dan 200 Venezolanen leiden tot geschokte reacties bij familieleden. Myrelis Casique López had te horen gekregen dat haar zoon zou worden uitgezet. Ze was er blij mee en keek ernaar uit om hem in Venezuela weer in haar armen te sluiten. Maar toen zag ze hem op televisiebeelden: geboeid en kaalgeschoren werd hij samen met tientallen anderen met groot machtsvertoon een gevangenis in El Salvador binnengeleid, op zo'n 2300 kilometer afstand.

"Dat is hem. Dat is hem", zegt Casique tegen de BBC vanuit haar huis in een arme wijk in de Venezolaanse stad Maracay. Ze wijst op een foto waarop tientallen gevangenen in rijen zitten, hun handen en benen geketend. Ze herkent hem aan een tatoeage op zijn arm.

Ze is ervan overtuigd dat haar 24-jarige zoon Francisco José García Casique onschuldig is. Hij vertrok in 2019 uit Venezuela en sindsdien zag ze hem niet meer in levende lijve. De eerste jaren verbleef hij in Peru, in september 2023 stak hij volgens zijn moeder illegaal de grens met Amerika over.

Kapper met tatoeages

Volgens de Amerikaanse regering zijn de meer dan tweehonderd Venezolanen allemaal bendeleden, maar veel is onduidelijk. "Hij is geen crimineel, hij was een kapper", zegt Casique. "Jammerlijk genoeg heeft hij tatoeages." Op zijn lichaam zijn rozen en de namen van familieleden getatoeëerd; zijn moeder vermoedt dat hij daarom is vastgezet en uitgezet.

De Venezolanen werden dus niet naar hun thuisland gebracht, maar naar het Midden-Amerikaanse land El Salvador. Daar belandden ze in een "gevangenis voor terroristen" die speciaal gebouwd is voor bendeleden en zware criminelen. Vorige maand sloten de VS en El Salvador een overeenkomst over het uitzetten van migranten, ongeacht welke nationaliteit ze hebben.

Bekijk hier de propagandavideo die de Salvadoraanse president Bukele publiceerde:

Voor de uitzettingen maakte de regering gebruik van de Alien Enemies Act, een oorlogswet uit 1798 die pas drie keer is gebruikt. Burgerrechtenorganisatie ACLU had lucht gekregen van de deportaties en vocht die voor een aantal Venezolanen op de valreep nog aan. Een federale rechter in Washington verbood de uitzettingen daarop, maar desondanks landden er drie vliegtuigen met Venezolanen in El Salvador.

Het heeft geleid tot een flinke clash tussen de regering-Trump en rechters in de VS. Trump noemde de betreffende rechter, James Boasberg, op sociale media een "radicaal-linkse gek" die moet worden afgezet. Die kwalificaties brachten, hoogst uitzonderlijk, opperrechter John Roberts ertoe om het op te nemen voor zijn collega. Hij wees Trump erop dat het afzetten van rechters niet de manier is om juridische conflicten op te lossen. Roberts schreef dat het in de VS al meer dan twee eeuwen gebruikelijk is om dan juridisch beroep in te stellen.

Klokvormige tattoo

Ook Johanny Sánchez wist niet wat ze meemaakte toen ze erachter kwam dat haar man, Franco Caraballo, vanuit Texas was overgebracht naar de megagevangenis in El Salvador. Sánchez vertelt persbureau AP dat haar man geen bendelid is. Hij had een asielverzoek lopen en had zich volgens haar in februari nog gemeld bij de immigratiedienst voor een verplichte afspraak. Welk bendelid zou dat doen, zegt zijn vrouw.

"We hebben ons altijd aan de wet gehouden", zegt Sánchez. Ook zij denkt dat tatoeages hem de das om hebben gedaan. Vanwege een klokvormige tattoo zouden de Amerikanen concluderen dat hij bij Tren de Aragua, een Venezolaanse bende, zit. Zijn vrouw zegt dat het een plaatje is om zijn dochters verjaardag te markeren. "We vluchtten uit Venezuela voor een betere toekomst. We hadden ons nooit kunnen voorstellen dat ons leven nog slechter zou worden."

'Er moet een fout zijn gemaakt'

De moeder van Mervin Yamarte (29) herkende haar zoon ook in de video die El Salvador vrijgaf. Ze vertelt de BBC dat haar zoon in 2023 de grens illegaal is overgestoken samen met drie vrienden. Hij werkte volgens haar in een tortilla-fabriek, soms twaalf uur per dag. "Op zondag speelde hij football met vrienden. Hij is een goede, nobele jonge man. Er moet een fout gemaakt zijn."

In Venezuela, waar veel van de uitgezette gevangenen vandaan komen, is de afgelopen dagen fel geprotesteerd:

De regering-Trump lijkt geen enkele twijfel te kennen dat de Venezolanen allemaal criminele bendeleden zijn. In de ogen van Stephen Miller, plaatsvervangend stafchef in het Witte Huis, "proberen ongekozen en schurkachtige rechters" de tweede termijn van Trump te ondermijnen. Tom Homan, verantwoordelijk voor het grensbeleid, liet optekenen dat het hem "niks kan schelen wat de rechters ervan vinden".

Rechter Boasberg blijft intussen informatie opeisen van Trumps regering. Hij wil weten of zijn bevel om de uitzettingen te staken bewust is genegeerd. Ook wil hij kunnen vaststellen of de regering een oude wet heeft misbruikt om Venezolanen zonder enige juridische toetsing naar El Salvador te sturen.

Het parlement van Indonesië heeft ondanks protesten unaniem ingestemd met een herziening van de legerwet. Het wordt daardoor mogelijk vaker militairen te benoemen in overheidsfuncties. Critici vrezen een terugkeer naar de onderdrukking zoals die er onder Soeharto was.

Dictator Soeharto leidde na een staatsgreep het land met harde hand, mede door collega-militairen op cruciale maatschappelijke functies te installeren. Tijdens zijn regeerperiode van 1967 tot 1998 werden zeker een half miljoen tegenstanders gedood en tierde corruptie in het land.

Na het vertrek van Soeharto werd de macht van het leger in 2004 ingeperkt door militairen voortaan uit te sluiten van bepaalde functies. Zij mochten alleen nog dienen in tien politieke ambten waar een directe band bestond met bijvoorbeeld defensie, veiligheid of inlichtingen.

De nieuwe wet verruimt dat aantal naar veertien. Zo wordt bijvoorbeeld een functie als openbaar aanklager of bij het Hooggerechtshof nu wel toegestaan voor officieren.

Achter gesloten deuren

Critici vrezen het begin van een terugkeer naar Soeharto's Nieuwe Orde. Ook laken ze de geheimhouding en snelheid waarmee de wet door het parlement is gejaagd: nog niet eens een maand geleden was er voor het eerst sprake van, de laatste wijzigingen werden vorige week achter gesloten deuren besproken in een hotel in Jakarta.

"Dit voelt als een stap achteruit", citeert persbureau Reuters een betoger die in 1998 protesteerde tegen Soeharto. "We hebben hard moeten vechten om de militairen uit de politiek te krijgen. Daar zijn zoveel offers voor gebracht, zovelen zijn toen omgekomen."

De bezwaren van de betogers worden deels ingegeven door het cv van de in oktober aangetreden president Prabowo Subianto, die de aanpassingen steunt. Hij was ooit schoonzoon van Soeharto en diende onder hem als bevelhebber van commandotroepen. Hij zou in die rol op Oost-Timor mensenrechten hebben geschonden en studenten hebben laten verdwijnen tijdens de protesten van 1998.

