De neergeschoten Slowaakse premier Fico is buiten levensgevaar, maar zijn toestand is nog altijd ernstig. Dat zegt de directeur van het ziekenhuis waar de premier 5 uur lang is geopereerd.
Volgens de minister van Defensie is Fico's toestand gestabiliseerd. Slowaakse media spreken elkaar nog wel tegen. De tv-zender Markiza meldde vanmorgen dat Fico in levensgevaar is.
Gisteren raakte de 59-jarige premier zwaargewond toen hij werd neergeschoten voor het cultureel centrum van Handlová, een mijnstadje 150 kilometer van de Slowaakse hoofdstad Bratislava. Fico sprak met zijn aanhangers toen een man van dichtbij vijf keer op hem schoot. Hij werd geraakt in zijn buik en linkerarm.
Bekijk hier de beelden van vlak na de aanslag op Fico:
De minister van Binnenlandse Zaken zegt dat het hoogstwaarschijnlijk gaat om een politiek gemotiveerde aanslag. Hij noemt het het droevigste incident in de 31-jarige geschiedenis van Slowakije. "Een aanval op de premier is een aanval op de democratie".
In de Slowaakse politiek werd door een aantal partijen meteen gewezen naar journalisten die 'haat' tegen Fico zouden hebben aangewakkerd. Meerdere ministers benoemen de rol van de journalistiek. De president probeert juist de rust te bewaren en roept op tot kalmte.
Nederlandse en Europese leiders veroordelen de aanval op Fico. Ook het Kremlin heeft geschokt gereageerd op de aanval. "Natuurlijk veroordelen we deze aanslag in de sterkst mogelijke bewoordingen," zegt Kremlin-woordvoerder Peskov. "We vinden het absoluut onacceptabel - dit is echt een grote tragedie."
Ook de Russische president Poetin reageert verontwaardigd: "Er is geen rechtvaardiging voor deze monsterlijke misdaad," zei Poetin. "Ik ken Robert Fico als een moedig en vastberaden man. Ik hoop van harte dat deze kwaliteiten hem zullen helpen om te overleven," zei Poetin.
Fico is bij elkaar al tien jaar minister-president van Slowakije. Hij trad in 2018 af in de nasleep van een moord op een onderzoeksjournalist die corruptie aan de kaak stelde en dat in verband bracht met Fico's regering. Vorig jaar werd hij herkozen na een campagne met een sterk pro-Russisch geluid.
De politie heeft een man van 71 aangehouden. Hij komt uit het midden van Slowakije en is lid van een schrijversvereniging en zou een wapenvergunning hebben. Hij zou het niet eens zijn met het beleid van Fico, zoals bezuinigingen op de publieke omroep. De Slowaakse autoriteiten hebben dat motief nog niet bevestigd.
De Russische president Poetin is aangekomen in China voor een tweedaags staatsbezoek. Tijdens het bezoek zal hij met zijn evenknie Xi gesprekken voeren over de oorlog in Oekraïne, de onderlinge handelsrelatie, Azië en de gezamenlijke geopolitieke rivaal: de Verenigde Staten.
In de ontmoeting vandaag haalden Poetin en Xi het belang van hun partnerschap nog eens aan. De twee leiders ondertekenden na hun eerste ontmoeting een gezamenlijke verklaring over het verdiepen van het "strategische partnerschap" tussen hun twee naties.
"De huidige relatie tussen China en Rusland is zuurverdiend, en de twee partijen moeten deze blijven koesteren", zei Xi tegen Poetin. De Russische president zei op een persconferentie in Peking met Xi dat de twee leiders gesprekken hadden gevoerd die "warm en kameraadschappelijk" waren geweest.
In een interview met het Chinese persbureau Xinhua voorafgaand aan zijn bezoek prees Poetin president Xi voor het opbouwen van het partnerschap met Rusland. "Ik koos ervoor China als eerste land te bezoeken na mijn herverkiezing vanwege het ongekend hoge niveau van het strategische partnerschap tussen onze landen", zei Poetin. De Russische president werd vorige week opnieuw beëdigd tot president van Rusland.
