NOS Nieuws - Algemeen

Batterijen in elektrische fietsen, auto's of misschien een thuisbatterij: ze raken steeds meer ingeburgerd. En na een langzame aanloop neemt ook het aantal grote batterijen toe dat stroom kan (terug)leveren aan het stroomnet. Het zijn 'parkeerplekken' voor stroom en ze worden steeds groter.

Dat blijkt uit het jaarlijks marktrapport van Energy Storage NL, de brancheorganisatie voor energieopslag.

De branche verwacht dat de capaciteit van batterijen dit jaar verdubbelt tot zo'n twee gigawattuur. In theorie is dat genoeg om 2 miljoen huishoudens een uur van stroom te voorzien. Naar verwachting gaat de groei komende jaren door, al hangt het tempo af van het overheidsbeleid en de ontwikkeling van de stroommarkt.

Grootste batterij van Nederland

Onafhankelijke experts bevestigen het beeld. "Eigenlijk staan we nog best aan het begin", zegt Coen Hutters, specialist energietransitie bij Raboresearch. "De markt voor grootschalige batterijopslag komt nu op gang."

In november worden weer twee grote batterijen op het stroomnet aangesloten. Energiebedrijf Engie bouwt een batterijpark op een eiland in Lelystad waar al de Maxima-gascentrale en een wind- en zonnepark staan. Het bedrijf Flevo-BESS, bouwt in het naburige Dronten een batterij die straks de grootste van Nederland is.

De groei van batterijen in Nederland is geen uitzondering. Sterker nog, de toename van batterijen gaat in veel Europese landen sneller omdat daar gunstiger regels gelden.

De opmars van hernieuwbare stroom is een van de redenen waarom de batterijcapaciteit toeneemt. Afgelopen jaren kwam er veel wind- en zonnestroom bij op het stroomnet. Dit voorjaar was bijna de helft van alle stroom hernieuwbaar. Die opwekking is afhankelijk van het weer en valt lang niet altijd samen met de vraag naar stroom.

's Avonds gebruiken mensen bijvoorbeeld veel stroom, als ze koken en de lichten aandoen. Maar zonnepanelen produceren een piek aan het begin van de middag als er minder vraag is. Dat leidt nu al tot problemen. Zo moet er steeds meer groene stroom worden 'weggegooid'. Ook raakt het stroomnet overvol. Dat fenomeen heet ook wel netcongestie.

"Eigenlijk wil je een 'parkeerplek' creëren voor duurzame stroom", zegt Harry Talen, topman van energiebedrijf Engie Nederland. "Daarvoor zijn batterijen een fantastisch product." Ze laden op als er veel aanbod is en weinig vraag. En ze geven die stroom terug aan het stroomnet als de vraag toeneemt.

Grillige prijzen

De toename in hernieuwbare stroom leidt ook tot meer pieken en dalen in de stroomprijs. "Je ziet dat goed in het aantal uren met negatieve energieprijzen", zegt Jeroen Neefs van Energy Storage NL. "Heel vorig jaar waren er 466 uren met negatieve stroomprijzen. Nu zat je in augustus, halverwege het jaar, al aan 458 uur."

Door de toegenomen grilligheid van de prijzen kun je met batterijen steeds beter handelen in stroom. Maar batterijen zijn niet alleen geschikt om geld mee te verdienen, benadrukt Talen, ze leveren de maatschappij ook wat op. Het dempt de stroomprijzen en zorgt ervoor dat het net efficiënter wordt gebruikt. "En als we batterijen op de juiste plek in het systeem zetten", zegt Talen, "zullen ze vooral netcongestie tegengaan."

Maandag waarschuwde minister Hermans van Klimaat en Groene Groei dat de problemen van het overvolle stroomnet nog altijd erger worden, al zegt het ministerie vandaag dat grote batterijen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een oplossing. Maar ze moeten dan wel goed worden verdeeld over het land. Anders wordt de netcongestie juist erger.

Daarbij zijn batterijen geen wondermiddel. Vooral voor de eerste paar uur helpen ze stroom opslaan. Daarna zijn er ook andere technieken om energie op te slaan, als warmte of waterstof.

Voorlopig blijven gascentrales dus nodig om stroom te leveren als de zon en wind langdurig wegblijven, al denkt Talen denkt wel dat gascentrales steeds minder zullen draaien. "We kunnen dan pieken van drie of vier uur waarin we nu gas verbranden opvangen met batterijen", zegt Talen. Dat betekent ook dat de uitstoot van broeikasgassen als CO2 afneemt en dat is goed voor het klimaat.

Goedkopere batterijen

Overigens zijn er meer redenen waarom batterijen aantrekkelijker worden. "Een belangrijke oorzaak is dat de prijs van lithiumbatterijen aanzienlijk is gezakt", zegt RaboResearch-onderzoeker Coen Hutters. "En het is de verwachting dat die trend nog wel doorzet." Het leeuwendeel van de batterijen komt uit China. "Daar is veel technologische vooruitgang", zegt Hutters. "Onder andere de energiedichtheid van batterijen gaat omhoog." Dat betekent dat in de batterij meer energie kan worden opgeslagen.

Mede daardoor zullen we ook in Nederland mogelijk meer batterijen gaan zien. "Ik verwacht dat de groei doorzet", zegt Jeroen Neefs namens de branche. Ook Hutters zegt dat er nog veel - en grotere - projecten aankomen.

In Tibet zijn in het gebied van de Mount Everest alle bergbeklimmers en gidsen in veiligheid gebracht, nadat ze dit weekend waren gestrand vanwege een zware sneeuwstorm. Daardoor zaten ze op een hoogte van ruim 4200 meter ingesneeuwd.

In totaal zaten er 580 bergwandelaars en meer dan 300 gidsen en jakherders vast. Zondag konden 350 wandelaars al veilig terugkeren, de rest volgde de afgelopen uren, melden Chinese staatsmedia. Sommigen waren onderkoeld geraakt.

Gidsen verrast

De sneeuwstorm sloeg toe tijdens de Gouden Week, een nationale feestweek die voor veel Chinezen aanleiding is om toeristische bestemmingen te bezoeken.

In oktober zijn er normaal gesproken vaak heldere luchten en prettige temperaturen, waardoor dat een ideale periode is voor bergwandelingen in het gebied van de Mount Everest, met 8848 meter de hoogste berg ter wereld. Maar vrijdag begon de sneeuwval, die gedurende het weekend steeds intenser werd, waardoor ook gidsen verrast waren.

Politieagenten, brandweerlieden en honderden Tibetaanse vrijwilligers werden opgetrommeld om de gestrande klimmers te redden. Voorlopig zijn de wandelroutes naar de valleien van Karma en Rongshar afgesloten. Ook is het tijdelijk niet mogelijk om Cho Oyu te beklimmen, de op vijf na hoogste berg ter wereld.

De Spaanse hulpdiensten hebben in Madrid vier lichamen gevonden tussen het puin van een ingestort gebouw. Het gebouw in het centrum van de hoofdstad werd gerenoveerd en stortte gistermiddag rond 13.00 uur in. Al snel was duidelijk dat er vier mensen werden vermist.

Het duurde urenlang voordat de gevel was gestabiliseerd en de reddingsoperatie kon beginnen. Pas 's avonds laat werd duidelijk dat er doden waren gevallen.