Straffeloosheid

Honderden betogers kwamen vandaag buiten het parlement bijeen om hun onvrede te uiten. Ze droegen spandoeken, scandeerden leuzen en staken banden in brand. Enkele demonstranten slaagden erin om door de poort van het parlementsgebouw te komen, wat tot opstootjes met politieagenten leidde.

"Er zijn zoveel mensenrechten geschonden tijdens het Soeharto-bewind. En met deze wet groeit de straffeloosheid voor het leger", redeneert een andere betoger. "Het wordt moeilijker om gerechtigheid te krijgen voor de slachtoffers. De macht van het leger neemt weer toe in plaats van andersom."

Voorstanders van de wet zeggen dat dubbele functies voor militairen juist synergie mogelijk maken. Ook wijzen ze erop dat militairen uitgesloten blijven van functies in het bedrijfsleven en de impact op de economie dus minder groot is dan onder Soeharto.

De reddingsbrigade in IJmuiden kan vanuit zijn huidige observatietoren het strand niet meer zien. De duinen bij de toren worden ieder jaar een stukje hoger, waardoor het zicht vanuit de toren steeds wat minder wordt. Omdat de duinen beschermd natuurgebied zijn, kunnen ze niet worden afgegraven. De organisatie pleit daarom voor een nieuwe, hogere toren.

"Vroeger konden we met helder weer bijna tot in Zandvoort kijken. Nu zien we alleen nog maar wuivend helmgras als we die kant opkijken", zegt bestuurslid Kees Buis van de IJmuider Reddingsbrigade tegen de regionale omroep NH.

Om de veiligheid op het stuk strand toch te waarborgen, zijn er camera's neergezet, maar volgens de redders werken die niet goed. Door de wind en het zand raken de lenzen snel beschadigd en wordt het beeld steeds slechter. "Je moet bovendien heel erg inzoomen om iets te kunnen zien en dat is op cruciale momenten niet genoeg", zegt Buis.

Zo ziet het uitzicht voor de brigade er nu uit:

Volgens Buis is het bij het stand nog steeds veilig om te zwemmen. "In de zomer zorgen we dat we met voldoende mensen op het strand zijn, met auto's en met bootjes op het water", zegt hij. "We zorgen dat het strand veilig blijft, maar we worden wel belemmerd door de omstandigheden."

Nieuwe toren

De gemeente Velsen, waar IJmuiden onder valt, onderzoekt welke mogelijkheden er zijn om het probleem van de toren op te lossen. Zo zijn er ideeën om de reddingsbrigade te verplaatsen en op de andere locatie een nieuwe toren te bouwen. Die zou dan moeten komen op een plek waar nu een fietsenstalling staat.

De stalling wordt weinig gebruikt en ligt bovenop een duin zeven meter boven NAP. "Als we daar een toren zouden bouwen van twaalf meter hoog dan heb je prima uitzicht over het hele strand", zegt verantwoordelijk wethouder Gideon Nijemanting (CDA).

Toch is dat volgens de reddingsbrigade geen goed idee. Die ziet liever dat de gemeente een heel nieuw reddingscentrum bouwt. "Als er toch vernieuwd wordt, doe het dan goed en vervang de hele verouderde accommodatie door nieuwbouw, met een nieuwe, hogere toren", vindt Buis.

Volgens het bestuurslid heeft de organisatie al jaren te weinig ruimte. Materiaal staat gedeeltelijk buiten, cursussen moeten in een te kleine ruimte gegeven worden en de energiekosten rijzen de pan uit, zegt hij.

Geen geld

De wethouder begrijpt de wensen van de redders, maar laat weten dat er voorlopig geen geld is voor een heel nieuw centrum. "Laten we beginnen met de toren en dan tijdens dat proces zien of we fondsen bijeen kunnen brengen om aan de wensen van de reddingsbrigade tegemoet te komen."

De gemeente heeft voorgesteld vier ton beschikbaar te stellen voor een haalbaarheidsonderzoek en het begin van de bouw van een nieuwe toren. Dat bedrag is bij lange na niet genoeg om een nieuw centrum te bouwen.

Buis zou dan ook liever zien dat de nieuwbouw wordt uitgesteld. "Als die toren een plan is met een komma, vind ik het een goed plan. Als er na de toren een punt komt, heb ik liever dat we het hele project nog even uitstellen tot er meer geld beschikbaar is." In april praat de gemeenteraad van Velsen verder over de plannen voor de observatietoren.

Een groep van dertien economen roept het kabinet op om niet zomaar veel geld uit te geven aan steun voor de industrie, die kampt met hoge energiekosten. Want volgens de economen zal dat geld vooral gaan naar grote bedrijven die veel gas en aardolie verbruiken. "Juist deze energie-intensieve bedrijven zouden het meest profiteren van een generieke verlaging van de energiekosten. Het Nederlandse belastinggeld kan beter worden besteed", schrijven ze in een brief.

"Fossiele bedrijven die nu aan de bel trekken over de energiekosten zijn dezelfde bedrijven die de afgelopen jaren heel veel winst hebben gemaakt", zegt Karen Maas, directeur van het Impact Centre Erasmus. "Ze hadden dat geld ook zelf kunnen gebruiken om te verduurzamen."

Volgens de economen gaat het vooral om de zogeheten basisindustrie: fabrieken die basisproducten maken die gebruikt worden door de rest van de industrie. Denk bijvoorbeeld aan staal en chemische producten. De Tweede Kamer debatteert vandaag over mogelijke steun voor de zware industrie in Nederland.

Er leven in heel Europa zorgen dat industrie hier wegtrekt, vanwege de hoge energiekosten ten opzichte van bijvoorbeeld omringende landen en de Verenigde Staten. Deze week kwam naar buiten dat zowel chemiebedrijf LyondellBasell en pigmentfabrikant Tronox een fabriek sluit, allebei in de Rotterdamse haven. Daardoor verdwijnen zo'n 300 banen.

Volgens de economen is het belang van dit soort energie-intensieve bedrijven in de basisindustrie relatief klein voor de Nederlandse economie en werkgelegenheid. Er werken volgens hen zo'n 50.000 mensen in deze sector. In Nederland werken in totaal bijna 10 miljoen mensen.

Zorgen in Rozenburg

Op landelijke schaal mag de werkgelegenheid in de basisindustrie dan relatief klein zijn, op lokaal niveau zijn er grote zorgen over minder banen. Zoals in Rozenburg, 'ingeklemd' tussen het Botlekgebied en het Europoortgebied van de Rotterdamse haven. "Je verliest industrie, je verliest kennis. Op termijn is het eigenlijk gewoon een ramp voor het dorp", zegt oud-burgemeester Ria de Sutter-Besters van de voormalige gemeente Rozenburg, nu onderdeel van Rotterdam. "De industrie levert gewoon welvaart op voor de gewone burger in Rozenburg."

Ze was in 2003 bij de feestelijke opening van de LyondellBasell-fabriek die nu dichtgaat en wordt afgebroken. "De mensen in Rozenburg vragen zich af, hoe kan dat nou? Waarom moet zo'n prachtige fabriek van amper 20 jaar oud sluiten", aldus De Sutter-Besters. "We moeten eens ophouden met achter die klimaattransitie aan te rennen en voorop te willen lopen."