De ontvangst van Poetin door Xi vandaag:
Poetin en Xi hebben elkaar inmiddels meer dan 40 keer ontmoet. De twee landen kwamen in 2022 een 'onbegrensd partnerschap' overeen waarmee ze onder meer samen spanningen met het Westen het hoofd willen bieden. Xi reisde in maart 2023 voor het laatst naar Moskou, waar de twee elkaar aanspraken als "dierbare vriend" en complimenten uitwisselden. Poetin ging in oktober naar Peking voor een Nieuwe Zijderoute-conferentie.
Veel Chinese technologieIn het kielzog van Poetin is een grote Russische delegatie met ministers, hoge overheidsfunctionarissen en industriële leiders naar China afgereisd. Informele gesprekken tussen leiders van beide partijen gaan later vandaag van start. De net benoemde minister van Defensie van Poetin, Andrej Beloöesov, en de nieuwbakken secretaris van de Veiligheidsraad Sjojgoe zijn erbij, evenals minister van Buitenlandse Zaken Lavrov.
Rusland heeft de samenwerking met China harder nodig dan omgekeerd. China heeft Moskou diplomatieke steun geboden na de invasie van Oekraïne. Het is een van de belangrijkste exportmarkten voor Russische olie en gas, waarmee Rusland de oorlogskas kan vullen. Westerse regeringen zeggen bovendien dat China Rusland heeft geholpen sancties te weerstaan.
De VS zeggen dat China de levering van werktuigmachines, micro-elektronica en andere technologie aan Rusland, die wordt gebruikt om raketten, tanks, vliegtuigen en andere wapens te maken, enorm heeft uitgebreid. Volgens Amerikaanse schattingen kreeg Rusland in 2023 ongeveer 90 procent van alle micro-elektronica en ongeveer 70 procent van de werktuigmachines uit China.
Steun in oorlog OekraïneDe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken bezocht Peking eind vorige maand, deels om China's topdiplomaat Wang Yi te waarschuwen tegen verdieping van de militaire steun aan Rusland. Blinken zei toen dat "Rusland moeite zou hebben om zijn aanval op Oekraïne voort te zetten zonder de steun van China". Hij zei dat hij tegen Chinese functionarissen had gezegd dat "als China dit probleem niet aanpakt, wij dat wel zullen doen".
China pretendeert neutraal te zijn in het Oekraïense conflict, maar weigert Rusland te veroordelen en het een invasie van Rusland te noemen. Vorig jaar stelde Peking een vredesplan van twaalf punten voor. In dat plan werden de terreinwinsten van Rusland veiliggesteld. Het werd snel verworpen door Oekraïne en het Westen. Vandaag zei Poetin dat hij Xi "dankbaar was voor zijn pogingen 'de crisis in Oekraïne' op te lossen".
Adriaan van Dis presenteert het nieuwe seizoen van Zomergasten. Dat heeft omroep VPRO bekendgemaakt. De schrijver en essayist volgt Theo Maassen op die in maart dit jaar stopte met het interviewprogramma na beschuldigingen van huiselijk geweld.
De 77-jarige Van Dis kijkt ernaar uit om "drie uur te kopreizen met zes bijzondere Zomergasten". "In een tijd van snelle meningen en heftige standpunten verlang ik naar langzame televisie. Om de geest lenig te houden. Ik kan niet wachten", zegt Van Dis.
Voor Van Dis is het programma geen onbekend terrein: vanaf 1999 presenteerde hij al eens vier seizoenen.
'Echt luisteren'Hoofdredacteur VPRO Sarah Sybling reageert verheugd op de terugkeer van Van Dis: "Zijn nieuwsgierigheid naar de ander en zijn kwaliteit om echt te luisteren maakt hem een fijne gesprekspartner. De dans die hij aan zal gaan met de zes gasten en de nieuwe werelden die we samen met hem zullen betreden zullen ongetwijfeld tot nieuwe inzichten leiden."
Adriaan van Dis debuteerde in 1983 als televisiepresentator met het literaire praatprogramma Hier is... Adriaan van Dis. Dat programma deed hij zes jaar geleden nog eens in De Wereld Draait Door Heimwee onder meer met de Britse schrijver en acteur Stephen Fry.
Nieuwe seizoenMaassen heeft uiteindelijk het programma één seizoen gepresenteerd, hij volgde Janine Abbring op, die zes seizoenen daarvoor voor haar rekening nam. Abbring ontving in 2017 de Sonja Barend Award voor het interview met Eberhard van der Laan.