De slachtoffers zijn drie mannen en een vrouw. Bij het incident raakten ook drie bouwvakkers gewond.

Beelden van de schade:

Het gebouw van zes verdiepingen bij metrostation Ópera werd omgebouwd tot een hotel. De bovenste verdieping stortte naar beneden, waardoor ook de andere verdiepingen instortten. De gevel is wel nog intact, waardoor er geen puin op de straat is terechtgekomen.

Ten tijde van het ongeluk waren er 30 tot 40 mensen aan het werk, zegt de voorman van het bouwproject tegen de Spaanse krant El País. Hoe het gebouw heeft kunnen instorten, is nog niet duidelijk.

In Ecuador is de auto van president Noboa aangevallen terwijl hij onderweg was naar een bijeenkomst. Een groep van zo'n 500 mensen gooide met stenen naar zijn wagen, zegt minister Manzano van Milieu en Energie. Hij spreekt van een poging tot moord en wijst op kogelschade op de auto van de president.

Noboa zelf is ongedeerd gebleven. Vijf mensen zijn gearresteerd, zegt Manzano. Zij worden vervolgd voor terrorisme en poging tot moord. "Schieten op de auto van de president, gooien met stenen en staatseigendommen beschadigen. Dat is gewoon crimineel", zegt de minister. "We zullen dit niet toestaan."

Het incident vond plaats tijdens een manifestatie van inheemse volkeren in het zuiden van Ecuador, in de provincie Cañar. De inheemse bond Conaie zegt dat hun leden zijn aangevallen door de politie en het leger. "Zeker vijf van ons zijn willekeurig aangehouden", schrijven ze op sociale media. Ze zeggen ook dat er oudere vrouwen zijn aangevallen.

Schrappen van dieselsubsidie

In Ecuador is onrust ontstaan over het schrappen van de subsidies voor diesel. Noboa ondertekende daar vorige maand een decreet voor. Critici vrezen dat de kosten van levensonderhoud voor met name kleine boeren en inheemse gemeenschappen daardoor fors zullen toenemen.

Conaie begon daarom ruim twee weken geleden met demonstraties en het blokkeren van wegen. De regering van Noboa trof al noodmaatregelen in meerdere provincies om daar de orde te handhaven.

Op de campus van de Radboud Universiteit in Nijmegen heeft de politie enkele pro-Palestijnse studenten opgepakt. Die bezetten sinds gistermiddag het gebouw van het magnetenlaboratorium. Hoeveel mensen er zijn aangehouden, is niet bekendgemaakt. De arrestanten zijn activisten die het gebouw verlieten.

Hoeveel mensen er nog binnen zijn, is niet duidelijk. De activisten, verbonden aan de actiegroep Nijmegen Student Encampment, doen daar zelf ook geen uitspraken over. Een journalist van de krant De Gelderlander meldde in de loop van de nacht dat de actie voorbij was, maar de politie bevestigt dat nog niet.

De politie zei gisteravond de activisten die binnen zitten voorlopig nog ongemoeid te laten vanwege de veiligheid. Een woordvoerder zei dat de situatie binnen te gevaarlijk is. De universiteit zelf sprak van een "levensgevaarlijke situatie", omdat in het gebouw supergeleidende magneten en koelgassen aanwezig zijn.

'Veiligheid niet op het spel zetten'

De politie heeft er naar eigen zeggen "alles aan gedaan" om de bezetting te laten eindigen, maar zegt ook dat de veiligheid van de politiemensen en die van de bezetters niet op het spel wordt gezet. Agenten blijven het gebouw bewaken en zorgen ervoor dat niemand bij het pand kan komen. Demonstranten die het pand verlaten zullen worden aangehouden, meldt de politie.

Behalve de groep die rond middernacht het pand verliet, besloten eerder op de avond zeker acht demonstranten om vrijwillig te vertrekken. Onderhandelaars van de politie staan in contact met de overgebleven bezetters.

Een onbekend aantal studenten die zich voor de ingang van het gebouw aan elkaar hadden vastgemaakt, werden na ingrijpen van de politie aangehouden. De politie gebruikte daarbij een slijptol.

'Verbreek banden met Israël'

Burgemeester Bruls van Nijmegen had gewaarschuwd dat er doden konden vallen door een implosie die alle zuurstof uit de bezette ruimte weg zou trekken. "Dat gaat echt mensenlevens kosten. Als bijvoorbeeld een agent naar binnen gaat, kan zijn holster al zorgen voor een reactie bij de magneten", zei Bruls tegen De Gelderlander.

De studenten protesteren tegen de voorgenomen samenwerking met een Israëlische universiteit. Nijmegen Student Encampment zegt in een verklaring het gebouw te bezetten tot de universiteit alle banden met Israël verbreekt, schrijft Omroep Gelderland.

Volgens de universiteit is er geen gevaar voor de directe omgeving, maar wel voor de studenten. Een woordvoerder van de actievoerende studenten zei vanmiddag zich geen zorgen te maken. "We houden rekening met de veiligheidsmaatregelen en hebben de situatie onder controle."

Het is nog niet bekend of de protestactie gevolgen heeft voor het onderwijs van komende dag.

Wereldwijd is stilgestaan bij de aanslagen van 7 oktober 2023. Die dag viel Hamas samen met andere terreurgroepen Israël binnen, vermoordden zo'n 1200 mensen en ontvoerden 251 anderen. Nog altijd bevinden 48 van hen zich in de Gazastrook. Vermoedelijk zijn nog zo'n 20 van hen in leven.

In Tel Aviv werden de slachtoffers herdacht in het Yarkon Park. De ceremonie werd georganiseerd door families van de gijzelaars en trok volgens The Times of Israel 30.000 mensen. Onder andere ex-gijzelaars Omer Shem Tov en Anat Angrest spraken de menigte toe.

Ook waren er optredens van Israëlische artiesten. Een van hen was Yuval Rafael, die dit jaar meedeed aan het Eurovisie Songfestival. Rafael was op 7 oktober 2023 op het Nova-festival toen Hamas daar de bezoekers aanviel en vermoordde. Urenlang verschool Rafael zich onder lichamen van gedode festivalbezoekers.

'Geen wraak, maar genezing'

Een van de sprekers was Galit Dan, van wie de moeder en dochter werden gedood toen Hamas de kibboets Nir Oz op 7 oktober binnenviel. "We zoeken geen wraak, we zoeken genezing", zei Dan. Op haar woorden klonk gejuich van aanwezigen. "We willen angst overwinnen en hoop vinden. Haat overwinnen en ons opnieuw verbinden met onze menselijkheid", zei Dan.

In tegenstelling tot vorig jaar heeft de Israëlische regering deze keer geen officiële herdenkingen georganiseerd. Op X stond de Israëlische premier Netanyahu stil bij de aanslagen twee jaar geleden. "We hebben een zeer pijnlijke prijs betaald. Baby's, kinderen, volwassenen en ouderen werden op brute wijze en met schokkende wreedheid vermoord door Hamas-terroristen."