Europese afhankelijkheid

De roep om steun voor de industrie draait niet alleen om werkgelegenheid. Maar Europa wil ook niet afhankelijk worden van bijvoorbeeld de VS of China. We moeten zelf basisproducten kunnen produceren, vooral nu er een handelsoorlog dreigt door de importheffingen die president Trump invoert.

De dertien economen zijn gevoelig voor dat argument. "Europa moet ook zelfredzaam zijn, zeker gezien de huidige situatie", zegt hoogleraar Maas. "Ik pleit er niet voor dat we alle chemie- en staalbedrijven uit Europa wegjagen. Maar de vraag is moeten die bedrijven in Nederland staan? Wij zijn een klein land, hebben veel problemen met de energienetwerken en hebben tekort aan arbeid."

Ze pleiten er daarom voor dat de industrie anders verdeeld wordt over Europa. "In bijvoorbeeld Spanje is er ruimte en via de zon is er veel groene energie beschikbaar", aldus Maas. "We kunnen binnen Europa beter bekijken waar bepaalde bedrijven hun plek moeten vinden, zodat Europa zichzelf kan beschermen en bedruipen."

Sinds afgelopen weekend voeren de Verenigde Staten voor het eerst in lange tijd weer bombardementen uit op de Houthi-rebellen in Jemen. Bij de eerste aanval op zaterdag kwamen volgens de Houthi's 53 mensen om het leven en raakten meer dan 100 mensen gewond. Op dinsdag volgde nog een bombardement en ook vannacht waren er weer nieuwe aanvallen.

Daarmee reageert de Amerikaanse regering op het Houthi-dreigement van vorige week om opnieuw handelsschepen in de Rode Zee aan te vallen. Of dat dreigement bij woorden zou blijven, wilde de VS dit keer blijkbaar niet afwachten. Een breuk met het beleid van de vorige president Biden, zegt Midden-Oostendeskundige Kawa Hassan. "President Trump kiest hier duidelijk voor escalatie."

Scheepvaart onder vuur

De Amerikaanse bombardementen komen in een periode van relatieve rust in de Rode Zee, nadat de Houthi's daar ruim een jaar lang de commerciële scheepvaart in hun greep hielden. Naar eigen zeggen viel de groep uit solidariteit met de Palestijnen schepen aan die banden met Israël hadden.

Raketten, drones en zelfs een kaping leidden tot grote veiligheidsrisico's voor de zeevaart in het gebied. Rederijen moesten noodgedwongen omvaren, met hoge kosten als gevolg. Pas na het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas kwam er begin dit jaar tijdelijk een einde aan de beschietingen.

Met deze nieuwe bombardementen hopen de Amerikanen daarom een nieuwe lamlegging van de Rode Zeevaart te voorkomen. De regering-Trump gaat daarin een stuk verder dan de vorige regering. "Onder Biden heeft de VS samen met het Verenigd Koninkrijk samen ongeveer duizend aanvallen uitgevoerd", zegt Hassan, verbonden aan de Amerikaanse denktank Simson Centre. "Die waren niet langdurig en ook niet gericht op kritieke infrastructuur. Deze aanvallen van Trump zijn dat wel."

Dit weekend liet Trump al weten Jemen dagen en mogelijk zelfs weken te zullen bombarderen. Eerder deze maand werden de Houthi's door de Amerikanen al officieel aangemerkt als terroristische organisatie.

Raken waar het pijn doet

Maar of de Amerikaanse bommen de Houthi's daadwerkelijk zullen afschrikken, is nog maar de vraag. Jamal Amer, de buitenlandwoordvoerder van de rebellen, zei deze week dat de Houthi's het recht hebben zichzelf tegen Amerikaanse agressie te verdedigen. De afgelopen dagen sloeg de groep terug met aanvallen op een Amerikaans vliegdekschip.

"Tot nu toe zijn ze nog niet echt onder de indruk", zegt Hassan. "Ter illustratie: tussen 2015 en 2022 hebben de Houthi's meer dan 24.000 aanvallen van onder meer Saudi-Arabië weten te weerstaan, dus ze zijn wel iets gewend." Daarbij zijn de Houthi's bereid om grote offers te brengen. "Het maakt ze niet uit hoeveel burgers omkomen", zegt Hassan.

De Amerikaanse bombardementen in Houthi-gebied legden meerdere wijken in puin:

Ook Thomas Juneau, universitair docent aan de Universiteit van Ottawa en verbonden aan de Britse denktank Chatham House, twijfelt aan de effectiviteit van de Amerikaanse aanvallen.

"De Houthi's hebben hun infrastructuur ondergronds en door het hele land verspreid. Dat maakt het erg moeilijk om ze te raken op een plek waar het pijn doet." Hij verwacht dat de Houthi's juist zullen reageren door meer aanvallen op westerse schepen uit te voeren.

Dan zijn er nog Trumps dreigende woorden richting Iran. Op zijn socialemediaplatform Truth Social liet hij weten Iran verantwoordelijk te houden voor "ieder schot dat de Houthi's lossen". Hij doelt daarmee op de nauwe banden tussen de Houthi's en Iran, die de Houthi's ondersteunen met wapens en advies.

Volgens experts is de werkelijkheid ingewikkelder. "Het klopt dat de steun van Iran essentieel is voor de Houthi's", zegt Juneau, "maar de Houthi's worden niet van bovenaf door Iran aangestuurd. Ze opereren autonoom." Hassan beaamt dat. "De groepering heeft een groot deel van Jemen in handen. Ze hebben hun eigen smokkelroutes en financieringsnetwerken."

Mogelijk wil de Amerikaanse regering Iran met de aanvallen naar de onderhandelingstafel bewegen om te praten over een kernwapendeal. Op Truth Social stelde Trump dat Iran de "vreselijke gevolgen" zal moeten dragen als de Houthi's niet terugdeinzen. "Dit is op zijn minst een poging om maximale druk uit te oefenen op Iran", zegt Juneau. "Al is het gissen in hoeverre de regering-Trump bereid is de daad bij het woord te voegen."

Zowel Hassan als Juneau benadrukt dat de komende weken moeten uitwijzen hoe succesvol de nieuwe Amerikaanse strategie is. "Er bestaat altijd een kans dat de verliezen voor de Houthi's zo groot worden dat ze van nieuwe aanvallen afzien", aldus Juneau. "Maar daar is waarschijnlijk nog veel meer voor nodig."

In Turkije zijn 37 mensen opgepakt omdat ze "provocerende" berichten hebben gedeeld op sociale media, heeft de Turkse minister van Binnenlandse Zaken bekendgemaakt. Het is onderdeel van de sterke aanpak van de kritiek op de regering. Gisteren werd ook al de burgemeester van Istanbul opgepakt, een verklaard tegenstander van president Erdogan.

Minister Yerlikaya van Binnenlandse Zaken zegt dat op 261 sociale media-accounts berichten zijn gedeeld die mensen aanzetten tot haat of het overtreden van de wet. Van die accounts waren er 62 van mensen buiten Turkije. De Turkse politie werkt met cyberteams aan het opsporen van meer mensen achter deze accounts.

Burgemeester Imamoglu hoort bij de grootste oppositiepartij in Turkije die deze week een presidentskandidaat zou kiezen. Verwacht werd dat Imamoglu dat zou worden. Hij is nu door de Turkse politie opgepakt op verdenking van omkoping, fraude, leidinggeven aan een criminele organisatie en hulp bieden aan een terroristische organisatie.