Het nieuwe seizoen van Zomergasten is deze zomer van 21 juli tot en met 25 augustus te zien. Wie de gasten van Van Dis zijn, wordt een aantal weken daarvoor bekendgemaakt.
Goedemorgen! Vandaag wordt het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet gepresenteerd. Ook gaat de UvA weer open na een onrustige week.
Eerst het weer: vandaag is het vrij bewolkt met verspreid over het land veel buien, mogelijk met onweer. Het wordt 17 graden in het zuiden en 25 graden in het noordoosten.
Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.
Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:De partijleiders van PVV, NSC, VVD en BBB bereikten rond 01.30 uur een definitief coalitieakkoord. Het was vooral lang wachten op de fractie van de VVD; die partij had zes uur nodig om uiteindelijk unaniem in te stemmen met het akkoord.
Om 02.00 uur overhandigden informateurs Van Zwol en Dijkgraaf het coalitieakkoord officieel aan Kamervoorzitter Bosma. Onder de titel Hoop, lef en trots doen PVV, VVD, NSC en BBB in 26 pagina's uit de doeken wat ze van plan zijn.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:BBB-leider Caroline van der Plas had medelijden met de journalisten die met een lege maag wachtten op nieuws over het coalitieakkoord. Ze deelde haar friet:
Fijne dag!
De Democraten in de VS worden geplaagd door corruptieschandalen. Twee Congresleden zouden zich hebben laten omkopen door buitenlandse regeringen in ruil voor informatie en invloed op wetgeving.
Zo zou afgevaardigde Henry Cuellar (68) tonnen aan steekpenningen uit Azerbeidzjan en van een Mexicaanse bank hebben aangenomen. En in New York is gisteren het proces tegen senator Bob Menendez (70) begonnen, bij wie goudstaven, tonnen aan cash geld en een luxe Mercedes cabriolet zijn aangetroffen.
De zaak gaat om een politicus "die zijn macht te koop heeft gezet", aldus de aanklagers. Volgens zijn advocaten is de hele zaak gebaseerd op "speculatie en giswerk". Als de aftrap een indicatie is van het aankomende proces, gaat het lang, complex en fascinerend worden. Decennialang had de senator een vooraanstaande rol bij de vorming van Amerikaans buitenlands beleid en was hij een van de invloedrijkste latino-politici in de VS.
Contant geld en goudstavenMenendez zou als voorzitter van de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken zijn macht en invloed hebben gebruikt om gunsten te verlenen aan andere landen. Zo zou hij de regeringen van Egypte en Qatar hebben bevoordeeld. In ruil daarvoor zou de senator uit New Jersey steekpenningen en giften hebben ontvangen. In totaal zijn er achttien aanklachten tegen Menendez.
Zijn vrouw, Nadine Menendez (56), wordt beschuldigd van betrokkenheid bij de corruptieactiviteiten. Zij zou de contactpersoon zijn geweest tussen haar man en degenen die uit waren op politieke gunsten. Beiden claimen onschuldig te zijn.
In het huis van het stel werd tonnen aan contant geld en goudstaven gevonden. In de garage stond een luxe Mercedes cabriolet, mogelijk een gift voor een politieke gunst.
Menendez gooit zijn vrouw onder de bus en beweert zelf niks van de goudstaven in zijn huis te hebben afgeweten. "Uit het bewijsmateriaal zal blijken dat Nadine haar financiële problemen voor Bob verborgen hield", voorspelt zijn advocaat.
Het is voor een Congreslid verboden om als buitenlands agent op te treden, om belangenconflicten te voorkomen. Volgens de aanklagers was Menendez zich bewust van deze wet, maar deed hij het toch. Als iemand als buitenlands agent optreedt, moet dat ook geregistreerd worden, iets wat niet was gebeurd. Het proces zal naar verwachting zes tot acht weken duren.
Menendez is al gestopt als voorzitter van de Senaatscommissie voor buitenlandse betrekkingen. Hij weigert echter af te treden als senator, ondanks de druk van tientallen collega's uit zijn eigen partij. In een eerdere verklaring liet hij weten zich niet opnieuw als Democraat verkiesbaar te stellen.