Bekijk hier de beelden van de herdenkingsceremonie in Tel Aviv:

In andere landen werden ook herdenkingen gehouden. Onder meer in Tsjechië, Duitsland en Frankrijk kwamen mensen bij elkaar om stil te staan bij de slachtoffers van de aanslagen twee jaar geleden. Ze droegen foto's van de gijzelaars en Israëlische vlaggen.

Voor het Vredespaleis in Den Haag was een andere bijeenkomst. Daar hielden vanavond verschillende religieuze en levensbeschouwelijke organisaties samen een herdenking voor de "vele burgers die op 7 oktober 2023 en daarna zijn omgebracht, gegijzeld, of gewondgeraakt".

Het thema van de bijeenkomst was: 'sta je stil bij de pijn van de ander?' Onder andere burgemeester Van Zanen sprak de aanwezigen toe. Hij noemde het bijeenkomen van de mensen in Den Haag van verschillende achtergronden "een teken van hoop". "Laten we conflicten niet importeren, maar de geest van vrede exporteren."

Anderen deden soortgelijke uitingen in hun toespraken. Aanwezigen spraken over het belang van het in elkaar opzoeken om in gesprek te blijven. "We moeten elkaar in de ogen kijken, elkaars pijn erkennen en dan pas heb je het begin van een gesprek," zei rabbijn Marianne van Praag.

In de video hieronder komen meerdere vertegenwoordigers van verschillende groepen in de samenleving aan het woord:

De aanslagen twee jaar geleden vormden de aanleiding voor het hevige geweld van Israël in de Gazastrook, waarbij inmiddels tienduizenden mensen zijn gedood.

Op veel plekken in de wereld werd er daarom ook geprotesteerd tegen het optreden van Israël.

In onder meer Australië, Pakistan en Indonesië gingen betogers de straat op om zich uit te spreken tegen Israël:

Plasticfabrikant Sabic in Bergen op Zoom moet de lozingen van een PFAS-stof in de Westerschelde beperken. De rechtbank Oost-Brabant oordeelt dat het bedrijf in 2025 en 2026 niet meer dan 2,75 kilo PFBS (perfluorbutaansulfonzuur) per jaar in het afvalwater mag lozen. De fabrikant had bezwaar gemaakt tegen de norm, maar dat bezwaar is verworpen.

Eerder werd duidelijk dat de fabriek grote hoeveelheden (51 kilo per jaar) loosde van de stof die als vlamvertrager wordt toegevoegd aan kunststof producten. De provincie Noord-Brabant wilde dat beperken en legde daarom een strenge norm op.

Het halen van de norm wordt een zware, maar geen onmogelijke opgave voor Sabic, zegt de rechtbank. "Sabic heeft veel gedaan in de afgelopen periode om de lozing van PFBS te beperken en is hierin al grotendeels geslaagd."

Wat is PFAS?

PFAS is een groep chemische stoffen die schadelijk kunnen zijn en niet of nauwelijks afbreken, waardoor ze steeds meer in het milieu voorkomen. Ze kunnen schadelijk zijn voor het immuunsysteem, de vruchtbaarheid, het ongeboren kind en organen als de lever en de schildklier. Ook kunnen ze kanker veroorzaken.

De PFAS-lozingen veroorzaakten de afgelopen maanden onrust onder inwoners van Bergen op Zoom, schrijft Omroep Brabant. Een wijkcommissie kondigde aan aangifte te gaan doen tegen het bedrijf vanwege de lozingen.

"Sabic loost PFAS zonder dat het daar een vergunning voor heeft. Ze werken al sinds de jaren 90 met deze stoffen. Dan weet je dat het ook in het afvalwater terechtkomt," zegt een woordvoerder van de wijkcommissie.

Sabic weet nog niet of het in hoger beroep gaat. Het bedrijf zegt wel zich in te zullen spannen om de norm te halen en de hoeveelheid PFBS in het afvalwater verder te verminderen.

Rusland moet de weduwe van cameraman Stan Storimans een schadevergoeding van 10.000 euro betalen voor immateriële schade, oordeelt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Haar verzoek om ook de inkomstenderving door de dood van haar man op Rusland te verhalen, werd afgewezen.

Cameraman Stan Storimans was in 2008 in de Georgische stad Gori om voor RTL Nieuws verslag te doen van de Russisch-Georgische oorlog. Bij de inslag van een Russische clusterbom kwam hij om het leven, net als 11 Georgische burgers. Verslaggever Jeroen Akkermans, met wie hij mee op pad was, raakte gewond, maar overleefde de aanval. Hij was een van de eisers in deze zaak.

Na de Russische invasie in Oekraïne werd Rusland uit de Raad van Europa gezet en daarmee ook uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Voor zaken die zich daarvoor hebben afgespeeld, zoals deze, zou Rusland nog wel verantwoording moeten afleggen bij het Europees Hof.

Genoegdoening

Rusland had de aanval in Gori moeten onderzoeken, maar heeft dat nooit gedaan. Daarmee heeft Rusland het verdrag geschonden, stelt het Hof vast. Toch ziet het "geen causaal verband" tussen de schending van het verdrag en de inkomstenderving door Storimans' overlijden, staat in het vonnis. Wel vindt het Hof enige vorm van genoegdoening op zijn plaats.

Behalve aan de weduwe is ook aan Jeroen Akkermans en een andere journalist een schadevergoeding van 10.000 euro toegekend. De uitspraak is in feite symbolisch. De kans dat Rusland zal betalen is nihil.

'Teleurstellend'

Jeroen Akkermans noemt de uitspraak "teleurstellend, maar niet onverwacht" bij RTL Nieuws. Met name omdat de schuldvraag niet aan bod is gekomen.

Dat zou moeten gebeuren in een zaak tegen zes Russische militairen naar aanleiding van de dood van Storimans. De weduwe en Akkermans hebben aangifte gedaan van oorlogsmisdaden bij het Team Internationale Misdrijven van het Landelijk Parket. Wanneer die zaak behandeld wordt, is niet bekend.

Voormalig zanger van de band Kayak Edward Reekers is op 68-jarige leeftijd overleden. Hij is na een kort ziekbed in het bijzijn van zijn naasten gestorven.

Begin augustus werd er uitgezaaide longkanker bij hem vastgesteld, die niet goed te behandelen bleek. In een verklaring van de familie staat dat "alles in de weken die volgden heel snel ging."

Hij werd bij het grote publiek bekend als leadzanger van de symfonische rockband Kayak, die in de jaren 70 meerdere top 40-hits scoorde.

Ruthless Queen

Reekers werd geboren in Hengelo, maar verhuisde later naar Berkel en Rodenrijs omdat zijn vader daar burgemeester werd. De zanger was al vroeg liefhebber van muziek en speelde op de middelbare school in Rotterdam al eigen liedjes en covers van andere artiesten in verschillende bandjes

In 1978 kwam zijn carrière in een stroomversnelling toen hij in een advertentie in een Brits muziektijdschrift las dat de band Kayak, waar hij fan van was en ook regelmatig concerten van bezocht, op zoek was naar een nieuwe frontman. Hij werd na een auditie aangenomen als nieuwe leadzanger, onder meer omdat zijn stem leek op die van de vorige zanger Max Werner. Vrijwel direct daarna ging hij met de band mee op tournee door Duitsland.