De oppositie noemt de arrestatie van de burgemeester politiek gemotiveerde repressie. Behalve de burgemeester zijn nog ongeveer honderd anderen opgepakt.

Ondermijnen van de oppositie

Ook mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch veroordeelt de arrestaties. Het rechtssysteem wordt volgens de organisatie misbruikt en de arrestaties zouden onderdeel zijn van een "patroon van politiek gemotiveerde onderzoeken", bedoeld om de oppositie te ondermijnen.

In een van Imamoglus laatste videoboodschappen op X zegt hij niet op te zullen geven en dat hij zal "blijven opstaan tegen onderdrukking".

Na de arrestatie van de burgemeester van Istanbul gingen gisteravond duizenden aanhangers van de oppositie in het hele land de straat op, ook al was er een demonstratieverbod voor vier dagen afgekondigd. In Ankara kwam het tot confrontaties tussen betogers en de politie. Meerdere mensen werden opgepakt.

Sociale media beperkt

Sinds de arrestatie van Imamoglu beperken de Turkse autoriteiten de toegang tot sociale media, meldt de onafhankelijke internetwaakhond NetBlocks. Het is niet de eerste keer dat het land de toegang tot sociale media blokkeert.

Erdogans AK-partij verloor aanzienlijk bij de regionale verkiezingen van vorig jaar. Critici zien het overheidsoptreden als een poging om het presidentschap van Erdogan, die al twintig jaar aan de macht is, te verlengen. De regering verwerpt die kritiek; volgens een woordvoerder opereren rechtbanken onafhankelijk.

De ongeregeldheden in het land hebben ook een schokgolf veroorzaakt op de financiële markten. De Turkse lira is in waarde gedaald. De Turkse munt reageert vaker negatief op binnenlandse economische en politieke gebeurtenissen. Na de mislukte staatsgreep in 2016 daalde de lira in waarde, net als bij de verkiezingsnederlaag van Erdogans partij vorig jaar.

DigiD heeft opnieuw problemen gehad als gevolg van een DDoS-aanval. ICT-beheerder Logius van het ministerie van Binnenlandse Zaken zei dat de inlogdienst sinds 10.15 uur getroffen werd door een aanval. Drie kwartier later kwam het bericht dat de problemen weer waren opgelost.

Bij een DDoS-aanval sturen kwaadwillenden massaal verzoeken naar de computers en systemen van een dienst, die daardoor overbelast raakt. Gevolg is dat reguliere gebruikers een foutmelding krijgen.

In het geval van DigiD betekent het dat burgers nauwelijks meer konden inloggen bij sites van de overheid. Zo was inloggen bij de Belasting tijdelijk beperkt, juist op het moment dat velen aangiften wilden doen. Ook inloggen bij bijvoorbeeld DUO, het UWV of de patiëntomgeving van ziekenhuizen kon niet meer.

Vaker gebeurd

DigiD kampte dit jaar al meerdere keren met storingen door DDoS-aanvallen. Zo was inloggen begin deze maand zo'n drie uur lang niet mogelijk door een aanval en was de site afgelopen donderdag anderhalf uur onbereikbaar.

Het is niet bekend wie achter de aanvallen zit. DDoS-aanvallen zijn relatief makkelijk uit te voeren door met een virus de controle over andere computers over te nemen en die in te zetten voor een aanval.

De Nederlandse Zorgautoriteit vermoedt dat er bij de failliete huisartsenketen Co-Med strafbare feiten zijn gepleegd. Dat is de conclusie die de toezichthouder trekt uit eigen onderzoek. Dat is nu afgerond en wordt overgedragen aan het Openbaar Ministerie.

De NZa concludeert dat er bij Co-Med regels zijn overtreden. Zo vroeg Co-Med geld aan zorgverzekeraars voor huisartsenbezoeken die nooit hadden plaatsgevonden en zag de Zorgautoriteit ook een patroon van korte consulten die als lange consulten in de boeken werden gezet.

Ook voldeed de boekhouding niet aan de eisen. Zo was er geen duidelijke verdeling van taken en waren verantwoordelijkheden en financiële transacties niet te herleiden naar de bron.

De commerciële huisartsenketen Co-Med ging afgelopen zomer failliet, nadat de zorgverzekeraars het contract hadden opgezegd. Co-Med lag daarvoor al lange tijd onder vuur. De gezondheidsinspectie zei dat patiënten grote risico's liepen omdat de bereikbaarheid en de spoedzorg bij Co-Med ondermaats was.

Praktijken opgekocht

Co-Med had tien praktijken door het hele land. Dat waren er eerst nog twintig. Het bedrijf werd in 2019 opgericht door drie ondernemers. Die kochten in hoog tempo praktijken op van huisartsen die met pensioen wilden gaan en geen opvolger konden vinden.

Al snel ontstonden er problemen. De praktijken kampten met een krappe bezetting. Er waren te weinig artsen, waardoor roosters niet rondkwamen. Patiënten klaagden vervolgens bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) over de bereikbaarheid en over de kwaliteit van de zorg.

De problemen haalden maandenlang het nieuws, zonder dat er verbeteringen volgden. Het artsentekort in de praktijken was uiteindelijk voor de zorgverzekeraars de reden om het contract met Co-Med te verbreken, waardoor de financiering stopte.

Afwijkende patronen

De Nederlandse Zorgautoriteit begon al in 2022 een onderzoek naar Co-Med, omdat bij een analyse een afwijkend patroon te zien was in de gegevens van de declaraties. De NZa vroeg de bestuurders van Co-Med om een verklaring daarvoor, maar volgens de autoriteit konden zij daarvoor geen aannemelijke reden geven. Daarop breidde de NZa het onderzoek uit en zijn de administratie en de financiële bedrijfsvoering diepgravender bekeken.

De NZa kwam in oktober vorig jaar ook al tot de conclusie dat Co-Med meerdere keren in de fout is gegaan bij het overnemen van huisartsenpraktijken. Overnames werden niet gemeld en in andere gevallen werd een praktijk al overgenomen terwijl de NZa daarvoor nog geen goedkeuring had gegeven.

Nederlanders behoren nog altijd tot de gelukkigste mensen ter wereld. In het jaarlijkse World Happiness Report van de VN stijgt ons land één plekje, naar nummer 5. Wel blijken de inwoners van westerse landen steeds minder tevreden dan voorheen.

Sinds 2012 houden wetenschappers geluk wereldwijd bij. Ze vroegen daarvoor in 147 landen mensen hun eigen leven een score van 0 tot 10 te geven. Die informatie wordt daarna gekoppeld aan gegevens over inkomen, levensverwachting, corruptie en sociale factoren om te kijken wat het verschil maakt.

Voor het achtste jaar op rij scoort Finland het beste, met een 7,736. Daarna volgen Denemarken, IJsland en Zweden, nog voor Nederland dus. Afghanistan bungelt al jaren op de onderste plek, met dit jaar zelfs het laagste cijfer ooit, een 1,364. Het steekt zelfs schril af tegen de landen erboven, Sierra Leone en Libanon, met een 2,998 en een 3,188.

Scores verslechteren

De onderzoekers gebruiken een driejaarlijks gemiddelde om grote schommelingen door incidenten in een bepaald jaar te dempen. Nederland heeft daarbij dit jaar een score van 7,306, de laagste ooit. In het eerste rapport gaven Nederlanders hun leven nog een 7,319.

