NOS Nieuws - Algemeen

Door een nieuwe richtlijn van het Openbaar Ministerie zal er volgens critici minder vaak een gevangenisstraf worden geëist. Er klinken in de rechtspraak en in de politiek veel bezwaren tegen koerswijziging van het OM en nu laten ook agenten van zich horen. "Dit past niet meer bij ons rechtvaardigheidsgevoel", zegt Ramon Meijerink, voorzitter van politievakbond ACP.

Meestal gaat het zo dat het OM een straf eist en dat de rechter vervolgens beslist of die een straf oplegt en wat voor straf dan. Maar het OM kan ook zelf een straf opleggen, via een zogenoemde strafbeschikking. Dat gebeurt al, het gaat sneller dan een gang naar de rechter en het kost de strafrechtketen minder werk. Ten minste, als de verdachte geen bezwaar maakt tegen de opgelegde straf en niet alsnog naar de rechter stapt.

Zo'n strafbeschikking heeft dus voordelen, maar kent ook een belangrijke beperking: het OM mag niet zelf een gevangenisstraf opleggen, hoogstens een boete of een taakstraf. En omdat het OM meer wil inzetten op die strafbeschikkingen, vrezen critici dat er te weinig gevangenisstraffen geëist zullen worden.

'Voelt zuur'

Het OM heeft namelijk een nieuwe richtlijn waarin het zegt dat het de mogelijkheid voor strafbeschikkingen meer wil benutten. Bij zaken waar een rechter maximaal 6 jaar gevangenis voor zou kunnen geven, wil het OM het zo veel mogelijk op deze manier doen. Dat kan bijvoorbeeld bij diefstal of bedreiging gebeuren. Het OM wil deze koerswijziging mede omdat het nu erg lang duurt voor een strafzaak voor de rechter komt, als die door alle drukte daar al komt.

Bij politievakbond ACP zien ze dat agenten zich zorgen maken omdat 'hun' zaken na hard werk dan worden afgedaan met een boete of taakstraf. "Dat geeft niet de voldoening die je zou willen hebben uit een strafonderzoek", zegt vakbondsvoorzitter Meijerink. "Dit voelt zuur voor de benadeelden", zegt hij over slachtoffers, "maar dit voelt ook zuur voor agenten die keihard hebben gewerkt om een steentje bij te dragen."

Volgens de voorzitter van de politievakbond is het wrang voor agenten om te horen dat het OM met deze richtlijn komt vanwege de tekorten in de strafrechtketen en het tekort aan cellen. Meijerink hoopt dat er hieruit geleerd wordt dat er meer geïnvesteerd moet worden in de strafrechtketen.

Volgens het OM is de richtlijn niet alleen ingevoerd vanwege het cellentekort. "We dienen de belangen van slachtoffer en verdachten door zelf snel(ler) te straffen", schreef voorzitter Rinus Otte van het college van procureurs-generaal in een toelichting. Daarin benadrukte hij ook dat een taakstraf niet per se als lichter wordt ervaren dan een celstraf.

Niet lichter maar meer

Justitieminister Van Weel (VVD) verdedigt de nieuwe richtlijn in gesprek met de NOS. "Mits je dit goed toepast, kan ik me er zeker in vinden." Hij denkt dat er niet lichter gestraft zal worden door het gebruik van de nieuwe richtlijn, maar meer gestraft. De VVD'er ziet namelijk dat er nu veel zaken helemaal niet worden opgepakt door bijvoorbeeld het OM vanwege capaciteitstekorten, dus die komen al niet voor de rechter en krijgen nu geen strafbeschikking.

Van Weel ziet in de strafbeschikkingen een kans om met relatief weinig werk in elk geval wel een straf op te leggen voor die delicten, ook al is dat dan geen gevangenisstraf. "Dat zorgt ervoor dat je dan toch gerechtigheid hebt." Hij benadrukt bovendien dat als het OM denkt dat het verstandig is, het nog steeds naar de rechter zal gaan.

Taakstrafverbod

In de Tweede Kamer klinkt het verzet tegen de richtlijn inmiddels steeds luider. Vooral de regeringspartijen, die samen juist hebben ingezet op strenger straffen, laten flink van zich horen. De PVV ging er in debat al tegen tekeer en Pieter Omtzigt van NSC stelde er meerdere vragen over. "Dit moet niet kunnen in onze rechtsstaat", zegt Omtzigt over de plannen.

Volgens hem gaat dit betekenen dat het OM voor "relatief zware delicten" geen gevangenisstraf zal eisen. Hij noemt voorbeelden als bezit van kinderporno en mishandeling. Hij vreest dat het OM bovendien taakstraffen zal eisen in zaken waarvan de politiek heeft gezegd dat er een taakstrafverbod moet gelden.

Rechters ook kritisch

De Tweede Kamer gaat komende weken praten over deze nieuwe richtlijn. Aanstaande woensdag staat er eerst een rondetafelgesprek met experts op de agenda. De korpsleiding van de politie gaat daar juist een redelijk positief verhaal houden en zit dus niet op een lijn met de politievakbond. De korpsleiding snapt het idee van het OM omdat het in veel zaken nu lang duurt voor er een strafzaak komt door alle wachtlijsten.

De Raad voor de Rechtspraak is juist heel kritisch en heeft "principiële bezwaren". Bijvoorbeeld omdat de korte gevangenisstraf tot 6 maanden in de praktijk gaat verdwijnen volgens de Raad en die straf voelt voor veel mensen als een betere vergelding dan bijvoorbeeld een taakstraf.

Meerdere wielrenners zijn gewond geraakt bij een valpartij tijdens een afdaling bij een wielerwedstrijd in Limburg. In de plaats Berg en Terblijt was een etappe van de Toekomst Cup, een wedstrijd voor junioren en nieuwelingen in het wielrennen.

De valpartij gebeurde op de Vogelzangweg. Hoeveel wielrenners zijn gevallen, is niet bekend. Maar na de valpartij kwamen zeker zes ambulances ter plaatse, zag L1 Nieuws. Ook de politie werd opgeroepen. In elk geval vier deelnemers zijn meegenomen naar het ziekenhuis voor verdere controle. Het is niet bekend hoe het met hen gaat.