Het album Phantom Of The Night en in het bijzonder het nummer Ruthless Queen werd een grote hit, waarmee hij doorbrak. Hij was niet alleen zanger, maar speelde tijdens concerten ook keyboard en gitaar.

Toen de band vier jaar na zijn aantreden uit elkaar ging bracht hij onder meer de soloalbums Stages en Child of the Water uit. Zijn laatste soloplaat verscheen in 2023 en heet The Liberty Project. Daarnaast werkte hij geregeld samen met andere artiesten zoals Anita Meyer en Lee Towers.

Naast de muziek was hij ook actief als stemacteur en regisseur. Zo werkte hij mee aan de Nederlandse versies van Disney-tekenfilms en de Harry Potter-reeks. Ook deed hij de nasynchronisatie bij televisieprogramma's zoals Pokémon, Sesamstraat, Action Man en Dexter's Laboratory en verschillende computerspellen.

Zijn familie heeft een digitale gedenkplaats voor Reekers ingericht. Daar kunnen belangstellenden onder meer herinneringen aan hem delen.

Voor het eerst is wereldwijd meer elektriciteit opgewekt uit zon en wind dan uit steenkool. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de internationale energiedenktank Ember. "Dit kan een cruciaal keerpunt zijn."

In de eerste helft van 2025 werd wereldwijd 31 procent meer zonne-energie geproduceerd dan in dezelfde periode een jaar eerder, blijkt uit het rapport. Dat kon worden vastgesteld uit maandelijkse elektriciteitsgegevens van 88 landen die samen goed zijn 93 procent van de wereldwijde vraag naar elektriciteit.

In dezelfde periode groeide windenergie met 7 procent.

Veel meer vraag

De vraag naar elektriciteit neemt snel toe, bijvoorbeeld door datacenters, elektrische auto's en bevolkingsgroei. Zon en wind samen konden dat nu voor het eerst goed bijhouden. "Dit markeert het begin van een verschuiving waarbij schone energie gelijke tred houdt met de groeiende vraag", staat in het rapport.

Tegelijkertijd lijkt de vraag naar elektriciteit uit fossiele brandstoffen wereldwijd een plateau te hebben bereikt. Deze vraag daalde zelfs iets. Dat maakt dat de onderzoekers de resultaten zien als "de eerste tekenen van een cruciaal keerpunt".

China en India

De grote toename van zonne-energie is voornamelijk te danken aan China. Dat land zorgde voor meer dan de helft van de groei. Ook India doet een flinke duit in het zakje, en in meer landen werden records gebroken.

Hoewel China en India ook de grootste verbruikers zijn van steenkool (de meest vervuilende fossiele brandstof) investeren ze volop in hernieuwbare energie. De productie van fossiele energie nam in beide landen af. De IEA verwacht dat de productie van schone energie in 2030 wereldwijd verdubbeld kan zijn, vooral dankzij zonne-energie.

Meer fossiel in EU en VS

De Europese Unie en de Verenigde Staten leunden juist meer op fossiele brandstoffen, zagen de onderzoekers. In Europa was dat deels te wijten aan een gebrek aan wind en tegenvallende opbrengsten van waterkrachtcentrales. In de VS is vooral het regeringsbeleid de reden dat het de andere kant op gaat.

De plannen van president Trump, die beweert dat klimaatverandering onzin is, zullen zorgen voor een flinke daling van de productie van schone energie in de VS, voorspelt het Internationaal Energie Agentschap (IEA). De eerdere verwachting van de hoeveelheid schone energie die de VS aan het eind van dit decennium zal produceren, is onlangs gehalveerd.

Precies 75 jaar geleden viel het Chinese Volksbevrijdingsleger Tibet binnen. Iets meer dan een half jaar later nam China de controle over in het gebied.

Tot op de dag van vandaag verzetten de dalai lama en de Tibetanen zich tegen de Chinese claim op het gebied en strijden ze voor soevereiniteit. Maar de Chinese regering wil daar niks van weten. Het land houdt de regio in zijn greep; de bewegingsvrijheid van mensen is streng aan banden gelegd, evenals informatiestromen en uitingen van religie en cultuur. Buitenlandse journalisten of diplomaten mogen niet zomaar naar de regio.

Maar de strijd is voor de Chinese overheid nog niet gestreden. De laatste jaren voert China internationaal actief campagne om de naam Tibet te vervangen door de Chinese naam 'Xizang'. Op deze manier probeert China de Tibetaanse identiteit en autonomie verder naar de achtergrond te laten verdwijnen.

"De naam Tibet is een van de laatste dingen die China de Tibetanen nog af kan nemen", zegt Casper Wits, universitair docent aan de Universiteit Leiden.

Waar komen de namen vandaan?

De term Tibet verscheen voor het eerst in Europese bronnen rond de 7e eeuw en is een afgeleide van het woord "bod", dat de Tibetanen zelf voor de regio gebruiken. De term 'Xizang', letterlijk vertaald "westelijke schatopslagplaats", duikt voor het eerst op in de Ming-dynastie (1368-1644), maar het gebruik werd pas politiek en administratief systematisch gebruikt vanaf de Qing-dynastie (1644-1912) en vooral na 1949, de oprichting van de Volksrepubliek China.

Het inzetten op een naamsverandering is een trend die al langer gaande is. China gebruikt in het Chinees al decennia de naam Xizang. Maar rond 2000-2020 begon China de term steeds vaker te gebruiken in z'n anderstalige publicaties, zoals in Engelstalige beleidsdocumenten of door de staatsmedia.

Tijdens het meest recente bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Tibet verklaarde hij dat het bestuur van Xizang volledig in lijn moet zijn met de strategie van de Chinese communistische partij.

In 2023 publiceerde China een witboek, waarin de term Xizang officieel werd geïntroduceerd. Sindsdien is Xizang de enige benaming die in China in officiële documenten gebruikt mag worden.

Maar het blijft niet bij de eigen publicaties. China stuurt in z'n diplomatieke relaties met landen en binnen internationale organisaties ook aan op het gebruik van de term Xizang in plaats van Tibet.

Soft power

Naast het versterken van de Chinese claim, gaat de namenstrijd ook over soft power. "Het woord Tibet draagt internationaal veel soft power met zich mee: het roept associaties op met een land, hoge bergen, cultuur en boeddhisme. Al deze beelden staan echter haaks op het Chinese idee dat Tibet volledig onderdeel is van China", zegt Wits.

Zorgen

Wangpo Tethong, directeur van de Europese tak van de Tibetaanse belangenorganisatie International Campaign for Tibet, maakt zich veel zorgen om de Chinese naamswijzigingscampagne. Volgens hem is het onderdeel van een bredere strategie om de cultuur van de Tibetanen uit te wissen. Zo wordt het Tibetaans in Tibet steeds minder onderwezen en wordt cultureel erfgoed verwoest.

"Veel Tibetanen voelen dat hun cultuur en identiteit zwaar onder druk staat", zegt Tethong. "Alles wat Tibetaans is, moet verdwijnen, met als uiteindelijke doel te laten vergeten wat Tibet is: een regio met een lange geschiedenis van zelfbestuur." Deze zorgen lijken niet onterecht. Tijdens het laatste bezoek van Xi aan Tibet riep hij op tot de "verchinezing van religie".