Het lagere cijfer past in de trend dat westerlingen zich steeds minder gelukkig zijn gaan voelen: sinds het eerste rapport scoren vijftien westerse landen significant slechter, met een verlies van 0,17 procentpunten of meer. Zo is er voor het eerst geen enkel groot geïndustrialiseerd land meer in de top-20 te vinden.

Drie westerse landen verloren in deze periode zelfs een halve punt of meer: de VS, Canada en Zwitserland. De VS heeft met een 24ste plek zijn slechtste score ooit gehaald, net als voormalig nummer 1 Zwitserland met een dertiende plek. Costa Rica en Mexico wisten juist de top-10 binnen te komen, op de plekken zes en tien.

Links/rechts

Het geluksgevoel in een land is volgens de onderzoekers niet alleen belangrijk voor de levensvreugde van inwoners. Ontevredenheid kan ook leiden tot meer populisme. Volgens het rapport is de invloed daarvan op stembusuitslagen zelfs groter dan die van traditionele ideologieën of klassenongelijkheid.

Volgens de onderzoekers trekken de politieke extremen ongelukkige mensen aan met hun kritiek op "het systeem". Het vertrouwen in de medemens speelt een rol of men dan bij extreem-links of extreem-rechts eindigt. Dat verklaart waarom beide politieke flanken groeiden in verschillende verkiezingen, zoals in Frankrijk met de extreem-rechtse leider Le Pen en de extreem-linkse partijleider Mélenchon of in Duitsland met de AfD en Die Linke.

"De xenofobische neiging van populistisch rechts lijkt onderdeel van een breder wantrouwen in de rest van de samenleving", concludeert het rapport. "Er is niet alleen minder vertrouwen in buitenstaanders, maar ook in het algemeen, van homoseksuelen tot de eigen buren."

Niemand om mee te eten

Geluk draait daarbij om meer dan alleen rijkdom of inkomen. "Het gaat om vertrouwen, verbinding en de overtuiging dat iemand je steunt", vat directeur Jon Clifton van opiniepeiler Gallup het samen. "Als we een betere gemeenschap en economie willen, moeten we investeren in wat er echt toe doet: elkaar."

Hij wijst erop dat zoiets basaals als goede sociale contacten grote gevolgen hebben. Respondenten die aangeven dagelijks met meerdere mensen te eten, blijken tevredener. Dat heeft zelfs meer invloed dan de hoogte van iemands inkomen.

Verontrustend is dan ook dat in de VS het aantal mensen dat geen disgenoten heeft in twee decennia met de helft is toegenomen. Ook zegt 19 procent van de jongeren niemand te hebben op wie ze kunnen terugvallen.

Het rapport biedt handreikingen voor burgers om er zelf verandering in te brengen. Vrijwilligerswerk draagt bijvoorbeeld bij aan een gevoel van voldoening. Ook meer sociale contacten helpen.

Empathiekloof

Het is daarbij belangrijk te bedenken dat medemensen welwillender zijn dan we zelf inschatten. Zo werd gevraagd hoe groot men de kans acht dat een eerlijke vinder verloren eigendommen zou inleveren. Door daadwerkelijk een portemonnee te laten rondslingeren, werd bewezen dat mensen de kans daarop consequent te laag inschatten.

Een vervolgexperiment op de universiteit van Stanford probeerde deze empathiekloof te dichten door met posters te wijzen op de positieve grondhouding van mede-studenten. Dat van leeftijdsgenoten bijvoorbeeld 85 procent het leuk vindt om vriendschap te sluiten met een onbekende of dat 95 procent een ander met problemen graag helpt. Ook werden proefpersonen met appjes uitgedaagd actief sociale interactie op te zoeken, wat zich op langere termijn uitbetaalde in meer vriendschappen en een beter gemoed.

"Empathie is een krachtig middel in een gemeenschap, maar wordt vaak onderbenut", schrijven de onderzoekers. "Door zorg en empathie in te zetten en een duwtje te geven aan het nemen van sociale risico's, kunnen overtuigingen en gedrag van mensen worden veranderd."

De Britse artiest Stormzy ontvangt een eredoctoraat van de Universiteit van Cambridge. Hij krijgt het blijk van waardering onder meer omdat hij een studiebeurs in het leven heeft geroepen voor studenten van kleur.

Stormzy lanceerde het studieprogramma in 2018. Eerst werd elk jaar voor twee studenten van kleur het collegegeld en de kosten voor levensonderhoud betaald. Inmiddels ondersteunt de artiest elk jaar twaalf nieuwe studenten van kleur bij hun studie aan de prestigieuze universiteit in Cambridge.

In totaal hebben zo al 55 studenten dankzij het initiatief van de artiest kunnen studeren. De universiteit spreekt zelfs van het "Stormzy-effect", omdat dankzij de beurs steeds meer jongeren van kleur Cambridge weten te vinden.

De universiteit prijst de 31-jarige artiest overigens niet alleen vanwege het studieprogramma, maar ook om de grote invloed die hij heeft op educatie, muziek, sport en literatuur.

Nummer 1

Stormzy is de artiestennaam van Michael Ebenazer Owuo Junior en hij is ruim tien jaar actief in de muziekwereld. Voornamelijk in zijn thuisland Groot-Brittannië is hij erg populair. Zijn eerste album Gang Sings & Prayer uit 2017 behaalde direct een nummer 1-positie en hij won er ook een Brit Award mee, voor het Beste Britse Album.

Daarna volgden naast bekroonde albums ook meer losse nummer 1-hits, als Vossi Bop, of Own It, dat hij maakte met de Britse zanger Ed Sheeran en dat misschien het bekendste nummer van Stormzy in Nederland is.

Hij wordt door fans niet alleen geroemd om zijn muziek, maar ook om zijn persoonlijkheid. Daar heeft Ruud Lemmen, oud-directeur van het op hiphop gerichte festival WOO HAH!, ook goede herinneringen aan. Stormzy trad daar op in 2018, nog voor zijn grote doorbraak.

"In tegenstelling tot een hele hoop andere artiesten die wij gehad hebben, was Stormzy heel benaderbaar en eigenlijk ook heel lief. Je moet het zo zien dat bij rappers als Travis Scott en andere grote namen altijd een zee aan beveiligers om hen heen lopen. Daar kom je niet eens bij in de buurt", schetst Lemmen de persoonlijkheid van de Britse artiest. "Stormzy had net op Glastonbury opgetreden, stond daarna bij ons op het podium en wilde na afloop heel graag de festivaldirecteur een handje geven en hem persoonlijk bedanken dat hij mocht optreden."

Luister en kijk hier naar Crown live op het Glastonbury-festival in 2019:

Het is tekenend dat de artiest zich naast zijn muziek ook bezighoudt met het beurzen-initiatief in Cambridge, vindt Lemmen. "Ik vind het bij artiesten in het algemeen en in dit specifieke geval fantastisch dat iemand zijn bereik en zijn middelen inzet om anderen te helpen. Hij geeft op een bepaalde manier terug aan de gemeenschap. Volgens mij kunnen we dat alleen maar waarderen."

De voordracht van Stormzy voor een eredoctoraat moet nog officieel worden goedgekeurd door het bestuur van de universiteit. Bij definitieve goedkeuring wordt het hem toegekend tijdens een officiële ceremonie op 25 juni.

Op de Utrechtse Heuvelrug geldt de komende maanden een rookverbod. Daarmee willen de negen gemeenten waarin het natuurpark ligt, voorkomen dat er in het gebied natuurbranden uitbreken.