De organisatie van de Toekomst Cup heeft na het incident besloten de wedstrijd in Berg en Terblijt af te gelasten voor alle categorieën. Dat komt onder meer door de weersverwachting, die duidt op regen. "De steilte van de afdaling in combinatie met regen en een zachte berm blijkt voor deze jonge, relatief onervaren categorie te gevaarlijk."

Tien wedstrijden

De Toekomst Cup is een wedstrijd voor een nieuwe generatie wielrenners in de leeftijd 15 tot 18 jaar. De doelgroep krijgt steeds vaker te horen dat een wedstrijd niet doorgaat vanwege een tekort aan politiebegeleiding. Bij de Toekomst Cup is die begeleiding niet nodig, omdat de wedstrijden worden gereden op omlopen (een afgesloten parcours).

De wedstrijd bestaat uit meerdere onderdelen die in heel Nederland worden gereden, verdeeld over tien wedstrijddagen. Zo krijgen deelnemers de kans om zich te laten zien bij vlakke wedstrijden, klimkoersen en tijdritten.

Vandaag werd een bergomloop gereden, de derde wedstrijd uit de serie. De volgende wedstrijd staat gepland op 13 april in Breda. De reeks eindigt op 6 september bij de IJsseldata.

Prinses Margriet heeft vanochtend een breuk in haar bovenarm opgelopen door een val op de ijsbaan Thialf in Heerenveen. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) bekendgemaakt. De 82-jarige prinses ging na de val voor controle naar het ziekenhuis.

Margriet schaatste bij het sportevenement De Hollandse 100, een jaarlijks terugkerend sportevenement waarmee geld wordt opgehaald voor onderzoek naar lymfeklierkanker. Prins Bernhard, de zoon van Margriet, is de organisator van het evenement. Hij is zelf behandeld voor het non-hodgkinlymfoom, een vorm van lymfeklierkanker.

Even na de val liet een woordvoerder van het evenement weten dat de prinses "goed aanspreekbaar" is. Een fotograaf van het ANP die aanwezig was in Thialf meldt dat de prinses op het moment van de val bezig was met een van haar laatste ronden.

Burgemeester Imamoglu van Istanbul is door de landelijke autoriteiten van Turkije voorlopig uit zijn functie gezet. Hij stond op het punt aangewezen te worden als presidentskandidaat, maar werd woensdag opgepakt en zit vast op verdenking van een reeks aanklachten. Imamoglu en zijn partij spreken van een politiek gemotiveerd proces.

De minister van Binnenlandse Zaken heeft bekendgemaakt dat Imamoglu is geschorst als burgemeester. Turkse media spraken in eerdere berichten over ontslag, maar later is de woordkeus veranderd en is er sprake van schorsing.

Het besluit lag in de lijn der verwachting, nu de aanklachten tegen Imamoglu zoals fraude en deelname aan een criminele organisatie zijn bekrachtigd door de rechtbank. De 53-jarige politicus werd gisteravond urenlang verhoord door de onderzoeksrechter en overgebracht naar een gevangenis, waar hij moet blijven in afwachting van zijn proces.

Naast Imamoglu zijn ook twee districtsburgemeesters van miljoenenstad Istanbul op non-actief gesteld. De gemeenteraad, waar oppositiepartij CHP in de meerderheid is, besluit de komende dagen wie de openstaande bestuursfuncties tijdelijk op zich neemt.

Imamoglu: 'Ik zal nooit buigen'

De aanhouding van Imamoglu heeft tot massademonstraties geleid in het hele land. Afgelopen avond en nacht is voor de vierde dag op rij betoogd. Op sociale media heeft de geschorste burgemeester opnieuw opgeroepen om de straat op te gaan. "Hand in hand zullen wij deze coup, deze schandvlek op onze democratie, wissen. Ik sta rechtop en zal nooit buigen."

Het gaat om de grootste demonstraties in Turkije in een decennium. Voor zover bekend zijn de manifestaties grotendeels vreedzaam verlopen. Wel waren er gisteren in onder meer Istanbul, Ankara en Izmir confrontaties tussen demonstranten en agenten.

De politie trad hard op en zette traangas, pepperspray en waterkanonnen in. Agenten werden bekogeld met stenen en vuurwerk:

Er waren naar schatting enkele honderdduizenden deelnemers, gisteren zijn landelijk honderden mensen aangehouden. Binnenlandminister Yerlikaya noemt een aantal van 323 arrestaties.

Imamoglu wordt gezien als de belangrijkste uitdager van president Erdogan bij de presidentverkiezingen van 2028. Vandaag bepalen de leden van oppositiepartij CHP wie ze naar voren willen schuiven, maar Imamoglu is de enige kandidaat. Ook niet-leden worden opgeroepen hun stem uit te brengen in zogenoemde 'solidariteitsbussen'.

Universiteitsdiploma ongeldig verklaard

De dag voor Imamoglu's arrestatie werd zijn universiteitsdiploma ongeldig verklaard. De universiteit verklaarde dat bij zijn afstuderen niet de juiste procedures zijn gevolgd. Dit besluit kan grote gevolgen hebben voor zijn kansen om mee te doen aan de verkiezingen, omdat kandidaten volgens de grondwet hoger onderwijs moeten hebben afgerond.

Erdogan is sinds 2014 president en in die periode is oppositievoeren steeds moeilijker geworden. Kritische media zijn aan banden gelegd en talloze politici zijn opgepakt op beschuldiging van bijvoorbeeld terrorisme of corruptie.

Het Nederlandse leger houdt morgen een oefening vlak over de grens in Duitsland waarbij legervoertuigen de Rijn oversteken. De oversteek is onderdeel van de oefening Stampeding Bison.

Twintig militaire voertuigen zullen de Rijn worden overgezet tussen Kalkar en Emmerich, met een veerboot. "Het liefst zouden we een pontonbrug aanleggen, maar dat is niet handig met de scheepvaart", zegt een woordvoerder van de Koninklijke Landmacht.