Incidenten

Die Chinese campagne heeft enkele kleine successen geboekt. Zo gebruikten de regeringen van Pakistan, Nepal en Bhutan in het afgelopen jaar de term 'Xizang' in officiële documenten. Dit lijken bewuste keuzes te zijn, in tegenstelling tot wat een paar keer in Europa is gebeurd.

Zo kwamen musea in Parijs en Londen onlangs onder vuur te liggen, omdat ze de term 'Xizang' gebruikten in catalogi en museumteksten. Na klachten van Tibetaanse belangenorganisaties wereldwijd pasten de musea hun woordkeuze aan.

Universitair docent Wits verwacht niet dat de Chinese campagne op korte termijn veel succes heeft in Europa. Volgens hem richt Chinese soft power zich meer op het mondiale zuiden, met name Zuid-Amerika, Afrika en delen van Azië. Dit gebeurt bijvoorbeeld via de media. In Afrika is de invloed van Chinese media de afgelopen jaren sterk toegenomen. Ook de China Daily, een van China's grootste staatskranten, wordt volgens de eigen website inmiddels uitgegeven in zo'n 150 landen.

Volgens Wits kan de groeiende invloed van de Chinese media ertoe leiden dat de term 'Xizang', bedoeld of onbedoeld, steeds vaker zal worden overgenomen.

De Europese Commissie stelt stevige maatregelen voor om de staalindustrie in de Europese Unie overeind te houden. Het gaat om importheffingen en quota die bescherming moeten bieden tegen goedkoop staal uit met name China.

Zowel het Europees Parlement als de EU-lidstaten moeten nog instemmen met het voorstel. De Europese Commissie hoopt zo snel mogelijk groen licht te krijgen, maar in ieder geval uiterlijk volgend jaar zomer.

De staalsector in de EU verkeert in zwaar weer en vraagt al langer om maatregelen. De Commissie stelt daarom een importheffing voor van 50 procent op staal van buiten de EU. Dat is een verdubbeling van de nu geldende 25 procent.

Een deel van het staal blijft vrijgesteld van de heffingen, maar die hoeveelheid wil de Europese Commissie halveren tot iets meer dan 18 miljoen ton per jaar. Boven die hoeveelheid moeten er dan dus heffingen van 50 procent betaald worden.

Eurocommissaris Wopke Hoekstra voorspelt dat door deze maatregelen veel meer staal uit Europa gebruikt zal worden. Volgens hem is dat hard nodig. "Op dit moment zie je gewoon dat veel van de staalbedrijven op het punt staan om kapot te gaan."

Staalbedrijven blij

De heffingen zijn een langgekoesterde wens van Europese staalbedrijven. De afgelopen tijd is de situatie voor de sector nijpender geworden. Hoge energieprijzen, de Amerikaaanse importheffingen en een afnemende vraag, maken dat de staalsector het zwaar heeft.

De sector klaagt dat China staal dat het niet meer kwijt kan in de VS, dumpt in Europa. Hierdoor kunnen Europese producenten hun eigen, duurdere, staal niet meer verkopen.

Overproductie

Bovendien wordt wereldwijd steeds meer staal geproduceerd. Volgens de Commissie ligt de productie van staal zelfs 620 miljoen ton hoger dan de vraag. Dat is maar liefst vijf keer wat de EU jaarlijks aan staal nodig heeft.

Door deze overproductie blijft de prijs dalen. Terwijl veel landen steeds meer produceren, krimpt de staalindustrie in Europa juist. Aangezien de sector volgens de Commissie van groot strategisch belang is, komt het dagelijks bestuur van de Europese Unie nu tegemoet aan de oproep om beschermendende maatregelen te nemen.

Trump

De Commissie gaat hiermee feitelijk ook meedoen aan de strijd van president Trump tegen China. De hoop is dat hij in ruil daarvoor de Amerikaanse heffingen op Europees staal wil verlagen.

Trump voerde eerder ook een importheffing in van 50 procent op staal. Volgens hem is dat essentieel om wat te doen tegen de overproductie van China.

Door de Amerikaanse heffingen te kopiëren en samen op te trekken met de Amerikanen in de strijd tegen wereldwijde overproductie hoopt de Commissie Trump dus gunstig te stemmen. De sector zegt veel last te hebben van de Amerikaanse heffingen.

Lobby Tata Steel

Voor de Europese staalbedrijven komt het voorstel voor deze heffingen dan ook geen dag te vroeg. Tata Steel lobbyt al langere tijd in Brussel voor hogere heffingen op buitenlands staal. "Een fantastisch plan", zegt commercieel directeur van Tata Steel Nederland, Ronald de Haan. "Ik denk dat het voorstel ons en de hele Europese staalindustrie in staat stelt om te kunnen blijven financieren en investeren in de verduurzaming."

Voor bedrijven die staal verwerken zoals de auto-industrie, is het een ander verhaal. Zij importeren staal van buiten de EU en dat wordt voor ze straks fors duurder. De vrees is dan ook dat deze heffingen leiden tot hogere prijzen in de EU.

"Het is het waard om te doen om die staalfabrikanten in Europa te behouden", zegt Mark Helder voorzitter van Metaalunie. "Maar de keten die erachter zit moeten we ook behouden en daar moet ook aandacht voor zijn en blijven. Er moet dus niet alleen een zwarte piet worden doorgegeven aan de staalverwerkers. Zij moeten echt ook ondersteund worden."

Eurocommissaris Hoekstra denkt dat het uiteindelijk wel meevalt voor consumenten. "Op een wasmachine gaat het om minder dan een euro, en bij een auto om een paar tientjes."

Risico's

Volgens ING-econoom Bert Colijn kleven er nog meer risico's aan het invoeren van dit soort heffingen. Zo zouden Europese bedrijven minder stimulans voelen om efficiënt te produceren. "Met minder concurrentie zouden bedrijven toch wat meer achterover kunnen leunen."

Onder meer het Europees Parlement moet nog instemmen met het voorstel. De Europese Commissie hoopt zo snel mogelijk groen licht te krijgen, maar in ieder geval uiterlijk volgend jaar zomer. Dan verlopen de importheffingen en quota die nu gelden.

De Eerste Kamer heeft een nieuwe voorzitter. Mei Li Vos (GroenLinks-PvdA) is door een meerderheid van de senaat gekozen. Ze is de opvolger van Jan Anthonie Bruijn (VVD), die onlangs minister van Volksgezondheid werd in het demissionaire kabinet.

Sinds zijn vertrek fungeerde Vos al als tijdelijk voorzitter van de Eerste Kamer.

Er waren drie kandidaten: naast Vos kon de Kamer kiezen voor Ilona Lagas, de fractievoorzitter van BBB, en Tanja Klip-Martin van de VVD. Na de eerste stemronde trok Lagas zich terug. Zij kreeg 14 van de 75 stemmen.

De tweede ronde ging daardoor tussen Vos en Klip-Martin. Daarbij haalde Vos 39 stemmen en Klip-Martin 33. Drie senatoren stemden blanco.

Tweede poging

De 55-jarige Vos zit sinds 2019 in de Eerste Kamer en was tot vandaag vicevoorzitter van haar fractie. Twee jaar geleden deed ze ook al een gooi naar het voorzitterschap van de senaat. Toen verloor ze van Bruijn, die toen al voorzitter was.