In de gemeente Utrechtse Heuvelrug geldt deze maatregel van 1 maart tot 1 oktober. Die gemeente is samen met Baarn, Leusden, Rhenen, Woudenberg, De Bilt, Amersfoort, Zeist en Soest een van de natuurbrandgemeenten, meldt RTV Utrecht. In deze gemeenten ligt het nationaal park de Utrechtse Heuvelrug.

Het rookverbod geldt niet alleen in de bossen, maar ook op de heide en in duingebieden of binnen een straal van honderd meter daarvan.

Belangrijke oorzaak

Roken wordt verboden omdat het een belangrijke oorzaak is van het ontstaan van natuurbranden, zegt de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Bij een lange periode van droogte en hoge temperaturen kan een brand zich snel uitbreiden.

"We willen proberen te voorkomen dat onze inwoners en bezoekers te maken krijgen met een natuurbrand", zegt burgemeester Frits Naafs, die ook ambassadeur Natuurbranden is van de Veiligheidsregio Utrecht. "We willen blijven genieten van onze mooie natuur en de veiligheid van mens en dier waarborgen."

Het aantal handelsmissies is vorig jaar flink afgenomen in vergelijking met de jaren ervoor. Dat blijkt uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Ook de opbrengsten blijven achter vergeleken met andere jaren.

Daar zijn meerdere oorzaken voor. Zo waren er vorig jaar geen staatsbezoeken, waren er meerdere ministerswisselingen op Buitenlandse Handel en zat er een tijdlang een demissionair kabinet. Dat betekent volgens de RVO doorgaans lagere deelnemersaantallen aan handelsmissies en bedrijven denken dan ook minder deals te sluiten.

Ook de formatie van het nieuwe kabinet hielp volgens de RVO niet mee. Voor ambtenaren was onduidelijk wat de koers zou worden van het kabinet, waardoor men niet goed kon plannen.

Minister Klever van Buitenlandse Handel erkent dat het aantal missies achterbleef. "Het komt vooral door de kabinetswissel. Dan zie je dat er niet veel wordt gepland. Ik moest er ook even inkomen voor ik op handelsmissie kon gaan."

Bezoek aan Kenia

De afgelopen dagen was Klever bij het staatsbezoek van de koning en de koningin aan Kenia. Daarbij was er weer een horde bedrijven die hoopte een graantje mee te pikken van de aandacht die het koningspaar trekt. Vaak hebben ze hoge verwachtingen van het bezoek.

Zo wil Rutger Groot met zijn zadenbedrijf groeien in Kenia. "De aanwezigheid van het koninklijk paar trekt naar de missiebijeenkomsten veel mensen die je normaal niet zou zien. Zo werd ik benaderd door Kenianen met de vraag of ze ook mochten komen. Ze vinden het heel spannend om op een borrel te komen waar de koning ook rondliep. En dat is geweldig."

De RVO maakt schattingen van wat handelsmissies opleveren, wel met een slag om de arm, want die zijn gebaseerd op informatie die de bedrijven aanleveren. In 2017 was een forse daling in de opbrengst te zien. Het kabinet was toen demissionair.

Dit zijn de geschatte opbrengsten per jaar. Het aantal handelsmissies dat in een jaar plaatsvindt staat onder het jaartal:

In de coronajaren waren er vooral digitale contacten en geen fysieke missies met het koninklijk paar. Daarna namen zowel het aantal missies als de verwachte opbrengsten weer snel toe. In 2023 waren er weer 14 missies met een geschatte opbrengst van ruim 2 miljard euro, maar vorig jaar liep dat aantal en de waarde van de gesloten deals dus weer flink terug.

Twaalf missies per jaar

Het is niet zo dat een handelsmissie met de koning automatisch meer geld oplevert. De koning opent deuren, die anders gesloten blijven, maar er zijn voorbeelden in het overzicht van de RVO waarbij een minister tijdens een missie meer binnenhaalt dan het staatshoofd.

Vergelijken is lastig, omdat handelsmissies afhangen van veel factoren, zoals het aantal bedrijven dat meegaat, het land dat bezocht wordt en de sectoren waarop gefocust wordt.

Minister Klever zegt in elk geval te streven naar zo'n twaalf missies per jaar. "Dit jaar gaan we proberen meer missies te doen. Een derde van wat we in Nederland verdienen, komt door handel in het buitenland. Dus het blijft belangrijk om bedrijven in het buitenland te helpen."

Ongelukken op de werkvloer komen vaker voor bij werknemers met korte contracten of uitzendovereenkomsten dan bij werknemers met een vast contract. Hoe steviger de relatie tussen werkgever en werknemer, hoe veiliger de arbeidsomstandigheden, concludeert de Arbeidsinspectie in haar jaarverslag.

Bij vaste contracten voelt de werkgever zich verantwoordelijker voor zijn werknemers. "Een langdurige en stevige arbeidsrelatie brengt ook een grotere financiële verplichting met zich mee", zegt de hoogste baas van de Arbeidsinspectie, inspecteur-generaal Rits de Boer. Werkgevers investeren dan meer in veiligheid op de werkvloer, bijvoorbeeld door meer instructies te geven en meer toezicht.

Ook andersom voelen werknemers zich meer betrokken bij het werk als ze voor langere tijd in dienst zijn. Zo durven ze vaker onveilige situaties te melden. "Zorgen ze wederzijds een beetje goed voor elkaar of is de relatie een platte uitruil van 'handjes' voor geld?", schrijft de inspectie in het jaarverslag.

Slachtoffer vaak uitzendkracht

Vorig jaar werden ruim 3200 mensen die een ongeluk op het werk hadden gehad, gemeld bij de inspectie, 52 van hen overleefden dat ongeluk niet.

In de bouw waren relatief gezien de meeste ongelukken. Uit meerjarig onderzoek van de inspectie blijkt dat relatief veel van deze slachtoffers uitzendkrachten zijn. Het gaat bijvoorbeeld om ongelukken met werktuigen van slechte kwaliteit, werknemers die vallen of ongelukken doordat er te weinig toezicht is.

De inspectie denkt dat het totale aantal ongelukken een stuk hoger ligt. Geschat wordt dat 50 tot 70 procent van de werkongelukken niet wordt gemeld. Ook hier verwacht de inspectie eenzelfde verband: "Juist als de werkgever geen directe en langdurige verantwoordelijkheid voor werknemers heeft, zal het bewustzijn of de bereidheid tot melden naar verwachting lager zijn."

Ongeschoolde arbeidsmigranten

Veel van de uitzendkrachten zijn arbeidsmigranten. Zij doen vaak ongeschoold, laagbetaald werk van korte duur. Daar komt bij dat ze vaak in sectoren werken waar al relatief veel ongelukken voorkomen. "Eerder hebben we becijferd dat voor uitzendkrachten het risico wel twee keer zo groot kan zijn", vertelt De Boer.

De Arbeidsinspectie concludeert ook dat ook taal- en cultuurverschillen in de weg kunnen zitten om instructies of waarschuwingen te snappen. De afhankelijkheid die sommige migranten van hun werkgevers hebben, kan hen er ook van weerhouden om aan de bel te trekken over onveilige werkomstandigheden.

De Arbeidsinspectie noemt het verder "niet verwonderlijk" dat sommige werkgevers zich niet genoeg bewust zijn van hun verantwoordelijkheden. Dat komt doordat iedereen werkgever kan worden, daar is geen opleiding voor vereist.