Het is niet de eerste keer dat de Democraat uit New Jersey is aangeklaagd voor omkoping. Eerder kwam hij al in opspraak omdat hij giften zou hebben ontvangen van een rijke oogarts in ruil voor politieke gunsten. Die zaak werd in 2017 nietig verklaard. Nooit eerder werd een Amerikaanse senator twee keer aangeklaagd voor corruptie.
Nog een corruptiezaak
Ook het Democratische Congreslid Henry Cuellar werd eerder deze maand beschuldigd van corruptie. Ook in deze zaak wordt de vrouw van de politicus verdacht van betrokkenheid. Het stel zou bijna 600.000 dollar hebben ontvangen van een Azerbeidzjaans olie- en gasbedrijf en een Mexicaanse bank.
Als tegenprestatie zou Cuellar zijn macht hebben gebruikt om het beleid van de VS te sturen in het voordeel van Azerbeidzjan en de Mexicaanse bank. De politicus zou net als Menendez niet als buitenlands agent mogen optreden, maar ook hij claimt onschuldig te zijn. Het is nog niet bekend wanneer de rechtszaak van start gaat.
De van corruptie beschuldigde Democraten zijn ook allebei latino's. Ondanks de overeenkomsten worden de Congresleden door collega's niet gelijk behandeld. Beiden zijn lid van de Congressional Hispanic Caucus (CHC), een groep binnen het Congres die bestaat uit uit latino-leden. De CHC geeft Congreslid Cuellar het voordeel van de twijfel, maar lijkt senator Menendez de rug toe te keren. Het verschil in behandeling willen ze niet nader toelichten.
Hoewel dit voor de Republikeinen een uitgelezen kans lijkt om de tegenpartij aan te vallen, gebeurt dat vooralsnog nauwelijks. Cuellar krijgt zelfs steun uit opmerkelijke hoek. De Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump laat via Truth Social weten het Democratische Congreslid te steunen. Cuellar staat binnen zijn partij aan de conservatieve kant. Zo is hij een voorstander voor strengere grensbeveiliging, een standpunt waar ook Trump groot voorstander van is.
De timing van de corruptiezaken is ongelukkig voor de Democraten, die voornamelijk aandacht willen vestigen op de rechtszaken van Trump. Vooral in een verkiezingsjaar, waarin niet alleen de presidentsverkiezingen belangrijk zijn, maar ook wie de meerderheid in het Congres in handen krijgt.
Hoop, lef en trots is de naam van het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB. In 26 pagina's doen ze uit de doeken wat ze van plan zijn.
"Of het nou gaat om bestaanszekerheid, zorg of geld in de portemonnee, of het beschikbaar zijn van voldoende woningen, onze ambitie is groot", schrijven de vier in de inleiding van wat ze zelf een hoofdlijnenakkoord noemen. "We willen ook de veel te hoge instroom van asielzoekers en immigranten keren. We willen dat boeren, tuinders en vissers weer een toekomst hebben."
De nieuwe coalitie heeft het voorgenomen beleid, dat veelal nog moet worden uitgewerkt door het toekomstige kabinet, opgedeeld in tien hoofdstukken. Hieronder de belangrijkste punten per hoofdstuk op een rij:
Bestaanszekerheid en koopkrachtDe vier partijen hebben afgesproken dat het eigen risico in de zorg meer dan gehalveerd wordt. Dat gebeurt pas in 2027, omdat eerder niet mogelijk zou zijn. Nu is er nog een verplicht eigen risico van 385 euro per jaar. Dat zou dan 165 euro per jaar worden.
Verder wil de coalitie een lastenverlichting op arbeid "bijvoorbeeld via het introduceren van een extra schijf in de Inkomstenbelasting". En de vier willen zekerheid op de arbeidsmarkt stimuleren, schuldhulpverlening verbeteren en kinderopvang voor ouders bijna gratis maken.
Grip op asiel en migratieDe coalitie koerst zoals aangekondigd op het strengste asielpakket ooit. Zo komt er een tijdelijke Asielcrisiswet met crisismaatregelen. In het geval van een 'crisis' kunnen er vergaande maatregelen genomen worden.