Eerder was Vos Tweede Kamerlid voor de PvdA. Voor haar politieke carrière was ze ambtenaar op het ministerie van Algemene Zaken. Ook was ze een van de oprichters van Alternatief voor Vakbond, uit onvrede over het beleid van de FNV.

'Zoveel tijd als nodig'

Nadat de uitslag bekend was, zei Vos dat ze "heel aangenaam verbaasd" was door de steun. Ze beloofde als voorzitter neutraal te zijn en "nooit onderwerp te worden van politiek debat". In haar motivatie om voorzitter te worden, stelde ze dat ze niet zal nalaten "om de regering en de Tweede Kamer eraan te herinneren dat wij zoveel tijd nemen als wij nodig achten".

De Eerste Kamer heeft als taak om wetten die door de Tweede Kamer zijn aangenomen nog eens tegen het licht te houden. Het demissionaire kabinet wil het liefst de aangescherpte asielwetten voor de verkiezingen door de Eerste en Tweede Kamer loodsen, maar het is de vraag of dat lukt.

Wat doet de voorzitter van de Eerste Kamer?

Als voorzitter leidt Vos de plenaire vergaderingen van de senaat. Die zijn normaal gesproken elke dinsdag. Ze leidt ook het College van fractievoorzitters en het College van Voorzitter en Ondervoorzitters dat toezicht houdt op de bedrijfsvoering van de Kamer. Op Prinsjesdag is de voorzitter van de Eerste Kamer voorzitter van de Verenigde Vergadering met de Tweede Kamer.

Vos zal de Eerste Kamer ook vertegenwoordigen in contacten met buitenlandse parlementen en staatshoofden.

Eerste Kamerlid is een betaalde bijbaan met een vergoeding van bruto 37.000 euro per jaar. De voorzitter krijgt een hoger salaris, dat is gebaseerd op een halve werkweek. Mei Li Vos geeft naast haar werk in Den Haag ook nog les op een basisschool. Ze is van plan dat te blijven doen.

Op de campus van de Radboud Universiteit in Nijmegen is de politie begonnen met het weghalen van een groep pro-Palestijnse demonstranten die daar een gebouw bezet houden.

De universiteit zei in de middag al dat de studenten weg moesten vanwege een "levensgevaarlijke situatie", omdat in het gebouw supergeleidende magneten en koelgassen aanwezig zijn. Zeker acht demonstranten besloten daarop te vertrekken. De Explosieven Opruimingsdienst (EOD) en bussen van de ME zijn op de campus aanwezig.

Na een oproep aan de bezetters om vrijwillig te vertrekken ging de politie over tot ontruiming:

Burgemeester Bruls van Nijmegen had gewaarschuwd dat er doden konden vallen door een implosie die alle zuurstof uit de bezette ruimte weg zou trekken. "Dat gaat echt mensenlevens kosten. Als bijvoorbeeld een agent naar binnen gaat, kan zijn holster al zorgen voor een reactie bij de magneten", zei Bruls tegen De Gelderlander.

'Verbreek banden met Israël'

De studenten protesteren tegen de voorgenomen samenwerking met een Israëlische universiteit. Het gaat om de actiegroep Nijmegen Student Encampment. In een verklaring zegt de groep het gebouw te bezetten tot de universiteit alle banden met Israël verbreekt, schrijft Omroep Gelderland.

Volgens de universiteit is er geen gevaar voor de directe omgeving, maar wel voor de studenten. Een woordvoerder van de actievoerende studenten zei vanmiddag zich geen zorgen te maken. "We houden rekening met de veiligheidsmaatregelen en hebben de situatie onder controle", zegt hij.

In Marokko demonstreert de beweging GenZ 212 nog altijd dagelijks voor betere sociale voorzieningen en een einde aan corruptie. Na een roerige week waarin de protesten werden neergeslagen en er in verschillende steden geweld uitbrak, krijgen de Marokkaanse twintigers nu van de overheid wel de ruimte om te demonstreren. Ze roepen de regering op om af te treden.

Nu de protesten worden toegestaan komen er verhalen los over de slechte staat van de gezondheidszorg in Marokko. Tijdens een demonstratie in Aïn Diab, een wijk in Casablanca die pal aan de Atlantische kust ligt, overstemt de twintiger Mohammed zijn mededemonstranten met het verhaal van zijn zieke moeder.

"Ik ben hier niet gekomen om geweld te gebruiken, ik wil alleen aandacht voor de situatie van mijn moeder. Ik houd van haar en ben bereid om voor haar te sterven", schreeuwt hij luidkeels met foto's van zijn moeder in zijn handen. Bij een ziekenhuis kreeg hij te horen dat zij niet meer te redden was. Een arts in een ander ziekenhuis wilde haar wel opereren, voor 9000 euro.

Wat uit verhalen als deze naar voren komt, is dat het zowel met de private als de publieke zorg in Marokko slecht gesteld is. Bij publieke ziekenhuizen is er een schrijnend tekort aan personeel. En volgens de demonstranten willen privé-ziekenhuizen vooral zoveel mogelijk verdienen aan de patiënten.

Flinke deuk

Dat het vertrouwen in de private zorg bij de Marokkaanse middenklasse een flinke deuk heeft opgelopen, blijkt ook uit het verhaal van Rachida Abdous uit Rabat. Drie jaar geleden meldde haar man zich met aanhoudende buikpijn bij de privékliniek aan de overkant van hun appartementencomplex.

Na een behandeling van drie dagen ontstonden er complicaties en werd hij zonder toestemming van Rachida met spoed geopereerd. Toen ze haar man na de operatie wilde bezoeken, kreeg ze een schokkende boodschap: hij had de operatie niet overleefd.

"We hadden voor een privéziekenhuis gekozen omdat we goed verzekerd waren. Zo zou mijn man ook niet een plek in een publiek ziekenhuis innemen die bedoeld is voor mensen met weinig geld", legt Rachida uit. Ze heeft een klacht ingediend tegen het ziekenhuis.

"De klacht is niet eens om ze aansprakelijk te stellen, ik wil gewoon weten wat er precies met mijn man is gebeurd", zegt Rachida. Zijn medisch dossier heeft ze door artsen van een ander ziekenhuis laten bekijken. Daaruit zou blijken dat hij de verkeerde behandeling heeft gekregen. Na drie jaar wacht ze nog steeds op uitleg van de privékliniek.

Dat er een publieke discussie is losgebarsten over het Marokkaanse gezondheidsstelsel lijkt de eerste overwinning van de GenZ 212-beweging. De verhalen over falende zorg die Marokkanen in de afgelopen jaren alleen onderling met elkaar deelden staan nu ook volop in de aandacht van de Marokkaanse media.

Hoewel het kabinet van premier Aziz Akhannouch onder toenemende druk staat om af te treden, toont de minister van Gezondheidszorg en Sociale Bescherming, Amine Tahraoui, zich strijdbaar.

Subsidies privéziekenhuizen

Tijdens een spoeddebat legde hij verantwoording af. Hij erkende de problemen en kwam met een gedetailleerd overzicht van het aantal artsen dat er in de afgelopen jaren bij is gekomen.