Toch is het volgens hem net iets anders dan met een gewone auto de pont pakken. "Het is een vrij grootschalige oefening, dus het vergt wat coördinatie."

'Weerspiegelt werkelijkheid'

De oefening is precies tachtig jaar nadat de geallieerden in deze omgeving de Rijn overstaken, om vervolgens het oosten en noorden van Nederland te bevrijden. In de nacht van 23 op 24 maart staken Britse divisies met amfibievoertuigen de rivier over, in de weken daarna volgden de Canadezen.

Na de oefening met de oversteek reizen de voertuigen door naar Tsjechië. Met nog meer militaire voertuigen vindt hier een "grootschalig gepantserd gevecht tegen een gelijkwaardige oefenvijand" plaats. Hier doen meer dan duizend militairen aan mee.

De oefening "weerspiegelt de huidige werkelijkheid aan de oostgrens van het NAVO-grondgebied", schrijft Defensie. "De oefening is daarom een van de belangrijke grote stappen voorwaarts voor de brigade en de landmacht, in de voorbereiding op mogelijke inzet."

Paus Franciscus is voor het eerst in het openbaar verschenen sinds hij op 14 februari werd opgenomen met longproblemen. Vanaf het balkon van het ziekenhuis sprak hij kort het publiek toe. Kort daarna verliet hij het ziekenhuis.

Met grote moeite sprak de paus enkele woorden en zegende hij met een klein handgebaar de honderden gelovigen die zich op het plein voor het ziekenhuis hadden verzameld. Kreten van "Viva il papa!" en "Papa Francesco" klonken uit de menigte.

Kijk hier wat de paus tegen de menigte zei:

De 88-jarige paus lag sinds 14 februari in het Gemelli-ziekenhuis in Rome vanwege ademhalingsproblemen als gevolg van een levensbedreigende longontsteking. Het Vaticaan informeerde de pers sindsdien dagelijks over zijn toestand. Het leek er meerdere keren op dat de geestelijk leider van de katholieke kerk aan de beterende hand was, maar gisteren vertelden zijn artsen op een persconferentie dat hij twee keer in levensgevaar was geweest.

Inmiddels is Franciscus hersteld van de dubbele longontsteking, maar nog niet van alle infecties, meldt het hoofd van de gezondheidszorg van het Vaticaan. De paus zal terugkeren naar Casa Santa Marta in Vaticaanstad en heeft nog twee maanden nodig om te herstellen, is de verwachting.

Mensen kijken op een groot scherm op het Sint-Pietersplein naar de paus:

Ondanks zijn gezondheidsproblemen bleef Franciscus de kerk besturen vanuit zijn ziekenhuiskamer. Vorige week herhaalde hij zijn oproep voor vrede en ontwapening in een geschreven boodschap aan een redacteur van de krant Corriere della Sera. "We moeten woorden ontwapenen, geesten ontwapenen en de aarde ontwapenen", schreef hij.

Zwakke plek

Paus Franciscus had in zijn leven al meermaals te kampen met longproblemen. Op 21-jarige leeftijd kreeg hij een borstvliesontsteking, waardoor een deel van een van zijn longen moest worden verwijderd.

De afgelopen jaren werd Franciscus meermaals opgenomen in het ziekenhuis. Zo bracht hij in maart 2023 drie nachten door in het ziekenhuis met bronchitis. Zo slecht als de afgelopen weken was zijn toestand niet eerder geweest.

Gaat het Pentagon alle transgender miltairen ontslaan? De Amerikaanse president Trump tekende vorige maand een decreet met die strekking, maar een federale rechter stak daar deze week een stokje voor. Trump maakt niet duidelijk waarom deze stap nodig is en discrimineert een hele bevolkingsgroep, zo oordeelde zij. Of Trump en zijn kabinet zich hierdoor laten tegenhouden is nog niet duidelijk: de president heeft al eerder vonnissen naast zich neergelegd.

Het is hoe dan ook een pijnlijke kwestie, vindt de Nederlandse militair Finn (46), een van de naar schatting 36 transgender personen die nu in actieve dienst zijn in Nederland. Hij werkt al zo'n 25 jaar bij defensie en ging in 2016 in transitie van vrouw naar man.

Hij wijst erop dat Trump ook al maatregelen nam tegen trans militairen in zijn eerste periode als president, van 2017 tot 2021. "Als ze daarna nog steeds je land willen dienen, dan mag je als president in je handen knijpen. Je dienstbaarheid verandert niet door je transitie."

Geestelijke problemen

Finn zegt dat er ook onder transgender militairen in Nederland zorgen bestaan door het decreet van Trump, maar dat zij zich gesteund voelen door de legerleiding.

Een andere reden die door het Pentagon wordt gebruikt om trans personen te weren is het argument dat personen die van geslacht zijn veranderd of dat overwegen, zulke "medische, operatieve of geestelijke gezondheidsproblemen" hebben dat ze niet goed kunnen dienen als militair.

Een rare redenering, vindt Finn. "Voorafgaand onderga je als aspirant-militair een uitvoerige selectiekeuring, waarbij je aan bepaalde eisen moet voldoen om bij de krijgsmacht te kunnen dienen. Het kan zijn dat geestelijke of gezondheidsproblemen een motivatie vormen voor afwijzing, maar dat zegt niet dat je transitie de reden is. Als ik een functioneringsgesprek heb, vragen ze niet naar mijn lichaam of mijn geslacht. Ik word beoordeeld op mijn vaardigheden, mijn prestaties. Daarnaast voldoe ik nog steeds aan de eisen die gesteld zijn. Ik durf wel te zeggen: als ik vijf directe collega's vraag 'heb jij last gehad van mijn transitie?' dan zullen ze allemaal zeggen: totaal niet."

Dat wil niet zeggen dat het transitieproces als actieve militair een eitje is, zegt Finn. In 2016 is hij gestart met zijn transitie: denk aan hormoontherapie en mogelijke chirurgische ingrepen. Voor iedereen is zo'n proces weer anders, zegt hij.