Studenten- en jongerenorganisaties voeren vandaag actie voor verplichte stagevergoedingen. Vorige week liet minister Bruins van Onderwijs weten dat een verplichte vergoeding er voorlopig niet in zit, tot onvrede van de studenten en hun vertegenwoordigers.

"Naast mijn intensieve stage moet ik ook nog schoolwerk en stageopdrachten doen en heb ik een bijbaan", zegt Mara (20), die mbo-verpleegkunde studeert. De bijbaan is volgens haar nodig om rond te komen, want haar stagevergoeding van 175 euro per maand is verre van toereikend. Ze woont nog bij haar moeder, maar zou graag op zichzelf wonen. "Dat is met dit inkomen niet te doen."

Studentenorganisaties ISO, CNV Jongeren en JOB MBO spreken daarom vanochtend in Den Haag met politici en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven om aandacht te vragen voor een minimale stagevergoeding.

Welwillendheid van werkgevers

"De minister erkent dat het belangrijk is, maar doet vervolgens niets", zegt ISO-voorzitter Mylou Miché. "Hij laat het over aan de welwillendheid van de werkgevers. We moeten echt over die norm in gesprek."

Volgens Miché staat er veel op het spel. "Stagelopen is nu niet voor iedereen haalbaar, daarmee is het onderwijs dus niet voor iedereen toegankelijk."

"We zijn geen gratis arbeidskrachten", sluit voorzitter Kayleigh el Chab van JOB MBO. "Iedere student, ongeacht of die mbo, hbo of wo doet, moet gewaardeerd worden voor het harde werk dat die levert. Hoe je het ook wendt of keert, vaak werken ze voor een habbekrats 32 of 40 uur en moeten ze dat combineren met een baan."

De studentenorganisaties willen dat de vergoeding verplicht wordt en stellen een minimaal bedrag van 500 euro voor. Dat zijn volgens het Nibud de gemiddelde inkomsten van een studentenbijbaan.

Kleine stapjes vooruit

Volgens minister Bruins worden er wel stappen gezet. Zo staat de stagevergoeding steeds vaker in de cao. In 2023 was in 10 procent van cao's een stagevergoedingen opgenomen, nu is dat in 17 procent.

In 2023 kreeg 40,5 procent van de mbo-studenten een financiële vergoeding, in 2024 was dat 42 procent. "Dat is inderdaad een kleine verbetering", zegt El Chab. "Maar het betekent dat nog steeds 60 procent van de mbo'ers niks krijgt." Ter vergelijking: in het hbo krijgt zo'n driekwart van de studenten een stagevergoeding.

"Wat we in de praktijk ook vaak horen, is dat studenten stagiair zijn maar dat ze de taken en verantwoordelijkheid van een werknemer krijgen. Dat is niet de bedoeling, maar het gebeurt wel. Dus geef daar dan wel geld voor", concludeert El Chab.

Verpleegkundestudent Mara herkent dat. "Er is een groot personeelstekort, dus je draait snel mee in de bezetting. Je moet echt hameren op dat uurtje per dag dat je aan je stageopdrachten moet besteden."

Skills the Finals

Ook op het (v)mbo-evenement Skills the Finals dat vandaag van start gaat in de RAI in Amsterdam zijn stages een belangrijk thema. Er zijn verschillende vakwedstrijden en een loopbaanmarkt waar meer dan 20.000 bezoekers op af komen.

NOS Stories is hier live bij op TikTok, Instagram en YouTube. Minister Bruins beantwoordt vragen van jongeren en JOB MBO-voorzitter Kayleigh el Chab geeft tips over het vinden van een goede stageplek.

Een Fransman die bijna 2,5 jaar vastzat in Iran is vrijgelaten. Dat heeft president Macron bekendgemaakt. De 34-jarige Olivier Grondeau werd in oktober 2022 opgepakt en zat vast in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran.

Lange tijd werd er geen ruchtbaarheid gegeven aan zijn gevangenschap, op verzoek van Grondeau zelf. Dat veranderde begin dit jaar. De Franse krant Le Monde schreef toen over de "voormalige scrabble-kampioen, fanatiek lezer en schrijver".

Grondeau gaf in januari, via zijn familie, een audioboodschap vrij waarin hij Iran beschuldigde van "politieke afpersing" tegen Frankrijk. Ook vertelde hij dat zijn krachten aan het afnemen waren en deed hij een beroep op Parijs om alles op alles te zetten om hem vrij te laten. Zijn moeder vertelde aan de Britse krant The Guardian dat hij tegen een burn-out aanliep.

In hongerstaking

Begin vorig jaar ging hij volgens de krant in hongerstaking, omdat hij nog geen enkele vorm van proces zou hebben gehad. Een maand later werd hij tot vijf jaar cel veroordeeld voor het "vergaren van informatie bedoeld om over te dragen aan vijandige spionagediensten". In mei werd het vonnis nog eens bekrachtigd in hoger beroep. Grondeau heeft altijd bestreden dat hij schuldig is.

De Franse minister Barrot van Buitenlandse Zaken maakt op X ook melding van de vrijlating. Hij deelt een foto waarop een lachende Grondeau in een vliegtuig zit, met op zijn schoot een T-shirt met de beeltenis van Britney Spears.

Barrot schrijft erbij dat Frankrijk zich zal blijven inzetten voor andere landgenoten die vastzitten in Iran, onder wie Cécile Kohler en Jacques Paris.

Iran heeft nog niet gereageerd. Het land pakt vaker westerlingen op en gebruikt hen om bijvoorbeeld Iraniërs die in het Westen zijn veroordeeld, vrij te krijgen.

Staatssecretaris Coenradie wacht vandaag opnieuw een lastig debat in de Tweede Kamer. BBB wil haar plan tegenhouden om gevangenen in het uiterste geval twee weken voor het einde van hun straf vrij te kunnen laten. Coalitiegenoten PVV en VVD stelden vorige week ook dat zij daar tegen zijn.

Coenradie zei in het eerste deel van het debat, dat ze het vervroegd vrijlaten van gevangenen zelf ook een "uiterst pijnlijke maatregel" vindt. Maar ze zei geen andere mogelijkheid te zien om het tekort aan cellen op te lossen. "Of we gaan minder mensen arresteren of we gaan mensen eerder heenzenden."

Die laatste optie is wat haar betreft de beste van twee kwaden. Ze zei daarbij dat alleen mensen met een gevangenisstraf tot maximaal één jaar in aanmerking komen om eventueel twee weken eerder naar huis te worden gestuurd. Zedendelinquenten en plegers van een ernstig geweldsmisdrijf zijn uitgezonderd.

Het was toen al duidelijk dat geen enkele partij in de Tweede Kamer de maatregel ziet zitten. Vooral PVV en VVD lieten weten grote moeite te hebben met het inkorten van straffen. De BBB was minder uitgesproken, maar die partij komt nu met een motie om het kabinetsplan tegen te houden. Daarmee lijkt Coenradie binnen de coalitie alleen nog op de steun van NSC te kunnen rekenen.

Schrappen in de dagbesteding

BBB-Kamerlid Wijen-Nass vindt het niet uit te leggen dat veroordeelde criminelen eerder vrij komen. "Ik vind dat geen recht doen aan de straffen die worden opgelegd door rechters", zegt ze tegen de NOS. Ze wijst erop dat ook relatief lichte zaken als winkeldiefstal of een woninginbraak een grote impact kunnen hebben op de slachtoffers.