Ook kondigde hij aan dat de overheidssubsidies voor privéziekenhuizen worden stopgezet om dit geld te investeren in de publieke zorg. Dit leidde tot een verbaasde reactie van de ANCP, een koepelorganisatie voor Marokkaanse privéziekenhuizen. Bij hun weten heeft geen van de ziekenhuizen die bij hen is aangesloten geld van de overheid ontvangen.

Verkeerde effect

De ANCP heeft de minister gevraagd om de lijst van privéklinieken die staatssteun zouden hebben ontvangen openbaar te maken. Zo lijkt het offensief van Tahraoui een averechts effect te hebben: de aangekondigde maatregel roept alleen maar meer vragen op.

Een van de belangrijkste eisen van de GenZ-beweging is dat het kabinet waar Tahraoui deel van uitmaakt, opstapt of door koning Mohammed 6 wordt ontslagen. Daarvoor wordt nu niet alleen meer naar de koning gekeken. Een motie van wantrouwen met steun van een meerderheid van het parlement is een optie die in de media en op straat wordt besproken.

De rechtbank in Rotterdam heeft een 22-jarige man veroordeeld tot tien jaar cel en tbs met dwangverpleging voor het doodsteken van een vrouw. De dader stak zonder aanleiding de vrouw neer in het bos De Ravense Hout bij Hellevoetsluis, toen zij haar hond uitliet.

Agenten vonden het lichaam van Elise Veldboer op 30 mei vorig jaar in een greppel, kort nadat ze was doodgestoken. Er werd bij het slachtoffer ook een loslopende hond gevonden. De vrouw was vijf keer gestoken.

Twee uur later kwam de verdachte terug naar de plaats delict en zei tegen een agent dat hij zich wilde aangeven. Hij had in de tussentijd een brief geschreven aan familie en een spraakbericht gestuurd naar zijn vriendin.

Mondbedekking en handschoenen

Getuigen verklaarden in de rechtbank dat ze de man met een snelle pas door de struiken hebben zien lopen. Hij viel op vanwege zijn kleding; hij droeg een zwarte capuchon over zijn hoofd, mondbedekking en chirurgische wegwerphandschoenen.

De verdachte zei dat er die dag "bepaalde gedachten in hem opkwamen: gedachten om iemand pijn te doen", schrijft de rechtbank Rotterdam in een persverklaring. Hij deed daarop zijn zwarte capuchontrui aan en zette een bivakmuts op om er "eng" uit te zien, en reed naar het bos.

De rechter oordeelt dat de man met voorbedachten rade heeft gehandeld. "Anders dan de verdediging had betoogd, gaat het niet om handelingen die zijn uitgevoerd in een zeer korte tijdspanne", aldus de rechtbank. Dat de man het niet specifiek op de vrouw had gemunt, doet daar volgens de rechter niets aan af.

De zus van het slachtoffer laat via Namens de Familie weten dat ze dit oordeel van de rechter terecht vindt. "De dader zei ook 'Ik zag het slachtoffer al in de verte', dus hij had voldoende tijd om zich te bedenken".

De man lijdt aan psychische stoornissen en had zelfdestructieve fantasieën, blijkt uit onderzoek van een psychiater en een psycholoog.

Lager dan eis

De straf valt lager uit dan de eis van het Openbaar Ministerie, dat zestien jaar cel en tbs had geëist. De rechter houdt rekening met de tbs-maatregel: het wordt moeilijker om het doel van tbs te bereiken als de veroordeelde daar pas in een laat stadium mee begint. "Het doel van tbs is de bescherming van de maatschappij", aldus de rechtbank.

De nabestaanden noemen het "fijn" dat de 22-jarige ook tot tbs met dwangverpleging is veroordeeld. "Hij moet echt niet nog een keer kunnen toeslaan", aldus de zus van het slachtoffer.

Volgens de rechter heeft de dader onherstelbaar leed veroorzaakt bij de naasten van het slachtoffer. Ook dat de moord op klaarlichte dag is gepleegd in een drukbezocht bos, draagt volgens de rechter bij aan "gevoelens van angst en onveiligheid, in het bijzonder ook bij vrouwen".

In het Duitse stadje Herdecke in Noordrijn-Westfalen is de onlangs gekozen burgemeester Iris Stalzer (SPD) neergestoken. Ze ligt volgens Duitse media in kritieke toestand in het ziekenhuis, maar is inmiddels wel weer bij bewustzijn.

Een speciaal team van de politie doet onderzoek naar de mesaanval.

De politie en het Openbaar Ministerie melden dat het waarschijnlijk gaat om om een incident in de privésfeer, en niet om een politiek gemotiveerde daad. De twee adoptiekinderen van de burgemeester zijn volgens Duitse media door de politie meegenomen en worden verhoord.

Die Welt schrijft op basis van politiebronnen dat de 17-jarige adoptiedochter de vrouw afgelopen zomer met een mes heeft aangevallen. De politie onderzoekt of er een verband is tussen dit incident en de aanval van vandaag.

Aanval door groep mannen

De aantredend burgemeester heeft bij de aanval volgens Spiegel "minstens tien" steekwonden in haar buik en rug opgelopen. Dat gebeurde volgens de politie rond het middaguur bij haar woning in het stadje in de buurt van Dortmund.

Haar zoon zou verklaard hebben dat hij zijn moeder vanmiddag zwaargewond had aangetroffen bij de ingang van hun woning. Volgens hem vertelde Stalzer dat ze was aangevallen door een groep mannen, waarop hij de politie inschakelde. Ook de 17-jarige adoptiedochter zou in huis zijn geweest toen de aanval plaatsvond.

Stalzer werd op 28 september gekozen tot burgemeester van de stad in het Ruhrgebied. Daarvoor was ze lange tijd raadslid van de gemeente voor zowel de SPD als De Groenen. Daarnaast werkt ze als advocaat.

Bondskanselier Friedrich Merz reageerde op X meteen op de aanval. "We hebben het nieuws gehoord over een gruwelijke misdaad in Herdecke", schrijft hij. "We vrezen voor het leven van de aankomend burgemeester en hopen op volledig herstel. Mijn gedachten zijn bij haar familie en dierbaren."

Oud-minister Aart Jan de Geus is aangewezen als bemiddelaar in het cao-conflict tussen KLM en de bonden voor het grondpersoneel. Vorige maand staakten medewerkers meermaals na een oproep van FNV en CNV. Die zijn ontevreden over het cao-akkoord dat de luchtvaartmaatschappij met drie andere vakbonden sloot.

Het doel is om voor 1 november "tot een oplossing te komen die door alle betrokken partijen gedragen wordt", meldt KLM. Vakbond FNV laat desgevraagd aan de NOS weten "in verband met het proces" niet inhoudelijk te willen reageren.

De voordracht van De Geus als bemiddelaar is een gezamenlijke beslissing, zegt een KLM-woordvoerder.

Honderden vluchten gecanceld

Vorige maand leidden de stakingen van bagagesjouwers, vliegtuigslepers en grondstewardessen tot het schrappen van honderden vluchten. KLM sprak van een miljoenenverlies. De luchtvaartmaatschappij sloot eerder een akkoord met De Unie, NVLT en VKP met een maximale loonsverhoging van 2,25 procent, uitgesmeerd over twee jaar.