"En ja, er is een herstelperiode nodig na een mogelijke operatie. Iemand die zijn been bijvoorbeeld breekt tijdens werk of een vrouw die zwanger is geweest, hebben ook hersteltijd nodig, maar kunnen daarna eveneens weer het werk oppakken."

Áls er al geestelijke problemen zijn bij transgender mensen in het leger, komen deze eerder voort uit de discriminatie die zij ervaren dan uit het trans-zijn zelf, zegt Jojanneke van der Toorn, hoogleraar sociale en organisatiepsychologie, van de universiteiten in Utrecht en Leiden. Zij is gespecialiseerd in diversiteit en lhbti-inclusie op de werkvloer.

"Transgender mensen ervaren vaak meer discriminatie en negatieve bejegening op de werkvloer dan bijvoorbeeld homoseksuele mannen of lesbische vrouwen, die op hun beurt weer vaker negatieve ervaringen hebben dan heteroseksuele medewerkers."

Discriminatie en onveiligheid bestaan, en een beetje zelfspot kan daarbij soms helpen om meer begrip te krijgen voor de situatie, vindt militair Finn. "Het is me wel eens gebeurd dat iemand van de oude stempel tegen mij zei: 'oh, jij bent zo'n omgebouwde'. Dan kun je er direct hard tegenin gaan, of je kunt zeggen: 'mogelijk is het onwetendheid, maar wij noemen dat transitie'."

Leger is meer dan vechten

In weerwil van het decreet van Trump, stelt onderzoeker Van der Toorn dat meer interne diversiteit een organisatie kan versterken. "Een brede variatie aan meningen, ervaringen en talenten kan bijdragen aan een efficiëntere en beter functionerende organisatie. Dat is voor de krijgsmacht niet anders. Maar dit hangt sterk af van het organisatieklimaat. Als verschillen tussen medewerkers niet worden gewaardeerd en medewerkers zich niet veilig voelen om bijvoorbeeld afwijkende meningen te delen, blijft de potentiële meerwaarde van diversiteit onbenut."

Militair Finn onderschrijft dat. Hij diende zelf in 2011 als medisch medewerker bij de Nederlandse missie in de Afghaanse provincie Kandahar en werkte daar samen met Amerikaanse militairen. "Ik heb daar veel Amerikanen op de operatietafel zien liggen, en velen van hen werden gered door het medisch personeel." Militair werk is meer dan alleen maar vechten aan het front, wil hij maar zeggen.

In de Zuid-Hollandse plaats Naaldwijk zijn gisteravond politieagenten bekogeld met vuurwerk. Dat gebeurde in de Rembrandtstraat, vlak bij een café waar een feest bezig was. Niemand raakte gewond.

Rond 21.50 uur kwam bij de politie een melding binnen van een "grotere groep mensen" die vuurwerk afstak bij het feestcafé. "Toen we ter plaatse kwamen, werden verschillende collega's bekogeld met vuurwerk", zegt een politiewoordvoerder.

Vervolgens werden meer agenten opgeroepen. "Geweld en agressie tegen hulpverleners is onacceptabel", zegt de woordvoerder. De bezoekers van het café moesten ondertussen vertrekken en de straat werd afgezet.

De politie doet nog onderzoek naar het voorval, schrijft Omroep West. Er is nog niemand aangehouden. Of er aangifte is gedaan, is niet bekend.

Hoeveel agenten precies zijn bekogeld, en met wat voor vuurwerk, is ook onduidelijk. Het vuurwerk is in beslag genomen.

Geweld tegen agenten

In 2023 kregen 12.265 politiemedewerkers te maken met agressie en geweld. Bij het grootste deel daarvan was er sprake van belediging: dat kwam 5543 keer voor. Over 2024 zijn nog geen cijfers naar buiten gebracht.

Zeven jaar na het sluiten van een vredesakkoord waarschuwen regionale waarnemers dat Zuid-Sudan op de rand van een nieuwe burgeroorlog staat. Het is een giftige cocktail van onder meer economische misère, nooit geadresseerde spanningen en de oorlog in buurland Sudan die maakt dat het land opnieuw geconfronteerd wordt met oorlogsgevaar.

Twee jaar nadat Zuid-Sudan in 2011 onafhankelijk was geworden van Sudan, brak een bloedige burgeroorlog uit in het jongste land ter wereld. Het ging om een machtsstrijd tussen president Salva Kiir en zijn voormalige vicepresident Riek Machar, met 400.000 doden tot gevolg. Kiir representeert de grootste etnische groep van het land, de Dinka, Machar de op een na grootste, de Nuer.

Ook nu vormen gevechten tussen troepen van het regeringsleger - loyaal aan president Kiir - en een militie die in verband wordt gebracht met Machar de directe aanleiding. Sinds eind februari sloegen 50.000 burgers op de vlucht voor het geweld, meldt de VN. Bij luchtaanvallen van het regeringsleger werden deze week tientallen burgers gedood. Gisteren maakte de Duitse buitenlandminister Baerbock bekend dat de ambassade in de hoofdstad Juba zal sluiten wegens de verslechterde veiligheidssituatie.

Vredesakkoord

In 2018 sloten de partijen een vredesakkoord. Volgens Sara Ketelaar, programmaleider Zuid-Sudan van vredesorganisatie PAX, zijn onderliggende spanningen onvoldoende geadresseerd en is het implementeren van belangrijke voorwaarden steeds uit- of afgesteld.

De realiteit in Zuid-Sudan is vanuit Nederland moeilijk voor te stellen. Ketelaar: "Zuid-Sudan kent 64 etnische groepen, vaak met hun eigen manier van leven. Het land is rijk aan grondstoffen, maar burgers profiteren daar niet van en behoren tot de allerarmsten ter wereld. Een groot deel van de bevolking is getraumatiseerd."

Het vredesakkoord bevat een aantal mankementen die essentieel zijn om de huidige onrust te begrijpen. Ketelaar: "Niet alle gewapende groeperingen werden daarin meegenomen, waardoor spanningen bleven voortbestaan." Van voorwaarden die wél zouden bijdragen aan vrede, is weinig terechtgekomen. "Er moest een algemeen leger komen waarin alle etnische groepen vertegenwoordigd zouden worden, maar dat is nooit gebeurd."