De asielvergunning voor onbepaalde tijd wordt afgeschaft en de vergunning voor tijdelijk verblijf wordt aangepast. Asielzoekers die zijn afgewezen, worden "zo veel mogelijk, ook gedwongen, uitgezet". Ook krijgen statushouders geen voorrang meer bij het toewijzen van sociale huurwoningen. Automatische gezinshereniging wordt eveneens geschrapt en het aantal mensen dat mag nareizen wordt "fors beperkt".
In het akkoord staat ook dat de spreidingswet ongedaan gemaakt moet worden (tot verdriet van de maker van de wet). De nieuwe coalitie wil de wet, die al door zowel de Tweede als Eerste Kamer is aangenomen, intrekken.
Verder wil de coalitie bij de Europese Commissie om toestemming vragen om niet mee te doen met het Europees asiel- en migratiebeleid, en wil ze meer grensbewaking en invoering van het tweestatusstelsel.
Asiel is niet de enige vorm van migratie die de coalitie wil tegengaan. Er komen extra eisen voor arbeidsmigranten van buiten de EU en "malafide uitzendconstructies" worden hard aangepakt.
Studiemigratie wordt ingeperkt, onder meer door meer opleidingen in het Nederlands te geven, een numerus fixus in te stellen voor buitenlandse studenten en een verhoging van het collegegeld voor niet-EU-studenten.
Wat betreft inburgering willen de vier dat kennis over de Holocaust verplicht wordt en dat de taaleisen omhoog gaan. Onder hetzelfde kopje staat dat er regulering komt van versterkte gebedsoproepen.
Wonen en volkshuisvesting, infrastructuur, openbaar vervoer en luchtvaartStructureel moeten er 100.000 nieuwe woningen per jaar bij komen. Dat gebeurt onder meer door meer grond om te bouwen beschikbaar te stellen. "Straatje erbij', binnenstedelijk en buitenstedelijk", zo staat in het akkoord. Ook moeten procedures om te kunnen bouwen worden versneld.
Voor mensen die al een huis hebben, wil de coalitie de huurverhoging (in de sociale huur) inperken. Van nieuwbouw moet minimaal 30 procent gemiddeld voor sociale huur zijn. Voor huizenbezitters wordt de stijging van de onroerende zaakbelasting gemaximeerd. En ook belangrijk voor deze groep: "er wordt niet getornd aan de hypotheekrenteaftrek".
Qua infrastructuur mag er in ieder geval "waar mogelijk" weer 130 kilometer per uur gereden worden, ook overdag.
Verder moet de bereikbaarheid van het landelijk gebied worden verbeterd "door het busvervoer tussen dorpskernen op het platteland te versterken" en gaat de aanleg van de Lelylijn, een treinverbinding tussen Lelystad en Groningen door.
Landbouw en visserij, voedselzekerheid en natuurWat betreft de landbouw, het speerpunt van de BBB, wil de coalitie "alles op alles zetten" om Europese richtlijnen aan te passen. Er wordt ingezet op aanpassing van de Nitraatrichtlijn en 'herijking' van Natura 2000-gebieden. "Gericht op een hoofdstructuur van robuuste natuurgebieden, geen 'snippernatuur'."
Ook staat in het akkoord dat Nederland niet langer ambitieuzer natuurbeleid moet voeren dan de rest van Europa.
De coalitie wil geen gedwongen krimp van de veestapel. Ook mag er geen gedwongen onteigening plaatsvinden. Wel moet er ruimhartig vrijwillig worden uitgekocht en moet er volop worden ingezet op innovatie in de landbouw.
Opvallend: de goedkopere 'rode diesel' komt weer terug voor boeren, tuinders en loonwerkers. In 2013 werd dat lage accijnstarief voor diesel juist geschrapt.
Energie, leveringszekerheid en klimaatadaptatieDe coalitie wil zich qua klimaatbeleid houden aan bestaande doelen, staat in het akkoord. "Alleen als we de doelen niet halen, maken we alternatief beleid."
Het klimaatfonds blijft ook overeind. Uit dat miljardenfonds, ingesteld door het huidige kabinet, worden klimaatmaatregelen gefinancierd. Het fonds voorziet ook in geld voor de ontwikkeling van kernenergie. De nieuwe coalitie koerst op vier grote nieuwe kerncentrales, en niet twee, zoals eerder gedacht.
