Terwijl de wereld kijkt naar het Midden-Oosten, Oekraïne en VS, verslechtert de situatie in Sudan met de dag. Volgens de VN, Amnesty International en artsen zijn de afgelopen dagen honderden mensen omgekomen door bombardementen en droneaanvallen.
Zicht op vrede is er niet. De strijdende partijen hebben te veel belang bij deze oorlog, met als één van de belangrijkste redenen: goud.
"Na een dip in het eerste jaar van de oorlog trekken productie en export van goud flink aan", vertelt Suliman Baldo, directeur van de Sudan Transparency en Policy Tracker, een organisatie die zicht houdt op de corruptie. "Met de opbrengsten kopen de strijdende partijen wapens, drones en raketten. "De handel is nodig om de oorlog gaande te houden."
Kleine mijnen
Volgens de Sudanese minister van Financiën was de productie in 2024 64 ton, waarvan de helft geëxporteerd zou zijn. In werkelijkheid was de productie volgens Baldo veel groter, omdat de overheid alleen zicht heeft op de grote industriële mijnen. "Terwijl het meeste goud in Sudan juist uit de kleinere mijnen komt, waar in gevaarlijke omstandigheden met blote handen goud wordt gezocht."
"Er wordt wel degelijk heel veel ruw goud verhandeld", zegt Baldo. En dat levert veel op, want de goudprijs piekt op recordhoogte. Door de geopolitieke onrust en economische onzekerheid in de wereld is goud een goede investering.
Zowel het regeringsleger als de Rapid Support Forces (RSF) heeft goudmijnen in handen. De RSF bezit de mijnen in het westen van het land, het leger voornamelijk in het noorden, zuiden en oosten. Regelmatig neemt de ene partij een mijn van de andere in.
"Want hoe meer goud ze kunnen slijten, hoe meer wapens ze kunnen kopen", zegt Baldo. De RSF handelt direct met de Verenigde Arabische Emiraten, terwijl het regeringsleger deals sluit met andere landen.
Uiteindelijk komt bijna al het Sudanese goud terecht in de Verenigde Arabische Emiraten, vertelt Guido Lanfranchi, Hoorn van Afrika- onderzoeker bij Clingendael. Afhankelijk van de locatie van de mijn, en wie het daar voor het zeggen heeft, gaat het goud ook via landen als Zuid-Sudan, Uganda en Egypte naar Dubai, een goudwalhalla zonder strenge regels. "Het ruwe goud uit de regio belandt op één hoop en komt zo op de wereldmarkt. De oorsprong is daarna onmogelijk te achterhalen."
En er is nóg een belangrijke speler betrokken: Rusland. "In het westen werkt Rusland samen met de RSF, in het oosten met het leger", zegt Lanfranchi. De Russische activiteiten vallen sinds de opheffing van de Wagner Group onder het Russische Africa Corps. "Rusland is zelfs mede-eigenaar van een aantal mijnen. Een deel van dat goud gaat direct naar Rusland, zo kan het optimaal profiteren."
De Sudanese regering koopt wapens van Rusland, en importeert ook wapens uit Iran en Turkije. "Het is allemaal heel onoverzichtelijk, een wirwar van allianties, waarbij sommige landen samenwerken met beide strijdende partijen. Allemaal voor hun eigen gewin."
Zo worden mensen in allerlei landen rijk van het Sudanese goud: van transporteurs en tussenhandelaars tot generaals en corrupte ambtenaren. "Maar het conflict draait níet om goud", verduidelijkt Baldo. "De strijd gaat om macht en invloed van twee generaals. De goudhandel faciliteert die strijd, als brandstof voor het conflict. Er zit nog heel veel in de Sudanese bodem."
De oorlog voortzetten lijkt profijtelijker dan de strijdbijl begraven. De laatste poging tot vredesbesprekingen, in augustus, mislukte dan ook. "Eigenlijk heeft alleen Egypte baat bij vrede vanwege de vele Sudanese vluchtelingen, al floreert ook daar de goudhandel", zegt Lanfranchi. "Het vooruitzicht is heel somber."
De grootste verliezer is, zoals in elke oorlog, de bevolking. "Het goud zou gebruikt moeten worden om het land op te bouwen, voor voedsel, onderwijs en infrastructuur", zegt Baldo. "In plaats daarvan maakt goud het land kapot."