Het Witte Leger

Vorige maand beschuldigde Machar de regering van het aanvallen van zijn bondgenoten in de staat Opper-Nijl. Daarop volgden botsingen in diezelfde regio tussen het Witte Leger - een militie bestaande uit Nuer-jongeren - en het regeringsleger. Het escaleerde verder door een dodelijke aanval op een VN-helikopter, die gestuurd was om militairen van het regeringsleger te evacueren.

De regering houdt de oppositie verantwoordelijk voor de aanvallen van het Witte Leger en heeft een aantal oppositieleden gearresteerd. De militie wordt door sommigen in verband gebracht met Machar, die tot dezelfde etnische groep behoort.

Volgens Daniel Akech, analist Zuid-Sudan van de International Crisis Group, is dat te kort door de bocht. "Hoewel het Witte Leger Machar steunde tijdens de burgeroorlog, opereert de militie autonoom. Dit soort milities zijn vaak ontstaan in regio's waar de regering afwezig is. Ze vullen het vacuüm dat de staat achterlaat." Zo zijn er veel gewapende groeperingen actief in de Zuid-Sudanese periferie.

Voorafgaand aan de aanvallen had Kiir militairen van het regeringsleger naar Opper-Nijl gestuurd. Akech: "Het is waarschijnlijker dat het Witte Leger aanviel omdat ze het regeringsleger wantrouwen. Dat Kiir de aanvallen aangrijpt om oppositieleden te arresteren, komt neer op opportunisme."

Regionaal conflict

Regionale belangen compliceren de situatie verder. Uganda heeft troepen gestuurd om president Kiir te ondersteunen. Vlak nadat de Ugandese troepen in Zuid-Sudan waren gearriveerd, voerden ze luchtaanvallen uit in Opper-Nijl met burgerdoden tot gevolg. Akech: "Het lijkt erop dat die troepen zijn ingevlogen om te escaleren, niet om te stabiliseren."

Daarbij heerst de angst dat de oorlog in Sudan zal overslaan naar Zuid-Sudan, waardoor de staat Opper-Nijl het epicentrum kan worden van een regionaal conflict. In Sudan woedt sinds 2023 een oorlog tussen de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF) en het leger. Akech: "Zuid-Sudanese fracties met wisselende loyaliteiten zijn de grens overgegaan om te vechten in Sudan." Zowel onderlinge spanningen als militair materieel vinden hun weg terug naar Opper-Nijl.

Zwart gat

Onderzoekers van het initiatief Sudan War Monitor stelden vast dat RSF ook actief is in Zuid-Sudan. De afgelopen dagen raakte RSF slaags met groeperingen die de Zuid-Sudanese oppositie steunen. Volgens Sudan War Monitor duidt dit op nauwere banden tussen president Kiir en RSF.

De vrees is dat het Zuid-Sudanese en het (Noord-)Sudanese leger tegenover elkaar komen te staan. Akech: "Als dat gebeurt, kan de Opper-Nijl het zwarte gat worden dat de hele regio een conflict in trekt." Volgens denktank Institute for the Study of War kunnen "dreigende burgeroorlogen de gehele Hoorn van Afrika in een crisis storten".

Correspondent Elles van van Gelder maakte een reportage over de gevolgen van de oorlog in Sudan op Zuid-Sudan:

Ketelaar benadrukt dat het gaat om een kleine groep die profiteert van de status quo. "Als ik door Zuid-Sudan reis, hoor ik mensen vaak zeggen 'lieten ze ons maar met rust'. Het is een land met een veerkrachtige bevolking, die snakt naar vrede."

Een echtpaar dat zich stoorde aan een boom bij hun moestuin, heeft een dagenlange stremming veroorzaakt van een van de belangrijkste spoorlijnen van Duitsland. Ze besloten dinsdag om de boom langs het traject Hamburg-Hannover te kappen, maar die belandde op de bovenleiding. Op de route reden drie dagen amper treinen.

De Duitse politie is nu een onderzoek gestart naar de actie van het stel van 55 en 57. Volgens de politie hebben ze zich schuldig gemaakt aan onder meer vandalisme en verstoring van het treinverkeer.

Het echtpaar zou zich hebben geërgerd aan de boom langs het spoor, waarvan enkele takken boven hun moestuin hingen. Ze zouden de Duitse spoorwegen hebben gevraagd daar iets aan te doen. Toen dat niet gebeurde, grepen ze volgens de politie zelf naar de zaag. De boom kwam terecht op de bovenleiding; van een passerende goederentrein raakte de voorruit beschadigd.

Het herstelwerk bleek moeilijker dan gedacht en duurde uiteindelijk meer dan twee dagen. In die tijd werden honderden treinen omgeleid of geschrapt. Het stel heeft de politie verzekerd dat dit niet hun bedoeling was, maar ze worden waarschijnlijk toch vervolgd.

Een Turkse rechtbank heeft besloten dat de burgemeester van Istanbul gedurende het proces tegen hem vast blijft zitten. Burgemeester Imamoglu, lid van oppositiepartij CHP, werd woensdag opgepakt op verdenking van corruptie en terrorisme.

De rechtbank heeft besloten dat hij blijft vastzitten voor de verdenkingen van corruptie, zoals omkoping en fraude, niet voor terrorisme.

Ekrem Imamoglu bestrijdt de aantijgingen en laat zondagochtend op X weten: "Hand in hand zullen wij deze klap, deze zwarte vlek op onze democratie, ongedaan maken. Ik sta rechtop en zal nooit buigen." Hij roept op tot protest in het centrum van Istanbul en in andere steden om te strijden "voor de toekomst van ons land en onze kinderen".

Vanochtend kwamen honderden aanhangers samen voor het stadhuis van Istanbul om hun steun te betuigen. Imamoglu en zijn aanhangers zijn ervan overtuigd dat de aanklachten politiek gemotiveerd zijn en dat justitie van hogerhand de opdracht heeft gekregen om iets te vinden waarmee Imamoglu politiek kan worden uitgeschakeld. De populaire burgemeester wordt gezien als de belangrijkste tegenstander van president Erdogan bij de presidentsverkiezingen in 2028.