Het BBB-Kamerlid wijt het cellentekort aan een gebrek aan personeel en vindt dat hier iets aan te doen is door efficiënter te roosteren. Er zou bijvoorbeeld flink geschrapt kunnen worden in de dagbesteding voor gevangenen, is haar idee, zodat bewakers hun handen vrij krijgen voor andere dingen.

Ook de VVD vindt dat Coenradie eerst andere mogelijkheden moet onderzoeken, voor ze gevangenen vervroegd naar huis stuurt. Kamerlid Ellian zal vanmiddag voorstellen om bijvoorbeeld nog eens te kijken naar het opnieuw in gebruik nemen van voormalige detentieboten.

Zonder de steun van BBB, PVV en VVD is het de vraag of de PVV-bewindsvrouw een Kamermeerderheid krijgt voor haar plan, waar ze eerder ook al ruzie over had met PVV-leider Wilders. Hij zei toen al dat de PVV-fractie het plan "no way" zou steunen. Vorige week lieten hij en PVV-Kamerlid Van Dijk weten dat ze nog liever acht gevangenen in één cel plaatsen, en die desnoods staand laten slapen, dan dat ze mensen vroegtijdig naar huis sturen.

Oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA en SP zijn ook niet enthousiast over het eerder vrijlaten van gevangenen, maar zien het probleem van Coenradie. Nood breekt wet, is de conclusie van SP-Kamerlid Van Nispen, die vindt dat de staatssecretaris er alles aan heeft gedaan.

Het is niet zeker of vanmiddag al duidelijk wordt hoe het gaat aflopen. De partijen dienen hun moties in een zogenoemd tweeminutendebat in, waarin de sprekers twee minuten de tijd hebben om hun verhaal te doen. Daar wordt dan komende dinsdag over gestemd.

Welke manoeuvreerruimte heeft Dick Schoof aan de ovale vergadertafel in Brussel als het gaat over de versterking van de Europese veiligheid? De 27 EU-leiders komen vandaag en morgen opnieuw bij elkaar om te spreken over het 'herbewapenen' van de Europese Unie.

De premier zit in het defensief als het gaat om de Europese verdediging. Gisteren nog kreeg hij van de Tweede Kamer de opdracht om zich in Brussel "actief te verzetten tegen eurobonds". Alle vier zijn coalitiepartijen steunden de motie van Joost Eerdmans.

Deense en Duitse politici kijken meewarig naar de lastige positie van Schoof en de Nederlandse opstelling in Brussel. "Het is onverstandig om heel rigide vast te houden aan je oude standpunten in een wereld die van uur tot uur verandert", zegt de Deense liberale Europarlementariër Sigrid Friis.

Verbazing over Nederland

In de wandelgangen van het Europees Parlement gaat het veel over de Nederlandse terughoudendheid rond de financiering van Europa's veiligheid. De Nederlandse zuinigheid kennen Europarlementariërs uit het verleden, maar dat een meerderheid van de Tweede Kamer het kabinet ook op dit crisismoment oproept niet mee te doen aan leningen voor het Europese herbewapeningsprogramma leidt toch tot verbazing.

Het Europese debat dendert door, de koers is duidelijk. "Ik hoop dat Nederland niet geïsoleerd raakt", zegt Friis, "maar zich alsnog aansluit bij de Europese familie. Dat jullie ook gaan meedoen en gezamenlijk gaan lenen om onze defensie te versterken. Want we zitten niet te wachten op een verdeeld Europa, maar op een Europa dat sterker wordt dan we waren."

Haar land, Denemarken, maakte een opmerkelijke draai. Net als Den Haag stond Kopenhagen in Brussel altijd bekend als een van de 'vrekkige vier', landen die onder geen beding gezamenlijke schulden wilden maken.

Inmiddels is de Deense premier Frederiksen een van de grootste pleitbezorgers van hogere Europese defensie-uitgaven. Spend, spend, spend, zei ze bij aankomst op de vorige EU-top over de noodzaak tot herbewapening van Europa. De Denen maken zich grote zorgen over Donald Trumps dreigende taal richting Groenland, dat hij wil 'hebben'.

Geen andere keuze

Ook de Duitsers, tot voor kort als de dood voor schulden, zijn inmiddels 180 graden gedraaid. Friedrich Merz, binnenkort bondskanselier, zei dat hij whatever it takes de Duitse verdediging wil versterken. Niet toevallig gebruikte hij dezelfde woorden als de voorzitter van de Europese Centrale Bank ten tijde van de financiële crisis. Het is Berlijn ernst, blijkt ook uit het historische besluit in de Bondsdag om de 'schuldenrem' deels los te laten voor grote defensie-uitgaven.

"Ik ga niet over de Nederlandse politiek", zegt de Duitse christendemocratische Europarlementariër Niclas Herbst. "En ik snap dat mensen terughoudend willen zijn als het gaat over het aangaan van schulden. Maar de meeste landen slaan nu een andere weg in. Ook wij in Duitsland. De noden zijn zo hoog, we hebben helaas geen andere keuze dan schulden aan te gaan voor onze veiligheid."

'We komen er wel uit'

In Brussel worden vandaag geen harde besluiten genomen door de 27 EU-leiders. Bij de vorige spoedbijeenkomst vroegen ze de Europese Commissie met uitwerkingen te komen van de ambitieuze herbewapeningsplannen die tot investeringen van 800 miljard zouden moeten leiden. Zolang die concrete voorstellen er niet zijn, zal Schoof er tijdens de vergadering op blijven hameren dat gezamenlijk lenen voor Nederland onacceptabel is, zegt een hoge EU-diplomaat.

Dat Schoof twee weken geleden groen licht gaf voor het verder uitwerken van de plannen, leidde tot crisisoverleg in Den Haag, maar Nederland kan het herbewapeningsvoorstel niet meer tegenhouden, omdat een meerderheid van de landen het steunt.

Schoof zal er door sommige collega-regeringsleiders wel op worden aangesproken, denkt Pieter de Gooijer, voormalig EU-ambassadeur namens Nederland. Jarenlang begeleidde hij Nederlandse politici op Europese ministerraden en EU-toppen in Brussel.

De Gooijer: "Ze zullen aan Schoof vragen: is jouw probleem ook ons probleem? Mijn verwachting is dat Schoof ze zal geruststellen met woorden van deze strekking: Nederland ziet de verdere uitwerking van de voorstellen tegemoet, we komen er met z'n allen in Den Haag wel uit."

Constructieve inzet

"Kan Nederland dan misschien met antwoorden komen over wat ze wel willen?", verzucht de Deense Europarlementariër Sigrid Friis. "Als je je niet aanpast aan de werkelijkheid waar we nu in Europa en de wereld in zitten, dan moet je met oplossingen komen. Die hoor ik nog niet uit Nederland. Als je het niet eens bent met de oplossing die op tafel ligt, wat wil je dan inbrengen?"

Haar Duitse collega Niclas Herbst rekent op een "constructieve inzet" van Nederland op de top vandaag. De christendemocratische Europarlementariër blijft diplomatiek: "Als de Nederlandse politiek zegt wij gaan dit zonder schulden doen, dan moeten ze natuurlijk wel heel duidelijk zijn waar ze op andere plekken gaan bezuinigen. Dat is een heel lastige opgave, ik wens Nederland oprecht veel succes."