FNV en CNV eisen meer loon en betere regelingen. "Piloten krijgen er extra bij, over de ruggen van het grondpersoneel. Wij laten ons niet afschepen", zei FNV-bestuurder John van Dorland eerder.

Kabinetten

De 70-jarige De Geus was namens het CDA van 2002 tot 2007 minister van Sociale Zaken in drie opeenvolgende kabinetten-Balkenende. Ook was hij ruim een half jaar minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Een rol als bemiddelaar is niet nieuw voor de CDA'er.

De Geus trad in 2023 als bemiddelaar op na stakingen bij autofabriek VDL Nedcar in Born vanwege massaontslagen.

Twee vrouwen die vlak na hun geboorte in een Oostenrijks ziekenhuis werden verwisseld, hebben elkaar en hun biologische ouders na 35 jaar gevonden. Een DNA-test bood uitsluitsel.

Doris en Jessica, nu 35 jaar, werden in 1990 allebei te vroeg geboren in een ziekenhuis in Graz. De eerste dagen van hun leven brachten ze door in een couveuse. Daar werden ze verwisseld.

Toen Doris 22 was, ontdekte ze toevallig dat haar ouders geen bloedverwanten van haar waren. Bij een bloeddonatie kwam ze erachter wat haar bloedgroep was en daaruit bleek dat haar ouders niet haar biologische ouders konden zijn. Ze klopte vervolgens aan bij het ziekenhuis. Daar werd onderzoek gedaan, maar de biologische ouders werden niet gevonden, ook niet na een publieke oproep in 2016.

Eind vorig jaar ontdekte ook Jessica, tijdens een zwangerschap, dat haar bloedgroep niet klopte met die van de ouders bij wie ze was opgegroeid. Toen ze hoorde over de zaak van de verwisselde baby's in Graz, zocht ze contact met de andere 'baby'. Een DNA-test bood daarna uitsluitsel.

'Al 35 jaar een zus'

Doris en Jessica en hun ouders hebben elkaar inmiddels ontmoet. Hoewel er bij alle partijen gemengde gevoelens waren en zijn, was de chemie meteen goed, melden Duitse media. "Alsof ik al 35 jaar een zus heb", zegt Jessica tegen de Oostenrijkse publieke omroep.

Het ziekenhuis in Graz heeft de fout erkend en betreurt die ten zeerste, liet de ziekenhuisdirecteur weten in een verklaring. Sinds de verwisseling aan het licht kwam, werkt het ziekenhuis met identificatiebandjes voor zowel moeder als kind. Daarvoor gebeurde dat nog niet.

De familie van Doris heeft enkele jaren geleden een schadevergoeding ontvangen. De familie van Jessica is daar nog mee bezig.

Ruim een derde van de Nederlandse ziekenhuizen heeft een wankele financiële basis. Dat blijkt uit een rapport van accountancykantoor BDO dat jaarlijks kijkt hoe de ziekenhuizen ervoor staan.

18 van de 59 ziekenhuizen krijgen een onvoldoende. Het rapport kijkt of ziekenhuizen in staat zijn om genoeg geld te verdienen, de kosten in de hand te houden en of er voldoende wordt geïnvesteerd in vernieuwing.

Personeelskosten stijgen hard en zullen blijven stijgen. Investeren in het gebouw en in het moderniseren van de zorg gebeurt te weinig. En dat terwijl de vraag naar zorg alleen maar groter wordt.

Optisch herstel

De ziekenhuizen scoren wel wat beter dan vorig jaar, maar toen vielen de zorgkosten uitzonderlijk hoog uit, waardoor er minder werd verdiend. De omzetstijging van 7,5 procent van dit jaar volgt een dalende lijn sinds 2018.

Omdat de omzet minder hard stijgt dan de kosten, blijft er onder aan de streep dan ook niet veel over. De gemiddelde winstmarge blijft steken onder de 2 procent. 11 ziekenhuizen maken minder dan 1 procent winst, in de ogen van BDO een kritische grens.

Daarnaast benadrukt BDO-onderzoeker Mike Tagage dat de verbetering ten opzichte van vorig jaar een vertekend beeld geeft. Hij heeft het over "optisch herstel". Omdat de rente gunstiger uitvalt, blijft er iets meer geld over. Dat staat dus los van de prestaties van ziekenhuizen.

Investeringen

Daarnaast zien de cijfers er mooier uit dan de werkelijkheid omdat er weinig geïnvesteerd wordt. Als een ziekenhuis niet investeert, scheelt dat in de kosten, terwijl deze investeringen wel nodig zijn om de ziekenhuizen te moderniseren.

"Als er wél geïnvesteerd wordt, gaat het vaak om vervangingskosten. Als iets kapot is, wordt het nog wel nieuw gekocht", legt Tagage uit, "Maar investeringen in de toekomst blijven vaak uit." Volgens BDO hebben 39 van de 59 te maken met verouderd vastgoed, maar ook investeringen in AI, IT en slim datagebruik blijven achter, terwijl de overheid daar wel hoge verwachtingen van heeft.

De beperkte omzetten en de lage investeringen zorgen ook voor een wantrouwende houding bij banken, waarschuwt Tagage. "Verouderd vastgoed en het niet halen van bancaire normen, maakt het moeilijk om financiering aan te trekken"

Personeel

Nog grotere zorgen zijn er bij BDO over de stijgende personeelskosten. Lonen van zorgpersoneel (inclusief het salaris van medisch specialisten) slokt verreweg het grootste deel van de omzet op, namelijk 61 procent. Dat percentage stijgt al jaren.

Met name ziekenhuispersoneel in loondienst zag het loon hard stijgen, met bijna 9 procent. Ook de vrijgevestigde medisch specialisten kregen er veel bij, bijna 7 procent. Alleen voor de inhuur van zzp'ers was minder geld nodig. De overheid wil met een wet tegen schijnzelfstandigheid het aantal zzp'ers terugdringen, onder andere in de zorg.

De zogeheten loonquote, het deel van de omzet dat opgaat aan salarissen, noemt BDO "onhoudbaar". Volgens onderzoeker Mike Tagage is er geen aanleiding om te denken dat de zorgkosten op termijn zullen dalen.

Politieke instabiliteit

De Nederlandse zorginstellingen maken met elkaar en de overheid afspraken over hoe de kosten van de zorg beperkt kunnen worden. BDO maakt zich zorgen over de totstandkoming en de uitvoering van deze zorgakkoorden. Een instabiel kabinet helpt daar niet bij.

En dat terwijl de vraag naar zorg alleen maar groter wordt, zegt BDO. "De noodzaak voor ziekenhuizen om samen met overheid, financiers, zorgaanbieders, brancheorganisaties en professionals tot duurzame oplossingen te komen, wordt dan ook steeds urgenter."

Tot slot, zegt BDO, moeten de ziekenhuizen zich voorbereiden op de discussie over hoe extra uitgaven voor defensie gefinancierd worden. Sommige politieke partijen vinden dat er kritisch naar de zorguitgaven gekeken moet worden om zo geld vrij te maken voor defensie.

Hoe staat de gezondheidszorg in Nederland ervoor? Waar zitten de uitdagingen en wat zijn de vooruitzichten? Je ziet het in onze dataspecial.