Voorverkiezing

Partijgenoot en burgemeester van de hoofdstad Ankara, Mansur Yavas, noemt het besluit van de rechtbank een schande voor het juridische systeem. De leider van Imamoglu's partij, Özgür Özel, sprak na de arrestatie al van "een couppoging tegen de volgende president".

De arrestatie was vier dagen voor de voorverkiezingen van CHP. Vandaag kunnen de anderhalf miljoen leden van die partij kiezen wie hun presidentskandidaat wordt. Imamoglu is de enige kandidaat. De voorverkiezing van vandaag is daarmee vooral symbolisch en bedoeld om te laten zien hoe groot de steun voor Imamoglu is.

De regering zei eerder dat de arrestatie van Imamoglu niets te maken heeft met de positie van Erdogan. De minister van Justitie zei dat Turkije een rechtsstaat is met onafhankelijke rechters.

Massaal protest

Afgelopen dagen gingen tienduizenden Turken de straat op om te protesteren tegen Imamoglu's aanhouding en tegen de regering van Erdogan. Het zijn de grootste protesten in het land in meer dan tien jaar.

Recep Tayyip Erdogan is sinds 2014 president van Turkije. Daarvoor was hij ruim tien jaar premier. Eind vorig jaar oordeelde de Europese Commissie dat Turkije afglijdt op het gebied van democratische normen en de rechtstaat. Zo trekt Erdogan steeds meer macht naar zich toe en in het parlement hebben oppositiepartijen volgens de commissie steeds minder ruimte om de macht te controleren.

Ook economisch gaat het niet goed in het land. Zo zijn de prijzen de afgelopen jaren fors gestegen. De Turkse centrale bank verwacht voor dit jaar een inflatie van 24 procent. Dat is wel al een stuk lager dan voorheen. Vorig jaar mei was de inflatie 75 procent.

Ook gisteren was er massaal protest in verschillende steden in Turkije:

De Israëlische regering wil dit jaar 150 miljoen dollar (ruim 137 miljoen euro) extra besteden aan propaganda, ofwel hasbara. Daarmee is het totaalbedrag dat aan dit doel wordt besteed dit jaar ruim twintig keer zo groot als in voorgaande jaren, meldt The Times of Israel. Door de oorlog in Gaza heeft Israël een behoorlijk imagoprobleem en de publieke steun aan het land neemt drastisch af.

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken ontvangt de miljoenen zodra de Israëlische regering de staatsbegroting eind deze maand goedkeurt.

Uitleggen

Hasbara betekent uitleggen in het Hebreeuws, vertelt de Israëlisch-Nederlandse Hilla Dayan, politiek socioloog aan het Amsterdam University College (AUC). Het hasbara-programma wordt uitgevoerd door zowel de Israëlische overheid als pro-Israëlische organisaties en individuen en het wordt onder meer ingezet als het gaat om de bombardementen op Gaza. "De boodschap is altijd hetzelfde: Israël verdedigt zichzelf."

Hasbara is zo oud als Israël zelf, zegt Fabio Cristiano, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Hij is gespecialiseerd in cyberconflict en desinformatie en doet al vijftien jaar onderzoek naar het Israëlisch-Palestijnse conflict.

"Voordat de staat Israël werd gesticht, besloten de zionistische grondleggers bewust om propaganda te gebruiken om hun koloniale ambities en het bestaan van Israël te rechtvaardigen. Het woord propaganda kreeg later een negatieve connotatie en dus werd dat veranderd in hasbara."

Met het extra geld erkent Israël dat het hasbara-beleid heeft gefaald, zegt Cristiano. "Er is een verschuiving in de publieke opinie, ondanks de steun van westerse overheden aan Israël. De wereldwijde solidariteit onder burgers voor Palestina is ongekend. Peilingen in andere landen laten zien dat Israël steeds meer steun verliest."

Influencers

Israël maakt zich zorgen over de kloof in die landen tussen de overheid en inwoners, zegt Dayan. Door opinies in de samenleving worden politici uiteindelijk ook "in een bepaalde richting" geduwd en dat kan leiden tot beleid tegen Israël, zo wordt gevreesd. Dayan noemt de groeiende druk op landen om geen wapens aan Israël te leveren als voorbeeld. Om dat tegen te gaan, richt Israël zich met zijn propaganda tot het publiek.

De manier waarop het land dat doet, is volgens Cristiano uniek. "Rusland gebruikt staatsmedia zoals RT en Sputnik, die door de Europese Unie zijn verboden. Israëlische propaganda is verfijnder, omdat die systematisch en geïnstitutionaliseerd is en de samenleving als geheel mobiliseert. De Israëlische overheid is daarbij direct betrokken en coördineert het door bijvoorbeeld influencers of nepaccounts op sociale media in te zetten. Daardoor kun je niet snel herkennen of iets hasbara is."

Een Israëlische militair poseert in Gaza met de regenboogvlag. Volgens critici is deze tweet niet alleen hasbara, maar ook pinkwashing:

"Het is duidelijk waar de prioriteiten van Israël liggen", zegt de Amerikaanse podcastmaker Matt Lieb over het verhoogde hasbara-budget. Hij heeft een Joodse achtergrond en maakt sinds eind 2023 de podcast Bad Hasbara, nadat hij "drie maanden lang wreedheden uit Gaza zag". In zijn podcast praten hij en zijn co-host Daniel Maté met gasten over onder meer het propagandabeleid van Israël en steekt hij daar ook de draak mee.

"Ik denk dat Israël gelooft dat als genoeg beroemdheden het land zouden steunen, je dan geen protesten op universiteiten of demonstraties zou hebben", zegt Lieb. De Israëlische pogingen om zichzelf in een positief daglicht te zetten, worden volgens Lieb tenietgedaan door het gedrag van Israëlische militairen in Gaza.