De partijen willen überhaupt inzetten op meer energieonafhankelijkheid en eigen duurzame energieproductie. Verder wordt de warmtepomp toch niet verplicht. Het huidige kabinet had dat bedacht, maar daar gaat een streep doorheen. Subsidies voor elektrische auto's worden per 2025 geschrapt.
Publieke voorzieningen, zorg en onderwijsDe vier partijen willen de eerstelijnszorg versterken, waaronder huisarts, wijkverpleging en mantelzorg. Verder moet werken in de zorg (waar een groot personeelstekort is) aantrekkelijker worden. Dat zou moeten gebeuren "door middel van meer autonomie, loopbaanperspectief, goede arbeidsvoorwaarden en beperking van regeldruk en van administratieve lasten". Ook moet er betere ouderenzorg komen.
Qua onderwijs moeten gebruikte lesmethoden "bewezen effectief en verder politiek neutraal zijn" en moet de 'verengelsing' worden teruggedrongen.
Op medisch ethisch gebied blijft alles zoals het is. "De wettelijke kaders blijven ongewijzigd" rond embryo's, abortus en euthanasie.
Goed bestuur en een sterke rechtsstaatDe coalitie sorteert voor op een nieuw kiesstelsel voor de Tweede Kamer. Hoe dat er precies uit moet zien, is nader te bepalen. Het moet in ieder geval "de regionale band tussen kiezers en gekozenen" versterken. De bedoeling is dat het stelsel bij de volgende verkiezingen een feit is.
Verder moeten stappen worden gezet voor een grondwetsherziening zodat wetten getoetst kunnen worden aan de Grondwet. En in het verlengde daarvan moet er ook een aanzet worden gemaakt voor de vorming van een constitutioneel hof, dat de toetsing aan de grondwet kan uitvoeren (een vurige wens van NSC-leider Omtzigt).
Ook komt er 'een recht op vergissen'. "Een enkele fout kan niet langer een burger diep in de problemen duwen", vindt de nieuwe coalitie. Aanmanings- en incassokosten van de overheid gaan fors omlaag.
Ook moet er gesnoeid worden in het aantal ambtenaren en consultants bij de overheid en is er een bezuiniging ingeboekt van honderd miljoen euro op de publieke omroep. Hotelovernachtingen worden duurder, omdat het btw-tarief weer teruggaat naar 21 procent. Ook de btw op culturele goederen en diensten gaat omhoog, maar dat geldt niet voor bioscopen en dagrecreatie.
Nationale veiligheidOp het gebied van veiligheid in Nederland willen de vier de aanpak van de georganiseerde misdaad versterken. "Er wordt meer ingezet op confiscatie van vermogen" en "de anti-witwasaanpak wordt geïntensiveerd".
Verder komen er zwaardere straffen voor zware misdrijven zoals terreur en ernstige gewelds- en zedendelicten. Het jeugdstrafrecht wordt strenger gemaakt, onder andere door het verhogen van maximale straffen.
Internationale veiligheid"Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel steunen tegen de Russische agressie", zo valt te lezen in het akkoord. De NAVO-norm van 2 procent voor defensie moet wettelijk worden vastgelegd.
En omstreden: er moet worden onderzocht "wanneer verplaatsing van de ambassade naar Jeruzalem op een daartoe geschikt moment kan plaatsvinden". De meeste landen hebben hun ambassade in Tel Aviv, vanwege de complexe status van Jeruzalem.
Overheidsfinanciën, economie en vestigingsklimaatHet vestigingsklimaat moet worden verbeterd, vindt de nieuwe coalitie. En dus worden recente lastenverzwaringen voor ondernemers deels teruggedraaid. Het gaat onder meer om verhoging van de energiebelasting.
De formerende partijen hebben afgesproken om uiteindelijk 14,7 miljard euro per jaar te bezuinigen. Daar staat eenzelfde bedrag aan extra uitgaven (lastenverlichtingen en investeringen) tegenover. Per saldo gaan de uitgaven uiteindelijk met 4,7 miljard euro per jaar omlaag.
De vier formerende partijen hebben vannacht overeenstemming bereikt over een definitief coalitieakkoord. Vannacht rond 02.00 uur brachten ze de plannen naar buiten onder de titel Hoop, lef en trots. Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma nam het document in ontvangst van de informateurs.
Het was vooral lang wachten op de fractie van de VVD; die partij had zes uur nodig om uiteindelijk unaniem in te stemmen met het akkoord. De andere drie partijen hadden eerder al na kleine wijzigingen hun fiat gegeven.
PVV, VVD, NSC en BBB presenteren de afspraken onder tien hoofdpunten, zoals bestaanszekerheid, asiel en migratie en energietransitie. Het document van 26 pagina's noemen ze zelf een hoofdlijnenakkoord, het nieuwe kabinet zal de inhoud later zelf moeten uitwerken.
Met het akkoord willen de partijen mensen "houvast en steun bieden", schrijven ze in het voorwoord. "Een kabinet dat hoop geeft."
Zo reageerden de partijleiders gisteravond laat:
De partijleiders zullen het akkoord vanochtend om 09.30 uur toelichten op een bijeenkomst in het Kamergebouw, die via de site, tv en radio live te volgen is bij de NOS. Volgende week woensdag is er een debat over, waarbij ook de formateur wordt aangewezen. Dat wordt Richard van Zwol, die ook al informateur was.
Hij zal het team van ministers en staatssecretarissen samenstellen, de mensen die de hoofdlijnen uit het coalitieakkoord verder uitwerken. Als dat allemaal lukt, staat het nieuw kabinet naar verwachting half juni op het bordes.
Van Zwol zelf zal daar niet tussen staan, zo heeft hij al gezegd. Het is gebruikelijk dat de formateur de premier wordt, maar in dit geval wordt daarvan afgeweken. Vannacht wilden de partijleiders nog niet zeggen wie ze als premier op het oog hebben.
TrendbreukHet akkoord wijst op een trendbreuk in de politieke cultuur. Na jarenlange coalities die door het midden zijn gevormd, kiezen de formerende partijen nu voor een uitgesproken rechtse koers.
Vooral op het gebied van migratie en asiel slaat het coalitieakkoord een harde toon aan. Het was ook het onderwerp waar het vorige kabinet op viel. "Nederland moet structureel tot de categorie lidstaten met de strengste toelatingsregels van Europa behoren", staat in het akkoord. De nieuwe coalitie wil een 'asielcrisis' uitroepen.
Qua klimaatbeleid willen de partijen zich houden aan bestaande doelen. "Alleen als we de doelen niet halen, maken we alternatief beleid." Gedwongen krimp van de veestapel en gedwongen onteigening zijn van tafel.
Bezuinigingen en extra uitgavenIn het akkoord staan voor 14,7 miljard euro aan extra uitgaven. Tegelijk wordt voor eenzelfde bedrag bezuinigd op de overheidsuitgaven. Ook zitten er lastenverlichtingen in, vooral voor middeninkomens en ondernemers.
Daarnaast tonen de vier partijen zich ambitieus op het gebied van woningbouw met 100.000 nieuwe woningen elk jaar. Het eigen risico in de zorg wordt de komende twee jaar bevroren en daarna meer dan gehalveerd. Er komt een constitutioneel hof, en op scholen moeten lezen, schrijven en rekenen absolute prioriteit krijgen.
Een uitgebreid overzicht van de de belangrijke punten uit het akkoord is te lezen in dit artikel.
Vinexwijken hebben zich de laatste jaren ontwikkeld tot woonwijken voor rijkere gezinnen, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een onderzoek. Bij nieuwe grote bouwplannen moet het mogelijk blijven om de wijk aan te passen aan de veranderende vraag, luidt een van de adviezen.
Vinexwijken zijn gebouwd voor middenklassegezinnen uit de steden, en later zijn er vooral grotere en duurdere gezinskoopwoningen bijgebouwd. In Vinexwijken is er nauwelijks gebouwd voor armere huishoudens en een- of tweepersoonshuishoudens. Daardoor had die groep weinig kans om in de wijk een woning te vinden. Dat geldt ook voor ouderen en starters.
Om bij toekomstige grote bouwprojecten de vraag beter aan te laten sluit bij veranderende woonbehoeften, moet er een duidelijke langetermijnvisie voor nieuwbouwwijken komen, adviseert het PBL aan beleidsmakers, projectontwikkelaars en woningcorporaties. Een van die grootschalige projecten waarvoor dit advies geldt zijn de NOVEX-gebieden.