Bad Hasbara-aflevering waarin Matt Lieb de rellen in Amsterdam na de wedstrijd van Ajax - Maccabi Tel Aviv bespreekt:

Lieb: "Ze kunnen zo veel video's op sociale media plaatsen van bekende Israëliërs die praten over homorechten in Tel Aviv als ze willen. Maar die content verschijnt naast beelden van Israëlische militairen die spottend poseren in kleding van Palestijnse vrouwen of waarin ze de slaapkamer van een Palestijns kind belachelijk maken."

Cristiano vermoedt dat de Israëlische regering met het extra hasbara-geld meer zal inzetten op AI (kunstmatige intelligentie) om de boodschap over het voetlicht te brengen. "Israël is een technologische powerhouse. Door de inzet van AI wordt een boodschap gerichter en daardoor effectiever. Daardoor wordt het lastiger om hasbara te weerleggen."

Lieb verwacht dat het geld onder meer naar pro-Israel-influencers gaat om meer socialemediacontent te maken, met het doel om jongeren te overtuigen. Volgens hem verliest Israël steeds meer steun onder Amerikaanse jongeren, vooral van Joodse afkomst.

"Een groot deel van de Joden in de VS is nog nooit in Israël geweest en heeft er geen familiebanden mee. Alles wat ze over het land weten is via de media. En wat ze zien is niet positief."

Goedemorgen! In Den Haag is een solidariteitsdemonstratie voor Alevieten in Syrië en het Nederlands elftal speelt de kwartfinale tegen Spanje in de Nations League.

Eerst het weer: vanochtend kan het in het noorden licht regenen. In de middag is het overal droog met van noord naar zuid 13 tot 17 graden. De wind draait van oost naar zuidwest en is matig van kracht. Vanavond neemt de kans op buien toe.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Aanklagers in Istanbul hebben een rechtbank verzocht om de opgepakte burgemeester Imamoglu langer op te sluiten, in afwachting van zijn proces. De rechters nemen daar vandaag een besluit over.

Het Turkse Openbaar Ministerie beschuldigt de burgemeester van Istanbul van terrorisme en corruptie. Imamoglu ontkent en hij en zijn aanhangers wijzen erop dat de aanklachten politiek zijn gemotiveerd. De populaire burgemeester wordt gezien als de belangrijkste tegenstander van president Erdogan bij de presidentsverkiezingen in 2028.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Amsterdam hebben gisteren duizenden mensen gedemonstreerd tegen racisme en fascisme. De demonstratie vindt jaarlijks over de hele wereld plaats op de Internationale Dag tegen Racisme & Discriminatie. Op deze editie kwamen meer mensen af dan eerdere jaren. Vorig jaar liepen er zo'n 2000 mensen en het jaar ervoor enkele honderden.

Veel demonstranten van de mars vinden dat de regering aan zet is:

Fijne dag!

Op het politiebureau in Oss is vannacht een arrestant overleden. Het is niet duidelijk wat er is gebeurd. De politie meldt op X dat de man op de binnenplaats van het politiebureau is overleden.

De man was naar het bureau gebracht omdat hij werd verdacht van een inbraak in Oss.

Het overlijden wordt onderzocht door een andere politie-eenheid, onder leiding van de rijksrecherche. Dat is standaardprocedure om de onafhankelijkheid van het onderzoek te verzekeren.

Aanklagers in Istanbul hebben een rechtbank verzocht om de opgepakte burgemeester Imamoglu langer op te sluiten, in afwachting van zijn proces. De rechters nemen daar later vandaag een besluit over.

Het Turkse Openbaar Ministerie beschuldigt de burgemeester van Istanbul van terrorisme en corruptie. Imamoglu ontkent en hij en zijn aanhangers wijzen erop dat de aanklachten politiek zijn gemotiveerd. De populaire burgemeester wordt gezien als de belangrijkste tegenstander van president Erdogan bij de presidentsverkiezingen in 2028.

Concreet gaat het bij de corruptieonderzoeken om vermoedens van lidmaatschap van een criminele organisatie, omkoping en fraude. Het terreuronderzoek gaat voornamelijk over beschuldigingen van steun aan de Koerdische Arbeiderspartij PKK.

Dagenlange protesten

Imamoglu en tientallen anderen van de oppositiepartij CHP werden woensdag gearresteerd. Dezelfde dag en de dagen erna gingen in Turkije tienduizenden mensen de straat op. Die protesten liepen op sommige plekken uit op confrontaties met de politie.

Dit zijn beelden van de demonstratie in Istanbul van gisteravond:

De leider van Imamoglu's partij, Özgür Özel, noemde de arrestatie vorige week "een couppoging tegen de volgende president". Zeer waarschijnlijk zal de CHP vandaag bekendmaken dat Imamoglu de kandidaat wordt voor de landelijke verkiezingen van 2028.

Imamoglu is sinds 2019 burgemeester van Istanbul. Vorig jaar maart versloeg hij in lokale verkiezingen in Istanbul de AK-partij van Erdogan. Ook in de hoofdstad Ankara won Imamoglu's CHP.

Schaatser Jochem Kerssies (25) uit Groningen heeft het wereldrecord 24 uur schaatsen verbroken. De student schaatste op de ijsbaan in Groningen in een etmaal 680 kilometer en 206 meter.

Kerssies verbrak met zijn prestatie het record uit 1994. Dat stond op naam van een andere Nederlander, Jan Roelof Kruithof. De nu 88-jarige man legde toen 655 kilometer en 600 meter af: ongeveer de afstand van Groningen naar Parijs, of drie keer de Elfstedentocht plus een beetje. Kruithof was er bij toen Kerssies zijn wereldrecord verpulverde.

"Het idee zat al twee jaar in m'n hoofd", zei Kerssies voorafgaand aan zijn poging bij RTV Noord. "De hele winter heb ik gefocust op dit record en er ook echt naar toe getraind."

Plasfles

Kerssies zocht voormalig wereldkampioen Kruithof vooraf op voor tips, maar de voormalig marathonschaatser hield de kaarten tegen de borst, weet RTV Drenthe. "Ik moet hem niet teveel advies geven want dat zou in het nadeel van mij zijn. En hij is ook nog eens dertig jaar jonger, rijdt op klapschaatsen en hij krijgt hulp van zogenaamde voorrijders."