NOVEX staat voor Nationale Omgevingsvisie Extra. Op 17 locaties in Nederland worden nieuwe delen van steden aangelegd. De overheid heeft hiervoor 6 miljard euro vrijgemaakt.
Meer ouderen en alleenstaandenVoor de NOVEX-gebieden is het ook belangrijk dat er ruimte overblijft om aanpassingen in de wijk te kunnen doen, adviseert PBL. Bij de Vinexwijken ging dat mis, daar is er destijds geen rekening mee gehouden dat er meer vraag zou ontstaan naar niet-gezinswoningen. Die vraag gaat de komende jaren nog verder stijgen door de verdere toename van het aantal ouderen en alleenstaanden. In 2023 was bijna 40 procent van alle huishoudens een eenpersoonshuishouden.
In Vinexwijken is de laatste jaren ook verder gebouwd. Tussen 2008 en 2020 is het aantal woningen in de wijken met 38 procent gegroeid, terwijl in andere wijken rond de binnensteden het aantal woningen met 12 procent steeg. In de wijken waar bijgebouwd is, kwamen vooral nieuwe duurdere woningen voor gezinnen en nauwelijks betaalbare (huur)woningen voor starters of 55-plussers.
De ME heeft de bezetting van een van de universiteitsgebouwen van de Universiteit Utrecht na een pro-Palestijnse demonstratie beëindigd. De ontruiming van het gebouw aan het Janskerkhof duurde ongeveer twee uur, meldt RTV Utrecht. Een ANP-verslaggever ter plekke zegt dat de politie de wapenstok inzette om betogers te verdrijven.
De politie zegt op X dat de inzet van een onderhandelaar geen resultaat gehad heeft. Nadat de politie de demonstranten had gevorderd om het pand vrijwillig te verlaten, gingen ME'ers over tot ontruiming. Hoeveel betogers er precies in het gebouw aanwezig waren, is niet bekend. Zo'n veertig actievoerders zijn afgevoerd met een arrestantenbus.
In het gebouw, van de faculteit geesteswetenschappen, zouden veel barricades zijn opgericht. Zo werd een zijdeur geblokkeerd met onder meer opgestapelde stoelen en prullenbakken.
Op verzoek van het College van Bestuur stuurde de politie eerder op de avond een onderhandelaar het gebouw in, om het gesprek aan te gaan met studenten. Die weigerden het gebouw te verlaten, of te onderhandelen. RTV Utrecht meldde dat de woordvoerder van de demonstranten door een megafoon riep niet te gaan onderhandelen. "Ze kennen onze eisen."
Het universiteitsgebouw werd bezet sinds ongeveer 17.00 uur. Vorige week bezetten demonstranten het terrein van de bibliotheek van de UU en maandag deden enkele honderden studenten mee aan een 'walk-out'. De betogers willen dat de universiteit de banden met Israëlische instellingen verbreekt die volgens hen profiteren van de onderdrukking van het Palestijnse volk.
In de Zwitserse stad Zofingen heeft een man vanmiddag meerdere passanten aangevallen met een scherp voorwerp. Daarbij zijn volgens de politie zes mensen gewond geraakt. Zij zijn met steekwonden naar het ziekenhuis gebracht.
Kort na 16.00 uur kreeg de politie een melding dat een man mensen aanviel in de buurt van het station van het kleine stadje op zo'n 50 kilometer ten zuidoosten van Bazel. Volgens een politiewoordvoerder koos de man zijn slachtoffers willekeurig uit. Over zijn motief is nog niets bekendgemaakt.
Na zijn daad verschanste de dader zich in een gebouw. Een speciale eenheid van de politie wist hem er na ongeveer twee uur uit te halen. Hij heeft zelf ook steekwonden die hij volgens de politie zelf heeft aangebracht. De politie zegt niet welk steekwapen de man heeft gebruikt.
Agenten adviseerden mensen in eerste instantie ook na de arrestatie om ramen en deuren dicht te houden omdat niet kon worden uitgesloten dat er meerdere daders op pad waren. Na enige tijd werd die waarschuwing ingetrokken.