Hij herinnert zich nog goed hoe zwaar het was. "Ik heb daar 24 uur geschaatst zonder van het ijs te gaan: plassen en eten deed ik tijdens het rijden, want anders zou het weer een aantal meters schelen. Het eten werd gewoon aangeschoven en dat gold ook voor de plasfles", herinnert Kruithof zich.

Dat hij zijn record nu kwijt is vindt hij jammer. "Natuurlijk vind ik dat vervelend, want het is wel een record dat tot de verbeelding spreekt."

De Britse autoriteiten verwachten binnen zes weken de eerste resultaten van het onderzoek naar de brand in een Londense elektriciteitscentrale, die vrijdag tot grote problemen leidde op luchthaven Heathrow.

De onderzoekers kijken naar het ontstaan van de brand, het falen van back-upvoorzieningen en de noodplannen van de luchthaven. "We zijn vastbesloten om goed te begrijpen wat er is gebeurd en welke lessen we moeten leren", zegt minister van Transport en Energie Miliband.

Dag geen vliegverkeer

Heathrow bleef een dag dicht na de brand en dat betekende een enorme verstoring van het vliegverkeer van en naar de grootste luchthaven van Europa. Vorig jaar maakten dagelijks gemiddeld 229.000 reizigers gebruik van het vliegveld. Zaterdagochtend werd het vliegverkeer hervat.

Volgens energieleverancier Scottish and Southern Electricity Networks hadden ruim 16.000 huizen geen elektriciteit door de stroomuitval die door de brand werd veroorzaakt. Ongeveer 150 Londenaren moesten hun huis uit omdat ze dicht bij de brand wonen.

Beelden van de brand afgelopen vrijdag:

De politie van Rotterdam heeft een 17-jarige jongen uit die plaats aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij een schietincident in de metro in Schiedam gisteren.

Omstanders hoorden gisteren rond 15.00 uur een schot en belden de politie. Agenten sloten het station af voor onderzoek, dat leidde naar een wagon van een metro.

De politie heeft onder andere camerabeelden veilig gesteld en getuigen gehoord. Uit het onderzoek blijkt dat in die metrowagon het schot is gelost.

Waarschijnlijk is een persoon gewond geraakt, maar het is niet duidelijk of dit door het schot komt. De politie roept diegene op om zich te melden.

Voor de vierde avond op rij wordt in Turkse steden gedemonstreerd tegen de arrestatie van burgemeester Imamoglu van Istanbul. Onder meer in Istanbul, Ankara en Izmir heeft de politie waterkanonnen ingezet om de menigtes uiteen te drijven.

In de buurt van het rechtbankgebouw waar Imamoglu wordt verhoord, in Istanbul, hebben aanhangers zich verzameld. Hij en 91 andere op woensdag opgepakte mensen zijn vandaag voorgeleid. De verhoren kunnen naar verwachting vele uren duren. Persbureau Reuters spreekt van vele duizenden demonstranten en honderden agenten in de omgeving.

De politie gebruikt traangas en pepperspray en demonstranten gooien met vuurwerk:

In tientallen steden zijn vandaag protesten gemeld, het is onduidelijk hoeveel er daarvan nog gaande zijn. Afgelopen nacht waren er volgens de organisatoren 300.000 mensen op de been in Istanbul. Persbureau AFP zegt dat er vergelijkbare aantallen zijn op zaterdag. Demonstranten dragen Turkse vlaggen en borden met protestleuzen gericht tegen president Erdogan.

Imamoglu heeft opnieuw de aanklachten tegen hem weersproken. Volgens de autoriteiten wordt hij verdacht van omkoping, fraude en leidinggeven aan een criminele organisatie, maar de oppositie spreekt van een politiek gemotiveerde vervolging.

Presidentsverkiezingen

De in Istanbul populaire burgemeester wordt beschouwd als de belangrijkste potentiële tegenstander van president Erdogan bij de presidentsverkiezingen in 2028. Naar verwachting morgen wordt duidelijk of Imamoglu vrijkomt, of officieel onder arrest wordt geplaatst en naar de gevangenis moet.

Kaasmaker Wilco de Crom is er kapot van: bij zijn kaaswinkel Nieuwerwets in Knegsel in Noord-Brabant is vrijdagnacht ruim 1000 kilo kaas gestolen, meldt Omroep Brabant.

"Dit kan niet anders dan met voorbedachten rade zijn gedaan", denkt de ondernemer. Samen met zijn broer is hij eigenaar van het familiebedrijf. Ze hadden net goud gewonnen op de Nationale Kaaskeuring. "Misschien dat de dieven er daarom brood in zagen. Ik wil ook liever niet zeggen hoeveel die lading waard is, voor ik nog meer mensen op ideeën breng."

Zijn collega werd zaterdagmorgen met de diefstal geconfronteerd. Hij was op weg naar de kaaswagen en zag dat de deur was opengebroken. "Alle kaas was eruit, op een paar kleine stukken na. Drie van de vier wagens waren leeg." In elke bus lag 350 kilo kaas.

Busje door weiland

"Ze zijn ruim een uur bezig geweest", vertelt De Crom. Op beelden van zijn eigen camera zag hij niet veel, maar die van de buren hielpen hem verder. De dieven zijn met een busje door het naastgelegen weiland naar het bedrijf gereden. "Je kon de sporen er nog in zien staan. Toen zijn ze door de heg heen gereden en hebben ze onze poort opengebroken."

Met een kruiwagen van het bedrijf zelf hebben de dieven de kazen in hun busje geladen. "Zelfs al stond alles achter slot en grendel, dan nog kan zoiets gebeuren. Daar word je woest van", zegt de kaasmaker.

Hij hoopt dat oplettende klanten zijn kazen op de markt herkennen. "Die kazen komen ergens uit, dat moet wel. Dus ik hoop op een tip van iemand die ze in de verkoop ziet, zonder ons erbij."